Χαλέπι-ο θρίαμβος του Πούτιν (Ελεύθερος Τύπος 22.12.2016)

Χαλέπι-ο θρίαμβος του Πούτιν

Εδώ και μερικούς μήνες και ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες, ο πόλεμος ανακατάληψης των μαρτυρικών δύο πόλεων, του Χαλεπιού και της Μοσούλης, έχει γίνει το πεδίο μιας λυσσασμένης μάχης, ιδιαίτερα ανθρωποκτόνας, μεταξύ των αντιπάλων. Στο Χαλέπι, ο τακτικός στρατός του Άσαντ, σε συνεργασία με τους Ρώσους και στη Μοσούλη, ο ιρακινός στρατός υποστηριζόμενος από τους Δυτικούς, επιτίθενται εναντίον ενός κοινού εχθρού: του ISIS, του ισλαμικού κράτους. Η πίεση των επιτιθεμένων και η σπουδή τους είναι εμφανής. Βιάζονται να ξεκαθαρίσουν το τοπίο γιατί έχουν μπροστά τους το χρονικό όριο της 20ης Ιανουαρίου, μέρα της παράδοσης της εξουσίας από τον ΜπάρακΟμπάμα στον Ντόναλντ Τραμπ. Το Χαλέπι θα πέσει, όπως φαίνεται, πιο γρήγορα από τη Μοσούλη. Αυτή η γρήγορη κι αναμενόμενη νίκη έχει φαινομενικά νικητή τον Άσαντ, όμως στην πραγματικότητα ο αληθινός νικητής είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος θα είναι προ τετελεσμένου γεγονότος: ο Άσαντ, που τόσο ήθελαν Η.Π.Α. και Ευρώπη να διώξουν, θα απολαμβάνει την κυριαρχία του από το προεδρικό του μέγαρο.
Η νίκη του Σύρου προέδρου, που στην ουσία είναι νίκη του Πούτιν, είναι μια στρατιωτική και πολιτική νίκη. Δε νοιάζεται βέβαια κανείς για τους χιλιάδες νεκρούς πολίτες και γυναικόπαιδα, δε νοιάζεται για το περιβάλλον που μολύνθηκε από τις δηλητηριώδεις βόμβες ούτε για την καταστροφή όλων των υποδομών. Αυτό που μετρά για τους νικητές είναι πάνω απ’ όλα η απόδειξη της «χρησιμότητας της Συρίας» ως φράγμα εναντίον της εκδήλωσης της τρομοκρατίας. Η σημασία της πτώσης του Χαλεπιού έχει και μια επιπλέον διάσταση: αυτή των διεθνών σχέσεων. Ποτέ, από το τέλος του ψυχρού πολέμου, οι Δυτικοί δεν φάνηκαν τόσο αδύναμοι απέναντι σε μια Ρωσία απόλυτα κυρίαρχη του παιχνιδιού. Όσο κι αν οι Η.Π.Α. και η Ευρώπη, κάνοντας πως δεν καταλαβαίνουν, δηλώνουν ότι ανησυχούν για την κατάσταση στο Χαλέπι, άλλο τόσο ο Πούτιν δεν ακούει και με τον δικό του τρόπο φέρνει δικές του λύσεις γρήγορες και εντυπωσιακά αποτελεσματικές.
Στην Συρία ο Ρώσος πρόεδρος κατάφερε μέσα από τη δική του πολεμική αντίληψη ν’ ανατρέψει υπέρ του την ως τότε λιμνάζουσα κατάσταση. Θα’ πρεπε οι Δυτικοί να πάρουν μάθημα τακτικής και στρατηγικής. Θα’ πρεπε ν’ αναθεωρήσουν την ως τώρα πολιτικο-στρατιωτική λογική τους. Θα’ πρεπε να μάθουν από τον Πούτιν ότι μια αληθινή διπλωματία στηρίζεται σε αρχές και ρεαλισμό. Ότι καθετί που ανακοινώνεται, θα πρέπει να συνοδεύεται από την προσπάθεια υλοποίησής του. Το σλόγκαν «ούτε Άσαντ ούτε ισλαμικό κράτος» απέτυχε. Καιρός ν’ αλλάξει η δυτική λογική και να επιβληθεί μια άλλη: «ούτε ωραιοποίηση ούτε κυνισμός».

Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός

Εξέγερση εναντίον του πολιτιστικού αριστερισμού (Ελεύθερος Τύπος 15.12.2016)

Εξέγερση εναντίον του πολιτιστικού αριστερισμού 

Η εντυπωσιακή νίκη του Φρανσουά Φιγιόν στην Γαλλία ενσαρκώνει την ολική απόρριψη του «πολιτικά ορθού» και της νεωτερικότητας σε πολλαπλά επίπεδα ζωής: τα ήθη, την πολιτική, τον πολιτισμό, την οικονομία. Ενσαρκώνει την θέληση γι απόρριψη μιας διεθνούς εξουσίας κι ενός ξύλινου πολιτικού λόγου. Ενσαρκώνει την επιθυμία επανίδρυσης του κρατικού κύρους. Αν και πολλοί θεωρούν ότι η μάχη εναντίον του Ισλαμισμού και τα προβλήματα που συνδέονται με το μεταναστευτικό ήταν οι αιτίες της αντιστημικής εξέγερσης, εντούτοις πρέπει να προσθέσουμε και άλλες, ίσως πιο σημαντικές και ουσιαστικές που οδήγησαν σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε «συντηρητική επανάσταση». Μερικές απ’ αυτές είναι· Γεωπολιτικά: η υποχώρηση των Η.Π.Α. από Μέση Ανατολή που άφησε χώρο στην Ρωσία να γίνει ο κύριος παίχτης. Επιπλέον, η Ευρώπη δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει τον Πούτιν που εμφανίζεται εκτός από στρατιωτικά και στρατηγικά ισχυρός και επίσης δάσκαλος πολιτισμικής μνήμης κι ηθικής εναντίον του μηδενισμού αξιών που κληροδοτεί στην ευρωπαϊκή νεολαία η παγκοσμιοποίηση. Άλλη αιτία: η αντισυστημική βάση. Βασισμένη σε ένα όλο και μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των πολιτικών, ενημερωτικών και διανοητικών ελίτ και των λαών που νοιώθουν στερημένοι αγαθών, όπως και των απίθανων μισθών του κοσμοπολιτισμού και των φτωχοποιημενων τους πολιτών, η αντισυστημική ρητορική γεννήθηκε κι ενισχύθηκε από αυτό ακριβώς το προαναφερθέν κενό, από την προαναφερθείσα ρήξη που είναι εκτός από οικονομική,συνάμα και πολιτική και πολιτιστική. Ο σημερινός αντισυστημικός είναι η εξέγερση εναντίον ενός πολιτιστικού αριστερισμού που για χρόνια τώρα αποδυνάμωσε το πολιτικό κύρος, την παιδεία και τις παραδοσιακές αξίες στο όνομα κάποιων διεκδικήσεων του Μάη του ’68 που εφαρμόστηκαν με το απάνθρωπο δόγμα της ενοχής προς οτιδήποτε δεν συμφωνούσε μαζί του. Το ένωναν με την κατηγορία «φασιστικό» ή «ακοροδεξιό» και άλλα τέτοια και το περιθωριοποιούσαν, δίνοντας προτεραιότητα σ’ αυτό που οι ίδιοι προπαγάνδιζαν ως «να-ζούμε-όλοι-μαζί», «πλούτος-της-διαφορετικότητας», «άνοιγμα», «παγκόσμια-αδελφοσύνη», σλόγκαν που επιβάλλονταν μέσα από την πολιτικο-οικονομικο-μιντιακή εξουσία. Κι όμως, οι αντισυστημικοί άντεξαν, συσπειρώθηκαν κι εξεγέρθηκαν μέσω της δημοκρατικής οδού: της μαζικής συνειδητής ψήφου. Η άλλοτε επαναστατική ρητορική έγινε αντισυστημική ψήφος. Το «αντισύστημα» δεν έχει ακόμα συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση: συνυπάρχουν αριστεροί, δεξιοί, θρησκευόμενοι, απολιτικοί. Λειτουργεί ως κάλεσμα προς πάσας μορφής δυσαρεστημένους από το εδώ και επί σαράντα περίπου χρόνια κυβερνόν κοσμοπολιτικό σύτημα. Οι νέοι παίζουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτό. Όπως κι οι μεσαίοι, οι συνταξιούχοι, οι θρησκευόμενοι. Το «αντισύστημα» λειτουργεί ως λέξη-σύμβολο των θυμάτων μιας δεξιοαριστερής παγκοσμιοποιημένης εξουσίας. Λειτουργεί ως απόρριψη της μηχανικής Δημοκρατίας μιας κοινωνίας που στο όνομα της «Τεχνικής» πατρίδας, δίνει το βάρος μόνο στους οικονομικούς αριθμούς ξεχνώντας την κουλτούρα, τον πολιτισμό, την παιδεία. Ξεχνώντας πως οι άνθρωποι δεν θέλουν μόνο να ζουν, αλλά θέλουν να ζουν στοχεύοντας στην αξιοκρατία και την ποιοτική ζωή.

Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός

Ποια είναι η συντηρητική επανάσταση; (Ελεύθερος Τύπος 09.12.2016)

Ποια είναι η συντηρητική επανάσταση;

Μετά και την πρόσφατη επικράτηση του «όχι» στην ιταλικό δημοψήφισμα, σε συνδυασμό με το Brexit και τη νίκη του Τραμπ, θα προσπαθήσω να ερμηνεύσω τη νίκη του Φρανσουά Φιγιόν στις πρόσφατες εσωκομματικές γαλλικές εκλογές του ρεπουμπλικανικού κόμματος. Αυτη επανέφερε στην επικαιρότητα έναν γνωστό όρο: «συντηρητική επανάσταση».
Ποια είναι αυτή; Ας το δούμε αναλυτικά.
Η ορολογία αυτή πρωτοχρησιμοποιήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από τους Γερμανούς αντι-νεωτεριστές, οι οποίοι, μέσα από πολύμορφες αντιδράσεις (οικονομικά-πολιτικά-πολιτισμικά)αντιδρούσαν εναντίον των υπερβολών της φιλελεύθερης Δημοκρατίας. Ξανάγινε λόγος για τον ίδιο όρο στις αρχές του ’80 με την διακυβέρνηση των Θάτσερ και Ρήγκαν. Επανέρχεται σήμερα με τη νίκη του Φιγιόν, ο οποίος στο πρόγραμμά του συνδυάζει συντηρητισμό και φιλελεύθερες αρχές. Η σύνθεση αυτή μοιάζει παράδοξη εξαρχής, όμως έχει λογική και ιστορική βάση. Διότι ως συντηρητικός θεωρείται κάποιος που αγαπά να συντηρεί ό, τι υπάρχει. Υπάρχει όμως το φιλελεύθερο μοντέλο (οικονομικά-αισθητικά-πολιτικά) στη Γαλλία; Όχι. Διότι από τα χρόνια του Μιτεράν ως σήμερα κυριαρχεί ο κρατισμός, ο οποίος με τις διαρκείς του παρεμβάσεις στερεί από τους πολίτες την ελευθερία της προσωπικότητάς τους, την τόλμη και φιλελεύθερη πρωτοβουλία τους. Τους κρατά σε «παιδική» ηλικία μιας και το πνεύμα του «κρατισμού» λειτουργεί συχνά ως ευνουχιστικός πολιτικός προστατευτισμός. Επίσης, ο συντηρητικός είναι ριζωμένος στην Ιστορία, στην οικογένεια, στη θρησκεία, σε κάθε τι που δίνει την υπαρξιακή αίσθηση της «εστίας» στους πολίτες. Ένας συντηρητικός που ακολουθεί εξ ορισμού τα ανωτέρω, δεν ζει την ενστικτώδη επιθυμία της στιγμής, αλλά δουλεύει με μακροχρόνιο πρόγραμμα αναλαμβάνοντας τις ευθύνες του και δεν ξοδεύει άλογα ζώντας με δάνεια, την αποπληρωμή των οποίων αφήνει στα παιδιά ή στα εγγόνια του.
Ο συντηρητικός θέλει να συνδυάσει αρχές, αξίες, οργάνωση ενοραματική και την παράλληλη ανάπτυξη της φιλελεύθερης προσωπικότητας του πολίτη. Και κάτι τέτοιο δεν γίνεται εδώ και 40 χρόνια στη Γαλλία. Κι είναι αυτό το πνεύμα που προτείνει να ξαναχτίσει ο Φιγιόν. Γι αυτό και τον ψήφισαν, μιας και αντί να υπόσχεται αυξήσεις, προσλήψεις και δημαγωγικές ψευτοελπίδες, προτείνει μείωση του Δημοσίου ή αύξηση ωρών εργασίας με λιγότερα χρήματα. Κι αυτό για το καλό της επαναφοράς της χώρας στην σωστή πορεία. Τον ψήφισαν επαναστατώντας εναντίον όσων τόσα χρόνια διέλυσαν το κύρος, τα ιερά, διακωμώδησαν τις αρχές και τις αξίες του ανθρωπισμού, την Ιστορία και την ταυτότητα, δίνοντας προτεραιότητα στη σχετικοποίηση των πάντων και στο τέλος Ιστορίας, παραδόσεων και πολιτισμικής μνήμης. Πρόκειται για την επιστροφή της «συντηρητικής επανάστασης» που αναζητά την πραγματική ισορροπία Δημοκρατίας και φιλελεύθερων αρχών. Πρόκειται για την εμφάνιση της πραγματικής Δεξιάς.
Δημοσθένης Δαββέτας

