Περιβάλλον και business (Ελεύθερος τύπος 21.12.2017)

Περιβάλλον και business   

Πενήντα αρχηγοί κρατών και η Γαλλική κυβέρνηση συγκεντρώθηκαν στις 12 Δεκεμβρίου στο Παρισι για να μιλήσουν για το κλιματικό ζήτημα . Δίπλα σ’αυτους οι πιο μεγάλες διεθνως επιχειρήσεις και η αφρόκρεμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής πραγματικότητας . Σε συνεργασία με την Παγκόσμια τράπεζα και τον ΟΗΕ , ο Εμανουελ Μακρον , εκμεταλλεύτηκε την όλη κατάσταση για να ενισχύσει την πολιτική του εικόνα . Επειδή για πολύ καιρό είχε κατηγορηθεί ότι έβαζε σε δευτερεύουσα θέση τα περιβαλλοντολογικά ζητήματα , αυτή την φορά φρόντισε να δώσει σημαντική δημοσιότητα για το κλιματικό μέλλον του πλανήτη παίρνοντας τον ηγετικό ρόλο που άφησε το κενό της απόσυρσης του Τραμπ από την οικολογική συμφωνία. Βέβαια τ’αποτελεσματα της συνάντησης δεν έδωσαν τίποτα πιο εντυπωσιακό απ’οτι προϋπήρχε σαν συμφωνημένη κλιματική πολιτική . Οι προηγούμενες δεσμεύσεις της COP21 το 2015 δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί σ’οτι αφορούσε την συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη . Συνεπώς καλύτερα που σ’αυτην την νέα συνάντηση “one planet summit” δεν έγιναν εντυπωσιακές ανακοινώσεις . Στην πραγματικότητα πέρα από τις μεγαλόσχημες ανακοινώσεις και την αδυναμία ηγετών και κρατών να βοηθήσουν στην προστασία του περιβάλλοντος ,αυτοί που εκμεταλλεύονται γόνιμα την κατάσταση είναι οι επιχειρηματιες κι οι επιχειρήσεις . Φροντίζοντας με καινοτομικές τεχνικες ναχουν προτάσεις για το περιβάλλον και την προστασία του , ταυτόχρονα φροντίζουν και τα κέρδη τους . Κι είναι αυτό το πνεύμα που ήθελε να περάσει ο Μακρον σ’αυτη την παγκόσμια συνάντηση : η προστασία του κλίματος να συμπορεύεται με τα κέρδη των επιχειρήσεων . Ο σοσιαλιστής Φαμπιούς το είπε δίχως περιστροφές : Ας προσπαθήσουμε όλοι ώστε αυτή η “ηθική ανάγκη ” προστασίας του κλίματος να γίνει ” μια καλή επικερδής επιχειρηματικότητα “. Όσο και να ενοχλεί μια τέτοια πρόταση τους ρομαντικούς ανιδιοτελείς υποστηρικτές του περιβάλλοντος άλλο τόσο η πραγματικότητα είναι διαφορετική : οι επιχειρήσεις αντιλαμβανόμενες ,την ,από την πίεση του κοινού ,ανάπτυξη των οικολογικών θεμάτων , κάνουν business και οικολογία κι οικονομία μοιάζουν να συγχρονίζονται . Αφήνοντας λιγο στην άκρη τα φιλανθρωπικά ζητήματα ρίχνουν το βάρος , το μεν χρηματοπιστωτικό σύστημα ,στις ενέργειες fossiles για να πριμοδοτήσουν τις επενδύσεις στην ενεργητική καινοτομική μετάβαση , ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις στηρίζουν τις δραστηριότητες που είναι σύμφωνες με τις οικολογικές προτεραιότητες . Πρόκειται για μια πρώτη συνεργεια πολιτικής – επιχειρήσεων – οικονομίας στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης. Πρόκειται για την πιο ξεκάθαρη επέμβαση-συμμετοχή του επιχειρησιακού παράγοντα σε ζητήματα του περιβάλλοντος. Θα δούμε σύντομα κατά πόσον όλη αυτή η συνοδοιπορία θα βοηθήσει το κλίμα η μόνο τα κέρδη των επιχειρήσεων .

Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας της τέχνης , ποιητής , εικαστικός .

Το εξώφυλλο του πολιτικού γαλλικού περιοδικού France forum που δημοσιεύτηκε το άρθρο μου για την Τουρκία του Ερντογκαν

Το εξώφυλλο του πολιτικού γαλλικού περιοδικού France forum που δημοσιεύτηκε το άρθρο μου για την Τουρκία του Ερντογκαν .

"Στην χώρα του Κομφούκιου" Ένα οδοιπορικό του Δημοσθένη Δαββέτα (Ελεύθερος τύπος της Κυριακής 17.12.2017)

