Κηθ Χαρινγκ. Πρωτοπόρος της Γκράφιτι Τέχνης. Keith Haring (Ελεύθερος Τύπος 12.02.2022)
Κηθ Χαρινγκ. Πρωτοπόρος της Γκράφιτι Τέχνης. Keith Haring
Για τον Κηθ Χαρινγκ άκουσα για πρώτη φορά σχόλια από τον Αντυ Γουορχωλ. Μου ανέφερε οτι ήταν πολύ ταλαντούχος σημαντικός καλλιτέχνης της νέας γενιάς τότε την δεκαετία του ’80 στην Αμερική και διεθνώς . Κι ακόμη μου ανέφερε οτι ανήκε στην πρωτοπόρα τότε γενιά των γκράφιτι καλλιτεχνών που άρχισαν να γίνονται αποδεκτοί στην μεγάλη παγκόσμια εικαστική οικογένεια. Ήταν μαζί με τον Ζαν Μισελ Μπασκια οι δύο πολύ αγαπημένοι νεαροί εικαστικοί που ο Γουορχωλ συμπαθούσε και μάλιστα συχνά ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποιός από τους δύο θα έπαιρνε μεγαλύτερη θέση πλαι του. Αν και φίλοι οι δύο νεαροί καλλιτέχνες, αν και συναγωνιστές και πρωτοπόροι, εκείνον τον καιρό, της διάδοσης της Γκράφιτι Τέχνης σε όλο τον κόσμο, εν τούτοις διεκδικούσαν κατ’αποκλειστικοτητα ,σαν μωρά παιδιά την καρδιά του Αντυ Γουορχωλ. Αυτός ο τελευταίος ,όλοι έλεγαν οτι είχε προτίμηση στον Ζαν Μισέλ Μπασκια. Όμως κάποιοι άλλοι και μεταξύ αυτών κι εγώ διαπιστώσαμε οτι ναι ήταν βέβαιο οτι ο Αντυ είχε ιδιαίτερη αγάπη στον Ζαν Μισελ. Όμως είχε επίσης μεγάλη αγάπη και στον Κηθ Χαρινγκ. Τον άκουγα να μου τον αναφέρει στις συζητήσεις μας ο Γουορχωλ παροτρυνοντας με μάλιστα επιμ6ονα να τον συναντήσω προσωπικά. Του είχε μου είπε ήδη μιλήσει για μένα. Συνεπώς απλά έπρεπε να μου δοθεί η ευκαιρία της συνάντησης. Κι αυτή δεν άργησε ναρθει.
Ήταν το 1985 σε μια έκθεση του Κηθ Χαρινγκ στην γκαλερί Πωλ Μεντζ στην Κολωνία. Μόλις έμαθα για την έκθεση που μου την επιβεβαίωσε ο τότε καλος μου φίλος Γιρι Γκεοργκ Ντοκουπιλ, ένας από τους πρωταγωνιστές των νέων εικαστικών της δεκαετίας του ’80, Τσέχος γεννημένος αλλά πολιτιγραφημενος γερμανός, πήρα αμέσως το τρένο απο το gare du Nord, στο Παρίσι με κατεύθυνση την Κολωνία. Έφτασα εκεί σε δύο περίπου ωρ6ες. Κι αμέσως πήγα με ταξί στην γκαλερί Πωλ Μεντζ. Υπήρχε παντού κόσμος. Πολυς κόσμος. Και μέσα κι έξω απο την γκαλερί. Ήταν βλέπετε η περίοδος της δεκαετίας του ’80 η περίοδος της μεγάλης αισιοδοξίας. Η ζωγραφική κι η παραστατική έκφραση γενικώς επέστρεφαν στο προσκήνιο της Τέχνης μετά από μια εικοσαετία περίπου περιθωριοποίησης τους από τις λεγόμενες ,εννοιολογικές ,αντι-παραστατικες Τέχνες που κυριάρχησαν τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 στον εικαστικό χώρο. Κι όπως κάθε επιστροφη που φωνάζει ” revanche” κάνει θόρυβο. Φωνάζει δυνατά ” Είμαι εδώ. Δεν νικηθηκα”. Θέλει να την προσέξουν. Έτσι γινόταν σε κάθε έκθεση τότε καλλιτεχνών όπως του Μπαζελιτς, του Κιφερ, του Λουπερτζ, του Μπασκια, του Κλεμεντε, του Κια και τόσων άλλων. Έτσι έγινε και με τον μεταξύ άλλων πρωταγωνιστή αυτής της ζωγραφικής “επιστροφης”, Κηθ Χαρινγκ.
Όλο αυτό το πλήθος που έβλεπα να στριμώγνεται είχε έρθει για την έκθεση του αλλά και για την Περφορμανς που θα έκανε στα εγκαίνια. Γιατί ο Κηθ έκανε εντυπωσιακές δράσεις σαν ακτιβιστής που ήταν γενικώς για κοινωνικά θέματα.
Τι έκανε λοιπόν εκείνο το βράδυ στην περφορμανς του; Άρχισε να σχεδιάζει στο σώμα ενός άντρα και συνέχιζε σε κάποια επιφάνεια της γκαλερί. Σχεδίαζε με μια εντυπωσιακή ευκολία, ρυθμό, απλότητα και καθαρότητα αυτό το γνωστό ανθρωπάκι ,σαν ενα μωράκι ,που όλοι μας συνεχίζουμε ακόμη σήμερα, να βλέπουμε σε μπλουζάκια ,ρούχα, καρτ ποσταλ κι άλλα εύχρηστα φτηνά αντικείμενα. Ήταν ταυτόχρονα η γνωστή σ’ολους μας ” υπογραφη” του,το δημιούργημα του ,που το κουβαλούσε παντού μαζί του και το εφάρμοζε σε τοίχους ,ρούχα, σώματα ,πόντο πόντο, σ’οποια υλική επιφάνεια επέλεγε για να δράσει καλλιτεχνικα. Έμοιαζε ο γκράφιτι χαρακτήρας πουχε δημιουργήσει με μια μορφή κινούμενου σχεδίου. Κι αυτό δεν ήταν τυχαίο. Όταν λίγο αργότερα του μίλησα και μου είπε ” α!εσύ είσαι ο Demosthenes που μου μίλησε Ο Αντυ,” μουπε να κάτσουμε κοντά στον δείπνο που ακολούθησε κι οργάνωσε η γκαλερί εκείνο το βράδυ προς τιμήν του. Μιλήσαμε για Τέχνη προφανώς . Και μου είπε οτι η μορφή αυτή που συνήθως εμμονικά σχεδίαζε ήταν το φυσιολογικό αποτέλεσμα μιας σχεδιαστικής πορείας που ξεκίνησε από τα πολύ παιδικά του χρόνια από την οικογένεια του.
Ο Κηθ Χαρινγκ γεννήθηκε στο Ρετινγκ της Πενσυλβανια στην Αμερική στις 4 Μαΐου του 1958. Μεγάλωσε στο Kutztown συγκεκριμένα. Είχε τρείς μικρότερες αδελφές κι από πολύ νωρίς μπήκε στην Τέχνη του σχεδιασματος δίπλα στον πατέρα του Αλεν Χαρινγκ που σχεδίαζε μαζί του χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων . Επηρεάστηκε από χαρακτήρες των Walt Disney, Dr. Seuss, Looney Tunes, The Bugs Bunny Show. Απο το 1976 ως το 1978 σπούδασε εμπορική Τέχνη στο Ivy School or professional art στο Πιτσμπουργκ. Γρήγορα όμως έχασε το ενδιαφέρον του για την ακαδημαϊκή παιδεία και μετακόμισε στην Νέα Υόρκη. Γράφτηκε στην σχολή εικαστικών Τεχνών κι απο το 1980 άρχισε να οργανώνει εκθέσεις στην γκαλερί club 57. Ούτε όμως αυτήν την σχολή τελείωσε. Η ακαδημαϊκή διδασκαλία δεν του πήγαινε. Ήταν ελεύθερος κι ήθελε ν’ αυτοσχεδιάζει. Του άρεσε επίσης να επιμελείται εκθέσεις. Κάτι που έκανε στην γκαλερι Mudd Club. Το 1982 ήταν μια χρονιά σημαντική γι’αυτον. Εμφανίστηκε στο documenta στην Γερμανία και στην Μπιενάλε του Σαο Παολο. Απο το 1982 ως το 1989 συμμετείχε σε περισσότερες απο 100 ατομικές κι ομαδικές εκθεσε6ις σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Δημιούργησε επίσης περισσότερα από 50 δημόσια έργα Τέχνης σε δεκάδες φιλανθρωπικά ιδρύματα ,νοσοκομεία, παιδικά κέντρα και ορφανοτροφεία. Το 1984 ζωγράφισε τοίχους με γκράφιτι τεχνική στο Σίδνεϊ, στην Μελβούρνη, στο Ριο ντε Τζανέιρο , στην Μινεάπολη, στο Μανχάταν, στο Παρίσι.
