Τι κρύβει το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων; (Ελεύθερος Τύπος 18.08.2022)
Τι κρύβει το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων;
Εδώ κι αρκετές εβδομάδες η Ελλάδα κινείται στον αστερισμό του σκανδάλου της τηλεφωνικής παρακολούθησης του αρχηγού του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ, Ν. Ανδρουλάκη. Άρθρα ,συζητήσεις,ανακοινώσεις κομμάτων και προσώπων,όλα μιλούν για το σκάνδαλο. Αρα ας ξεκαθαρίσουμε εξ αρχης αν πρόκειται η οχι για σκάνδαλο.
Το να παρακολουθεί το κράτος έναν πολίτη και μάλιστα πολιτικο πρόσωπο, αν δεν υπάρχει κάποιος λόγος δεμένος νομικά, είναι τουλάχιστον πολιτικο λάθος . Προσβάλλει την συνταγματική ελευθερία. Αναντίρρητα λοιπόν και σε θεωρητικό, και σε ηθικό επίπεδο όλοι συμφωνούν. Όμως ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Τέτοιου είδους παρακολουθήσεις γίνονται στα σύγχρονα κράτη. Όλοι το ομολογούν έμμεσα. Αν το ομολογήσουν άμεσα υπάρχει κάποιος λόγος. Συνεπώς ναι μεν τυπικά είναι σκάνδαλο η παρακολούθηση Ανδρουλάκη αλλά γίνεται διεθνώς κάτι τέτοιο.
Το θέμα όμως που χρήζει εδώ ιδιαίτερης ίσως ματιας είναι το γιατί και ποτε ενός τέτοιου είδους σκάνδαλο εμφανίζεται επισήμως κι ομολογείται άμεσα. Ποιοί είναι οι λόγοι που συμβαίνει μια τέτοια επίσημη παραδοχή σκανδάλου;
Συνήθως τέτοια γεγονότα αποκαλύπτονται,ειδικά στην Πολιτική, είτε για ν’ακυρωσουν πολιτικά κάποιον είτε για να βάλουν τις συνθήκες για μια νέα πολιτική κατάσταση με πολλαπλές διαστάσεις.
Που σημαίνει στην περίπτωση Ανδρουλάκη οτι η ένας εκ των δύο ( πρωθυπουργός η Ανδρουλάκης) βάλλονται η χρησιμοποιούνται για να προετοιμαστεί μια μελλοντική πολιτική κατάσταση. Η μπορεί να’ναι συνδυασμός και των δύο περιπτώσεων.
Κι αυτό γιατί, αν υποθέσουμε οτι κάποιος πρέπει να ζημειωθεί προσωπικά με πολιτικό κόστος, αυτός δεν είναι άλλος από τον πρωθυπουργό. Συνεπώς ο πολιτικός στόχος είναι ο κ. Μητσοτάκης κι οχι ο κ. Ανδρουλάκης ( αν και πολλοί ορέγονται την συνεργασία του για την επόμενη μέρα). Όμως εδώ ας προσεχθεί κάτι. Το σκάνδαλο δεν βγήκε από τους Ελληνικούς κύκλους αλλά από τους διεθνείς. Κι ήταν κάτι που τους ήταν γνωστό απο καιρό ως γεγονός ( εννοώ τις παρακολουθήσεις με το νέο λογισμικό). Το έβγαλαν όμως τώρα. Υπάρχει συγκεκριμένος λόγος σήμερα;
Μια αποδυνάμωση κ. Μητσοτάκη μπορεί να οδηγήσει σε οχι απόλυτη κυριαρχία της Ν. Δ στις προσεχείς εκλογές.Κι αν υπάρξει πρόβλημα διακυβέρνησης τότε μια από τις λογικές λύσεις είναι μια εκλογική συνεργασία κομμάτων για την διακυβέρνηση της χώρας. Είναι κάτι που επανειλημμένα έχουν δείξει να επιθυμούν οι Ευρωπαίοι αλλά κι οι Αμερικανοί. Κάθε φορά που ένα από καιρό σκάνδαλο ανακοινώνεται μεταγενέστερα η σύγχρονη πολιτική ιστορία εχει δείξει οτι αυτο γίνεται στα πλαίσια μιας πολιτικής στρατηγικής κάποιων κύκλων. Για παράδειγμα έτσι έγινε με τους Στρως Καν ( ερωτικό σκάνδαλο)η τον Σαρκοζι( σκάνδαλο επίσης παρακολουθήσεων πολιτικών του αντιπάλων), και βρέθηκαν εκτός πολιτικού παιχνιδιού.
Το να βγάλουν από την μέση με ένα τέτοιο κραυγαλέο τρόπο τον κ. Μητσοτάκη είναι δύσκολο ,γιατι ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν είναι εύκολη λεία. Έχει πολλές ικανότητες αντιδράσεων κι η προσωπική του ζωή δεν είναι τροφή εκβιασμών. Όμως οι υποκλοπές ενδεχομένως μπορεί να οδηγήσουν σε μια αποδυνάμωση του. Κι αυτή με την σειρά της σε μελλοντική κυβέρνηση συνεργασίας των τριών βασικών κομμάτων τουλάχιστον, της Ελληνικής πολιτικής ζωής. Τι θα ωφελούσε κάτι τέτοιο και ποιον; Προφανώς θα ωφελούσε αρχικά να κυβερνηθεί η χώρα. Όμως υπάρχει στην συνέχεια και μια άλλη επίσης εκδοχή. Σε εποχή όπου οι Τουρκικές πιέσεις στο Αιγαίο ,στην διαρκή εμμονή τους, γίνονται ασφυκτικές και έχουν κουράσει τους Έλληνες, μήπως χρησιμοποιηθεί η πιθανή( υποθετικά πάντα) κυβέρνηση συνεργασίας για να γίνει αποδεκτή μια λύση διεθνοποίησης του Αιγαίου που, δεν μας είναι αρεστή και κατά βάθος επιδιώκουν οι διεθνείς μεγάλες εταιρείες κι οι παγκόσμιοι οικονομικοί οργανισμοί που διοικούν αφανως αλλά πραγματικά τον κόσμο; Μήπως αυτή η πιθανή συνεργασία γίνει για να υλοποιηθεί η πολυσυζητημένη αλλαγή άρθρων του Συντάγματος που εξ αρχής προβληματίζει; Κοντος ψαλμός αλληλούια. Θα φανεί αυτο σύντομα. Οι εκλογές δεν είναι μακριά.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης,ποιητής, εικαστικός
ΕΡΩΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ: ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Ο Δημήτριος Βερδελής συζητά με τον καθηγητή Φιλοσοφίας της Τέχνης Δημοσθενή Δαββέτα για το βιβλίο του “Διάλογοι”
Ο Παρμενίδης κι η Τεχνητή Νοημοσύνη. (Ελεύθερος Τύπος 20.08.2022)
Ο Παρμενίδης κι η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Όπως μας έμαθε ο Παρμενίδης , στο ποιημα του περι Φυσεως, το νοειν ,δηλαδή ο Νους που δημιουργεί ασταμάτητα, είναι το Είναι μας, το Είναι του Κόσμου, δηλαδή αυτό που υπάρχει πραγματικά. Αυτό το ειναι-νοειν μας, είναι το μόνο που υπάρχει κι εκ του οποίου ,αλλά και γύρω από το οποίον όλα εκπορεύονται. Μια απόλυτα σύγχρονη αντίληψη που ακούμε συχνά σήμερα, οτι όλα είναι προβολή του μυαλού μας.
Το κάθε δημιούργημα του νοειν , αυτού δηλαδή που όντως υπάρχει (το οντως ον), το ουσιαστικό, η ουσία, για να το πω πιο απλά, ειναι το Νοημα, αυτο που όλοι μας στην ζωή μας λέμε κι αναζητούμε: ” ποιο είναι το νόημα, τι νόημα εχει αυτο που κάνω, που κάνεις,που κάνουν κλπ. Τα πράγματα που κάνουμε κοντολογίς έχουν η θέλουμε να έχουν ενα νόημα.
Χάρις στον Νου μας έτσι, ο,τι κάνουμε η ο,τι υπάρχει γύρω μας , στην καθημερινότητα μας ,αποκτά νόημα. Δίχως κάτι να’χει νόημα ,πάντα σύμφωνα με τον Παρμενίδη, δεν υπάρχει. Και χωρίς Νόημα τα πράγματα είναι ανύπαρκτα.
Πάνω σ’αυτήν την αρχή, η οποία επηρέασε και τον Καρτεσιο Ντεκαρτ να πει το πασίγνωστο cogito ergo sum, δηλαδή σκέφτομαι, νοω συνειδητά, αμφιβάλλω, άρα υπάρχω, στηρίχτηκε και η πορεία του Νεωτερικού σύγχρονου ανθρώπου.
Απο την αρχαιότητα ως της μέρες μας το Νόημα ηταν το ζητούμενο στον Νοήμων άνθρωπο, ήταν το ουσιαστικο που χαρακτήριζε την ανθρώπινη ζωή. Ο σωστός άνθρωπος αναζητούσε πάντα κάποιο Νοημα σ’ όσα κάνει.
Ενώ όμως αυτή η αρχή στην αρχαιότητα ταυτιζόταν με την εκ φύσεως ευδαιμονία ,δηλαδή με ένα τρόπο ζωής που εμπεριείχε τους φυσικούς και κοσμικούς νόμους, και κανόνες, στην νεωτερική εποχή, η αρχή αυτή έχει αρκετά μετατεθεί απο το φυσικό στο τεχνητό στοιχείο.
Το νοειν ,δηλαδή η νοημοσύνη, γίνεται όλο και πιο τεχνητή, αποτέλεσμα να μιλούμε πλέον για κυριαρχία στην ζωη μας της Τεχνητής Νοημοσύνης. Και το ερώτημα αμέσως τίθεται: Το αρχικό Κοσμικό ,φυσικό κι υπαρξιακό νόημα ,έχει, η παει να γίνει πλεον Τεχνητό; Δηλαδή ζούμε στην εποχή του νοηματος της Τεχνικής, του Τεχνητού Νοηματος; Κι αυτη η κατάσταση φτάνει ως να γίνει Τεχνητή ύπαρξη ; Υπαρχει μ’αλλα λόγια οντολογία της Τεχνικής ; Είναι η Τεχνική( αρα κι η τεχνολογία σήμερα ) ενα ον; Ενα όντως ον;
Το όνειρο της σύγχρονης Τεχνικής ( όπως εκφράζεται πλέον μέσω της τέταρτης τεχνολογικής επανάστασης, της Ρομποτικής και των Κβαντικών δεδομένων), είναι να φτάσει στο σημείο αυτονόμησης της απο τον άνθρωπο. Η τεχνητή νοημοσύνη να γίνει δηλαδή μια δύναμη που έχει τις δικές της σκέψεις, να παίρνει τις δικές της πρωτοβουλίες, τις δικές της αποφάσεις, κοντολογίς, ν’αυτονομηθεί απο τον άνθρωπο και να’χει την δικιά της ζωή.
Σε άρθρα μάλιστα που διαβάζω στην Γαλλία γίνεται λόγος για ενδεχόμενη ως βεβαία την δυνατότητα αυτοαναπαραγωγής στο μέλλον. Που σημαίνει πιο απλά: ενα ρομπότ για παράδειγμα θα μπορεί να γεννήσει απο μόνο του τα ρομποτακια του.