“Στην χώρα του Κομφούκιου” Ένα οδοιπορικό του Δημοσθένη Δαββέτα 

«Σι λα», που στα κινέζικα σημαίνει «ο άλλος μεγάλος πολιτισμός». Είναι το όνομα της Ελλάδας. Όταν το μαθαίνεις αυτό, εξαρχής εντυπωσιάζεσαι ή ακόμα μπορείς να νοιώσεις κι αμήχανος, γιατί αυτόματα βρίσκεσαι αντιμέτωπος με τον εξής συλλογισμό: αν υπάρχει ο ένας και μεγάλος πολιτισμός κι αυτός είναι η Ελλάδα, τότε ο άλλος είναι η Κίνα. Ομολογουμένως ξεκάθαρη λογική που μ’ ακολουθούσε έντονα αρκετές μέρες πριν πάω στην Κίνα. Άλλωστε, στους περισσότερους δυτικούς, η αχανής αυτή χώρα των περίπου ενός δισεκατομμυρίων οκτακοσίων εκατομμυρίων κατοίκων, προκαλούσε πάντοτε μία αντιφατική, αλλά έντονη γοητεία. Από τη μία υπήρχαν πάντα οι θιασώτες του κινέζικου πολιτισμού κι από την άλλη υπήρχαν όσοι δεν ήταν καθόλου γοητευμένοι ως κι αρνητικοί απέναντι στην χώρα του σπουδαίου σοφού, του Κομφούκιου. Αυτή η αντίθεση θαυμασμού υπήρχε και στους Διαφωτιστές, με τον Βολταίρο να εκθειάζει την Κίνα και τον Ρουσώ να την απορρίπτει μιλώντας περιφρονητικά.
Όταν λοιπόν ο πρόεδρος της Ακαδημίας Γραμμάτων και Τεχνών της πόλης Χαντζου , μιας πόλης που βρίσκεται πολύ κοντά στη Σαγκάη, μου’ κανε την πρόταση να συμμετάσχω σ’ ένα συμπόσιο που αφορούσε την σύγχρονη τέχνη, το δέχτηκα αναντίρρητα. Και βέβαια, το ίδιο ερώτημα συνέχισε να με προκαλεί μέσα μου : ο κινέζικος λαός , τόσο γνωστός για τις παραδόσεις του, έδειχνε ταυτόχρονα θιασώτης της σύγχρονης τέχνης ; Οι πληροφορίες μου επιβεβαίωσαν ότι η πόλη Χαντζου όπου θα πήγαινα ήταν μια πόλη που πρωτοστατεί σε ζητήματα καινοτομίας και πρωτοπορίας τεχνών κι έτσι, η περιέργειά μου κορυφώθηκε. Δεν έμενε παρά να’ ρθει η μέρα να πάω εκεί. Και δεν άργησε. Μέσω Μόσχας και Σαγκάης, μετά από ένα αρκετά κουραστικό ταξίδι εικοσιπέντε περίπου ωρών, έφτασα στον προορισμό μου.

Η πρώτη εικόνα

Αναμφίβολα, η πρώτη εικόνα είχε την ίδια φιλοσοφική αντίφαση: οι άνθρωποι που μας υποδέχτηκαν είχαν τις κινήσεις και τους τρόπους της παραδοσιακής φημισμένης κινεζικής κλασικής ευγένειας. Όλα ήταν άριστα, εθιμοτυπικά προγραμματισμένα, μέσα όμως σ’ ένα περιβάλλον απόλυτα μοντέρνο και σύγχρονο που θύμιζε δυτική πόλη. Ο Κομφούκιος στη Νέα Υόρκη, σκέφτηκα μειδιώντας. Και δεν άργησε να επιβεβαιωθεί το μειδίαμά μου. Τις επόμενες μέρες στην πόλη Χαντζου και την Σανγκάη που βρέθηκα, οι δρόμοι αντανακλούσαν την ταυτότητα της σημερινής Κίνας: μία παράδοξη αλλά δομημένη συνύπαρξη μεταξύ του κλασικού της στυλ και του σύγχρονου δυτικού τρόπου ζωής που ακολουθεί στην καθημερινότητά της. Στους δρόμους έβλεπα πανάκριβα αυτοκίνητα τύπου BMW ή Mercedes, μέχρι και Ferrari, να’ ναι δίπλα-δίπλα με «παλιές» μοτοσυκλέτες δεκαετία του ’50 που βλέπουμε στις παλιές ελληνικές ταινίες ακόμη δίπλα σε κατά με γαϊδούρια. Οι άνθρωποι ευγενικοί κι αρκετά χαμογελαστοί. Όμως ελάχιστοι ως καθόλου μιλούν κάποια ξένη γλώσσα. Κι αυτό όταν συμβεί πρόκειται για λέξεις άμεσης ανάγκης και τίποτα περισσότερο. Αντίστοιχη αντίφαση υπάρχει και στον τρόπο που ντύνονται οι Κινέζοι. Βλέπεις άτομα πολύ κομψά, ενδεδυμένα στην τελευταία λέξη της μόδας και ταυτόχρονα δίπλα τους άτομα μ’ αγροτική φορεσιά. Αυτό όμως που χαρακτηρίζει όλους είναι η παραδοσιακή κινεζική ευγένεια. Όταν είσαι καλεσμένος κάπου, σ’ ένα εστιατόριο ή σ’ ένα σπίτι, σηκώνεσαι πολλές φορές όρθιος για να τσουγκρίσεις το ποτήρι σου μ’ όλους τους παρευρισκόμενους στο τραπέζι. Όπως μου εξήγησαν, γιατί απόρησα με το επαναληπτικό και το διαρκές των κινήσεων αυτών, ανήκει στην παράδοσή τους, στη φιλοξενία τους.
Άλλα αξιοσημείωτα στοιχεία που παρατήρησα: Το κλίμα που με υποδέχτηκε, τοκλίμα της όλης τελετουργίας, ήταν ένας ύμνος θαυμασμού στην Ελλάδα. Όπου πήγαινα, όποιους συναντούσα, αξιωματούχους ή μη, η λέξη «Σι-λα» ήταν μόνιμα στα χείλη τους. Δεν δίστασαν μάλιστα να μου προτείνουν να διευθύνω κι ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης αρχαίων ελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο της περιοχής, αλλά και μία ανάλογη συνεργασία μ’ αυτό του Πεκίνου. Την Ελλάδα την σέβονται και την χρειάζονται. Την σέβονται πολιτιστικά και την χρειάζονται γεωπολιτικά, ως γέφυρα προς την Ευρώπη. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε, τόσο περισσότερο θ’ αυξήσουμε τους παγκόσμιους φίλους μας.
Επίσης, η υγρασία και το πυκνό νέφος είναι πολύ έντονα στην Κίνα. Χρειάζεται προσοχή γιατί εύκολα ένας Ευρωπαίος κι ειδικά Μεσόγειος μπορεί να αρρωστήσει παίρνοντας μικρόβια άγνωστα στα δικά του κλίματα. Και τέλος, στους δρόμους, τ’ αυτοκίνητα κυκλοφορούν με τάξη, κάτι που δείχνει ότι οι νόμοι λειτουργούν αρκετά καλά.