Πολιτικά ευαισθητοποιημένος, κι ακτιβιστής, δηλωνο6ντας ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του ,σχεδίασε το 1985 μια αφίσα του κινήματος για την κατάργηση του απαρτχάιντ στην Νότια Αφρική. Την Άνοιξη του 1986 έκανε την πρώτη του ατομική εκθε6ση σε μεγάλο μουσείο, το Μουσείο Stedelijk στο Άμστερνταμ . Επίσης ζωγράφισε και μια τοιχογραφία στις εγκαταστάσεις των αποθηκών του μουσείου. Τον ίδιο χρόνο ύστερα από πρόταση του Μουσείου Checkpoint Charlie δημιούργησε στο τείχος του Βερολίνου μια τοιχογραφία μήκους 300 μέτρων ,απεικονίζοντας μαύρες και κόκκινες φιγούρες σε κίτρινο φόντο. Ήταν τα χρώματα της Γερμανικής σημαίας που συμβολιζαν την ελπίδα επανένωσης της Ανατολικής με την Δυτική Γερμανία. 0 Κηθ Χαρινγκ έκανε το πρώτο από τα σχέδια του στο μετρό της Νέας Υόρκης τον Δεκέμβριο του 1980. Δεν έδινε τίτλο στα έργα του γενικώς γιατί, πάντα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του, ήθελε να ωθήσει τον θεατή ,να δώσει την δική του ερμηνεία σε αυτά. Πίστευε οτι όσοι κοιτούν ένα έργο έδιναν άλλες τόσες ερμην6ειες του. Μαζί με τους Κενυ Σαρφ και Ζαν Μισελ Μπασκια ο Κηθ Χαρινγκ, απετέλεσε την πρωτοπορία της street art στις αρχές της δεκαετίας του ’80 στην Νέα Υόρκη και στην σύγχρονη Τέχνη. Ο Χαρινγκ ζωγράφιζε συχνά με το γκράφιτι στυλ του στα κενά μαύρα διαφημιστικά της Νέας Υόρκης. Η διαδικασία αυτή ήταν παράνομη κι επηρέασε πολλούς νέους τότε γκράφιτι καλλιτέχνες να κάνουν το ίδιο. Οι υπαίθριες τοιχογραφίες του στην Αμερική κι αλλού παγκοσμίως ,είχαν την αίσθηση του παιχνιδιού. Κι αυτό άρεσε στα παιδιά ,πολλά των οποίων συχνά συνεργάζονταν μαζί του σε διάφορα έργα του. Το ιερογλυφικο στυλ της graffitists στάσης του τον μετέτρεψε σε ένα είδος λαικου ήρωα ,σε ένα είδος ποπ αρτιστ των γκραφιτις. Ο διεθνής Τύπος ενδιαφέρθηκε αμέσως για την δουλειά του. Ταυτόχρονα μουσικοί και σχεδιαστές μόδας χρησιμοποίησαν τα δημιουργήματα του, χαρακτηριστικά για την αμεσότητα και την αεροσύνη τους, σε πολλά γνωστά βίντεο μουσικής και μόδας. Το 1986 ο Κηθ Χαρινγκ άνοιξε ένα κατάστημα στην Νέα Υόρκη με το όνομα Pop Shop. Αμέσως τα προϊόντα που κυκλοφόρησε ,απο μπλουζάκια ,πρωτότυπες εκτυπώσεις η και κουμπιά sign-on , έγιναν ανάρπαστα. Η επιτυχία του ήταν τέτοια που το 1988 άνοιξε κι ένα παρόμοιο κατάστημα στο Τοκιο.
Η κοινωνική συνειδητοτητα κι ευαισθησία του δεν τον άφηνε σε ησυχία. Ευαισθητοποιημενος για την τότε μάστιγα, το AIDS ,αγωνίστηκε με διάφορες δράσεις κι εκθέσεις του να κινητοποιήσει κόσμο και κεφάλαια για την πρόληψη και την θεραπεία της ασθένειας. Επίσης έδωσε αγώνα κατά της διάδοσης των παράνομων ναρκωτικών. Ο ίδιος προσεβληθη από AIDS . Το διάστημα της αρρώστιας του ζωγράφιζε έργα που αφορούσαν τον θάνατο. Λόγω επιπλοκών του ιού το 1990 πέθανε σε ηλικία μόλις 31 ετων. Το ίδρυμα που άφησε παραμένει δραστήριο ως σήμερα σε θέματα Τέχνης και κοινωνικής ευαισθησίας. Δίνει δε υποτροφίες και χρηματοδοτεί προγράμματα για μη-προνομιουχα παιδιά ,για ζητήματα μόρφωσης,πρόληψης και φροντίδας ασθενών του AIDS. Ο Χρόνος έδειξε οτι παρότι πέθαινε νέος το έργο του συνεχίζει ως σήμερα να ενδιαφέρει και να επηρεάζει σημαντικά.
Δημοσθένης Δαββετας ,Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Ο ιδεολογικος πόλεμος εναντίον της Φυσης. (Ελεύθερος Τύπος 17.02.2022)
Ο ιδεολογικος πόλεμος εναντίον της Φυσης.
Σαν να μην πέρασε μια μέρα από την εποχή μετά την Αναγέννηση που ο Καρτέσιος Ντεκάρτ κήρυττε τον «πόλεμο» εναντίον της Φύσης, διαλαλώντας περίτρανα ότι ο στόχος του πολιτισμένου ανθρώπου είναι να κυριαρχήσει κάποτε πάνω της. Μετά απ’ αυτόν ενα μέρος της αντίληψης του Διαφωτισμού, συνέχισε στην ίδια πορεία διαλαλώντας με έπαρση και διαρκή ναρκισσισμό την παντοδυναμία του Ανθρώπινου λόγου και λογικής επί της φύσης. Ευτυχώς που υπήρξε κι ο Ζαν Ζακ Ρουσώ για να ξεφύγει από αυτήν τη λογική και να υποστηρίξει το αντίθετο, αποδίδοντας φόρο τιμής στη διαχρονικότητα της φύσης. Γιατί όπως μας έμαθε κι ο Ηράκλειτος η Φύση δεν είναι μόνο τα δέντρα, τα ποτάμια, τα δάση κι άλλα που αμέσως σκεφτόμαστε. Είναι κυρίως το εσωτερικό φως μέσα μας ( η Φύση κρυπτεσθαι φιλειν μας λέει).
Αυτή η καθόλα λοιπον αντι-φυσική στάση προάγγελος της νεωτερικότητας ( και κυρίως του απο-δομητικού σταδίου του σύγχρονου πολιτισμού μας ), στηρίχθηκε στη διαχρονική αντίθεση εκείνων που διαφωνούσαν κι αντιπαθούσαν ιδεολογικά την Ελληνική κλασσική σκέψη. Αντιπαθούσαν τη φιλοσοφία των Ελλήνων οι οποίοι έπαιρναν την αρμονία τ’ ουρανού και των Φυσικών στοιχείων, ως παράδειγμα, ως “Μιμηση” ( δηλαδή ως εσωτερικό βιωμα κι οχι ως εξωτερική αντιγραφή,απομίμηση) προς ανεύρεση της ατομικής αυτογνωσιακής ισορροπίας. Οι Έλληνες θαύμαζαν την απέραντη ουράνια γαλήνη, την ισορροπία των πλανητών και των φυσικών κανόνων, ενσαρκωμένα στη λέξη – όρο «ΚΟΣΜΟΣ» (εξ ου και «το θαυμάζειν εστί φιλοσοφείν» όπως διαβάζουμε στο Θεαίτητο του Πλάτωνα) και προσπαθούσαν να φτιάξουν τη ζωή και τον εαυτό τους. Προβολή του πως θα ήθελαν να ζουν, του τι σήμαινε γι αυτούς το ΑΡΙΣΤΟΝ, ήταν ο θαυμασμός του για την Ουράνια Τάξη και Φύση. Στα πλαίσια αυτής της αντίληψης πρέπει οι ανθρώπινοι νόμοι να δομούνται και να βελτιώνονται ώστε να επιτευχθεί το ζητούμενο: η ευδαιμονία κι η ευτυχία. Ο Αριστοτέλης είναι σαφής γι’αυτο στο έργο του ” Ηθικα Νικομαχεια” οταν μιλα περι ευδαιμονίας. Έτσι κι η Αντιγόνη ήρθε αντιμέτωπη με το ηθικό και νόμιμο δίλημμα που έλυσε υπακούοντας στους διαχρονικούς νόμους της φύσης που στην περίπτωσή της ήταν ο σεβασμός προς το γονιό της. Αυτήν ακριβώς την κουλτούρα, αυτόν τον τρόπο σκέψης πολεμούν όσοι σήμερα θέλουν να αφαιρέσουν τα μαθήματα ανθρωπιστικών σπουδών από τα βασικά της σχολικής αγωγής κι εκπαίδευσης. Δεν είναι τυχαία , η «τρελή» η στάσης τους. Είναι καλοπρογραμματισμένη και στοχεύει στη διάλυση των παραδοσιακών ηθικών κανόνων και στη στήριξη των κανόνων μιας παγκοσμιοποιημένης ζωής που θα διοικείται από το χρήμα, τον τεχνολογικό ενθουσιασμό κι από μια εξουσία που φτιάχνει τους δικούς της νόμους, στα δικά της ωφελιμιστικά μέτρα. Ο στόχος αυτής της στρατηγική: οι πολίτες να έχουν ελλιπή εφόδια καλλιέργειας ώστε να μην αντιστέκονται. Να μην έχουν γλώσσα ,ούτε πολιτιστική μνήμη . Για να υπακούουν εύκολα. Χωρίς πολιτιστικά πρότυπα, χωρίς καλλιεργημένο μυαλό και καρδιά από ανθρωπιστικούς κανόνες είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμοι, πιο εύκολα κατευθυνόμενοι, πιο χρήσιμοι στη δύναμη του διεθνούς κέρδους και της διανοητικης φτωχοποιησης τους.
Δημοσθένης Δαββετας ,καθηγητής φιλοσοφίας φιλοσοφίας της τεχνης , ποιητής , εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Συνεντευξη μου στην εφημεριδα Ελεύθερος Τύπος 19.02.2022
Συνεντευξη στην εφημεριδα Ελεύθερος Τύπος.
Δεν ηταν ποτε δημοσιογραφικη η προσεγγιση μου. Χρησιμοποιησα την τεχνικη της συζητησης για μια εφημεριδα για να μαθω οσο γινεται τα πιο βσθισ μυστικα δημιουργιας ολων αυτων των τεραστιων διεθνως καλλιτεχνων. Δεν θα μπορουσα να τους πλησιασω αλλοιως παρα χρησιμοποιωντας το προσωπειο του δημοσιογραφου. Εγω ομως ηθελα να τους γοητευσω, ν’αφεθουν, να γινουμε φιλοι , για να παρω την ψυχη τους . Ετσι θα μαθαινα αν η δικη μου ψυχή ειχε προσοντα να σταθει διπλα τους. Τους θαυμαζα κσι τους πλησιασα σαν ενας ποιητης ,ενας κρυμμενος δημιουργος που δεν μπορουσε να τους πλησιάσει αλλοιως παρα πισω απο την δημοσιογραφικη μασκα. Αν ημουνα δημοσιογραφος θα ενδιαφεριμουνα μονο για την ειδηση κι ενημερωση. Εγω ενδιαφερθηκα για την ουσια των μυστικων του εργου τους ωστε να μαθω κι ετσι να χτισω το δικο μου λογοτεχνικο κι εικαστικο εργο. Και το πετυχα. Οταν ειδαν οτι ειμαι ποιητης με εβαλαν στην παρεα τους και κερδισα την εμπιστοσυνη τους.
2. Μποις, Γουορχωλ κσι Μπασκια.