Αυτή η μόλις προαναφερθείσα πραγματικότητα είναι ακόμη σε στάδιο εξέλιξης, στάδιο αναζήτησης κι οχι σε οριστικά τελειωμένη μορφή. Ακόμη κι έτσι όμως, δεν παύει να είναι ένα ισχυρό όνειρο της παγκόσμιας προοδευτικής επιστημονικής κοινότητας. Κι όπως γνωρίζουμε κάποια στιγμή στην ζωή τα όνειρα πραγματοποιούνται, οπως πραγματοποιήθηκε η άφιξη στην Σελήνη και τόσα άλλα που κάποτε ήταν αδιανόητα για τους ανθρώπους.
Ανεξάρτητα όμως απο την πορεία αυτής της επιστημονικής έρευνας, το ερώτημα που απασχολεί φιλοσοφικα είναι: η τεχνητή νοημοσύνη έχει σχέση με το Παρμενιδειο ερωτημα περι νοηματος; Έχει σχέση με το νοειν, ως είναι της ύπαρξης ; Η είναι κάτι άλλο;
Αν θεωρησουμε ,ως υποθεση εργασιας, οτι κάποια στιγμή, ναι υλοποιειται το ονειρο της αυτονομίας κι αυτούπαρξης κι αυτοπαραγωγής της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αυτό σημαίνει οτι η αυτοπαραγομενη Τεχνητή ύπαρξη περνά στην σφαιρα της Τεχνητής οντολογίας, δημιουργώντας έτσι μοιραία μια οντολογία της Τεχνικής. Αυτό τρομάζει ως γεγονός και γοητεύει ταυτόχρονα .
Τρομάζει γιατί σημαίνει οτι θα ζούμε παράλληλα με άλλες υπάρξεις που θαναι μεν τεχνητές,όμως θαναι υπάρξεις με την δική τους πλέον αυτόνομη λογική που δεν θαναι υποχρεωτικά ίδια με αυτήν των ανθρώπων που τις δημιούργησε και τις φαντάστηκε αρχικά. Οι Τεχνητές αλλά πραγματικές αυτές υπάρξεις θα ζουν και θα σκέφτονται με τον δικό τους τρόπο.
Μια τέτοια συνύπαρξη μπορεί να δώσει ασυνήθιστα αποτελέσματα ,όπως αυτά που βλέπουμε στα φιλμ επιστημονικής φαντασίας και που όμως γίνονται σιγα σιγα ολο και πραγματικότητα. Θα μπορούσαν έτσι να δημιουργηθούν σχέσεις έρωτα ανθρώπων με ρομπότ ( ήδη σήμερα στην Ιαπωνία και την Αμερική μιλούν για τόσους πολίτες που έχουν ρομπότ ως ερωτικούς συντρόφους, η υπηρέτες η συνεργάτες στην ιατρική, την δικαιοσύνη, τον αθλητισμό κλπ.), σχέσεις φιλιας, συνεργασιας , αλλα και σχέσεις πολέμου η μάχες εξουσίας κλπ.
Ναχουμε δηλαδή μάχη δύο Όντων : του ανθρώπινου και του Τεχνητού. Να υπάρχουν κοντολογίς δύο όντως όντα που θα συνυπάρχουν με οτι η λέξη συνύπαρξη συνεπάγεται.
Οι δύσπιστοι θα πουν αυτο δεν εχει σχέση με το Παρμενιδειο Ειναι και Νοειν. Γιατί δεν εμπεριέχει την Φυσική και Κοσμική γνώση ,της υπαρξιακή αυτογνωσία που μας διδάσκει ο προσωκρατικος φιλόσοφος και που τόσο επηρέασε την ανθρώπινη σκέψη, ζωή κι εξέλιξη. Και θα συμμεριστω τους φόβους τους. Γιατί ναι ,τέτοιες τεχνητές υπάρξεις μπορεί να γεννήσουν τεχνητά αριστουργήματα και να προκαλέσουν τερατοκαταστασεις που ν’απειλησουν με αφανισμό το ανθρώπινο ειδος. Ουδεμία αντίρρηση. Αυτό το ρισκο υπάρχει οπως υπάρχει και το ρισκο να δημιουργηθούν άνθρωποι η ζωα εργαστηρίων που δεν έχουν καμμία σχέση με την φύση κι είναι απλά και μόνο Τεχνογεννηματα.
Αλλά κι άλλα πολλά ρίσκα κι απρόοπτα ,ανεξέλεγκτες καταστάσεις μπορούν να δημιουργηθούν απο μια αυτόνομη κι συτοαναπαραγωμενη Τεχνητή Νοημοσύνη.
Τι μπορεί να γίνει σ’αυτες τις περιπτώσεις;
Θα κλειστουμε αμυντικά, άρα και παθητικά ,στον φυσικό μόνο άνθρωπο; Θα χτίσουμε τείχη στο “ξενο” της Τεχνικής και της επιστημονικής έρευνας ; Θα πολεμήσουμε την τεχνική και θα εμποδίσουμε την εξέλιξη της ; Άλλωστε σε πολλά καθημερινά ζητήματα, πρακτικής μορφής έχει αποδειχτεί οτι η Τεχνική είναι σωτήρια. Η θα βρούμε τρόπους να συνυπάρξουμε γόνιμα;
Ο φόβος που οδηγεί σε κλειστή άμυνα δεν φέρνει μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα. Μας τοχει δείξει η Ιστορία. Αντίθετα ο φόβος που γεννά προσοχή ,έρευνα και αυτοσυνειδησία συνεχώς διευρυνόμενη, βοηθά και συμβάλλει στην εξέλιξη.
Δεν μπορούμε να ζούμε με τον φόβο της “καταστροφής” μας απο δημιουργήματα μας. Η ίδια η δημιουργία εμπεριέχει την γέννηση του καλού, απο το οποίο όμως υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο ν’αποκοπει και να εκπέσει κάτι,γεννώντας αρνητικές δυνάμεις. Το αντίθετο θα έλεγα. Μαθαίνοντας να συνυπάρχουμε με ο,τι δεν ελέγχουμε, με ο,τι μπορεί να μας εκπλήξει με την αυτονομία του, μαθαίνουμε επίσης καλύτερα τα όρια και τις δυνατότητες του εαυτού μας. Ο σπουδαίος Κλασσικός ιστορικος φιλόλογος, δοκιμιογράφος και φιλόσοφος Πλούταρχος, σε ενα από τα βιβλία του για το πως θα εκμεταλλευτούμε γόνιμα τους αντιπάλους μας, υποστηρίζει οτι ,είναι πάντα χρήσιμο να φροντίζουμε να είμαστε κοντά στον αντίπαλο, να συνυπάρχουμε. Γιατί χάρις σ’αυτην την συνύπαρξη μας δίνεται η δυνατότητα να διευρύνουμε τις δυνατότητες μας, να μάθουμε καλύτερα τον εαυτό μας,ν’ ανακαλύψουμε μέσα μας εκπληκτικές δυνάμεις ως τότε ανεργοποιητες. Μήπως λοιπόν είναι καλύτερα να συνυπάρχουμε με την ασταμάτητη δυναμική της Τεχνητής Νοημοσύνης, έτσι ώστε να δυναμώσουμε και να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας; Άλλωστε μην ξεχνάμε οτι η δημιουργία εκτος των καλών όντων κι ακόμη “τερατων” είναι επίσης μια εικόνα του εαυτού μας.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Μακρον εναντίον Ντεγκωλ (Ελεύθερος Τύπος 24.08.2022)
Μακρον εναντίον Ντεγκωλ
Πριν λίγες μέρες ο Γάλλος πρόεδρος έκανε μια δήλωση υπό μορφήν κεκαλυμμενου διαγγέλματος. Είπε στους Γάλλους ότι ήρθε η ώρα να σφίξουν τα δόντια, ναναι γενναίοι μπροστά σ’αυτο που θαρθει τον χειμώνα και βέβαια τόνισε με έμφαση ” είναι η τιμή της ελευθερίας που πρέπει να πληρώσουμε “. Εντυπωσιακή δήλωση που έπαιξαν κατ’επαναληψη όλα τα γαλλικά ΜΜΕ.
Τι κρύβεται πίσω από αυτήν την προαγγελία;
Αρχικά το μυαλό μας πάει στην οικονομία. Δηλαδή στα προβλήματα με το αέριο ,τον Ουκρανικό πόλεμο, τον πληθωρισμό, την αύξηση τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος κι όλα τα συναφή που αναλύονται και προμηνύονται τον τελευταίο καιρό. Και βέβαια εδώ χρειάζεται υπομονή, με μία όμως παρατήρηση. Τα σπασμένα οικονομικά η μη, τα πληρώνει μονίμως ο καθημερινός πολίτης και ποτέ ο οικονομικά ισχυρός.
Υπάρχει όμως και μια άλλη ενδεχόμενη πτυχή της δήλωσης Μακρον. Να γίνεται ψυχολογική ετοιμασία για πόλεμο.
Που στηρίζεται μια τέτοια, υποθετική καθ’ολα, ανάλυση;
Στηρίζεται στο γεγονός οτι πρώτον,αντί να κάτσουν να συνομιλήσουν οι δύο αντίπαλοι για ειρήνη και να γίνουν ρεαλιστικές διαπραγματεύσεις συνεχίζουν τον πόλεμο φθοράς. Με πρωτεργάτες κυρίως τους αγγλοσάξονες ,οι οποίοι, εκτός του οτι ετοιμάζονται ν’αναλαβουν την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, χρεώνοντας έτσι οικονομικά τις επόμενες γενιές Ουκρανων, , επίσης δοκιμάζουν εκεί, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις τους, νεα, υπερσύγχρονα όπλα κι η στρατηγική τους παρουσία ταυτόχρονα στην Ουκρανία ενισχύεται ασταμάτητα. Με τα δικά τους υψηλής τεχνολογίας drones χτυπιούνται στόχοι στην Κριμαία ,ενώ παράλληλα οι θάνατοι αντιπάλων η συγγενών αντιπάλων κοντά στο περιβάλλον Πούτιν συνεχίζονται, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο, αυτοί οι θάνατοι, ναναι ύποπτες δολοφονίες. Προς το παρόν όμως δεν υπάρχουν επίσημες αναλήψεις αυτων των θανάτων , αλλά απλά υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις δολιοφθορων υψηλής τεχνολογίας στην προσπάθεια εκφοβισμού του κόσμου και των Ρώσων στην Κριμαία.
Ως τώρα η Γαλλία κρατούσε ισορροπημένες αποστάσεις στο ουκρανικο. Καταδίκαζε μεν την Ρωσική εισβολή αλλά δεν εισχωρούσε στην ως-τέλος πολεμική στάση των αγγλοσαξωνων. Ο Μακρον εφάρμοζε την παραδοσιακή γαλλική πολιτική του Ντεγκωλ περί ίσων αποστάσεων στο όνομα της ειρήνης και προς αποφυγήν του Πολέμου.