Το κράτος-κόμμα

Μόλις αρχίζεις και γνωρίζεις λίγο καλύτερα την Κίνα, παρατηρείς ότι όλη η δομή της κοινωνίας είναι θεμελιωμένη γύρω από το κόμμα. Αυτό είναι η αρχή και το τέλος, είναι η ενσάρκωση της πατρίδας, είναι η προβολή της κινέζικης οικογένειας. Όπως σ’ αυτή την τελευταία διατηρούνται και καλλιεργούνται μ’ ευλάβεια οι σχέσεις κληρονομιάς κι αίματος, έτσι ανάλογα συμβαίνει και με τη λειτουργία του κόμματος. Τα εξ αίματος ή πνευματικά παιδιά των διοικούντων παίρνουν σειρά για ν’ ανέβουν τα σκαλιά της ιεραρχίας. Το μοντέλο της κινέζικης οικογένειας γεννά και το κρατικό μοντέλο. Μέσα σ’ αυτό βέβαια οι συσχετισμοί ομάδων, συμφερόντων, ιδεολογιών βρίσκονται σε συνεχή διεκδίκηση της εξουσίας η μεταφορικά σε διεκδίκηση της αγαπης και της αποδοχης από τον ” πατέρα- κόμμα”.Γιατί αν κάποιο στοιχείο χαρακτηρίζει βαθύτατα την σημερινή κινεζική κουλτούρα είναι αυτό, το πάθος για δύναμη. Η θέληση για δύναμη διαπερνά απ’ άκρη σ’ άκρη την κοινωνία της Κίνας.

Θέληση για δύναμη

Η μεγάλη αξία συγκεντρώνεται στο ποιος είναι πιο δυνατός, στο ποιος αποφασίζει. Ζώντας κοντά στην καθημερινότητα αυτής της χώρας, δεν δυσκολεύεσαι να το ανακαλύψεις. Από την Σχολή Καλών Τεχνών που βρέθηκα ως τις δημοσιεύσεις ή άλλες ενέργειες καθημερινές, πάντα υπάρχει κάποιος που αποφασίζει κι οι άλλοι που υπακούν μ’ εντυπωσιακή τυπικότητα στις αποφάσεις του. Η έννοια της δημόσιας οργάνωσης και της τυπικής ακρίβειας που έθεσε πρώτος ο Κομφούκιος παραμένει έντονη στη σύγχρονη Κίνα. Στους δρόμους των δύο πόλεων που επισκέφθηκα την πρώτη φορά υπήρχε ακόμα κάτι ελκυστικό: πολλοί κάτοικοι, όταν έχει καλό καιρό, πηγαίνουν στα πάρκα ή και σε μια γωνιά και κάνουν συντροφιά ή μόνοι τους τη γυμναστική τους, το γνωστό σ’ εμάς τους δυτικούς τάι τσι. Θα’ λεγα ότι η αρχική μου εντύπωση στην πολυπληθή αυτή χώρα είναι ότι όλα είναι δομημένα γύρω από την ιεραρχία της πυραμίδας, γύρω από την θέληση για δύναμη που ενσαρκώνει τυπολατρικά ο κομματικός ηγέτης. Θ’ αναφέρω δύο περιστατικά που μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση όσων ανέφερα παραπάνω.
1ο περιστατικό: Όταν έγινε η ομιλία μου στην Χανγκζου Art Fair, ο πρόεδρος ανέφερε ότι ήμουν πρώην σύμβουλος πρωθυπουργού. Αμέσως μόλις τελείωσε η ομιλία μου και βρέθηκα στο δείπνο που οργάνωσαν προς τιμήν μου, όλοι οι παρόντες με πλησίασαν και μου’ παν κάποιες κουβέντες. Δεν μου μίλησαν για τέχνη ή για κάτι άλλο που αναφέρθηκα στην ομιλία μου. Μου είπαν ότι χαιρετίζουν κάποιον που «έχει εξουσία αποφάσεων». Παραξενεύτηκα βέβαια γι αυτό το υμνολόγιο της «εξουσίας αποφάσεων». Όμως, παρατηρώντας καθημερινά πόσο όλοι περιφέρονται γύρω από τον όποιο πρόεδρο ή άνθρωπο , ηγέτη των αποφάσεων (σ’ όλα τα επίπεδα καθημερινής ζωής) με τρόπο υποτακτικό για μας τους Δυτικους ( ενδειξη σεβασμόυ για τους κινεζους) που συχνά έφτανε στα όρια της παράδοσης, τότε κατάλαβα ότι αυτό είναι θέμα βαθύτερης κουλτούρας της κινέζικης κοινωνίας. Η δε πολιτιστική επανάσταση του Μάο δεν το άλλαξε. Υπάρχει η λατρεία του ηγέτη στην Ασία και η Κίνα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
2ο περιστατικό: Το δεύτερο περιστατικό επιβεβαιώνει κατά κάποιο τρόπο το συμπέρασμα του πρώτου. Μιλώντας ένα μεσημέρι μ’ έναν από τους επιστημονικούς υπεύθυνους του πανεπιστημίου, φιλόσοφο στην ειδίκευση, τον ρώτησα: «Κι η δημοκρατία εδώ στην χώρα σας;» Για να πάρω την εξής απάντηση: «Η δημοκρατία δεν είναι καλό σύστημα για εμάς. Γιατί μπορεί να την εκμεταλλευτούν όσοι πολίτες είναι απαίδευτοι και να ψηφίσουν κάποιον ακατάλληλο για την διακυβέρνηση της πατρίδας μας». Δεν σχολίασα παραπέρα. Αλλά επιβεβαιώθηκε μέσα μου η πεποίθηση ότι όλα λειτουργούν με βάση την κομματική πυραμίδα. Οι ευρισκόμενοι στην κομματική εξουσία θέλουν να διατηρήσουν την ισχύ τους και πριμοδοτούν όσους τους στηρίζουν. Πέρα όμως απ’ αυτό, πρόκειται για μια ακραία λατρεία του «ηγέτη», ο οποίος δεν πρέπει να ενοχλείται από περιττά ξυπνήματα δημοκρατίας.