Ο πρωτος γιατι ηταν ο απολυτα πνευματικος ,ολοτικος καλλιτεχνης. Τεχνη και ζωη ηταν ενα σ’αυτον. Μαγευε οταν μιλουσε. Προκαλουσε παθη αμετρα. Η τεχνη του ηταν σφαιρικη. Συμπεριλαμβανε τα παντα. Ηταν μεγας δασκαλος. Μιλουσε με τους παντες. Γινοταν σφαγη οπου πηγαινε για το ποιος θα καθισει διπλα του. Περπατουσε λες και βαδιζε στον αερα ,λες κι ηταν διχως βαρυτητα . Φιλοσοφια,τεχνη,ιαματικη,ηθικη,πολιτικη,εκπαιδευση, ολα ητσν ενα στον Μποις ,αυτον τον Δαλαι Λαμα , τον Γκαντι της συγχρονης τεχνης.
Ο δευτερος γιατι συνδυαζε απαθεια και δημιουργικοτητα. Μπορουσε να πει τα πιο απιθανα αυτοσαρκαστικα πραγματα με μια αποστασιωποιηση που σκοτωνε ,που εφτανε τα ορια του πιο αφελη κυνισμου. Ο Γουορχωλ εφερνε σ’επαφη τους ανθρωπους μετσξυ τους . Ηθελε να τους κανει να συνεργαστουν. Δεν θυμωνε ποτε . Ακομη κι οταν τον πυροβολησαν κι ηταν ετοιμοθανατος ειπε στον βοηθο του ” φιλμαρησε με τωρα που πεθαινω”. Ο Γουορχωλ ηταν υπαρκτο και φανταστικο ταυτοχρονα προσωπο. Ηταν ο,τι ο κσθενας μπορουσε να φανταστει. Οταν καποτε του ζητησε καποιος συνετευξη του ειπε: γραψε τις ερωτησεις,γραψε και τις απσντησεις. Κι ειναι οκ μ’εμενα.
Μποις και Γουορχωλ μου εμαθαν ουσιαστικα τα βήματα που πρεπει να κανω για την δημιουργια. Ο πρωτος μεσω της αυτογνωσιας και του πνευματικου ανθρωπισμου κι ο δευτερος μεσω της σημασιας της επικοινωνιας και της αγορας η του εμποριου.
Ο τριτος ο Μπασκια ηταν της γενιάς μου. Ηταν ποιητης που ταδωσε ολα για την τεχνη . Καηκε απο τα ναρκωτικα . Ζουσε με χιλια χιλιομετρα την ωρα. Ετσι εζησα κι εγω. Δεν πηρα ναρκωτικα αλλα πηρα απο τον ενστιχτωδη του ιλιγγο. Υπηρξε πολυ καλος φιλος. Εγραψα το πρωτο κειμενο γι’αυτον στο περιοδικο art forum στην Αμερικη.
Αξεχαστοι κι οι τρεις καθοδηγουν ακομη την ζωη μου.
3. Κυριως με επηρεασε ο Μποις. Υπηρξαν ομως και αλλοι καλλιτεχνες που μ’επηρεασαν. Οπως ο Μαρτιν Ντισλερ , ο Λουκας Σαμαρας ,ο Τουομπλι, η Αμπραμοβιτς. Καθενας με κατι δικο του
4. Απο αυτους τους τρεις καλλιτεχνες που αναφερω κανεις δεν ειναι υπερεκτιμημενος. Και λιγα εχουν γραφτει γι’αυτους. Οσοι ειναι στο βιβλιο ειναι ενας κι ενας.
5. Με εμαθαν ναχω μια εσωτερικη ματια στο εαυτο μου κι απο εκει ν’αναδυομαι ως δημιουργικο υποκειμενο. Η ποιηση κι η λογοτεχνια μου επηρεαστηκαν απο αυτους γιατι με εμαθαν ναμαι οιμονομος στο γραψιμο,ουσιαστικος,δινοντας αξια στο ρημα κι οχι στα πολλα κοσμητικα επιθετα η τα φορμαλιστικα λεκτικά παιχνιδια. Ειδικα οι συμβουλες του Μποις ηταν καθοριστικες.
Επισης οντας διπλα τους εμαθα να εργαζομαι κι ως ζωγραφος . Εμαθα οτι περα απο τα οποια μειονεκτηματα η πλεονεκτηματα της τεχνικης υπαρχει η ψυχη και το πνευμα στο εργο που μετρουν.
6. Το ντιζαιν για μενα ειναι η τεχνη στην καθημερινοτητα μας. Ειναι εφαρμοσμενη τεχνη. Ειναι ενα εργο τεχνης που ομως εχει εναν λειτουργικο σκοπο . Το ντιζαιν ειναι ο τροπος που βλεπουμε το προσωπο μας στις διαφορετικές αλλαγες του. Ειμαστε εμεις ,ειναι μισ απο τις μορφες της γλωσσας μας. Ειναι ενας τροπος να μιλησουμε για μας ,γι’αυτο που ειμαστε η που θα θελαμε να ειμαστε. Ο τροπος που φτιαχνουμε το κρεββατι μας,τ’αντικειμενσ που επιλεγουμε για το γραφειο, την κουζινα, για τους καθημερινούς μας χωρους ειναι ο τροπος που βλεπουμε και που αντιμετωπιζουμε εμας τους ιδιους. Με το βιβλιο αυτο θελω να δειξω και να παροτρύνω τον καθενα να δει τον χωρο και τον χρονο του ως στοιχεια της ταυτοτητας του ,ως χαρακτηριστικα του προσωπου του και εν δυναμει εξελικτικων αλλαγων του.
7.
Δεν θα υπηρχε Ντιζαιν διχως τους εικαστικους καλλιτεχνες. Το Ντιζαιν το δημιουργησαν ,ως γλωσσα ,ως μορφη ,ως αισθητικη οι εικαστικοι και γενικως οι καλλιτέχνες της avant-garde, δηλαδη της πρωτοποριας , στις αρχες του 20ου αιωνα. Ηταν μια απο τις προτασεις της εφαρμοσμένης Τεχνης που γεννηθηκε ουσιατικα στο Βερολινο με το κινημα Μπαουχαουζ. Οταν η Τεχνη αποφασισε να φυγει απο τα γενικα θεολογικα η ηρωικα ,ιστορικα θεματα και ασχοληθηκε με την καθημερινοτητα του ανθρωπου, αρα και με τον καθημερινο του χωρο, γεννηθηκε εξ αναγκης το Ντιζαιν.
8. Το Ντιζαιν επηρεαζει καθοριστικα την καθημερινη ζωη μας. Ειναι αλλοιως να κοιμασαι σε ενα παληο κρεββατι κι αλλοιως να κοιμασαι σε ενα νεο του οποιου το σχημα ,τα υλικα και η ολη δομη σου δημιουργουν το αισθημα οτι ειναι φιλοξενο ,ειναι δικο σου ,οτι εκφραζει το σωμα σου ,την ψυχολογια σου και δεν ειναι ενα ουδετερο αντικειμενο που απλα σε φιλοξενει οπως θα φιλοξενουσε οποιονδηποτε. Το ιδιο με το τραπεζι του γραφειου ,της κουζινας, τις καρεκλες ,την πολυθρονα κλπ. Αλλαζει η εκφραζεται προσωπικοτητα μας μεσα απο την αισθητικη του Ντιζαιν.
9.
Η Αισθητική μας βοηθα ν’αξιολογησουμε το ωραιο στην ζωη μας. Η ομορφιά συχνα δεν αξιοποιειται οπως πρεπει. Κι η ζωη μας εχει αναγκη απο το ωραιο ως ωφελιμο, ως γεννημα σκεψης ,επιλογης και θαυμασμου. Η Αισθητικη ειμαστε εμεις ως γνωστες του εσυτου μας ,ως ποιοτητα κι αξιοποιηση μας ,ως μια νεα γλωσσα που βοηθα περα απο την αυτογνωσια μας στην καλυτερευση των ανθρωπινων σχεσεων. Η αισθητικη ειναι η διαρκής work in progress , η διαρκης ποιοτικη εξελιξη της προσωπικης και συλλογικης μας ζωης.
10.
Ναι. Πολλες ζωγραφικες εκθεσεις και περφορμανς. Στην Αθηνα ,στο μουσειο στην Κρητη και στην Ρωμη. Ολ’αυτα ως τελος Ιουνιου. Επισης ετοιμαζω 3 βιβλια ,δυο μυθιστορηματα κι ενα που αφορα την επιδραση του Ηρακλειτου στην συγχρονη τεχνη. Εχουν σχεδον ολσ τελειωσει. Δουλευω ασταματητα να προλαβω να ολοκληρωσω τα δημιουργικα μου ονειρα πριν με προλαβει ο αλητης ,ο σκατοψυχος , το τσογλανι το κωλοπαιδο ,ο Θανατος.
Η αποτυχία της Μαρξιστικης ουτοπιας. (Ελεύθερος Τύπος 24.02.2022)
Η αποτυχία της Μαρξιστικης ουτοπιας.