Τελευταία όμως ο Μακρον άρχισε να εισχωρεί διακριτικά στην αγγλοσαξονική λογική του ως-το-τελος-πολεμου με κάθε τρόπο. Με δηλώσεις του γέρνει όλο και περισσότερο σιγα-σιγα προς αυτήν την πολεμική πλευρά. Επίσης τα ΜΜΕ που ως τώρα κρατούσαν πιο ήπια στάση, άρχισαν να ευλογούν σχετικά τα ” τύμπανα του πολεμου”. Το γνωστό δε κανάλι LCI δεν σταματά καθημερινά με ακραίους καλεσμένους του στο στούντιο ,να ωθεί για πόλεμο εναντίον του Πούτιν.
Η φιλοπολεμικη προπαγάνδα κυριαρχεί στα γαλλικά ΜΜΕ . Όχι όμως στους πολίτες που δεν μοιάζουν να πείθονται για πολεμική τιμωρία του Πούτιν. Προτιμούν τις κυρώσεις και την διπλωματική απομόνωση. Προς το παρόν δεν αφήνουν τον Μακρον να πει ξεκάθαρα ναι στην αγγλοσαξονική πολεμική πολιτική. Ομως οι τελευταίες δηλώσεις του προβληματίζουν. Κάτι προετοιμάζεται. Κάτι που για να γίνει θα πρέπει να ξεπεραστεί η Γκωλικη συνείδηση του Γαλλικού λαού με τον α η β τρόπο. Κι η οικονομική τραγωδία λόγω αερίου που έρχεται ,με ευθύνη που αποδίδουν σ’εκβιασμο του Πούτιν ,μοιάζει ναναι ενα ενισχυτικό της αντιειρηνικης λογικής και της αγγλοσαξονικής άποψης οτι θα νικήσει το “καλο” εναντιον του “κακου”! Με πιο απλά λόγια: ενδεχομένως ναχουμε δυσάρεστες εκπλήξεις τον χειμώνα, μιας κι ο Μακρον δείχνει να εγκαταλείπει τον Γκωλισμο και να ερωτοτροπει επικίνδυνα με τον αγγλοσαξονισμο που ο Ντεγκωλ κι οι Γάλλοι πάντα υποπτεύονταν για ηγεμονική ,οχιν πλέον μόνο Ευρωπαϊκή, στρατηγική, αλλά παγκόσμια. Θα φανεί σύντομα τι σημαίνει αυτή η Σιβυλλικη φράση του προέδρου Μακρον.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής , εικαστικός ,γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Ο Ηράκλειτος ο Νίτσε και η μοντέρνα Τεχνη.. (Ελεύθερος Τύπος 27.08.2022)
Ο Ηράκλειτος ο Νίτσε και η μοντέρνα Τεχνη..
“Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς “. Η φράση αυτή του Ηράκλειτου έχει σημαδέψει βαθιά την Δυτική σκέψη και γίνεται μόνιμη αναφορά. Πολλοί στοχαστές την προσέγγισαν ερμηνεύοντας την. Από τον Αριστοτέλη τον Κλασσικό ως τους σύγχρονους Νίτσε, Πόπερ, Χάιντεγκερ,Αξελο, για να μνημονεύσω μόνο μερικούς ανάμεσα στους τόσους πολλούς ,ο -πολεμος παντων πατηρ- υπήρξε σημείον ακτινογραφικης ανάλυσης της σκέψης του Ηράκλειτου.
Τι ήθελε όμως να πει με τα λόγια αυτά ο εξ Εφέσου φιλόσοφος, ο επονομαζόμενος και σκοτεινός;
Κατ’αρχην να θέσω ενα πλαίσιο πάνω στο οποίο θα κινηθώ για την προσέγγιση μου.
Όπως κι ο ίδιος ο Εφεσιος έμμεσα το ομολογεί (” Ο άναξ, ού το μαντείόν εστι το εν Δελφοίς, ούτε λέγει ούτε κρύπτει αλλά σημαίνει” ) είχε αδυναμία στο να ομιλεί σημαίνοντας. Δηλαδή δεν εξηγούσε αφηγηματικά κι επεξηγηματικά τι ήθελε να πει αλλά το ελεγε συμπυκνωμένο, ως ενα είδοςαφορισμού θα λέγαμε σήμερα , το πέταγε σαν κεραυνό. Κεραυνοβολουσε άμεσα κι ακαριαία. Συνεπώς ο,τι λεει δεν πρέπει να παίρνεται μόνο σε μια πρώτη απλη ανάγνωση αλλά σε πολλαπλές, διαφορετικές αναγνώσεις. Οι φράσεις του σκοτεινού Εφεσσιου αφήνουν περιθώρια πολλαπλών ερμηνειών. Τα λόγια του μοιάζουν με αυτά της Πυθίας και του μαντείου των Δελφών. Κάποιοι θα το προσεγγίσουν έτσι κάποιοι ίσως αλλοιως. Προσωπικά δεν θα μείνω στον Πόλεμο μόνο ως ένα κυριολεκτικό γεγονός, όπως πχ ενας πόλεμος μεταξύ κρατών σήμερα, ως ενα δηλαδή καταστροφικό γεγονός, αλλά κι ως δημιουργικο. Η καταστροφή δεν είναι πάντα αρνητικό στοιχείο αλλά μπορεί να είναι και θετικό. Όπως ένας πόλεμος ιδεών που επιβάλλεται για να γεννηθεί η νέα ιδέα. Θα προσεγγίσω λοιπόν τον Ηράκλειτο ως πολεμιστή,ως οπλίτη ιδεών. Και θα προσπαθήσω να δείξω την επίδραση του ,την καταλυτική ,σ’αυτο που ονομάζουμε μοντέρνα Τέχνη.
Ο για καιρό ξεχασμένος, από τους παθιασμένους με τον Αριστοτέλη Δυτικούς σχολαστικούς κυριως διανοούμενους , Ηράκλειτος, επανήλθε στην επικαιρότητα μέσα από τα κείμενα του Νίτσε, ο οποίος σπάζοντας την ως τότε ευθύγραμμη πορεία της ιστορίας της φιλοσοφίας ( από τον Πλάτων στον Χέγκελ), επανήλθε στην προ-σωκρατικη σκέψη υμνώντας στα έργα του ( και κυρίως στην γέννεση της τραγωδίας) τους προσωκρατικους και κατ’εξοχην τον Ηράκλειτο. Στηριζόμενος στον Εφεσιο φιλοσοφο ο Νίτσε κι ειδικά στην θέση του περί του Πολέμου ως ” βασιλέα-δημιουργου” ,εισήγαγε την θέση του περί της φιλοσοφίας του σφυριου, η για να το πω αλλοιως, περί του να φιλοσοφεί κάποιος χρησιμοποιώντας το σφυρί. Τι σημαίνει αυτό φιλοσοφικα ; Σημαίνει αυτό που έκανε ο ίδιος ο Νίτσε: σφυροκόπησε με το φιλοσοφικό του σφυρί τον ιδεατό Κόσμο.
Οτιδήποτε λειτουργούσε ως τότε ως ιδεώδες ο Γερμανός φιλόσοφος το θρυμματισε με το φιλοσοφικό του σφυρί. Μέσα απο αυτήν την φιλοσοφική στάση του ,που ήταν κατα βάση μια Ηρακλειτεια ερμηνεια του, ο Νίτσε, εισήγαγε στον Νεωτερικό κόσμο το διαρκές σφυροκόπημα των ψευδαισθήσεων , ενα σφυροκόπημα του ορθολογισμού, ενα διαρκή δηλαδή πόλεμο, υμνώντας την διαρκή μεταβολή των πραγμάτων, όπως κι ο Ηράκλειτος που πίστευε επίσης στην διαρκή μεταβολή, και πάνω στην οποία στηρίχτηκε η Νεωτερική αντίληψη.
Ο κόσμος θα προχωρά πλέον στην νεωρικότητα μέσα απο την αισθητική και φιλοσοφική συνέργεια των Ηράκλειτου- Νίτσε. Κάθε τι καινούργιο θα στηρίζεται στην μάχη του με το προηγούμενο , στον πόλεμο του εναντίον του παλιού.
Η εξέλιξη και η πρόοδος θα στηριχτουν στον “πολεμο” εναντίον του συντηρητισμού σε όλα τα επίπεδα ζωής. Ο όρος “καινοτομια” άλλωστε από την ίδια την ετυμολογία του εμπεριέχει μια πολεμική: την διαρκή αναζήτηση του νέου, του καινούργιου. Κι αυτό δεν γίνεται δίχως “πολεμικες”μαχες, δίχως “καινες”(νεες) τομες εναντίον των δυνάμεων που αντιδρούν στην αναζήτηση του καινούργιου.
Επίσης κι ο όρος πρωτοπορία ,avant-garde, που χρησιμοποίησαν τον εικοστό αιώνα οι επαναστατημένοι καλλιτέχνες, τον αιώνα της νεωτερικής προσπάθειας, είναι όρος πολεμικός κυριολεκτικά. Σημαίνει η εμπροσθοφυλακή του στρατεύματος. Που σημειολογικά μας λέει ότι, οι μοντέρνοι (νεωτερικοί) καλλιτέχνες συμπεριφέρονταν ως πολεμιστές της Τέχνης, ως πολεμιστές στην υπηρεσία της καινοτομίας της Τεχνης, ως πολεμιστές που αγωνίζονταν για νέες μορφές Τέχνης.
Ολα τα κινήματα της μοντέρνας Τέχνης, από τους ιμπρεσσιονιστες, τους κυβιστες, τους φωβιστες, τους εξπρεσσιονιστες, τους σουρεαλιστικές, τον Μαρσελ Ντυσαμπ και τα ready made του, τους Ντανταιστες, τους μινιμαλιστες,την Ποπ Αρτ , τον αφηρημενο εξπρεσσιονισμο, το Φλουξους, τους νεους ρεαλιστες κλπ, δεν ειναι παρα η εφαρμογη στην πράξη αυτης της Ηρακλειτιας-Νιτσεικης αντιληψης περι του Πολεμου ως πατέρα της εξελιξης και της προοδου. Κάθε ενα από τα προαναφερθέντα κινήματα στηριζόταν στην μάχη του με το προηγούμενο. Οι δε καλλιτέχνες, ακολουθώντας τις ιδέες του θεωρητικού πατέρα του μοντέρνου, του Καρόλου Μπωντλαιρ, βρίσκονταν συχνά σε πολεμική ατμόσφαιρα μεταξύ τους για το τι είναι Τέχνη και για το πως αυτή θα προχωρήσει μέσα στην βιομηχανική εποχή που σαν σίφουνας ερχόταν ν’αλλάξει την ως τότε προηγούμενη ζωή και καλλιτεχνική έκφραση. Ο Μπωντλαιρ ειδικά στα άρθρα του και στα έργα του ύμνησε τον νεωτερικό πολιτισμό, τον στήριξε και πανω απ’ολα τον επέβαλε ως ποιητής, ως κριτικός Τέχνης, ως υμνητης της διεύρυνσης της Τέχνης, εισάγοντας στην οικογένεια της νεα στοιχεία ,οπως πχ την δημιουργική γλώσσα των σκίτσων, της μόδας κι άλλων στοιχείων που ως τότε δεν θεωρούνταν Τέχνη.
Πάνω σ’αυτην την πολεμική προβληματική της διεύρυνσης στηρίχτηκαν τα εικαστικά κινήματα της μοντέρνας Τέχνης και οι καλλιτέχνες της όπως μεταξυ άλλων οι Πικασσο ,Νταλι, Πωλ Κλε, Καντινσκυ, Ματις, Ντυσαμπ, Πολοκ κλπ.