Πορτραίτο ενός "αντισυστημικού" (Ελεύθερος Τύπος 01.12.2016)

Πορτραίτο ενός “αντισυστημικού” 

Μετά το Brexit και την εκλογή Τραμπ στις Η.Π.Α., πολλοί θεωρούν ότι θ’ ακολουθήσει η Γαλλία με την Λεπέν. Ο δρόμος μοιάζει στρωμένος: λαϊκισμός, δημαγωγία, μεταναστευτική κρίση, κρίση αξιών και ταυτότητας, απαξιωμένη πολιτική ελίτ, ευρωσκεπτικισμός. Πολλές οι παράμετροι που συνηγορούν σε μία ενδεχόμενη νίκη του κόμματος του «Εθνικού Μετώπου». Το σύστημα της παγκοσμιοποιημένης «αριστεροδεξιάς», ενός βίαιου νεοφιλελευθερισμού των αγορών μοιάζει παγιδευμένο στο αδιέξοδο της αδηφάγας ανταγωνιστικής ταυτότητάς του. Να όμως που στην Γαλλία η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Εκεί που όλοι οι αριστεροί ψηφίζουν στις εσωκομματικές εκλογές του δεξιού κόμματος εναντίον του Σαρκοζί, βγάζοντάς τον εκτός παιχνιδιού, εκεί που οι δημοσκοπήσεις έδειχναν τον υποψήφιο Αλάν Ζυπέ ως το μεγάλο φαβορί, ήρθαν οι ψηφοφόροι να αναδείξουν νικητή τον Φρανσουά Φιγιόν και μάλιστα με διαφορά. Ο Φιγιόν επελέγη από την αντισυστημική πλευρά, την εχθρική προς τις ελίτ που κυβερνούσαν τα τελευταία σαράντα χρόνια, ως ο εκπρόσωπός της. Γιατί; Γιατί είναι ο ισορροπιστής μεταξύ του αντιστημικού και του λαϊκιστικού. Ο αντισυστημικός δεν είναι υποχρεωτικά λαϊκιστής, όπως θέλουν πονηρά να τον ενοχοποιήσουν οι συστημικοί. Ο αντισυστημικός, τουλάχιστον στη Γαλλία, αλλά προσωπικά, πιστεύω, παντού όπου υπάρχει ανάγκη δημοκρατικής λειτουργίας μίας χώρας, δεν θέλει το σύστημα που απέτυχε με τους πολιτικούς και τις ως τώρα αποφάσεις τους σε ζητήματα παιδείας, μετανάστευσης, οικονομία, ταυτότητας. Δεν θέλει την απόλυτη κυριαρχία της παγκοσμιοποίησης που καταργεί έθνη, σύνορα, ιστορία, παραδόσεις και πολιτισμικές μνήμες και που κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους. Αλλά δεν θέλει επίσης τον λαϊκισμό, που απερίφραστα στηρίζεται στον φόβο, την αγανάκτηση, τον φθόνο και τον θυμό και που χλευάζει τα δημοκρατικά πάθη της αδελφοποίησης, της αλληλεγγύης, της αγάπης. Δεν θέλει ο αντισυστημικόςτον λαϊκισμό που θα περιφρονήσει τις οικουμενικές αξίες και που θα κρυφτεί πίσω από τα συναισθήματα για να δώσει τροφή στον διχασμό, τα μίση και τον ρατσισμό. Ούτε θέλει επίσης να δεχτεί τον αφελή πια εκ των πραγμάτων ιδεολογικό προσανατολισμό των μαρξιστών και των νεοφιλελευθέρων, ότι μόνο τα συμφέροντα διοικούν τον κόσμο κι ότι όλο το κακό της ανθρωπότητας προέρχεται από τον εθνικισμό ή το θρησκευτικό παραλήρημα. Ο αντισυστημικός θέλει να βρει την ισορροπία ανάμεσα στη λογική των αναγκών του λαού και των εκπροσώπων του. Δεν θέλει να παρασυρθεί από το πλήθος που, όπως έλεγε ο Ουγκώ, «μπορεί να προδώσει τον λαό». Αλλά θέλει να ζει ελεύθερος, σε μία ελεύθερη αγορά, με λιγότερο παρεμβατικό, αλλά όχι αδιάφορο κράτος, με τόνωση της επιχειρηματικότητας, με τόλμη στις μεταρρυθμίσεις, με σεβασμό κι εμπιστοσύνη στη τήρηση των νόμων και την στήριξη της Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό επελέγη ο Φιγιόν.

Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι, ποιητής, εικαστικός