Εδώ και καιρο κυκλοφορεί στη Γαλλία το ενδιαφέρον βιβλίο του Adre Senic με τίτλο “Το κομμουνιστικό μανιφέστο του Μαρξ μέσα από τα μάτια της ιστορίας”. Πρόκειται για ένα εκδοτικό γεγονός που έχει προκαλέσει μεγάλη πολιτική και διανοητική συζήτηση. Στις σελίδες του επιχειρείται μια λεπτομερής ακτινογράφιση λέξη προς λέξη του κομμουνιστικού μανιφέστου αποδεικνύοντας κατα το συγγραφέα ότι υπάρχει μια μορφή ολοκληρωτισμού στη σκέψη του Μαρξ. Αν και αυτός ο τελευταίος δεν είναι υπεύθυνος με παροτρύνσεις του για τους εκατομμύρια νεκρούς των Στάλιν, Μάο ή Λένιν, αν και στο κομμουνιστικό μανιφέστο δεν υπάρχουν φράσεις που να ωθούν σε μαζικές σφαγές ή γενοκτονίες, εν τούτοις μέσα από αυτό το ίδιο κείμενο αναδεικνύεται μια μορφή ανοχής σε τέτοια γεγονότα. Η μαρξιστική προφητεία περί κατάρρευσης της καπιταλιστικής κοινωνίας, περί συνεχούς φτωχοποίησης της εργατικής τάξης με συνέπεια να απορροφηθούν οι μεσαίες τάξεις και όλοι μαζι, ως ιερή συμμαχία, να επιτεθούν στον κοινό τους εχθρό, την αστική τάξη, απεδείχθη όνειρο θερινής νυχτός. Η δε επίσης μαρξιστική προφητεία περί της δημιουργίας μια κομμουνιστικής κοινωνίας που θα επέτρεπε την πλήρη ανάπτυξη του καθένα, υπήρξε εκ των πραγμάτων μια καταστροφική απάτη. Κι όμως παρ’όλα αυτά το είδωλο του Μαρξ, παρά την πτώση του μαρξισμού, συνέχισε και συνεχίζει να γοητεύει κύκλους διανοουμένων και πολιτικούς αναλυτές. Ο Raymond Aron μιλούσε για το θεσπέσιο του μαρξισμού που διεστράφη από την τεχνική κατάληψης της εξουσίας, δηλαδή κάτι σαν αυτό παγίδευση. Κι όμως η μελέτη του Adre Senic δείχνει ότι μέσα στο κομμουνιστικό μανιφέστο υπάρχει η ολοκληρωτική διαστροφή της εξουσίας. Γιατί δίνει στο ΚΚ το ρόλο ενός απόλυτου γνώστη της ιστορίας, μεταφέρει στο κράτος όλες τις αποφάσεις στερώντας τη δύναμη ατομικότητας του πολίτη και ελέγχει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες. Όλα αυτά τα στοιχεία κρύβουν τα θεμέλια ενός κρατικού ολοκληρωτισμού, ο οποίος μέσα από το κράτος θα ελέγχει τα πάντα από τη ζωή των πολιτών μέχρι και τη ζωή των παιδιών. Αυτά τα τελευταία, γίνονται έτσι ιδιοκτησία του κράτους κι αυτό αναλαμβάνει το ρόλο των γονιών τους, “το κράτος θα είναι τα πάντα γι’ αυτά”, κατά τα λόγια του κειμένου. Αναγνωρίζει έτσι το κομμουνιστικό μανιφέστο ότι το ΚΚ είναι ο μόνος κάτοχος της σωτηρίας και της υγείας της ανθρωπότητας. Αυτή η ανάλυση του αρνητικού αστού και του θετικού εργάτη, του “κακού” εκμεταλλευτή αφεντικού, διευθυντή επιχείρησης και κατόχου μέσων παραγωγής με τον “καλό” εργάτη ή Εκμεταλλευόμενο ,δεν λαμβάνει υπόψιν της ούτε την κουλτούρα, ούτε τη θρησκεία, ούτε τα πάθη, τα οποία και επηρεάζουν τόσο την καθημερινότητα μας. Οι οπαδοί του Μαρξ πιστέυουν ότι το οικονομικό είναι το πρόβλημα και η λύση του και αυτό είναι αιτία τζιχαντισμού. Στη ζωή καταρρίφθηκαν όλα αυτά. Πάρα πολλοί “τζιχαντιστές” είναι πλούσιοι. Ενω η εκλογική άνοδος κομμάτων στην ανεπτυγμένη βιομηχανικά Ευρώπη, κομμάτων που βάζουν το θεμα των πολιτιστικών αξιων πιο σημαντικο απο αυτο της οικονομίας, ολο και πληθαίνει. Είναι καιρός ο μαρξισμός να διορθώσει την ανάγνωσή του.
Δημοσθένης Δαββέτας
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής , εικαστικός γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Η Μεταμοντέρνα Τέχνη. (Ελεύθερος Τύπος 26.02.2022)
Η Μεταμοντέρνα Τέχνη.
Αν έγινε ,με όσα έγραψα στο προηγούμενο κείμενο μου, κατανοητό το τι είναι κατά βάση η Μοντέρνα Τέχνη, αν έγινε κατανοητό οτι η μοντέρνα τέχνη αφορά κυρίως την κοινωνία της κατανάλωσης και του θεάματος, τότε μπορώ να περάσω σε κάποια συνοπτικά συμπεράσματα ,που είναι ένα είδος επιλόγου και προλόγου ταυτόχρονα ,για αυτο που θ’ακολουθήσει : την προσπάθεια μου να προσεγγίσω και να σας καταθέσω με τον πιο απλό τρόπο που μπορώ ( δίχως να γίνουν βέβαια εκπτώσεις στην ποιότητα και την επιστήμη των ιδεών) το ποιά είναι τα χαρακτηριστικά και η φυσιογνωμία την Σύγχρονης Τέχνης και πόσο καθοριστική ήταν η επίδραση του Ηράκλειτου σε αυτήν και πολύ πιο συγκεκριμένα ,στις εγκαταστάσεις (installations) και τις περφορμανς (performances ) ,που είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική μεταξύ άλλων μορφή σύγχρονης Τέχνης.
Αν μπορώ λοιπόν ,για να προχωρήσω στο δεύτερο μέρος της έρευνας μου, να μαζέψω κάπως τις λέξεις κλειδιά της Μοντέρνας Τέχνης αυτά είναι: Καινοτομία, avant-garde (πρωτοπορια) , work in progress ( έργο εν προοδω ), καταναλωτισμός , εξέλιξη, ευθύγραμμη πορεία των μορφολογικων καινοτομιών του έργου Τέχνης, συνεχής διαδοχή κινημάτων, ριζοσπαστικότητα, επανάσταση, ρήξη με ο,τι στατικά παραδοσιακο, άρνηση του συντηρητισμού.
Και κυρίως πρέπει να τονιστεί το εξής : προέχει η δημιουργική εξέγερση κι επαναστατικότητα της εμπορικότητας. Η για να το πω αλλιώς. Πρώτα σκέφτεται τι θα δημιουργήσει ο καλλιτέχνης κι έπειτα τι θα κερδίσει από πωλήσεις. Υπάρχει μια ιδεολογία καινοτομικής εξέγερσης στον Μοντέρνο καλλιτέχνη. Δεν παράγει έργο επειδή το συνδέει με κάποιο εμπορικό στοχο υποχρεωτικά, αλλά παράγει έργο γιατί κυριαρχείται πρώτα και κύρια. από την ανάγκη ελευθερίας καλλιτεχνικής έκφρασης Ακόμη κι ο “δραχμοφονιας” Πικασσο, πρώτα ενδιαφέρεται γι’αυτο που θα ζωγραφίσει κι έπειτα για την πώληση του. Έτσι έχουμε μπροστά μας την εικόνα του μοντέρνου καλλιτέχνη ο οποίος κάνει τα πάντα για να υπηρετήσει την ιδέα της διαρκούς αλλαγής ,μεταβολής κι εξέλιξης του έργου Τέχνης.
Η πορεία αυτή,η χρονικά και μορφολογικά ευθύγραμμη, σταμάτησε τον φρενήρη ρυθμό της προς το τέλος της δεκαετίας του ’70. Τότε που έχουμε την εμφάνιση αυτού που συχνά έχουμε ακούσει γύρω μας του μετα-μοντέρνου ( post-modern).
Τι είναι λοιπόν αυτο ;
Το Μετα-μοντέρνο.
Για να γίνει λόγος για το “Μετα-μοντερνο”, και ν’ακουστει αυτό σαν ορος, χρειάζεται μας λέει η λογική, να’χει γίνει λόγος για το τέλος του Μοντέρνου . Πρέπει μ’απλα λόγια να τελειώσει το μοντέρνο για να μιλήσουμε για το “μετα-μοντερνο”, ορο που φιλοσοφικα τον εισήγαγε λειτουργικά στον λόγο της σκέψης, ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν-Φρανσουα Λυοταρ (Jean Francois Lyotard) με το βιβλίο του που αμέσως έγινε κείμενο αναφοράς με τον τίτλο “La condition Post-moderne”. Ταυτόχρονα στις αρχές της δεκαετίας του’80 ,στο centre georges Pompidou στο μέγαρο Πομπιντου στο Παρίσι,πραγματοποιήθηκε μια εντυπωσιακή έκθεση με τον τίτλο “les immateriaux”. Η έκθεση αυτή που περιελάμβανε τα πάντα,από έργα Τέχνης μέχρι αντικείμενα της πιο σύγχρονης τεχνολογίας , δημιουργήθηκε υπο την εννοιολογική επιμέλεια του Γάλλου φιλοσόφου Ζαν Φρανσουα Λυοταρ. Το γεγονός άφησε εποχή και σημάδεψε τον καιρό του. Γιατί;
Γιατί η έκθεση αυτή είχε άμεση κι έμμεση συνάφεια με το βιβλίο του ίδιου του επιμελητή φιλοσόφου “η μετα-μοντέρνα κατασταση”. Ποιές ήταν αυτές οι συναφειες;
Ο Λυοταρ ανήγγειλε την νεα εποχή ,αυτήν του άυλου κόσμου ,των νέων τεχνολογιών , της άυλης επικοινωνίας, εξ ου κι ο τίτλος ” τα α-υλα” ( les immateriaux).
Η αναγγελία της νεας πραγματικότητας ήταν ταυτόχρονα κι η σηματοδότηση της παγκοσμιοποίησης ,η αν θέλετε της παγκοσμιοποιημενης πλέον και στο εξής, των νέων μορφών επικοινωνίας . Ειτε μέσω των βίντεο, είτε μέσω του ίντερνετ η τέλος πάντων των οποίων νεων τεχνολογιών, το θέμα της “Επικοινωνιας” έμπαινε στην πρώτη γραμμή της καινούργιας εποχής. Μιας εποχής που διαλαλουσε τον εκδημοκρατισμό της Τέχνης, δηλαδή το άνοιγμα της πλέον σε όλο και μεγαλύτερα παγκοσμίως κοινωνικά στρώματα . Κι επίσης μίας εποχής που, ακριβώς επειδή θέλει την Τέχνη ν’ανοιξει σε όλο και περισσότερο κόσμο, ακριβώς επειδή την θέλει οχι προνόμιο των ειδικών αλλά αν γίνεται όλων, μιας εποχής που επιδιώκει ιδεολογικά και πρακτικά να δώσει στον καθένα ,μέσω των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου , την δυνατότητα να γίνει καλλιτέχνης ( να μπορεί να ζωγραφίσει για παράδειγμα έργα η γλυπτά μέσω του κομπιούτερ) , αυτή λοιπόν η εποχή και το μεταμοντέρνο πνεύμα της ,θέλει άμεσα και την πρόσβαση της στις αγορές ,στην ευκολία εμπορικής επικοινωνίας ,οχι μέσω των γνωστών ήδη επαγγελματικών φορέων Τέχνης ( όπως πχ οι γκαλερί, οι έμποροι Τέχνης, γενικώς οι μεσάζοντες )αλλά απευθείας, ο παραγωγός του έργου με τον αγοραστή.