Η διπλή ταυτότητα

Το πρώτο μου ταξίδι στην Κίνα ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα και δεύτερο και τρίτο. Η ιδέα μου για την χώρα αυτή είχε αρχίσει πια να σχηματίζεται πιο καθαρά. Η Κίνα έχει διπλό πρόσωπο, διπλή ταυτότητα. Από τη μία έχει το πλούσιο ιστορικό και πολιτιστικό της παρελθόν και από την άλλη έχει την παθιασμένη ανταγωνιστικότητα να μοιάσει και να κυριαρχήσει της Αμερικής και των Δυτικών. Η αντίφαση αυτή, που’ ναι παράδοξα γοητευτική, αλλά κι αφήνει ερωτηματικά ως προς τον βαθμό επικινδυνότητας στην παγκόσμια πολιτική, οικονομική και πολιτιστική σκηνή, εμφανίζεται στο συχνά διπλό πρόσωπο της Κίνας: μια συνεχή διαμάχη ανάμεσα στους δύο εαυτούς της, αυτόν της παράδοσης κι αυτόν της νεωτερικής εικόνας. Όσο ο δεύτερος εαυτός της την ωθεί στο να θέλει να συναγωνισθεί στην Δύση στις τέχνες, την οικονομία, την τεχνολογία, την καινοτομία (συχνά όχι πάντα μ’ ορθόδοξο τρόπο), ο πρώτος της εαυτός την ωθεί στο να αναζητά ιστορικούς φίλους που συνάδουν με την ιδέα που’ χει για το μεγαλείο της ιστορίας και του πολιτισμού της. Είναι τέτοια η δυναμική της κίνησης ανάμεσα στους δύο της εαυτούς ώστε ούτε ο Βουδισμός κατάφερε ν’ αλλοιώσει την υπερηφάνεια για την ιστορική της ταυτότητα από την μία και την διάθεση να’ ναι παγκόσμιος πρωταγωνιστής στη σύγχρονη εποχή από την άλλη. Ούτε ακόμα κι ο Μάο κατάφερε να ξεριζώσει την πολιτιστική μνήμη της χώρας του. Η πολιτιστική του επανάσταση, αν από τη μία χαρακτηρίζεται από την ορμητική απόφαση να εκσυγχρονισθεί η Κίνα, ν’ αποκαταστήσει θεσμικό μοντέρνο πρόσωπο λειτουργίας δίχως τα ιστορικά βαρίδια του παρελθόντος, εντούτοις προκάλεσε πολλές καταστροφές σε αρχιτεκτονική, φιλοσοφία, θρησκεία, ιστορία κ.λπ. Σε στοιχεία δηλαδή που αποτελούν την ταυτοτική μνήμη της χώρας.
Οι ζημιές όμως αυτές του Μάο δεν ξερίζωσαν την πολιτιστική συλλογική μνήμη. Το βλέπουμε σήμερα. Η νέα πολιτική της ηγεσίας της Κίνας μέσα από το φιλόδοξο πρόγραμμα «του νέου δρόμου του μεταξιού» θελει να’ ναι παρούσα στην πρώτη γραμμή σε δύο μέτωπα: αυτό της οικονομίας (καινοτομίας, αγοράς, εμπορίου, τεχνοέρευνας) κι αυτό του πολιτισμού (τεράστια κονδύλια για τέχνες, γράμματα κι επιστήμες). Στο πλαίσιο αυτού του πολιτισμικού ανοίγματος προς χώρες με πλούσιο ιστορικό παρελθόν, προς την χώρα του άλλου μεγάλου πολιτισμού, τον ελληνικό Σι- λα, έγινε κι η τελευταία μου τρίτη πρόσκληση, αυτή τη φορά στο ναό του Κομφούκιου.