Εδω όμως αξίζει να τονιστεί το εξής. Ενω κι ο Ηράκλειτος κι ο Νίτσε, μιλούσαν για μια “ολοτητα” δημιουργίας που θα γεννούσε ο δημιουργικός πόλεμος ιδεών, δηλαδή για μια διαρκή αλλαγή, για μια αέναη μεταβολή, που θα περιελάμβανε και το μέσα και το εξω των πραγμάτων, την εσωτερική κι εξωτερική τους ζωή, κι ενω οι μοντέρνοι καλλιτέχνες του διαμετρήματος ενός Πικασσο η Νταλί το ακολούθησαν, οι νεότεροι καλλιτέχνες, ειδικά απο το ’60 και μετά, έδωσαν προτεραιότητα στην εξωτερικότητα του έργου Τέχνης, στην φόρμα του έργου, με αποτέλεσμα την γεννεση ενός άδειου φορμαλισμού, που δημιούργησε προβλήματα στην εξέλιξη της εικαστικής γλώσσας. Η με κατανόηση των αντιλήψεων Ηράκλειτου και Νίτσε για τον κοσμο επιβράδυνε κι αποπροσανατολησε της πορεία της Τεχνης.
Ανεξάρτητα όμως από αυτήν την διαπίστωση, ο φιλοσοφικός στοχασμός τους παραμένει διαχρονικά επίκαιρος, ως ενα αιώνιο πολιτισμικό αγαθό από το οποίο αντλούσαν, αντλούν και θα αντλούν οι άνθρωποι ενέργεια και δύναμη για αναπτύξουν την τόσο αναγκαία αυτογνωσία τους και την όποια δημιουργική τους ικανότητα. Ας μην ξεχνάμε ποτέ την φράση του μεγαλου Τζοζεφ Beuys οτι από τον Ηράκλειτο επηρεάστηκε κι απο την φραση του “Τα πάντα ρέει και ουδέν μένει. ” για να δημιουργήσει τα μεταβλητά και ρέοντα γλυπτά του του, και τις εφήμερες δρασεις-περφορμανς του κινήματος Φλουξους ( Fluxus).
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής
Η αντίσταση της Ευρωπαϊκής μεσαίας τάξης. (Ελεύθερος Τύπος 31.08.2022)
Η αντίσταση της Ευρωπαϊκής μεσαίας τάξης.
Το κινημα “δεν πληρωνω” που αρχίζει ν’αναπτύσσεται στο Λονδίνο αυτον τον καιρό και με κατ’αρχην προεκτάσεις και σ’αλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν έχει καμμία σχέση με το γνωστό ομότιτλο κίνημα που αναπτύχθηκε πριν καιρό στην Ελλάδα με αφορμή τα διόδια. Το Ευρωπαϊκό κίνημα “δεν πληρωνω” επισήμως έχει να κάνει με την τρελλή αύξηση τιμής του αερίου λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και τον “εκβιασμο” των Ρώσων ως προς την περιορισμένη και προβληματική διοχέτευση του αερίου στην Ευρώπη. Η εξαρτώμενη απο το Ρωσικό αέριο Ευρώπη υψώνοντας κατ’αναγκην ,όπως λένε οτι οι συνθήκες επιβάλλουν, δυσανάλογα τις τιμές στο ρεύμα, έχει τρείς στόχους, υπό την άλλοτε διακριτική, άλλοτε άμεση, συμπόρευση με την αγγλοσαξονική πολιτική φιλοσοφία.
Πρώτον: ν’αρχισει η σταδιακή κι οχι άμεση απεξάρτηση από το Ρωσικό αέριο. Δεύτερον: να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη και να κατανοήσει οτι, η αιτία του προβλήματος είναι η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και κατ’επέκταση η Ρωσική πολιτική.
Τρίτον: η με τον καιρό εμπέδωση των δυο ανωτέρω αιτιών, να οδηγήσει στην συναντίληψη των ευρωπαίων πολιτών, ακόμη και μίας σχετικής πλειοψηφίας οτι, επειδή φαίνεται οτι η ουκρανικη κρίση θαναι μακροχρόνια, άρα μακροχρόνια θα’ναι και η δυσβάσταχτη οικονομική κρίση των Πολιτών, θα’ναι ίσως αναγκαίο κάποια στιγμή, γιατί όχι, να γίνει πόλεμος με την Ρωσία.
Πρόκειται για μια στρατηγική που βεβαίως στηρίζεται σε πραγματικά δεδομένα. Γιατί ναι αναντίρρητα η Ρωσική εισβολή και βέβαια η πολιτική παγίδα που έπεσε ο Πούτιν του κοστίζει και θα του κοστίσει μακροπρόθεσμα, όπως βέβαια θα κοστίσει και στους πολίτες, ειδικά τους Ρώσους και λιγότερο αλλά αληθινά στους Ευρωπαίους που βρίσκονται ήδη μπροστά σε έναν απειλητικό οικονομικά χειμώνα.
Επίσης ,ναι αναντίρρητα, η όλη κατάσταση πρέπει κάποια στιγμή να ομαλοποιηθεί για το καλό όλων. Όμως πως θα γίνει η ομαλοποίηση;
Δύο είναι κυρίως οι δρόμοι. Η με ειρήνη η πόλεμο. Και δεν ειναι καθολου απλουστευτική αυτή η σκέψη. Η ιστορία τοχει δείξει επανειλημμένα.
Ο δρόμος της ειρήνης είναι, οι λογικοί άνθρωποι συμφωνούν, ο καλύτερος. Όμως ο δρόμος αυτός χρειάζεται συναντίληψη περί του τέλους του πολέμου, με παραμερισμό εγωισμών και κάποιες φορές επώδυνες διαπραγματεύσεις μεταξύ των αντιπάλων. Κι αυτα τα στοιχεία απουσιάζουν μέχρι στιγμής κι από τις δύο πλευρές. Η μια συνεχίζει να ρίχνει την ευθύνη στην άλλη κι αντιστρόφως. Και δεν μοιάζει να υποχωρεί η κατάσταση. Φτάνει κάποιος να διαβάσει δηλώσεις πολιτικών και μίντια κι από τις δύο πλευρές για να το διαπιστώσει αμέσως.
Αυτη η άρνηση των ειρηνικών δεδομένων, κάποια στιγμή, θα οδηγήσει στον δεύτερο δρόμο, αυτόν του Πολέμου ,με τις δυσάρεστες κι απάνθρωπες γνωστές συνέπειες του.
Προς το παρόν διάφορες λύσεις προτείνονται για την κρίση του αερίου. Μια απο αυτές είναι να μπει πλαφόν στις τιμές. Κι αυτο σε Ευρωπαϊκό επιπεδο. Αναγκαία κίνηση θαλεγα. Και μάλιστα εν όψει εκλογών σε Ευρωπαϊκά κράτη. Παράλληλα όμως αναπτύσσεται δειλά δειλά και το κίνημα “δεν πληρωνω”. Κατά βάση αυτό είναι ενα κίνημα που συνεχίζει τα κινήματα , που γεννήθηκαν ως δράσεις αντιπαγκοσμιοποιησης. Πρόκειται για κινήματα που προέρχονται απο την μεσαία ευρωπαϊκή τάξη που απειλείται με αφανισμό. Πρόκειται για μια ακόμη αντίδραση της μεσαίας ταξης που τον χειμώνα σίγουρα θα ενεργοποιηθεί δυναμικά κι αποφασιστικά. Αν τα πράγματα φτάσουν από την κρίση του αερίου στα άκρα και γίνουν οικονομικά ανεξέλεγκτα, μπορεί αυτή αντίδραση,να μετατραπεί σ’εξεγερση. Εξέγερση της μεσαίας ευρωπαϊκής τάξης. Θα επανέλθω όμως σύντομα αναλυτικά σ’αυτο το τελευταίο.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Ο πολιτισμός της αλλοίωσης και της μεταμφίεσης. (Ελεύθερος Τύπος 03.09.2022)
Ο πολιτισμός της αλλοίωσης και της μεταμφίεσης.
Ζουμε σε μια εποχή όπου τα πάντα γύρω μας αλλά κι εμείς οι ίδιοι είναι αλλοιωμένα. Ας αναφερθώ πιο συγκεκριμένα.
Στον χώρο της Τέχνης αρχικά.
Όταν ο Μαρσελ Ντυσαμπ επενέβη στην εικόνα της Τζοκοντα και της έβαλε μουστάκι, όλοι μειδίασαν και το θεώρησαν ως ενα ακόμη εικαστικό του αστείο, μια ακόμη δράση της εν γένει συνολικής του καλλιτεχνικής στάσης βασικό χαρακτηριστικό της οποίας, μεταξύ άλλων, ήταν η ειρωνεία. Δεν μπορούσε κανείς ,απλά εκπαιδευμένος με την κλασσική παιδεία, άνθρωπος να φανταστεί οτι κάποτε, αυτό που έκανε ο Ντυσαμπ ,θα γινόταν φυσιολογικό και θάλεγα μάλιστα, ενα στυλ Τέχνης που πάει πλέον σήμερα να γίνει ο βασικός κανόνας. Κι όμως η σημερινή εικαστική πραγματικότητα το επιβεβαιώνει. Το nft ,η digital art, όλα αυτά τα παιχνίδια με την σύγχρονη τεχνολογία και Τεχνική το επικυρώνουν .
Φτάνει κάποιος να κάνει έστω κι ελάχιστη η ανεπαίσθητη παρέμβαση στην εικόνα ενός άλλου έργου για να το κάνει δικό του βάζοντας κωδικό και μάλιστα να το πουλήσει σαν τέτοιο. Έχει πάρει μάλιστα τέτοιες διαστάσεις το θέμα αυτό στην νεα γενιά, ώστε κοιτώντας τις καλλιτεχνικές τους προτάσεις, νομίζεις ότι γι’αυτους η δημιουργία περνά υποχρεωτικά απο την χρήση της Τεχνικής και των Τεχνολογικών εξελίξεων η κατ’αλλους ευφυολογημάτων και παιχνιδιών.
Άλλα ανάλογα φαινόμενα βλέπουμε και στην μουσική όπως το Τραπ οπου κυριαρχεί ,έχοντας μεταξύ άλλων ,ως χαρακτηριστικό την αλλοίωση της φωνής μέσω ενός οργάνου μετατρέποντας την σε μηχανικό επαναληπτικό στοιχείο.
Θα μπορούσα επίσης να μιλήσω γι’αλλοιωση των μορφών στον κινηματογράφο, στην λογοτεχνία,στον χορό, στο θέατρο και σ’ολες γενικώς τις σημερινές σύγχρονες καλλιτεχνικές εκφράσεις. Βέβαια κάποιοι Ισως ισχυριστούν οτι το θέμα της γλωσσικής και μορφικης αλλοίωσης είναι ζήτημα ουσιαστικό που ξεκίνησε με την νεωτερική εποχή και με την συνειδητή απόφαση της ν’αλλοιωσει ( θέλοντας στην προσπάθεια της ν’αλλάξει την “Μιμητικη” παραστατικότητα καινοτομώντας) τις παραδοσιακές μορφές καλλιτεχνικής η εν γένει καθημερινής έκφρασης.