Έτσι επικοινωνία κι αγορές ,χερι-χερι ,συνεργάζονται πλέον στο εξής ,ως δύο αξεπέραστοι θεμελιακοι παράγοντες της μετα-μοντέρνας εποχής. Μια τέτοια όμως εξέλιξη είναι φυσικό να επηρεάσει απο τις ανθρώπινες , κοινωνικές,εμπορικές,πολιτικές,αισθητικές σχέσεις , ως την ίδια την εξέλιξη της Τέχνης.
Το τέλος του Μοντέρνου σημαίνει και το τέλος της πρωτοπορίας, avant-garde . Μην ξεχνάμε οτι η ανθρωπότητα βαδίζει προς το τέλος του 20ου αιώνα και της δεύτερης χιλιετίας. Ξαφνικά το άγχος κι ο φόβος του άγνωστου,η συνειδητοποίηση του χρόνου, δημιουργούν έντονα υπαρξιακά ερωτήματα στην Τέχνη και τους καλλιτέχνες. Αν αυτό συνδυαστεί και με την οικονομική κρίση του πετρελαίου ,το 1974, και με τόσα άλλα ζητήματα που έβαλε η μετά τον Μάη του ’68 εποχή ,ζητήματα πολιτικής, αξιών, εμπιστοσύνης κλπ, τότε μπορεί να γίνει κατανοητό οτι ,η φρενήρης ευθύγραμμη μοντερνιστική εξέλιξη και πρόοδος ,πέρασε ξαφνικά στο ρελαντί. Το ζήτημα “τωρα τι κάνουμε στην Τέχνη;” έγινε επιτακτικό υπαρξιακό ερώτημα. Κι η απάντηση ήρθε: κοιτάμε μπροστά αλλά κοιτάμε και πίσω, ώστε ναχουμε κάποιες ρίζες ταυτότητας. Αυτο το μπροστά και πίσω ταυτόχρονα, αυτή η βαθιά επιθυμία να θέλουμε και το πριν και το τώρα ,άρχισε ν’αναμιγνυεται. Παλιό και νεο πλέον δεν ανταγωνίζονται το ένα το άλλο όπως συνέβαινε σε πολλές περιπτώσεις στην Μοντερνα Τέχνη, αλλά συνυπάρχουν.
Ο καλλιτέχνης ,ως δημιουργος-παραγωγος ,ενδιαφέρεται εξ’ισου το δημιούργημα του να γίνει παραγωγικό προιον και να πωληθεί. Δεν έχουμε πλέον την λογική πρώτα η Τέχνη και μετά το εμπόριο. Τώρα έχουμε Τέχνη κι εμπόριο μαζί. Από την στιγμή δε που χάνουν την μονοπωλιακή δύναμη τους οι μεσάζοντες της Τέχνης, τώρα ο “καθενας” καλλιτέχνης μπορεί να γίνει κι έμπορος του καλλιτεχνικού του έργου ,το οποίο σιγα σιγα θα μετατραπεί ,ειδικά απο την δεκαετία του ’90 ως σήμερα σε “προιον”. Θα πάρει τις διαστάσεις, στο μυαλό του σύγχρονου καλλιτέχνη και της σύγχρονης Τέχνης ,ενος καλλιτεχνικού προϊόντος που υπάρχει γιατι τοχει εκτιμήσει και ,”νομιμοποιησει”η αγορά. Αυτή που απο τον ρόλο της να “νομιμοποιησει”σιγα σιγα ,μετατρέπεται σε κυρίαρχο παίχτη , και ως προς την έννοια αλλά και την μορφή πλέον του έργου τεχνης-προϊόντος. Γι’αυτα όμως θα μιλήσω πιο αναλυτικά κι επισταμένα στο επόμενο κεφάλαιο αυτού του πονήματος ,την σύγχρονη Τέχνη αυτή καθεαυτη ,πριν προς το τέλος εξηγήσω το πόσο είχε αυτή επίδραση ,τουλάχιστον στο υγιές μέρος της, απο τον Ηράκλειτο.
Γιατι θα μπορούσα να πω με απλά λόγια οτι η μεταμοντέρνα αντίληψη στα εικαστικα δρώμενα ακολούθησε τους δύο βασικούς δρόμους που χάραξε η μοντέρνα τέχνη αλλά βέβαια με τα δικά της προαναφερθέντα χαρακτηριστικά.
Ποιοί είναι αυτοί οι δύο δρόμοι;
Στην Μοντέρνα Τέχνη υπήρξε ο δρόμος της ζωγραφικής έκφρασης ,αυτόν που άνοιξε ο Πικάσο και τόσοι άλλοι γύρω από αυτόν κι ο δρόμος που άνοιξε ο Μαρσελ Ντυσαμπ με τα ready made του, δηλαδή ο δρόμος της εισαγωγής του βιομηχανικού προϊόντος, (μέσω της μετατόπισης του απο τις “φυσικες”του ρίζες), στην γλώσσα της Τέχνης ,ως γλώσσα της Τέχνης. Με πιο απλά λόγια. Ο Πικάσο θεμελίωσε την ριζική αλλαγή της ζωγραφικής απο αναπαραστατική ,από αντιγραφικα μιμητική ,σε βιωματικά “μιμητικη”, δηλαδή στην ζωγραφική δράση της εσωτερικής μας εμπειρίας με τον κόσμο και τα πράγματα. (Ζωγράφισε δηλαδή δίχως την τεχνική της προοπτικής να δημιουργήσει όγκο και εσωτερική διάσταση στα θέματα του).
Ο Ντυσαμπ , η άλλη πορεία της μοντέρνας Τέχνης, δημιουργησε έργα μέσα από την μετατόπιση η την “υπεξαιρεση” των βιομηχανικών αντικειμένων. Τα αποσπούσε από τον αρχικό προορισμένο λειτουργικό τους σκοπό και τους έδινε μια άλλη,διαφορετική ,μη-λειτουργικη βιομηχανικά ,αλλά λειτουργική καλλιτεχνικά ,διάσταση, δηλαδή μια άλλη, νεα ζωή. Παράδειγμα,όταν πήρε τον ουρητηρα που είναι φτιαγμένος για να ουρίσει κάποιος , και τον έβαλε στο Μουσείο, μετατρέποντας τον, αυτόματα σε έργο τέχνης μη-πλαστικο , και εισάγοντας ταυτόχρονα στην φιλοσοφία της Τέχνης την πρόταση οτι μπορεί το “Περιεχον” να ορίσει ως εργσ Τέχνης το “περιεχόμενο” κι οχι το αντίθετο που ίσχυε για αιώνες.
Αυτές οι δύο βασικές μοντέρνες γραμμές συνεχίστηκαν και στην μεταμοντέρνα εποχή και Τέχνη. Έχουμε την μεταμοντέρνα γραμμή των για παράδειγμα μεγάλων καλλιτεχνών όπως μεταξύ άλλων, οι Κιφερ και Μπαζελιτς που πήραν ,με τον δικό τους τρόπο την σκυτάλη του ζωγραφικου “πνευματος” και της ζωγραφικής συνέχειας. Κι έχουμε και την μεταμοντέρνα γραμμή των ,μεταξύ άλλων, Τζεφ Κουνς και Νταμιαν Χιρστ ,οι οποίοι ,έχουν συνεχίσει κι ερμηνευσει με τον δικο τους τροπο ,την αντίληψη των αντικειμένων ( κι ειδικά των Ποπ) του Μαρσελ Ντυσαμπ.
Αυτά όμως θα τα δούμε πιο αναλυτικά στο επόμενο άρθρο, την επόμενη εβδομάδα .
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Τα κρυπτογραφηματα του Σαι Τουομπλυ.( CY Twombly). (Ελεύθερος Τύπος 15.01.2022)
Τα κρυπτογραφηματα του Σαι Τουομπλυ.( CY Twombly).
Ένας απο τους πολύ μεγάλους ζωγράφους που έζησε και μεγαλούργησε στο δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα ως και τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα είναι ο Σαι Τουομπλυ. Αν και δεν είναι κάτι σαν ποπ σταρ της σύγχρονης Τέχνης ,μιας κι ο ίδιος απέφευγε σαν ο διάβολος το λιβάνι την δημοσιότητα, εν τούτοις είναι πασίγνωστος στον εικαστικό κόσμο κι ειδικά σ’οσους ειδικεύονται στην σύγχρονη Τέχνη. Απλά για να έχετε μια ιδέα: πρόσφατα πουλήθηκε πίνακας του στην Νέα Υόρκη σε πλειστηριασμό γύρω στα 200 εκατομμύρια δολλάρια. Θα μου πείτε βέβαια οι τιμές της αγοράς Τέχνης κάνουν την αξία ; Όχι θα σας πω. Αλλά δεν διανοείται να επενδύει κάποιος τόσα χρήματα δίχως να υπάρχει ανάμεσα σε διαφορετικούς λόγους κι αυτός της αξίας του έργου ενός εικαστικού καλλιτέχνη.
Ο CY Twombly υπήρξε πολύ στενός μου φίλος τα τελευταία τριάντα χρόνια μέχρι που έκλεισε πριν λίγα χρόνια τα μάτια του. Τον γνώρισα στο Παρίσι στις αρχές της δεκαετίας του ’80 όταν ήμουνα ένας πολύ νέος ,μόλις εικοσιτεσσαρων χρόνων, ποιητής που ξεκινούσε να γράφει άρθρα για την σύγχρονη Τέχνη στην περίφημη γαλλική εφημερίδα Liberation, αυτήν που ίδρυσε ο μεγάλος υπαρξιστής φιλόσοφος Ζαν Πωλ Σαρτρ ,μετά τον Μαη του ’68 στην Γαλλία.