Στον ναό του Κομφούκιου

Ο ναός αυτός, που ήταν και σπίτι του Κομφούκιου όπως μου’ παν, βρίσκεται στην πόλη Qufu, στην βόρεια Κίνα, τρεις περίπου ώρες με το ταχύπλοο τρένο από την Σαγκάη. Η πρόσκληση που μουέγινε ήταν για να με τιμήσουν για το ως τώρα έργο μου και να μου δώσουν τον τιμητικό τίτλο του «φίλου που έρχεται από μακριά». Δεν είχα βέβαια ιδέα για το τι θ’ ακολουθούσε κι ειδικά για το τελετουργικό μέρος, του οποίου η τεχνική αυστηρότητα κι οι συμβολισμοί μ’ εντυπωσίασαν. Όλα ξεκίνησαν από πολύ νωρίς την ορισμένη μέρα. Στις 7 το πρωί βρισκόμασταν, ο Κινέζος καλλιτέχνης Liang Hi (που συνεργαστήκαμε εικαστικά) κι εγώ, μπροστά στον ναό. Μας περίμενε ένας ειδικός στην εφαρμογή του τυπικού μέρους. Μας οδήγησε στο ανοιχτό πλάτωμα λίγα μόλις μέτρα πριν την είσοδο του Ναού. Μείναμε για είκοσι λεπτά περίπου όρθιοι ακίνητοι. Κι αμέσως μετά εμφανίστηκαν οι σαλπιστές, ντυμένοι με τα παραδοσιακά, προ βουδισμού, ρούχα της τελετουργίας και τις σάλπιγγές τους. Άρχισαν να σαλπίζουν. Κι λίγο αργότερα ο αρχιερέας του ναού που βρισκόταν στην κορυφή των σκαλιών του ναού, άρχισε τους ύμνους της υποδοχής. Ο ήχος της σάλπιγγας έφερε έναν θιβετιανό τόνο. Μετά το τέλος της υμνολογίας κι αφού ανέφερε το όνομά μας, καθένας από εμάς (ο Liang Hi πρώτα κι εγώ δεύτερος, ως καλεσμένος), στάθηκε μπροστά σ’ ένα τελετουργικό μνημείο με λουλούδια. Εκεί προσκυνήσαμε τρεις φορές με την εξής κίνηση: τα δυο χέρια μπροστά παράλληλα με το σώμα, το αριστερό (αυτό της καρδιάς) πάνω στο δεξιό. Φέραμε τα χέρια πάνω από το κεφάλι κι έπειτα σκύβαμε κάτω ως τη γη. Μετά πάλι ο καθένας μας μίλησε πέντε λεπτά στην γλώσσα του. Εγώ μίλησα για τον Σωκράτη και την φιλοσοφική του συγγένεια με τον Κομφούκιο. Στη συνέχεια, κι αφού προηγουμένως μας είχαν περάσει μια κίτρινη κορδέλα στον λαιμό, δείγμα της ανακήρυξής μου ως «φίλου από μακριά», μ’ οδήγησαν μπροστά σ’ ένα εικονοστάσι. Σ’ ένα μικρό κόκκινο ξύλινο πλακάκι έγραψα μια ευχή στα ελληνικά, το υπέγραψα κι ύστερα αυτό μπήκε -και θα’ ναι εκεί στο εξής μόνιμα- στο εικονοστάσι του ναού.
Η εμπειρία αυτή ήταν μοναδική για το τελετουργικό της. Όμως, επιβεβαίωσε μέσα μου την άποψη ότι η Κίνα βαδίζει προσεκτικά πάνω σ’ ένα λεπτό οριακό σκοινί. Προς το παρόν μ΄ εμφανή επιτυχία. Από τη μία μεριά του σκοινιού είναι ο κλασικός εαυτός της Κίνας που κανείς δεν μπορεί να της τον αφαιρέσει. Κι από την άλλη, ο σύγχρονος εαυτός της, αυτός που την στηρίζει και της δίνει την χαρά να’ ναι πρωταγωνίστρια στο παγκόσμιο οικονομικό και γεωπολιτικό παιχνίδι. Δεν θα ξεχάσω φεύγοντας στο τρίτο ταξίδι μου από την Κίνα, στο αεροδρόμιο της Σαγκάης , την συμβουλή που μου έδωσε ένας φιλος εκεί Καθηγητης. «Να μην ξεχνάτε ποτέ τις ρίζες σας, την ιστορία σας. Γιατί δίχως αυτές δεν θα μπορέσετε να’ στε δυνατοί κι ανταγωνιστικοί στις ενδιαφέρουσες προκλήσεις του μέλλοντος. Κι είναι πολλές αυτές κι έρχονται γρήγορα. Να΄ στε έτοιμοι. Σε διαρκή εγρήγορση».
Εύχομαι οι πολιτικοί μας να το αντιληφθούν γρήγορα .

Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι (Sorbonne και IESA),
διευθυντής προγράμματος “Europe” στο IESA, ποιητής, εικαστικός

5

το κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων για την μελλοντική συνεργασία μου

Αυτά γράφει το κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων για την μελλοντική συνεργασία μου με την Κινέζα καλλιτέχνη σε σχέση με το περιβάλλον .

Chinese artist performs in Athens to raise environmental protection awareness
Source: Xinhua| 2017-12-18 04:22:12|Editor: liuxin