Και βέβαια αυτοί οι όποιοι κάποιοι θα έφερναν ως παραδείγματα τρανταχτά ποιότητας κι έρευνας, τον συγγραφέα Τζεημς Τζους και την άκρως αλλοιωμένη γλώσσα του στα βιβλία του Οδυσσέας και Φινεγκανς Γουεηκ, η στο κινηματογράφο με τα πρωτοποριακά φιλμς των Γκοντάρ, Ντυρας, Γκριγε κλπ, η στον χορό με τις χορογραφίες των Μερς Κανινγκαμ η Μαρθα Γκραχαμ ,η στην Μουσική με τους Ξενακη, Στοκχαουζεν, Μπεριο η Μπουλεζ, στο θέατρο με τον Γκροτοφσκη ( το φτωχο Θέατρο), το living theater η τον Πητερ Μπρουκ, στην ζωγραφική με τον Μπεικον η τους σουρεαλιστικές κλπ. Και βέβαια θα μπορούσα να έδινα πολλά αλλα παραδείγματα διοτι ειναι πλούσια η Μοντέρνα Τέχνη σε αλλοιώσεις.
Ναι δεν εχω αντίρρηση. Η έννοια της αλλοίωσης της έκφρασης στην καθημερινότητα μας ξεκίνησε με το νεωτερικό, μοντέρνο πνεύμα και γενικώς αντίληψη.
Όμως υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ της μοντέρνας και της σύγχρονης αντίληψης. Οι μοντέρνες “αλλοιωσεις” είχαν ως αιτία ύπαρξης τους την προσπάθεια τους ν’αλλαξουν και να διευρύνουν την παραδοσιακή καλλιτεχνική έκφραση και τον εν γένει παραδοσιακο τρόπο ζωής. Υπήρχε όμως ενα ,ας το ονομάσουμε αρχέτυπο η πρωτότυπο, από το οποίο ήθελαν ν’ απομακρυνθούν η να το μεταβάλλουν. Η για να το πω αλλιώς: υπήρχαν οι ρίζες της καλλιτεχνικής κι αισθητικής παράδοσης που ακόμη κι αν υφίσταντο αλλοιώσεις δεν έπαυαν να υπάρχουν ως σημεία αναφοράς, ως μια παραστατικοτητα που χαρακτηριζόταν απο χώρο και χρόνο. Κοντολογίς υπήρχε η αίσθηση (έστω κι αν για κάποιους είναι ψευδαίσθηση) του ” πραγματικου”, της ιστορίας.
Κάτι που δεν υπάρχει στις αλλοιώσεις του σύγχρονου κόσμου , ο οποίος θα μπορούσα κάπως απλά ,για να γινω κατανοητός, είναι η αλλοίωση της αλλοίωσης, είναι οι συνεχόμενες αλλεπάλληλες αλλοιώσεις.
Και βέβαια θα μπορούσα να τονίσω αμέσως ότι δεν θα μπορούσε να είναι κάτι ανησυχητικό αυτό κι ίσως κάποιος ναλεγε οτι είναι μια μορφή έρευνας και προόδου. Όμως δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα. Γιατί στην πρώτη περίπτωση, αυτήν των μοντέρνων αλλοιώσεων υπήρχε το σημείο αναφοράς το πραγματικό, το ιστορικό σημείο, υπήρχε η ρίζα η ταυτότητα, ο εαυτός. Στην σύγχρονη εποχή που όλα τείνουν να’ναι προϊόντα μιας digital, ζωής, μιας digital ύπαρξης, όλα ξεκινούν από την απουσία προτύπου, ιστορίας, Ριζών, παραδόσεων, από την απουσία της ταυτότητας και του εαυτού μας την απουσία του “πραγματικου” ως αναφορά . Μοιάζει η σύγχρονη εποχή σαν ενα δέντρο χωρίς ρίζες. Και πιο ακόμη ανησυχητικό είναι οτι δεν ενδιαφέρει το ναναι το δέντρο δίχως ρίζες, Γιατί η Φύση, ο ανθρωπος,η ιστορία, ο εαυτός μας, όλα αυτά θεωρούν κι έχουν αποδεχτεί την ψηφιακή τους ζωή, την ψηφιακή τους αναπνοή θεωρούνται πλέον digital υπάρξεις, digital οντα ,δηλαδή οντα ψηφιακά. Προτιμούμε πλέον το ψηφιακό απο το φυσικό που ως τώρα ήταν το πρότυπο του πραγματικού. Ζούμε με τα δεδομένα μιας ψηφιακής ζωής. Η ρίζα μας είναι ψηφιακή. Η ταυτότητα μας ,η ιστορία μας, ο χρόνος κι ο χώρος μας το ίδιο. Αρα η όποια απώλεια τους δεν μας ενοχλεί γιατί δεν έχουμε συναισθηματικές σχέσεις μαζί τους. Στον ψηφιακό κόσμο ο εαυτός ,η Τέχνη, η ζωή είναι μεταβαλλόμενα, είναι τεχνητά ως μόνιμα αλλοιωμένα τεχνοπροιοντα. Για συναισθήματα κι ανθρώπινες αντιδράσεις θα μιλάμε τώρα.!!!! Είμαστε ελεύθεροι (sic) από φυσικές αναφορές. Γι’αυτο δεν μας πειράζει η αλλοίωση ως καταστροφή του περιβάλλοντος( κι ας φωνάζουν ευτυχώς κάποιες εξαιρέσεις), γι’αυτο και δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με την γονιδιακή αλλοίωση η και να αλλοιώσουμε το πρόσωπο η το σώμα μας, όπως γίνεται στην περίπτωση της σημερινής τάσης του transhumanisme,(πιστεύοντας ακράδαντα οτι ακολουθούμε τα ψηφιακά μοντέλα των φαντασιακών αλλοιώσεων μας), γι’αυτο και προτιμούμε συχνά τα greeklish, γι’αυτο και προστίθενται τεχνητές λέξεις μη φυσικές ( οπως γράμματα που δεν υπάρχουν στο αλφάβητο, γραμματα που προέρχονται απο την επιθυμία για ουδέτερο γένος , όπως η θεωρία του genre ,του κοινωνικού είδους) αδιαφορώντας κι αγνοώντας την γλώσσα, γι’αυτο και φτάνουμε σε κάποια πχ πανεπιστημιακά ιδρύματα της Αμερικής να θέλουμε αλλάξουμε, αρα ν’αλλοιώσουμε,τα κλασσικά κείμενα, γι’αυτο κι έχουμε μπερδέψει τις ανθρώπινες σχέσεις σε σημείο να μην γνωρίζουμε ποιος είναι τι, κάνει τι , γι’αυτο και δεν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας παρά σαν διασκεδαστική ως κλαυσιγελη μεταμφίεση κλπ. Κι ολ’αυτα γίνονται αλλά και κυρίως γίνονται αποδεκτά χωρίς αντίδραση. Κάποιες μικρομουρμουρες είναι για μικροεκτονωση. Όλοι μοιάζουν παρατημένοι στην λαίλαπα της αλλοίωσης που αγγίζει όλη την ζωή μας,την Τέχνη, την πολιτική, το περιβάλλον, την οικονομία,τον πολιτισμό κλπ.
Ζούμε στις fake υπάρξεις μας, στον digital εαυτό μας. Γι’αυτο και ολα τ’ αποδεχόμαστε κατά θλιβερό τρόπο και το μόνο που κάνουμε ( εκτός πάντα κάποιων εξαιρέσεων) είναι να κοιτάμε αυτά τα φαινόμενα γύρω μας, την ίδια μας την ζωή, σαν βιντεάκι, συνεχόμενα διαδικτυακά βιντεάκια και να γελάμε, να γελάμε, να γελάμε σαν χαχες , φτιάχνοντας ανέκδοτα, μετατρέποντας την ζωή μας σ’ανεκδοτο ,ενα τραγελαφικό ανέκδοτο μιας ηττημένης και καθ’ολα ψηφιακής ( δηλαδή ανεξέλεγκτα μεταβαλλόμενης και κατασκευαζόμενης τεχνητής ύπαρξης, ανήμποροι να βγούμε από αυτήν την κατάσταση της αυτοαλλοιωσης μας, ζώντας μόνο ως αναπαραγωγή, ως νομάδες της ψευδαισθησιακης διαρκούς μας μεταμφίεσης, ως κόπια της τραβεστί εικόνας μας και μόνο. Μισουμε κατα βάθος χωρίς να το ξέρουμε τον εαυτό μας και αφηνόμαστε στον ψηφιακό τεχνοεαυτο μας. Μισουμε την εικόνα μας στον καθρέφτη κι αρνούμαστε να την δούμε, αλλοιώνοντας την μόνιμα ώστε να μας γίνει ” μια ξένη φορτικη” όπως λέει κι ο Κ. Καβάφης..
Μοιάζουμε ναχουμε χάσει κάθε επαφή με την φωνή μας και να ευχαριστιομαστε με τις αλλοιώσεις του αντίλαλου της ηχους της ,όπως αυτή αλλοιώνεται στο ξεδίπλωμα της στον χώρο . Είμαστε η αλλοιωμένη ηχώ του αλλοιωμένου εαυτού μας. Όταν κοιταζόμαστε στον καθρέφτη δεν βλέπουμε εμάς αλλά εμας αυτοαλοιωμενους . Κι αυτό το βρίσκουμε διασκεδαστικό κι ας είναι μια κακόγουστη τραβεστί εικόνα μας.
Η λέξη αλλοίωση εμπεριέχει το “αλλος”. Το “αλλος” όμως που ισοδυναμεί με το” αλλοι” που εννοούσε ο Αρθούρος Ρεμπώ. Δηλαδή με τους άλλους μας εαυτούς, τις άλλες μας δυνατότητες, αυτές που έχουμε μέσα μας και μπορούμε να τις ανακαλύψουμε για να γίνουμε καλύτεροι και πιο δημιουργικοί. Έχουμε όμως τόσο γοητευτει από το εξωτερικό κι οχι εσωτερικο “αλλοι”-ώτικο και το διαφορετικό,ώστε γινόμαστε ανεύθυνοι με το όμοιο ,με τον ίδιο τον εαυτό μας. Προτιμούμε κι έχουμε αιχμαλωτιστει τυραννικα από το διαφορετικό και την διαφορετικότητα ξεχνώντας οτι για να τα πάμε καλά κι ισορροπημένα με το “Αλλο” θα πρέπει να ταχουμε τουλάχιστον κάπως βρει με τον εαυτό μας. Αλλά έτσι όπως είναι αλλοιωμένος και χαμένος στις τεχνητές του μεταμφιέσεις, έτσι οπως είναι ως τεχνητο έμβρυο μιας επερχόμενης ασταμάτητα τεχνοζωης , ίσως θαπρεπε ν’ασχοληθουμε πρώτα να τον βρούμε, αν μπορούμε, αν δεν είναι ανεπίστρεπτα πλέον αργά. Τι κάνουμε απέναντι σ’αυτα με ρωτούν; Θα τα πούμε σ’επομενο άρθρο.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες ως στρατηγική πίεσης . (Ελεύθερος Τύπος 08.09.2022)
Οι Ευρωπαίοι πολίτες ως στρατηγική πίεσης .