Ο Τουμπλυ είχε έκθεση ζωγραφικής στην γκαλερί του Υβον Λαμπερ, ένας χώρος ορόσημο της Γαλλικής σκηνής στην σύγχρονη Τέχνη. Την ημέρα των εγκαινίων μου τηλεφώνησε ο Χαραλντ Ζεμαν, ο κορυφαίος παγκοσμίως διοργανωτής εκθέσεων, αλλά κι ο εμπνευστής των μεγάλων συλλογικών εκθέσεων με το όνομα “Quand les habitudes deviennent formes “( όταν οι συνήθειες παίρνουν μορφή) σε συνεργασία με τον Γιόζεφ Μποις (Joseph Beuys) , και μου πρότεινε να συναντηθούμε στον χώρο της γκαλερί Λαμπερ με τον Τουομπλυ. Αν και αρχικά ταχασα γιατί ένοιωσα αμηχανία που θα συναντούσα έναν τόσο μεγάλο παγκοσμίως καλλιτέχνη, εντούτοις ,η περιέργεια και το δημιουργικό θράσος ενός φιλόδοξου νέου όπως ήταν η περιπτώση, μου ενός νέου που είχε αφήσει την Ελλάδα για να πρωταγωνιστήσει στο διεθνές στερέωμα, (είχα ενα μειγμα αφέλειας,πίστης κι έλλειψης κινδύνου που με διαπερνούσαν.τότε) ,το δέχτηκα και πήγα με ενθουσιασμό και κρυμμένη ανασφάλεια στο ορισμένο ραντεβού μας. Ένοιωσα προφανώς το ανάλογο δέος μπροστά στον μεγάλο αυτό Αμερικανό καλλιτέχνη για τον οποίο οι φήμες έλεγαν οτι ήταν δύσκολος κι απλησιαστος ,γενικά μοναχικός. Όμως μετά τα συνήθη προκαταρκτικά που έκανε ο Χαραλντ Ζεμαν για να μας γνωρίσει , ένοιωσα έκπληξη όταν ο Τουομπλυ μου ζήτησε να πάμε οι δύο μας για καφέ σ’ενα διπλανά γνωστο τότε cafe , κοντα στην γκαλερί Λαμπερ ,στην οδό rue du Temple. Μόνος μου απέναντι του τα πράγματα δεν θαταν και πολύ εύκολα για μένα όπως καταλαβαίνετε. Κι έτσι ήταν . Με αυτόν τον τυπικά ευγενικό τρόπο είχε επιλέξει ο Τουομπλυ να δοκιμάσει τις γνώσεις μου για την ζωγραφική του αλλά και γενικά την αισθητική μου προσέγγιση κι αντίληψη για την σύγχρονη Τέχνη γενικώς. Κι έτσι έγινε. Με απλά λόγια έδωσα ” εξετασεις”. Και τις πέρασα απ’οτι φαίνεται μιας και μου ζήτησε να γράψω ένα αναλυτικό κείμενο για την ζωγραφική του για να το δημοσιεύσει σε ένα βιβλιο-καταλογο του centre georges Pompidou που ετοιμαζόταν ώστε να συνοδεύσεί την μνημειώδη έκθεση του Τουομπλυ που το μουσείο σε λίγους μήνες διοργάνωνε γι’αυτον.
Καταλαβαίνετε, πως η χαρά μου ήταν ανυπέρβλητη ,όπως ήταν ανυπέρβλητη κι η τιμή που μου έκανε. Όμως το ίδιο ήταν τεράστια κι η ευθύνη μου μιας και το κείμενο μου αυτό, αφού εγκρεινόταν αρχικά απο τον καλλιτέχνη στην συνέχεια θα διαβαζόταν από την διεθνή εικαστική κοινότητα λόγω της μεγάλης διεθνούς εμβέλειας του Σαι Τουομπλυ. Έτσι κι έγινε. Το έγραψα με μεγάλη προσοχή και το κείμενο μου εγκρίθηκε και δημοσιεύτηκε εισπράττοντας θετικά σχόλια ακόμη κι απο δύσκολους ανθρώπους του πολιτισμού.
Από τότε σιγα-σιγα γνωριστήκαμε καλύτερα ώσπου με τον καιρό γίναμε πραγματικά φίλοι. Πήγαινα και τον έβλεπα συχνά στην Ρώμη όπου κι έμενε. Παρότι γεννημένος το 1925 στην Βιρτζίνια της Αμερικής δεν έμεινε στην γενέτειρα του γη . Οι συνθήκες το έφεραν και αρκετά νέος γύρω στα τριάντα του μετακόμισε στην Ιταλία όπου κι έζησε ως το τέλος της ζωής του. Παντρεύτηκε την από ευγενή οικογένεια καταγωγής κ. Τατια Φρανκετι , ζωγραφο και κομισσα. Έκαναν ένα παιδί ,έναν γυιο. τον Αλεσάντρο. Πριν παει στην Ιταλία , ο Σαι Τουομπλυ, γόνος μεσαίας αστικής συντηρητικής Αμερικανικής οικογένειας, είχε έρθει σε μια πρώτη ρήξη με τον πατέρα του ο οποίος τον ήθελε ν’ασχοληθει με τον αθλητισμό γιατί ήταν εύσσωμος κι ευρρωστος. Ο γυιος του όμως είχε και κάτι αλλο που ο γονιός του δεν ήθελε να δει αλλά που ο ίδιος τοχε πολύ ανεπτυγμένο. Είχε μια έντονη ευαισθησία σαν άνθρωπος. Κι ήταν αυτή η ασυγκράτητη ευαισθησία του ( αν και φρόντιζε εκ πρώτης όψεως να μην την δείχνει) που τον οδήγησε στην Τέχνη. Και πιο συγκεκριμένα στην ποίηση αρχικά κι αργότερα στην ζωγραφική. Φρόντιζε όμως τουλάχιστον στην αρχή να μην το μαθαίνει ο πατέρας του.
Μετά το σχολείο έκανε το στρατιωτικό του. Κι εκεί τον έβαλαν στο τμήμα ασυρματιστων. Έμαθε να στέλνει κωδικοποιημένα μηνύματα. Του άρεσε τόσο πολύ αυτή η σχέση του με τα κρυπτογράμματα ώστε την ενστερνίστηκέ κι αργότερα την χρησιμοποίησε ως φιλοσοφία της ζωγραφικής του γλώσσας. Μπορούσε πλέον να γράφει και να ζωγραφίζει με ένα τρόπο που δεν θα γινόταν εύκολα αντιληπτός από την οικογένεια του. Μπορούσε να εκφράζεται πλεον μη-παραδοσιακα εφευρισκοντας ενα δικο του τρόπο που συνδύαζε λέξεις κι εικόνα.
Μετά τον στρατό πήγε στην Νέα Υόρκη κι εκεί αφέθηκε στην εμπειρία και την επίδραση του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμου που κυριαρχούσε στην εικαστική τότε Αμερικανική Τέχνη κι έκφραση. Οι Πολοκ, Ροθκο Ντεκουνιν, Νιουμαν , γίνονται οι αρχικές πηγές επίδρασης του. Ζωγραφίζει αρκετά εξπρεσσιονιστικα τότε. Συνδέεται επίσης φιλικά με τους Γιασπερ Τζοουνς και Ρομπερτ Ραουσεμπεργκ . Οι τρείς τους δίχως ν’αποτελουν κίνημα , κατάφεραν να γίνουν μια παρέα που συνεχίζει το έργο των αφηρημένων εξπρεσσιονιστων προσθέτοντας στην δουλειά τους και στοιχεία Ποπ Αρτ που τότε την δεκαετία του ’60 άρχισε να κυριαρχεί στις ΗΠΑ. Ειδικά οι Τζόουνς και Ραουσεμπεργκ έμειναν σε αυτήν την τάση ζώντας ταυτόχρονα και στην Αμερική . Ο Σαι Τουομπλυ όμως μετακινήθηκε στην Ευρώπη, όπως ήδη είδαμε, στην Ιταλία όπου και λόγω του γάμου του εγκαταστάθηκε στην Ρώμη έχοντας όμως κι ενα δεύτερο εργαστήριο του στην πόλη Γκαετα δυο ώρες περίπου από την αιώνια πόλη. Στην Ευρώπη άρχισε να εγκαταλείπει τις αρχικές ζωγραφικες του τάσεις και να δομεί μια τελείως δικη του προσωπική γλώσσα που βασίζεται σε αυτό που ήταν η κρυφή του πάντα ταυτότητα. : στην ” γραφή των κρυπτογραμματων”. Δηλαδή σε ένα συνδυασμό γραφής και ζωγραφικής. Ουσιαστικά κάνει πράξη αυτο που σημαίνει το ρήμα “γραφειν” στα Ελληνικά : ξεω και χαρασσω. Πιο απλά: γράφω γράφοντας με γράμματα, λέξεις κι ακόμα γράφω, δηλαδή ζωγραφίζω. Ένας συνδυασμός λοιπόν γραφής κι εικόνων. Μόνο που οι εικόνες και τα γράμματα στα έργα του Τουομπλυ δεν είναι όπως τις ξέρουμε. Είναι άλλοτε μισοσβησμενα, άλλοτε ευανάγνωστα, άλλοτε δυσανάγνωστα.Γράμματα κι εικόνες μη-παραστατικες ,κυρίως έντονα χρώματα ,έντονες χειρονομίες και δύναμη εκφραστικότητας. Η επίδραση ταυτόχρονα της κλασσικής ποίησης, του ιμπρεσσιονισμου, της φιλοσοφίας και της ιστορίας είναι καθοριστική στα έργα του. Ονόματα κλασσικών Ελλήνων και Ρωμαίων ποιητών, αλλά και ιστορικές αναφορές εμφανίζονται στους πίνακες του κι αργότερα στα γλυπτά του. Λατρεύει επίσης νεότερους ποιητές όπως τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Φερνάντο Πεσσόα η τον Οκταβιο Παζ στους οποίους έχει αφιερώσει έργα του. Με το πέρασμα των χρόνων η εικαστική του αξία όχι μόνο αναγνωρίστηκε και σταθεροποιηθηκε, όχι μόνο τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου έκαναν εκθέσεις κι έδειξαν τα έργα του ,όχι μόνο ιδρύθηκε το παγκοσμίου φήμης ίδρυμα Τουομπλυ στην Νέα Υόρκη με πλούσιες καλλιτεχνικές δράσεις κι υποτροφίες σε νέους ώστε να σπουδάσουν, αλλά επίσης οι τιμές των έργων του εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Σήμερα πέντε χρόνια μετά τον θάνατο του στην Ρώμη οι πίνακες του μπορούν να φθάσουν από 168-200 εκατομμυρια δολλαρια και πάνω ,όπως συνέβη πρόσφατα σ’ενα διεθνή πλειστηριασμό.