GREECE-ATHENS-CHINESE ARTIST-ENVIRONMENTAL PROTECTION
Chinese artist Kong Ning poses for photos during her performance in Athens, Greece, on Dec. 17, 2017. Chinese artist Kong Ning performed at the foot of the Acropolis in the center of Athens on Sunday in a bid to raise public awareness on environmental protection. (Xinhua/Marios Lolos)
ATHENS, Dec. 17 (Xinhua) — Chinese artist Kong Ning performed at the foot of the Acropolis in the center of Athens on Sunday in a bid to raise public awareness on environmental protection.
Dressed in a long-tailed dress made of blue biodegradable plastic, the Chinese artist, holding a “Little Blue Man” figure in her hands, together with environmental activists, urged Athenians and tourists strolling along the pedestrian street under the Sacred Rock to take a moment and consider what each one of us can do to protect planet earth.
Kong, who visits Greece for the first time, explained to Xinhua and people who approached her, that her “Little Blue Man” symbolizes that we should live like a drop of water, coming and going without leaving any trace behind.
“I felt that people understood me, and knew that I love the planet just as I love the blue sky above Greece. From their eyes I know that they understand me and love me,” she told Xinhua.
“All the people of the world live on one planet and we all love this planet like members of a big family,” she said.
The 59-year-old self-taught poet, painter and film-maker and performance artist has been devoted to art projects on environmental protection over the past decade.
She has performed across China, as well as at Times Square and the 9/11 Memorial in New York in November and Paris earlier this month.
The artist chose Athens to stage the performance of her “Little Blue Man” as it is a place drenched in blue sea water and sky, she told Xinhua.
She intends to take the “Little Blue Man” across the globe to showcase the need to protect the environment and promote a new, green way of living. She said she is also ready to join hands with anyone sharing her dream of a “green future”.
Greek multidisciplinary artist and passionate environmental activist Demosthenes Davvetas on Sunday welcomed the Chinese artist under the Acropolis and discussed plans for their collaboration in 2018.
“I would like to welcome the performance Kong Ning is giving here. I believe that it is very important for the ongoing discourse of the environment. Today, more than ever, the environment is a subject that concerns us all,” Davvetas told Xinhua.
“This time the dialogue between us is not limited to the past, our histories, but concerns also the present,” he said regarding the projects he works on with Kong, which includes translation of his poems into Chinese and the Chinese artist’s into Greek.
Davvetas has visited China three times so far and presented to Chinese audience his work on the dialogue between Socrates and Confucius.

Ο Ζαν Ζάκ Ρουσσω κι η πολιτική κριτική του στον Διαφωτισμό (Ελεύθερος Τύπος 14.12.2017)

Ο Ζαν Ζάκ Ρουσσω κι η πολιτική κριτική του στον Διαφωτισμό . 

Ιστορικά συνηθίζεται να διαφοροποιούνται ο Διαφωτισμός του Γερμανικού Ιδεαλισμού . Ο πρώτος χαρακτηρίζεται από εμπειρικό κι αντί- θρησκευτικό πνεύμα , από τον δεσποτικό αντιθεολογισμο του Βολταίρου , ενώ ο δεύτερος από ένα πνεύμα μεταφυσικής στάσης. Τα δυο αυτά αντίθετα φιλοσοφικοπολιτικά στρατοπεδα προσπάθησε να ενοποιήσει μέσα από το νήμα της ελευθερίας ο Ζαν Ζακ Ρουσσω. Αν και παιδί του Διαφωτισμού αυτός ο μεγάλος πολιτικός φιλόσοφος , εν τούτοις , άσκησε σκληρή εναντίον του κριτική ξεγυμνώνοντας το μέρος της αντιδημοκρατικής υποκρισίας που συχνά τον διέπει . Σήμερα που η αμφισβήτηση της πολιτικής διπολικοτητας κυριαρχεί στην Ευρωπαϊκή πραγματικότητα , η αντίληψη του Ρουσσω περί Ελευθερίας έχει γίνει περισσότερο από ποτέ επίκαιρη . Αν κι η νεωτερική ιδέα της ελευθερίας γεννήθηκε στις φιλελεύθερες φιλοσοφίες των Τζον Λοκ και Μοντεσκιέ , η κορύφωση της γίνεται από τον Ρουσσω ο οποίος , την διαφοροποιεί από τις μεταφυσικές η θεολογικές ιδέες και της δίνει τον χαρακτήρα του πραγματοποιήσιμου. Το να ξέρει κάποιος ότι είναι ελεύθερος σημαίνει ότι θέλει ναναι ελεύθερος, ότι θέλει να εγγραφεί στην Ιστορία . Εξ ού και το σημαντικό της Γαλλικής επανάστασης ως γεγονός που η φιλοσοφία γίνεται πραγματικότητα . Αυτή η Ρουσσωικη ιδέα της φιλοσοφικής υλοποίησης της ελευθερίας μέσω της Πολιτικής , γέννησε και τον όρο αριστερά από την θέση που μια ομάδα καθοταν στο σώμα του γαλλικού τότε (1789) επαναστατικού κοινοβουλίου. Όποτε αυτόματα από αντίθεση γεννιέται κι ο ορος δεξιά . Η λαϊκή κυριαρχία , η ένωση ελευθερίας κι ισότητας , η ιδέα ότι η ανθρώπινη φύση είναι καλή αλλά διαφθείρεται λόγω κοινωνικών σχέσεων , ερχόταν να συνυπάρξει με την ιστορική φράση του Ρουσσω ότι ” ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος αλλά είναι παντού αλυσοδεμένος “. Δεξιοί κι αριστεροί ερμηνευουν και συνευρίσκονται στις αντιλήψεις του μεγάλου κατηγόρου του” επίσημου” Βολταιρικου Διαφωτισμού . Οι πρώτοι πιστεύουν ότι την ελευθερία εγγυώνται κυρίως οι νόμοι . Οι δεύτεροι ότι την εγγυάται η Πολιτική. Η έννοια του κοινωνικού συμβολαίου που υπήρχε ήδη στον φιλελεύθερο Τζον Λοκ , στον Ρουσσω έγινε Πολιτικη . Δεν είναι απλά ένα ιδιωτικό εκ του νόμου δικαίωμα αλλά ένα δικαίωμα κυρίως του πολίτη με τον εαυτό του . Αυτός ο τελευταίος εναποθέτει συνειδητά το ιδιωτικό συμφέρον στο γενικό . Το κράτος δεν εξαντλείται μόνο στην εγγύηση της ιδιοκτησίας και την εξασφάλιση της ειρήνης, αλλά γίνεται ο φορέας που επιτρέπει την πραγματοποίηση της ελευθερίας . Στόχος της σχέσης του πολίτη με το κράτος είναι η επίτευξη της “αυτονομίας” του πολίτη . Δεν μιλάμε εδώ γι ανεξαρτησία η ατομικισμό . Στον όρο αυτονομία υπάρχει η λέξη “νόμος” άρα πρόκειται για κανόνες η δεσμούς που είναι προϊόν συνειδητής ελευθερίας . Ο Ρουσσω κατάφερε να συνθέσει δεξιά κι αριστερά . Στην σημερινή ευρωπαϊκή κρίση του κομματικού διπολισμού η φιλοσοφία του είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία . Γι’αυτο άλλωστε κι επιστρέφει ασταμάτητα στην επικαιρότητα.

Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας της Τέχνης , ποιητής, εικαστικός.

Η ιταλοποιηση των γερμανικών εκλογών (Ελεύθερος Τύπος 07.12.2007)

Η ιταλοποιηση των γερμανικών εκλογών . 

Είναι σ’ολους γνωστό ότι η γερμανική πολιτική σκηνή , εδώ και δεκαετίες αυτοπερηφανευόταν ,συχνά στα όρια της έπαρσης, ότι οι πολιτικές της διαμάχες είχαν ως κοινό τόπο την σοβαρότητα . Μάλιστα για να επιβεβαιωθεί η παραπάνω θέση ,δεν δίσταζαν υπό μορφή ανέκδοτου , οι πολιτικοί να φέρνουν ως αντιπαράδειγμα προς σύγκριση την Ιταλία και την πολιτική της σκηνή , την οποία περιφρονητικά κι ειρωνικά την χαρακτήριζαν “combinatione ” δηλαδή μια πραγματικότητα βασισμένη σε κομπίνες όπως κακοχαρακτηρίζεται γενικως μια πολιτική διχως αρχές. Να όμως που είμαστε μπροστά στο αντίθετο πια φαινόμενο : η χώρα του Γκαιτε , η ως τώρα αυτοκρατορία της σταθερότητας , μπαίνει σε μια δυνη παραλόγου , σε μια λογική τσίρκου και κλόουν . Κάτι που κάνει τώρα τους Ιταλούς να το διασκεδάζουν ειρωνευόμενοι με την σειρά τους τους Γερμανούς . Η Μερκελ αρχίζει για τα καλά να βιώνει την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την δημιουργία μιας “Τζαμαϊκανης”συνεργασιας μεταξύ του κόμματος της , των πράσινων και των φιλελεύθερων . Και εξ αναγκης στρέφεται στον ήδη δοκιμασμένο μεγάλο συνασπισμό με τους σοσιαλδημοκρατες. Ομως μετά από 4 χρόνια συνεργασίας με την Μερκελ , το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα κι αφού ειδε ότι ,ευρισκόμενο στην αντιπολίτευση δεν ξαναδυναμωσε μιας και ο προηγούμενος κυβερνητικος συνασπισμός το αποδυνάμωσε πολύ ,δείχνει ιδιαίτερα διστακτικό . Γιατι τώρα που ξανακαλειται να βγάλει το φίδι από την τρυπα βρίσκεται αντιμέτωπο με την αδιαπραγμάτευτη βάση εκκινησης των συζητήσεων συνεργασιας : η Μερκελ του ζητά να στηριξουν την συνεργασια τους πάνω στην υποχρεωτικη συμφωνία : μείωση των δαπανών ως προς τις συντάξεις , την παιδεία , την κοινωνική ασφάλιση. Αυτη η σκληρή πραγματικότητα οδηγεί τους σοσιαλδημοκράτες στο ναναι σκεπτικοί για την συμμετοχή τους σε μια τέτοια κυβέρνηση , κάτι που υπονοεί ότι μπορεί να υπαρξει για πρώτη φορά κυβέρνηση μειοψηφίας στην Γερμανία. Όλη αυτή η ιταλοποιηση της Γερμανικης πολιτικης σκηνής μας δείχνει ότι το σύστημα Μερκελ είναι έτοιμο να εκπνεύσει . Η συνεχης διευρυντική πολιτική της καγκελαρίου και κυρίως η μεταναστευτική της τακτική , έσπειρε ανησυχίες κι αμφιβολίες όχι μόνο στην Γερμανική κοινωνία αλλά κυρίως και στο ίδιο της το κόμμα , του οποίου η βάση αρχίζει να κουράζεται και να μην εφησυχάζει όπως παληα από τα λόγια της “Μαμάς” της” Mutti “Μερκελ όπως την φωνάζουν με χαριεντισμο. Πέρα όμως από την περίπτωση της Καγκελαρίου η ίδια η Γερμανία έχει μπει σε μια καινούργια ώρα , μιας και τα δυο μεγάλα παραδοσιακά κόμματα , το χριστιανοδημοκρατικό και το σοσιαλδημοκρατικό ( CDU και SPD αντίστοιχα) μαζί με τους ως τώρα συχνά αρωγούς τους το κόμμα FDP , κόμματα τα οποία από το 1949 ήταν η βάση του Γερμανικου πολιτικού συστήματος , μοιαζουν ναναι σε κατάσταση εκρηκτικής διάλυσης . Που σημαίνει ότι πια ο συνδυασμός των κομμάτων δεν θα γίνεται γύρω από δυο στο εξής ισχυρά αλλά γύρω από τρία τουλάχιστον. Η Γερμανία έτσι βρίσκεται αντιμέτωπη με το τσίρκο του ίδιου της του εαυτού ως η “ιταλική”πλευρά των Γερμανών . Λέτε να τοχε μυριστεί εδώ και πολλές δεκαετίες ο Γκαιτε όταν έστελνε τους Γερμανούς στον νότο κι ειδικά στην Ιταλία για να μάθουν από την ευελιξία και την ευεξία ζωης των Νοτίων;

Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφιας της τέχνης , ποιητής , εικαστικός.