Υπάρχουν δύο Ευρώπες. Αυτή των Βρυξελλών, που αποφασίζει συνήθως με διακριτική η οχι συνεργασία με τις ΗΠΑ κι αυτή των Ευρωπαίων πολιτών που συνήθως δεν αποφασίζουν για τις πολιτικές εξελίξεις , αλλά που η γνώμη τους μετρά άμεσα η έμμεσα συχνά στις επιλογές των πολιτικών ,αυτών που ζητούν , να εκλέγονται συνεχώς ,μετατρέποντας την πολιτική σε “χρυσοδοφορο” επάγγελμα.
Ανάμεσα στις δύο Ευρώπες υπάρχει διαφορά ουσίας στις πολιτικές τους επιλογές.
Κι απέναντι τους βρίσκονται η “Σκύλλα” και η “Χάρυβδη” . Δηλαδη ο Ρωσοτουρκικος άξονας και ο Αμερικανικός.
Ρωσία και Τουρκία για διαφορετικούς λόγους η καθεμία κι ορμώμενες από διαφορετικά στρατηγικά και γεωπολιτιστικα συμφέροντα, στοχεύουν την Ευρώπη. Με πονηρό τρόπο προσπαθούν να παγιδεύσουν τους Ευρωπαίους πολίτες, ώστε να τους στρέψουν εναντίον της πολιτικής των Βρυξελλών. Η πρώτη μέσω της πολιτικής του αερίου και η δεύτερη μέσω του μεταναστευτικού. Στόχος και των δύο είναι η δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων πολιτών ,σε σημείο να στραφούν κάποια στιγμή εναντίον των παγκοσμιοποιημενων κυβερνήσεων τους και να τις αλλάξουν. Και οι όποιες ως τώρα πολιτικές τους επιλογές καθοδηγούνται απο αυτήν την στρατηγική της αποσταθεροποίησης.
Από την άλλη μεριά οι ΗΠΑ ασκούν επίσης πίεση στους Ευρωπαίους. Είτε καλλιεργωντας κι επιβάλλοντας στις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μια πολιτική εμπλοκής στην Ουκρανία ως-τα-ακρα, είτε καλλιεργώντας μέσα απο την χειραγώγηση των μίντια τον οικονομικό πανικό του αερίου δείχνοντας ως μόνο υπεύθυνο την Ρωσία, είτε εκμεταλλευόμενες προς ίδιον οικονομικό όφελος την ουκρανικη κρίση, οι ΗΠΑ , πιέζουν τις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ν’ακολουθησουν την Αμερικανική πολιτική.
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί για λόγους ιδεολογίας και συμφερόντων ταυτίζονται με την Αμερική και είναι έτοιμοι, εκτός απο τις κυρώσεις, να φτάσουν και σε πόλεμο αν χρειαστεί με την Ρωσία. Κατι που ως τώρα δεν ασπάζονται οι Ευρωπαίοι πολίτες. Πιεσμένοι ομως αυτοί οι τελευταίοι ανάμεσα στις δύο γεωστρατηγικες μηχανές ασφυκτιούν και οικονομικά και σ’επιπεδο ποιότητας ζωής που απειλούνται να χάσουν. Νοιώθουν να είναι αντικείμενο γεωπολιτικής εκμετάλλευσης κι απο τις δύο πλευρές. Κι η πίεση, ειδικά αυτον τον χειμωνα, οπως αναφέρεται, μοιάζει να’ναι δυσβάσταχτη και επικίνδυνη να προκαλέσει συλλογική κατάθλιψη κι ακραίες κοινωνικές αντιδράσεις.
Κανείς δεν μπορεί να κάνει εύκολες προβλέψεις, από την στιγμή μάλιστα που το ουκρανικο ζήτημα δεν δίνει ως τώρα στον ορίζοντα ημερομηνία η διάθεση λήξης. Αυτο πάντως που είναι βέβαιο είναι το οτι η πίεση για διαφορετική γεωστρατηγική εκμετάλλευση των Ευρωπαίων πολιτών συνεχίζεται έντονη. Στόχος όλων η χειραγώγηση της Ευρώπης. Κάποια στιγμή αυτο πρέπει να πάψουν να το ανέχονται οι Ευρωπαίοι πολίτες . Όσο για την “κυβερνηση” των Βρυξελλών αυτή δείχνει να ακολουθεί, την γραμμή της Ουάσιγκτον. Αναμένονται εξελίξεις..
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης,ποιητης, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Η Αισθητική τα χρόνια της Επικοινωνίας. (Ελεύθερος Τύπος10.09.2022)
Η Αισθητική τα χρόνια της Επικοινωνίας.
Ένα από τα ουσιαστικά ερωτήματα της εποχής μας είναι το αν η Αισθητική συνεχίζει να παίζει ακόμα σημαντικό ρόλο στην ζωη μας . Το ερώτημα μάλιστα αυτο μπορεινα επεκταθεί ως του σημείου ν’αρχισουμε πλέον να προβληματιζόμαστε σοβαρά για το αν υπάρχει ακόμα η οχι η Αισθητική. Το θέμα μας λοιπόν εξ αρχής αναγγέλλεται ως κάτι φιλόδοξο που τουλάχιστον θα πρέπει στο τέλος του κειμένου αυτού μ’αφήσει μια γεύση στοχαστικής περιπετειαςκι αναζήτησης. Ας το δούμε λοιπόν.
Ο ορος Αισθητική κατ’αρχήν ,αν κι ελληνικος απο την χρήση του ρήματος αισθάνομαι, εν τούτοις εφευρέθηκε και πρωτοχρησιμοποιηθηκε το 1755 απο τον Γερμανό φιλόσοφο Μπαουμγκαρντεν όταν δημοσίευσε το βιβλίο του ,με τον Λατινικό τίτλο ” de l’estetica”.
Από τότε και στην συνέχεια, ο Χέγκελ με τις πανεπιστημιακές παραδόσεις του που έγιναν πολύτομο έργο το απογείωσε ως Αισθητικη και το καθόρισε ως κάτι πολύ σημαντικό. Μετά από αυτόν ο Καντ κι άλλοι διατήρησαν το υψηλό αξιολογικό επίπεδο της Αισθητικής, η οποία και με τον καιρό, καθιερώθηκε στην μοντέρνα, νεωτερική εποχή, ως το μάθημα του μέλλοντος. Ο όρος μάλιστα Αισθητική πέρασε σταδιακά στην καθημερινότητα των πολιτών ( ειδικά στον Δυτικό πολιτισμό)ως κάτι που καλύπτει όλα τα επίπεδα της καθημερινής ζωής, απο την τέχνη, ως την μόδα, την πολιτική, το ντιζαιν, τις τέχνες, μέχρι και την οικονομία.
Ποιά είναι όμως τα βασικά φιλοσοφικα χαρακτηριστικά της Αισθητικής;
Πάνω απ’όλα αυτή αφορά τον Άνθρωπο και βέβαια προσπαθεί ν’ακινογραφησει το Ωραίο, την ομορφιά.
Πέρα όμως από αυτό το γενικό σημείο αναφοράς υπάρχουν κι επι μέρους στοιχεία τα οποία είναι ουσιαστικά και καθοριστικά στο να κατανοήσει κάποιος βαθύτερα το ερώτημα της Αισθητικής.
Η Αισθητική έχει σχέση με τον ανθρωπο ως “πραγματικοτητα” αισθημάτων,αισθήσεων και εμπειριών όσο και αισθητικών βιωμάτων. Το ” πραγματικο” είναι το σημείο εκκίνησης, η αφετηρία ,πριν αυτο ως εμπειρία ,γίνει υλικό του στοχασμού κι έτσι, αναζητώντας το μυστήριο του Ωραίου και της Ομορφιάς ,γίνει Αισθητική. Δεν μπορεί να εννοηθεί η ύπαρξη κι η λειτουργία αυτής της τελευταίας ,δίχως την σφαιρικά , ενοποιημένη σχέση και συνύπαρξη στοχασμού κι αισθ(αν)ητικων εμπειριών. Πρέπει με πιο απλά λόγια να κυριαρχηθει κάποιος από την επίδραση της ομορφιάς και στην συνέχεια να σκύψει πάνω σ’αυτο που ένοιωσε και να στοχαστεί. Η σχέση της Αισθητικής με το Ωραίο είναι υπαρξιακή. Δεν θα υπήρχε αυτή χωρίς το δεύτερο. Όπως επίσης είναι και υπαρξιακή σχέση με ο,τι είναι αποτέλεσμα της ομορφιάς, από την προσωπική στιγμή ,ως την τέχνη, ως τον πολιτισμό κι εν γένει, όλη πλέον την καθημερινή μας ζωή. Γι’αυτο κι η Αισθητική έχει σχέση με την ιστορία .Όποιος έζησε κάτι θαυμάσιο ( ως βίωμα η κι ως φαντασιακή ζωή που την νοιωθει αληθινη, που στην ειλικρινή επανάληψη της γίνεται αληθινή ) ,θέλει να το μεταφέρει στους άλλους,να μιλήσει γι’αυτο,να εκφράσει τον θαυμασμό του, να το διατηρήσει ζωντανό στον χρόνο ,μέσω της Τέχνης η αλλων εκφραστικών εργαλείων. Πρόκειται για την βιωματική εντύπωση κι αποτύπωση του Ωραίου. Κι έτσι η Αισθητική παίρνει τις διαστάσεις ενός γλωσσικού εργαλείου. Και σαν τέτοιο έχει να κάνει με τις Αισθήσεις,τον πολιτισμό, ( στην σφαιρική του μορφή), με την ίδια την ζωή, την βιωμένη πραγματικότητα. Είναι εμπειρία του Νου η οποία τροφοδοτείται από την εμπειρία των αισθήσεων,οχι ως αισθησιασμός ,αλλά ως αισθαντικότητα ,ως συμ-βιωση σωματικού και Νοητικού νοιωσιματος.
Η Αισθητική έχει σχέση με την έρευνα, την πρωτοπορία (avant-garde) κι ας γεννήθηκε ως ορος τον 18ο αιώνα , έχει σχέση με τον διαφωτισμό ως σφαιρική προσέγγιση των ζητημάτων που αφορούν το Ωραίο σε καθε έμφαση της προσωπικής και κοινωνικής ζωής μας. Η Αισθητική έχει σχέση με την κατανάλωση ( οχι ως αγορά αλλά ως οικο-νομια, ως εμ-ποριο) , έχει σχέση με την αρχή και το τέλος διαχρονικά βιωμένων εμπειριών ( οι οποίες όμως είτε ως αρχή είτε ως τέλος ταυτίζονται με το αέναο του ευ ζην) , έχει σχέση με την ιστορία ( ως βιωμένη καταγραφή γεγονότων), άρα και την πολιτισμική μνήμη. Συνεπώς δεν έχει σχέση με τον αισθησιασμο ως αυτοσκοπό (ο οποίος είναι ανιστορικος, φευγαλέος,επιδερμικος). Ο αισθησιασμός έχει σχέση με το τέλος της ιστορίας, έχει σχέση με την επικοινωνία και τις αγορές,την ανακύκλωση των εξωτερικών στοιχείων ως επιφάνεια, ως ένα μίξερ του χρόνου, και των πρωτοποριών , ως διανθιστικη τακτική που οδηγεί στην νέα τεχνολογία της αυλοτητας και της αγοράς της Επικοινωνίας. Σ’αντιθεση με την Αισθητική ,ο αισθησιασμός είναι η ψευδαίσθηση του εγώ ( δηλαδή ο εγωισμός ως επιβολή του συλλογικού η αν θελετε του εγώ της εξουσίας της κοινότητας, κάτι δηλαδή που είναι υποχρεωτικό κι οχι βουλητικο κι επιλεκτικο ταυτόχρονα).