Ο Σαι Τουομπλυ υπήρξε πραγματικός μου φίλος. Στήριξε την ποιητική και εικαστική μου προσπάθεια και στάθηκε δίπλα μου με κάθε τρόπο όταν τον χρειάστηκα. Όπως είμαι βέβαιος οτι θαχει κάνει και με άλλους νέους ο,τι έκανε τότε μ’εμενα. Σίγουρα γιατί υπήρξε τόσο καλός άνθρωπος εκτός από μεγάλος καλλιτέχνης, θαχει παει στον παράδεισο όπου είμαι βέβαιος ότι κι εκεί θα μιλά για ποίηση,για τον Μ. Αλέξανδρο που λάτρευε, για ζωγραφική ,για ιστορία. Είμαι δε βέβαιος πως θα ζωγραφίζει ακόμα. Θα ζωγραφίζει αυτά τα γεμάτα πάθος ,ορμή κι αγάπη έργα του που όλοι μας διεθνώς γνωρίσαμε και θαυμάσαμε.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Στο δεύτερο πρόγραμμα της ΕΡΤ και την εκπομπή "Σε πρώτο πρόσωπο" 13.01.2022
https://webradio.ert.gr/deytero-programma/se-proto-prosopo-sto-deftero-programma-pebti-13-ianouariou-2022/?fbclid=IwAR3ICu8QgUd1dk_drwi7_yuwDm1F8vrDIRm9KdnF3vZS1Ne_A-AEGXmTCYE
Υβ Σαιντ Λωραν: ο θλιμμένος επαναστάτης. (Ελεύθερος Τύπος 05.02.2022)
Υβ Σαιντ Λωραν: ο θλιμμένος επαναστάτης.
Με αφορμή την μεγάλη έκθεση του που ξεκίνησε αυτές τις μέρες στο Μέγαρο Πομπιντου στο Παρίσι ,αλλα επίσης και μ’αφορμη την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου μου “μικρή ιστορία της μόδας”(εκδόσεις Διόπτρα), θυμήθηκα την γνωριμία μου με τον μεγάλο και τεράστιο Υβ Σαιντ Λωραν.
Ποιός δεν τον είχε ακούσει την δεκαετία ’80 κι ’90; Έτσι κι εγώ τον γνώριζα απο τα καταπληκτικά ρούχα και την φήμη του όταν βρέθηκα νεαρός φοιτητής 1985 στο Παρίσι. Που να φανταστώ ότι λίγα χρόνια αργότερα θα έτρωγα στο ίδιο τραπέζι με αυτόν τον θρύλο. Ήταν εκεί γύρω στα 1987 με 1988 ,αν η μνήμη μου δεν με απατά ,που ,ως συντάκτης της εφημερίδας Liberation που εργαζόμουν , βρέθηκα στην Νεα-Υορκη καλεσμένος του Αντυ Γουορχωλ με τον οποίο γνωριζομουνα ήδη απο πιο πριν χαρις στην διαμεσολάβηση του Αλέξανδρου Ιολα. Ήταν βράδυ κι ο Αντυ με είχε καλέσει για δείπνο στην παρέα του στο φημισμένο κλαμπ studio 54. Αρχικά η προσοχή μου ήταν στραμμένη στο εσωτερικό του χώρου μπαίνοντας στο κλαμπ. Όταν όμως με οδήγησαν στο reserve τραπέζι, μετά απο τα πρώτα τυπικά χαιρετίσματα έμεινα άφωνος βλέποντας στην παρέα τον Υβ Σαιν Λωραν παρέα με τον σύντροφο του Πιερ Μπερζε. Δεν πίστευα στα μάτια μου. Οσο η βραδυά ,μετά τις αρχικές συστάσεις,προχωρούσε ,αλλο τόσο τον παρατηρούσα διακριτικά. Ήταν ευγενής,λιγομιλητος, με μια αγχώδη εσωτερικότητα που φανέρωνε μελαγχολία . Δεν ήταν όμως μια τυπική κατάθλιψη. Είμαι βεβαιος γι’αυτο ακόμη και τώρα που ,γράφοντας αυτο εδώ το κείμενο, ξαναθυμαμαι εκείνη την βραδυά. Επρόκειτο για κάτι υπαρξιακό , για μια αγάπη για την ζωή που όμως επειδή δεν μπορούσε να την ζήσει για πάντα την εγκατέλειψε ως φυσική έννοια και την μετέτρεψε σε αιώνια αισθητική ομορφιά. Αυτός ήταν ο Υβ Σαιντ Λωραν για όσους τον γνώρισαν ,ένας υπαρξιακά ευαίσθητος άνθρωπος που ενω λάτρευε την ζωή αρνήθηκε να την δει μεσα απο το φίλτρο του βιολογικού χρονου και αποφάσισε να την ζήσει μετουσιώνοντας την σε μόδα που έδινε ζωή και χαρά σε όλους. Ενας θλιμμένος πρίγκιπας.
Γεννήθηκε την 1 Αυγούστου του 1936 στο Οραν της γαλλοκρατουμενης τότε Αλγερίας απο ευπόρους γονείς. Απο παιδί έδειξε το ταλέντο του στο σχέδιο,δημιουργώντας ρούχα για τις κούκλες των μικρότερων αδελφών του. Στα 17 του γράφτηκε σε σχολή μόδας στο Παρίσι και το σχέδιο του για ενα βραδυνό φόρεμα ,απέσπασε το πρώτο βραβείο σε ετήσιο διαγωνισμό με αντίπαλο τον Καρλ Λαγκερφελντ. Ένα αστέρι άρχισε ήδη από τότε να λάμπει. Εργάστηκε για ένα χρόνο στο House of Dior,ως διακοσμητής του στούντιο. Αμέσως όμως μετά τα σχέδια του γοητευσαν τον Dior ο οποίος και το 1957 είπε στην μητέρα του Saint Laurent ,οτι τον ήθελε για διάδοχο του στον οικο μόδας του. Δύο μήνες αργότερα ο Ντιορ πέθανε κι ο Λωραν σε ηλικία 21 ετών τίθεται επικεφαλής του οίκου Ντιορ.Η αμεσότητα κι η “αυθαδεια” στα σχέδια του που πρωτοπαρουσιασε στην κολεξιόν του 1958 (εφαρμοστα φορέματα, δίχως βατες και τουλια που κυριαρχούσαν ως τότε, όπως και το ” τραπεζε” φόρεμα,ανδρόγυνο λουκ για τις γυναίκες) ,προκάλεσαν μεν σκάνδαλο ,αλλά τον επέβαλαν παγκοσμίως με το ερώτημα: η τον μισείς η τον λατρεύεις. Ο φίλος και σύντροφος του Πιερ Μπερζε είχε πει:” η Σανέλ έδωσε στις γυναίκες ελευθερία ,ο Υβ την δύναμη που τους ελλειπε”. Ο πρώτος Γάλλος φεμινιστής σχεδιαστής ήταν πλέον γεγονός.
Το 1960 ο Λωραν βρέθηκε στον πόλεμο της Αλγερίας υπηρετώντας την θητεία του στον γαλλικό στρατό. Το σοκ απο την εμπειρία αυτή ήταν μεγάλο . Για ν’αντεξει ωθήθηκε σε ηρεμιστικά χάπια, νοσηλεύτηκε σε στρατιωτικό νοσοκομείο και υπέστη ηλεκτροσόκ για να ηρεμήσει. Εγκατέλειψε έτσι τον στρατό αλλά και τον οίκο Ντιορ γιατί είχε μεγάλη αντιπαλότητα με τον ιδιοκτήτη του οίκου τον Μαρσελ Μπουσακ. Πριν φύγει όμως κι ανοίξει τον δικό του οικο μόδας ο Λωραν, πρόλαβε να δείξει υπο την σκέπη του Ντιορ τις επαναστατικές του τάσεις. Φούστες μπαλουν,μπλούζες ζιβάγκο, μπουφάν μοτοσικλετιστών ραμμένα με πολυτελή υφάσματα η ακόμη φόρεμα σε γραμμή Α ,ως πρόδρομος του μίνι που εξακολουθούσε, ήταν μερικές απο τις πολλές εν συνεχεία ρηξικέλευθες προτάσεις του . Αυτές εξ αρχής φάνηκε οτι δεν περιορίζονταν στον χώρο της μόδας η γενικά της αμφίεσης των γυναικών. Αντιθέτως σημειολογικά συνέβαλαν στην απελευθέρωση και τον κοινωνικό επαναπροσδιορισμο της γυναίκας. Ο Λωραν υπήρξε απο τους πρωτεργάτες του φεμινιστικού κινήματος. Ξεκινώντας τον δικό του οίκο μόδας έδειξε αμέσως την ριζοσπαστικοτητα του. Ειδικά στις δεκαετίες ’60 κι ’70 ,ανανέωσε τα πατρόν, έντυσε τις γυναίκες με κοστούμι ( το διάσημο.πλέον Le Smoking του 1966), τους δε άντρες με στενά παντελόνια και μπότες. Το πρώτο του κατάστημα άνοιξε το 1967 στην rive gauche. Ήταν τότε που τόλμησε να κατεβάσει για πρώτη φορά την Υψηλή Ραπτική στον δρόμο. Επίσης ο Λωραν ήταν ο πρώτος που επισημοποίησε την γραμμή πρετ-απορτε( pret-a-porter), έχοντας ως πρώτη πελάτισσα του την Κατρίν Ντενεβ. Η ενηλικίωση του έφτασε γρήγορα. Ρούχα του επιλέχτηκαν για ταινίες κι άρχισαν να τα φορούν απο διάσημες γυναίκες σ’ Ευρώπη κι Αμερική ως και βασίλισσες από όλες τις χώρες του κόσμου. Το Οπιουμ ήταν το πρώτο άρωμα που έφερε το όνομα του και διαφημίστηκε απο το διάσημο μοντέλο Τζερι Χωλ ,εκφράζοντας έτσι μια εποχή όπου η σεξουαλική επανάσταση ,τα ναρκωτικά και η μουσική ροκ-εν-ρολ ήταν πια στυλ ζωής. Ταυτόχρονα η αγάπη του για την εικαστική έκφραση ήταν εμφανής. Δημιούργησε μια σειρά από κολεξιόν στα μέσα της δεκαετίας του ’70 όπου ήταν σε άμεσο διάλογο κι επιρροή με σπουδαίες στιγμές της μοντέρνας τέχνης και των μεγάλων πρωταγωνιστών της. Ποπ Αρτ, Μοντριαν, Μπρακ, Πικασσο ,Ματις ,ήταν μερικά μεταξύ άλλων απο τα ιστορικά ονόματα της μοντέρνας τέχνης . Η φιλία του με τον Αντυ Γουορχωλ κι ο αλληλοσεβασμός τους ήταν χαρακτηριστικός. Ο Υβ Σαιντ Λωραν ήταν πάνω απ’ολα ένας καταπληκτικός σχεδιαστης-καλλιτεχνης που σχεδίαζε ρούχα. Γι’αυτο άλλωστε το 1983 έγινε ο πρώτος ζωντανός σχεδιαστής Μόδας που έκανε ατομική έκθεση στο Μητροπολιτικό μουσείο Τέχνης στην Αμερική.