Βιντεο παρουσιασης των βιβλίων μου (2/12/17) στην Κερκυρα

 

 

 

Η συνετευξη μου στο Καναλι TV 100 στην Θεσσαλονίκη , μ'αφορμή την έκθεση ζωγραφικής μου

[su_youtube url=”https://youtu.be/3WguboCQo5g” width=”210″ height=”230″]

 

Η συνετευξη μου στο Καναλι TV 100 στην Θεσσαλονίκη , μ’αφορμή την έκθεση ζωγραφικής μου στην art fair και την Περφορμανς που έκανα στο αρχαιολογικό μουσείο .

Γαλλία: : πριν την χαοτική εξέγερση.(Ελεύθερος Τύπος 30.11.2017)

Γαλλία: : πριν την χαοτική εξέγερση. 

Πιο γελοίο θέαμα τις τελευταίες εβδομάδες στην γαλλική πολιτική σκηνή δεν έχει παρουσιαστεί : σοσιαλιστές και Ρεπουμπλικάνοι ( τα γνωστά ως αριστερό και δεξιό κόμμα αντίστοιχα ) ξοδεύουν τις ενέργειες τους σ’αλληλοκατηγοριες στελεχων , τάσεων , σε αποχωρήσεις η απειλές διαγραφών μελών κλπ. Ένα είδος κακόγουστης κωμωδίας διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια των εκπληκτων ως αδιάφορων πολιτών για το πολιτικό μέλλον των κομμάτων . Δίπλα σ’αυτα τα άλλοτε ισχυρά παραδοσιακά κόμματα , το εθνικό μέτωπο της Λεπέν προβληματίζεται κλυδωνιζόμενο ,ως προς το αν ναι η όχι η ηγέτης του , έχει πια τις ικανότητες να οδηγήσει το κόμμα τους στην εξουσία . Όσο για τον περιβόητο” δωρεάν” επαναστάτη , τον οικονομικά πολύ ευκατάστατο “αριστερό” Ζαν Λυκ Μελανσόν , ψάχνεται επίσης ναβρει τον δρόμο του μιας και το κίνημα του όπως κι αυτό τη Λεπέν δεν ξέρει αν εκφράζει πια η όχι αυτή την “ανυπότακτη ” Γαλλία που όταν οργίζεται σιωπηλά , όπως έχει δείξει η ιστορία , ανατρέπει τα πάντα φανερά .
Είναι προφανές ότι η εκλογή του Εμμανουέλ Μακρον δυναμίτισε το πολιτικό γαλλικό τοπίο . Το προκάλεσε . Όμως αυτή η κρίση ταυτότητας των κομμάτων είναι ταυτόχρονα και συνολική κρίση της αντιπροσωπευτικότητας . Τα κυβερνώντα ως τώρα κόμματα είναι θύματα των εσωτερικων τους πολέμων , των συμφερόντων , των συμμαχιών τους και των αποτυχιών τους το διάστημα που έμειναν στην εξουσία . Αλλά και τα κόμματα διαμαρτυρίας κι αυτά πληρώνουν τις υπερβολές κι ακρότητες της δημαγωγίας και του λαϊκισμού που χρησιμοποίησαν για να κερδίσουν έδαφος στους ψήφους των πολιτών . Δίπλα σ’αυτα το κίνημα του Μακρον που σχηματίζεται σε κόμμα , παρότι αρχικά είχε υποσχεθεί ν’αλλαξει τις ως τώρα γνωστές πολιτικάντικες συμπεριφορές , εντούτοις δεν δείχνει να το κάνει στην πράξη . Το πρόσφατο ” συνέδριο ” του κόμματος ήταν επίδειξη μοναρχικής ηγεμονίας του Μακρον. Επρόκειτο για κεντρωτικο δημοκρατισμο παρά για δημοκρατικές διαδικασίες . Η γενική δυσαρέσκεια για τα παληα και καινούργια κόμματα στην Γαλλία κυριαρχεί όλο και περισσότερο . Η εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτά και τους πολιτικούς , όλων των αποχρώσεων , τάσεων κι ιδεολογιών έχει μειωθεί εντυπωσιακα . Το λένε κι οι καθημερινές στατιστικές . Ο πολιτικός λόγος είναι ξύλινος και δεν ξυπνά το ενδιαφέρον . Οι πολίτες βλέπουν ότι οι πολιτικοί ασχολούνται με την πολιτική για να κερδίσουν χρήματα κι όχι για να λύσουν προβλήματα κοινωνικά , οικονομικά , πολιτικά.
Ποιο είναι λοιπόν το συμπέρασμα ; Τα πολιτικά κόμματα στην Γαλλία ( και μάλλον σ’ολη την Ευρώπη) πρέπει να ξανά εφευρεθούν . Να εφεύρουν κάποιο άλλο εαυτό τους αντιπροσωπευτικό της εποχής και των ουσιαστικών αναγκών των πολιτών . Γιατί αν δεν γίνει αυτό κι αν ο Μακρον αποτύχει τότε θαμάστε αντιμέτωποι με κάτι σαν χαοτική εξέγερση κι όχι μια οργανωμένη επανάσταση όπως ιστορικά ήταν στο παρελθόν .

Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας της τέχνης , ποιητής , εικαστικός .