Η Αισθητική έχει να κάνει με το σώμα. Το σώμα στην ολική του διάσταση: δηλαδή σαν εσωτερική κι εξωτερική πραγματικότητα. Το σώμα σαν σφαιρική ενωμένη ύπαρξη.
Η επικοινωνία έχει να κάνει με απουσία σφαιρικοτητας κι ολότητας σώματος. Έχει να κάνει με το δέρμα, ως αισθησιασμό, ως ψευδαίσθηση σώματος, ως το σώμα-εικόνα, ως το σώμα-αντανάκλαση η σιλουέτα. Έχει να κάνει με την απουσία σωματος η με το σωμα ως εικονα και ψευδαίσθηση του εαυτού του.
Το σωμα στην εποχή της Επικοινωνίας ειναι εξαυλωμενο και μεταφέρεται ως σιλουέτα η ψευδαίσθηση , που μπορεί να εκπλήξει με τις μεταμφιέσεις του,τις παραμορφώσεις του, τις ωραιοποιήσεις του η τις τερατογενεσεις του.
Το σώμα τον καιρό της Επικοινωνίας υπάρχει ως επικοινωνία της αγοράς κι οχι ως ατομική ,προσωπική η αυτογνωσιακη κατανάλωση κι εμπειρία. Το σωμα υπάρχει ωςμηχανικό προιον, ως μίξερ ψευδαισθήσεων.
Η Αισθητική τον καιρό της Επικοινωνίας , υποχωρεί και δίνει την θέση της
στις επιδερμικες αισθησιασεις, στο άγγιγμα της ηδονής κι οχι των συναισθημάτων, ακόμη και με μηχανικό τρόπο. Μιλάμε για τεχνοεραστες.
Όσο η Αισθητική έχει σχέση με τον Ανθρωπισμό,την βιομηχανική εξέλιξη και την κατανάλωση, αλλά και με την ισορροπία αισθημάτων αισθήσεων και νου, αλλο τόσο η επικοινωνία της Τεχνικής ζωής η αν θέλετε της ψηφιακής ζωής, στηρίζεται στην απουσία αισθήματων, πριμοδοτωντας τον αισθησιασμό ως επιδερμικοτητα κι εύκολη με κάθε μέσο ευχαρίστηση.
Το τέλος του “ανθρωπου”,απειλεί άμεσα την Αισθητική κι οδηγεί στον τεχνητό αισθησιασμο, στην Τεχνητή ικανοποίηση Μας φτάνει η ευχαριστησιακη μηχανική ηδονή σ’ολα: το φαγητό ,την επικοινωνία,την εργασία,τον έρωτα,την πολιτική,τις επιστήμες( ιντερνέτ), την οικονομία κλπ.
Η Αισθητική ακονίζει μυαλό και στοχασμό. Ο αισθησιασμος κοιτά την επιδερμική ευχαρίστηση ως επικοινωνία. Η επικοινωνία ως τεχνητή ικανοποίηση , είναι μια μηχανική χαρά, ενα μηχανικό χάδι, αποξενομενο απο την φυση.
Η Αισθητική οδηγεί σε σκέψεις,σ’αυτογνωσια. Ο τεχνητός αισθησιασμος σε αισθητική αποκοιμηση.Η Αισθητική έχει να κάνει με την ιστορία, την πολιτισμική μνήμη, τις πολιτιστικές ρίζες όπως αυτές διανοίγονται στην μοναδικότητα τους και απλώνονται συλλογικά κι οικουμενικά.
Ο Αισθησιασμός η η ικανοποίηση του ανατριχιασματος, είναι ενδεχομένως μια από τις συνέπειες της Αισθητικής. Όμως στην τεχνοεποχη της Επικοινωνίας γίνεται αυτοσκοπός.
Όταν η Αισθητική μηχανοποιείται η τεχικοποιειται, τότε παύει να’ναι αισθητική. Κάθε εργαλειοποίηση της χάνει την ανθρώπινη μοναδικότητα της και γίνεται μη-ανθρωπινος αισθησιασμός, που στόχο εχει την αποπλάνηση των αισθημάτων και των αισθήσεων , την νάρκωση τους η ακόμη κσι τον θάνατο τους.
Κι ένας αισθησιασμός δίχως αισθήματα,άρα δίχως αισθητική είναι εργαλειακος, είναι κατευναστικος ,είναι μια μηχανική αυτοικανοποιηση.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Μάικ Ταΐσον. Ο "κακός" που αγαπούσε τα περιστέρια. (Ελεύθερος Τύπος 09.09.2022)
Μάικ Ταΐσον. Ο “κακός” που αγαπούσε τα περιστέρια.
Λέμε οτι το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά την εξέλιξη και διαμόρφωση της προσωπικότητας κάποιου. Κι ειδικά το θέμα του τραύματος. Τα τραύματα μας μας καθορίζουν. Η για να το πω λίγο διαφορετικά. Η χρήση των τραυμάτων μας είναι που θα δείξει κατά πόσον έχουμε αναλύσει η όχι σωστά, κατά πόσον έχουμε θεραπευτεί από τα τραύματα μας. Ο μεγάλος καλλιτέχνης Γιοζ6εφ Μποις ( Joseph Beuys) , είχε βασίσει το έργο και τις πλαστικές του απόψεις ,τα γλυπτά,τα σχέδια,τις εγκαταστάσεις ( installations) και τις περφορμανς του,στην σχέση τραυματος-θεραπειας. Πολλοί άλλοι δε άνθρωποι της Τέχνης ,των γραμμάτων η της ψυχολογίας, έχουν ερμηνεύσει συμπεριφορές βασισμένες στα τραύματα του παρελθόντος,ειδικά σ’αυτα της παιδικής η εφηβικής ηλικίας. Μέσα απο αυτήν την προβληματική θα προσπαθήσω να “ζωγραφισω” το πορτρέτο του Μάικ Ταΐσον, ενός αναντίρρητα από τους μεγαλύτερους πυγμάχους όλων των εποχών. Πρίν προχωρήσω στην ανάλυση μου θα ήθελα μόνο να προσθέσω ότι τα χρόνια ’80 κι ’90 που ήμουνα πολύ διάστημα στην Νέα Υόρκη ,επειδή ήμουνα κι είμαι ο ίδιος παθιασμένος με την πυγμαχία ( ως ερασιτέχνης πυγμάχος έλαβα μέρος σ’αρκετους διασυλλογικούς αγώνες σ’Ελλαδα και Παρίσι) θέλησα να γνωρίσω τον Μάικ Ταΐσον προσωπικά. Δεν τα κατάφερα . Όμως από έναν φίλο που τον ήξερε είχα ακούσει το εξής που τότε μ’ειχε εντυπωσιάσει. Ο Ταΐσον είχε πάρει σπίτι του από πολύ μικρό ενα τιγρακι και το μεγάλωνε . Όταν ήταν μόνοι σπίτι το άφηνε ελεύθερο ακόμη κι όταν είχε μεγαλώσει. Το έδενε μόνο τότε που δεχόταν επισκέψεις. Η εικόνα αυτή ,του Ταισον με το τιγρακι να παιζει ,του Ταΐσον που μάθαινε και μελετούσε τις κινήσεις του τίγρη για να τις εφαρμόσει στα πυγμαχικά του χτυπήματα, του Ταΐσον που τον θεωρούσαν φόβο και τρόμο στο ριγκ ,με τα συνεχή νοκ αουτ και την “αγρια” συμπεριφορά, του “κακου” Ταΐσον όπως εύκολα ευχαριστιονταν να τον αποκαλούν όλοι, με εντυπωσίασε. Επίσης υπήρχε πάντα κι η εικόνα του να δαγκώνει το αυτι του αντιπάλου του Χόλυφιλντ κατά την διάρκεια των θρυλικών αγώνων τους όταν πάνω στο ριγκ αγωνίζονταν για το στέμμα του παγκόσμιου πρωταθλητή. Υπήρχε λοιπόν ένας μύθος Μάικ Ταΐσον μέσα από τα μίντια και τα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ που έβγαζαν μπροστά σαν πρώτη είδηση το προφίλ ενός “κακου” Ταΐσον. Και το ερώτημα τέθηκε μέσα μου : Στην μεταμοντέρνα εποχή που ζούμε, ο ρόλος των μίντια ,η αν θέλετε των μέσων μαζικής ενημέρωσης ,είναι το θεμέλιο κατασκευής ενός σύγχρονου “μυθου”. Η καθημερινότητα μας κι η εξουσία κυριαρχείται μέσα από το εργαλείο που λέγεται ΜΜΕ. Μέχρι που αρχίζει λοιπόν και που τελειώνει η αλήθεια η το “ψεμμα” των μίντια για τον Μάικ Ταΐσον ; Ήθελαν και κατασκευάσουν έναν “κακο” Ταΐσον γιατί πουλ6αει ; Η ήταν τελικά ο ίδιος έτσι όπως τον περιέγραφαν; Κι ακόμη: ο ίδιος ο Ταΐσον αφήνονταν σ’αυτην την “εικονα “, συμμετείχε στην δημιουργία της; Μιας και μιλάμε για δεκαετία τέλος ’80 με ’90 ,όπου τα μίντια έπαιζαν και παίζουν ως σήμερα καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία η την καταστροφή ” χαρακτήρων. Αυτή η προβληματική με γοήτευε, μου κέντρισε την περιέργεια . Και θέλησα να το ψάξω λίγο περισσότερο κυρίως να ψάξω το βιογραφικό αυτού του θρυλικού πυγμάχου.
Πάντα πίστευα και πιστεύω ότι για να φτάσει κάποιος τόσο ψηλά και με διάρκεια, χρειάζεται προσήλωση ,υψηλή συγκέντρωση και μια μορφή ευφυίας . Γιατί δεν είναι τόσο απλό να ξεχωρίζεις. Ούτε είναι τόσο απλό ,από τόσους και τόσους δεκάδες χιλιάδες που ασχολούνται με την πυγμαχία ,να υπάρχουν κάποιοι ιστορικά ,που ξεχωρίζουν και γίνονται θρύλοι. Ένας απο αυτούς τους τελευταίους είναι κι ο Μάικ Ταΐσον, η μελέτη της ζωής του οποίου ,όχι μόνο έχει ενδιαφέρον ,αλλά επίσης επιβεβαιώνει το πιστεύω μου ότι ,η δημιουργική χρήση του “τραυματος” μπορεί να το μετατρέψει σε ισχυρό πλεονέκτημα που είναι ικανό ν’αλλάξει την ζωή σου.