Η σχέση του με τον σύντροφο του Πιερ Μπερζε ήταν καθοριστική. Η ρέουσα ,ασταθής κι εκρηκτικά καταθλιπτική ψυχοσύνθεση του Λωραν δεν θα μπορούσε ποτέ να ισορροπήσει δημιουργικά αν δεν ήταν δίπλα του ως αληθινός κερβερος ο Πιερ Μπερζε που έλεγχε κι αποφάσιζε για τα πάντα που είχαν σχέση με τα οικονομικά . Ο Λωραν υπήρξε φοβερός σχεδιαστής που πρώτος συνέδεσε την μόδα με την κοινωνία. Ως το 1966 που άρχισαν οι ενδυματολογικές του προτάσεις μονο οι πλούσιες γυναίκες ενδιαφεροντουσαν για την Μόδα. Όμως μέσω του Υβ Σαιντ Λωραν οι δραστήριες και δυναμικές κι οχι υποχρεωτικά πλούσιες γυναίκες βρήκαν τον ” γκουρου” τους. Ενδιαφέρθηκε για την δραστήρια γυναίκα ,αυτήν που δουλεύει κι οχι αυτήν που τάχει όλα και στην πλήξη της ασχολείται και με την μόδα. Αν και απείχε απο πολιτική εν τούτοις ηταν κοινωνικά επαναστάτης για όλους μέσα απο τα έργα του. Έλεγε:”θελω να ντυθείτε με ωραία ρούχα που θα βρίσκετε σε καλές τιμές στα πολυκαταστηματα”. Με τις ιδέες του χωρίς να το διαδηλώνει υπήρξε προπομπός του Μαη του ’68. Παρότι καταλάβαινε την εποχή του κι ως οραματιστής έτρεχε μπροστά εν τούτοις δεν αγάπησε την ζωή ως κοσμικοτητα οσο κι αν φαίνεται παράξενο. Ζούσε πάντα αποτραβηγμενος σπίτι του και συχνά ήταν υπο ιατρική παρακολούθηση για κατάθλιψη. Πέθανε την 1η Ιουνίου του 2008. Ήταν ένα χρόνο μετά την απονομή του βραβείου του μεγάλου αξιωματούχου της Λαϊκής οργάνωσης απο τον Σαρκοζί.Το 2001 ο Σιράκ του απένειμε το βραβείο της Legion d’Honneur. Τα λόγια του που μεταξύ άλλων έμειναν:” Προσπάθησα να δείξω οτι η μόδα είναι τέχνη. Γι’αυτό ακολούθησα την συμβουλή του δασκάλου μου Κρίστιαν Ντιορ και το αιώνιο μάθημα της Δεσποινίδας Σανέλ.Δημιουργησα για την εποχή μου και προσπάθησα να προβλέψω τι θα φέρει το μελλον”. Και το πέτυχε. Την μέρα του Θανάτου του ολη η Γαλλία πενθούσε.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητης,εικαστικος, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Ολυμπος TV 04.02.2022
https://youtu.be/RKFRQ7JaUhw?list=PLogVCvIMBfA3Waqx8f5x9wcIFEtXL0LBy
ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΗ Νο119 – Τεχνητή νοημοσύνη με τον κ Δημοσθένη Δαβέτα!!!
Ευρωπη και κλιματικες εξελιξεις. (Ελεύθερος Τύπος 03.02.2022)
Ευρωπη και κλιματικες εξελιξεις.
Εξήντα τεσσερα χρόνια μετά την ίδρυση της ,η Ευρωπαικη Ενωση ,περνά ίσως την πιο κρίσιμη υπαρξιακή της κρίση. Το οικονομικό και κοινωνικό της μοντέλο απειλείται από μια στατικότητα εξέλιξης ιδεών αλλά και από τον εμπορικό και τεχνολογικο πόλεμο ΗΠΑ-Κινας. Βρίσκεται επισης στην πρωτη γραμμη πυρός από τις Δημοκρατορικες( Democratures ) χώρες και τους τζιχαντιστες. Θεμελιωμένη γύρω από τα δικαιώματα και την αγορά δυσκολεύεται να επανεφευρεθει. Κυρίως δυσκολευετσι σ’ ότι αφορά την άμυνα της και την κυριαρχία της.
Ψάχνει εναγωνίως ένα μέλλον που θα ικανοποιήσει τους πολίτες της.
Περίπου πενήντα χρόνια μετά την δημοσίευση της συνθήκης της Ρώμης το 1972, η βλάβη των οικοσυστημάτων του πλανήτη μας είναι πλέον πραγματικότητα. Η αύξηση της Θερμοκρασιας κατά 1,1βαθμων Κελσίου, οδηγει σ’ασφυξια των μεγαλοπολεων ,σε καταστροφη εδαφων, σε μολυνση των θαλασσων ,σ’ελλειψη νερου και σε πολλαπλες φυσικες καταστροφές.
Η μάχη εναντίον της κλιματικής αλλαγής, η οποία δεν έχει αποδώσει ως τώρα είναι αποτέλεσμα της λανθασμένης στρατηγικής στα πλαίσια των διεθνών περιβαντολογικων συμφωνιών ( COP).
Η συμφωνία του Παρισιού παρέλυσε λόγω κυρίως της αποχώρησης από αυτήν των ΗΠΑ. ακομη κι αν επι Μπαιντεν επεστρεψαν. Η επιστροφή των εθνικιστικών τάσεων απαγορεύει τις σφαιρικές αποφάσεις. Οι πολιτικες εξελιξεις στην Γαλλια ειναι σε αναμονη. Άλλωστε αυτό επιβεβαιώνεται από το ότι οι αποφάσεις που πάρθηκαν στην συμφωνία αυτή δεν πραγματοποιήθηκαν.Βρισκομαστε στο τελος της δεκαετίας μας και η θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 3,5 βαθμους Κελσίου. Γεγονός που μεταφράζεται σε άνοδο των θαλάσσιων υδάτων και σε αύξηση των κλιματικών προσφύγων.
Περιθωριοποιημενη στην ψηφιακή επανάσταση από την Αμερική και την Κίνα, η Ευρώπη, μπορεί να ξαναπρωταγωνιστησει μέσα από την περιβαντολογικη μάχη. Μεσα απο τους θεσμους της, τις πηγες της και τις αξιες της , βρισκεται σε πλεονεκτική θέση. Μπορει να εφεύρει και να υλοποιησει ένα γόνιμο αναπτυξιακό μοντέλο, που να συνδέει παραγωγικότητα, μάχη εναντίον των ανισοτήτων και προστασία περιβάλλοντος. Η Ευρώπη πρέπει να ξεκαθαρίσει τους στόχους της . Πρέπει να μην μπει στην λογική, κατά την γνώμη μου ,της απο-αναπτυξης ,που θεωρώ συνώνυμο της οικονομικής ύφεσης και της πολιτικής βίας. Πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην μάχη εναντίον της κλιματικής υπερθέρμανσης η οποία μπορεί να’ναι ισως και λύση για τα υπόλοιπα οικολογικά κι οικονομικα η πολιτιστικα ζητήματα. Κυριως ομως μπορει ν’αποτελεσει λυση στο προβλημα της βιοποικιλότητας.
Η Ευρωπη μπορεί να κινηθεί σε 5 πεδία στην μετά το κάρβουνο εποχη.
Πρωτον: φορολογία στο κάρβουνο ώστε να εμποδιστεί η κλιματική απορρύθμιση. Φόρο στα σύνορα των μεγάλων αγορών κι ενίσχυση των εξαγωγών ώστε να ενισχυθεί η δυναμική των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα μείωση των φόρων και στο κοινωνικό επίπεδο την οικονομική ενίσχυση των μεσαίων τάξεων και των πιο αδύναμων οικονομικά.
Δεύτερον: Να υιοθετηθεί η ψηφιακή καινοτομία από το κράτος έτσι ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστική του ικανότητα. Που σημαίνει οτι σ’επίπεδο οικολογίας θά’πρεπε να δοθεί ένα ποσόν γύρω στα 100 δις.ευρω για την απορρόφηση του κάρβουνου.
Τριτον: Ενίσχυση της αγωγής κι εκπαίδευσης σε σχολεία ,επιχειρησεις αλλά και στις οικογένειες για περιβαλλοντολογικη ευθυνη .
Τεταρτον: Πολιτικη ανάγκη να ξαναυπαρξει ένα κλίμα αμφιπλευρων αποφάσεων για το κλίμα κι οχι μονοπλευρων οπως είναι σημερα .όπου Αμερικανοί η Κινέζοι βάζουν τα οικονομικά και γεωστρατηγικα τους συμφέροντα πιο ψηλά από την πλανητική υγεία.
Πεμπτον: Η κινητοποίηση για το περιβάλλον να γίνει αξονας της κυριας Ευρωπαικης πολιτικής έτσι ώστε να δοθεί εκ νέου ένα καινούργιο ισχυρό αίσθημα Ευρωπαίου πολίτη που θα λειτουργήσει κι ως πρότυπο για τις νέες ευρωπαϊκές γενιές.
Η μάχη για το κλίμα πρέπει να δίνεται χέρι χέρι μαζί με την επιχειρηματική και κοινωνική πρόοδο, την δικαιοσύνη, τις πολιτιστικες αξιες ,τα έθνη και την εξέλιξη στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Είναι ένας ίσως αποτελεσματικός τρόπος για να συμφιλιωθεί εκ νέου η Ευρώπη με τους πολίτες της , τις ιστορικές αξίες των κρατών που την συνθέτουν και τις αξίες μιας παγκόσμιας ανθρωπιάς.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής. Εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)