Ο Μάικ Ταΐσον γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου του 1966 στο Μπρούκλιν των ΗΠΑ. Μεγάλωσε στις πιο φτωχικές συνοικίες του Μπρούκλιν. Από πολύ νεαρός συμμετείχε σε διάφορες ομάδες που λειτουργούσαν ως συμμορίες. Ποια ήταν όμως η οικογενειακή κατάσταση του; Ουσιαστικά δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του γιατί αυτός εγκατέλειψε την οικογένεια του όταν ο γυιος του ήταν μόλις δύο χρονών. Και δεν ξαναρμφανιστηκε παρα πολλά Χρόνια αργότερα όταν ο γυιος του ήταν διάσημος κάτι που δεν γοήτευσε καθόλου και δεν έγινε αποδεκτό απο τον Μάικ. Ίσως η παραβατική ζωή του πολύ νεαρού Ταΐσον να μπορεί να ιδωθεί κι ως ένα μήνυμα αναζήτησης της πατρικής παρουσίας και προστασίας. Στην οικογένεια υπήρχε μόνον η αδελφή του κι η μητέρα του. Αυτή η Τελευταία όμως ήταν πολύ ασταθής ψυχικά χαρακτήρας. Για να ηρεμήσει τον ταραγμένο γυιο της που δεν μπορούσε να κοιμηθεί τις νύχτες, του έδινε από τα επτά του χρόνια ,λικέρ και χάπια για να κοιμηθεί. Ο νεαρός υπέφερε σε ένα βίαιο οικογενειακό περιβάλλον όπου ο φίλος της μητέρας του την χτυπούσε συνέχεια, αυτή του έριχνε με την πρώτη ευκαιρία καυτο νερο ,αλλά μετά ηρεμούσε ξανα ,όταν αυτός για να την γλυκάνει της έφερνε τσιγάρα κι αλκοόλ, από το οποίο κι ήταν εξαρτημένη, μ’αποτέλεσμα να μεθα και να μην ξέρει τι λέει . Δίπλα σ’αυτην την καθόλα προβληματική μητέρα μεγάλωσε τα παιδικά του χρόνια ο Ταΐσον. Υπήρχε βέβαια στην οικογένεια κι η αδελφή του που ήταν κάπως πιο ήρεμη και με την οποία μπορούσε ν’αλλάξει δύο κουβέντες. Όμως κι αυτή πέρασε δύσκολα γιατί κάποιος φίλος της την κακοποίησε επανειλημμένα.
Όλες αυτές οι δυσάρεστες εικονες-εμπειρίες είχαν πληγώσει βαθύτατα τον εσωτερικό του κόσμο. Γιατί όσο παράξενο κι αν σας φανεί ο μικρός Μάικ ,ένοιωθε τόσο πληγωμένος και κουρασμένος με την άσχημη οικογενειακή του κατάσταση , ώστε έγινε πολύ εσωστρεφής και έπαιρνε κιλα, γεγονός που γέννησε την επιθυμία στ’αλλα συνομήλικα του παιδιά να τον πειράξουν. Έτσι του έκαναν μπουλινγκ για την σιωπή ,τα κιλά και για το χοντρό πρόσωπο του. Και πάλι όμως ο Μάικ έδειχνε να υπομένει στωικά την όλη κατάσταση. Εύρισκε παρηγοριά στους φίλους του, τα περιστέρια. Ναι ξέρω οτι εκπλήσσει το γεγονός. Ο “αγριος” και “κακος” Ταΐσον να περνά ώρες με τα περιστέρια ,να τα τρέφει και να ονειρεύεται να πετάξει όπως αυτά. Τα περιστέρια θεωρούνται πουλιά σύμβολα της ειρήνης. Ο Μα6ικ Ταΐσον είχε μέσα του την ειρήνη η την αναζητούσε μέσω των περιστεριών γιατί δεν μπορούσε να υποφέρει ούτε την βία που βίωνε σπίτι του ούτε την βία,το μπουλινγκ, που υφίστατο απο τους συνομηλίκους του. Αγαπούσε πάντα τα ζώα ,μάθαινε από αυτά να ζει με φυσικό τρόπο. Έτσι τότε είχε πολλά περιστέρια σπίτι του. Ώσπου αυτοί της γειτονιάς που του έκαναν μπουλινγκ το έμαθαν . Κι ο πιο νταης από αυτούς του έπνιξε ένα απο τα περιστέρια του. Ποιός είδε το θηρίο και δεν φοβήθηκε. Ξαφνικά, ο ως τότε παθητικός ,σιωπηλός κι ανεκτικός Μάικ θεριεψε απότομα. Κι εριξε την πρώτη του γροθιά στον δολοφόνο του περιστεριου του. Ήταν γρήγορη και τόσο δυνατή που ο άλλος έχασε τις αισθήσεις του. Η είδηση έτρεξε αμέσως στην γειτονιά. Ο “αδυναμος-Χαζουλης” έγινε με μιας παντοδύναμος. Όλοι ήθελαν τώρα να’ναι φίλοι του ,ναναι στην παρέα του. Ο Μάικ έγινε αρχηγός μιας “συμμοριας” της γειτονιάς. Ένοιωθε σιγουριά για τον εαυτό του και συμμετείχε σε πολλές κλοπές κάτι το συνηθισμένο σ’αυτες τις υποβαθμισμένες κοινωνικά περιοχές της Νέας Υόρκης. Συνηθισμένος μάλιστα στο αλκοόλ και τα ηρεμιστικά χάπια από την μητέρα του άρχισε να παίρνει τώρα κοκαΐνη. Στην ηλικία των 13 χρόνων το “θηριο” ο Μάικ μετρούσε 38 συλλήψεις και πολλές παραμονές σε σωφρονιστικά ιδρύματα. Η οργή του για τα άθλια παιδικά κι οικογενειακα του χρόνια είχε μετατραπεί σε βια ενός νέου που περνούσε τον περισσότερο καιρό του σε ιδρύματα φυλακών. Η φήμη του ως άγριου πυγμάχου υπήρχε εκεί μέσα στ’αναμορφωτηρια. Κι ήταν εκεί που τον βρήκε ο πρώτος του προπονητής Κας Ντ’Αματο και του πρότεινε να τον βγάλει απο την φυλακή υπο την προϋπόθεση οτι θ’ασχολιοταν μόνιμα και σοβαρά με την πυγμαχία. Συμφώνησαν . Έτσι ο σιδερένιος Μάικ άρχισε να γυμνάζεται καθημερινά. Το ταλέντο του ήταν αστείρευτο και μοναδικό. Όλοι το αναγνώριζαν. Χτυπούσε γρήγορα , άφοβα κι αποτελεσματικά . Το νοκ αουτ ηταν το φυσιολογικο του. Το 9χρονο παιδί που ανεχόταν τα πάντα, μεταμορφώθηκε σε “κακο” παιδί στα 13του και στσ 20του ,το βράδυ της 20 Νοεμβρίου του 1986 έγινε ο νεότερος παγκόσμιος πρωταθλητής βαρέων βαρών και ο πρώτος πυγμάχος της ιστορίας που θα κέρδιζε, δυο τίτλους Ολυμπιακών μεταλλίων νέων, αλλά τους τίτλους και των τριών ομοσπονδιών (WBC,WBA,IBF). Ήταν το παιδι-θαυμα του κόσμου της πυγμαχίας. Κι ήταν τότε που άρχισαν να έρχονται με φοβερή ταχύτητα ,όπως η ταχύτητα των γροθιων του, η δόξα και τα χρήματα. Ήταν τότε που κατέλαβε οτι ήταν σταρ και θέλησε να παίξει το παιχνίδι. Αυτό δεν του βγήκε πάντα σε καλο γιατί τα ΜΜΕ που τον δοξαζαν ταυτόχρονα καιροφυλακτουσαν για να τον γκρεμίσουν. Κι έτσι έγινε. Ήταν στην κορυφή της δόξας του όταν ήδη είχε χάσει τον λατρεμένο πρώτο του προπονητή,( υποκατάστατο του πατέρα του) ,τον υποτιθέμενο πραγματικά πατέρα του που λεγόταν Τζιμι Κερλι Κερκπατρικ και την μητέρα του. Κι οι τρείς είχαν πεθάνει. Όσοι ήταν πια κυρίως δίπλα του πήγαιναν να εκμεταλλευτούν τα πλούτη και την δόξα του. Στα πλαίσια αυτά καταδικάζεται για τον βιασμό του μοντέλου Ντεζιρε Ουασιγκτον. Μπαίνοντας στην φυλακή σταματά κι ο φρενήρης ρυθμός της εντυπωσιακής πυγμαχικης του καριέρας. Κι επίσης άρχισε κι η οικονομική του καταστροφή. Απο 400000000 δολλάρια που στην καριέρα του κέρδιζε βρέθηκε να χρωστά 27000000 . Παρ’ολ’αυτα ο μύθος του συνέχιζε ακάθεκτος. Τα ΜΜΕ ασχολούνταν συνέχεια μαζί του κι αυτός το χρησιμοποιούσε για να κερδίζει χρηματα για να ξεπληρώσει τα χρέη του. Έπαιζε θέατρο κι έστηνε καυγάδες μπροστά στις κάμερες η έκανε πλέον αγώνες μόνο για τα λεφτά. Μετά την ιστορική του ήττα απο τον Λενοξ Λιουις, άρχισε η οριστική πτώση. Έκανε μέχρι και τον διαιτητή η φώναζε μπροστά στις κάμερες οτι ηταν “ο πιο κακός άνθρωπος του πλανητη” για να βγάζει χρήματα μιας κι είχε πολλά χρέη. Κάτι όμως που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι οτι, παρά τα δύο πρώτα διαζύγια του , εν τούτοις αυτό που πραγματικά επιθυμούσε ,ήταν μια ειρηνική ,όπως τα περιστέρια ειρήνης που αγαπούσε, ζωή και την δημιουργία μιας σταθερής οικογένειας. Τελικά σήμερα το πέτυχε. Είναι πλέον ένας άλλος Ταΐσον αυτος που, όπως πάντα έλεγε, ήταν μέσα του ,ένας ειρηνικός Μάικ. Δημιούργησε οικογένεια . Συνολικά έχει 8 παιδιά. Όταν πέθανε η 4χρονη κόρη του ,αυτός ,το άλλοτε “παιδι-δυναμιτης” η ο “σιδερενιος Μαικ” όπως τον αποκαλούσαν, συγκίνησε όλο τον κόσμο με τα πονεμένα λόγια του. Όπως ο ίδιος είπε αργότερα σε μια δημόσια εξομολόγηση του” Βλεπω τον εαυτό μου στον καθρέφτη ως μια αστεία και τραγική φιγούρα. Υποκρινομουν τον ματσο και ήμουν άδειος. Πέρασα απο την κόλαση κι επιβίωσα. Σήμερα επιτέλους μπορώ να δείξω άφοβα την συμπόνοια και τα αισθήματα μου για τους αλλους”. Επέστρεψε λοιπόν ψυχολογικά στην εποχή της αθωότητας του, τότε που ταυτιζόταν με το πέταγμα το ειρηνικό των περιστεριών. Κι αυτό έχει μεγαλύτερη αξία τώρα γιατί είναι συνειδητο.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής,εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Το παντοδύναμο του εύθραυστου. (Ελεύθερος Τύπος 17.09.2022)
Το παντοδύναμο του εύθραυστου.
” Εύθραυστο σαν πορσελάνη”. Η φράση αυτή ακούγεται συχνά απο τα στόματα των ανθρώπων, όταν πρόκειται για κάτι, πολύτιμο μεν και σπάνιας αξίας, εύθραυστο δε γιατί, με μια ατσαλη κίνηση μπορεί να σπάσει και να θρυματιστεί. Πάνω σε αυτήν την χαρακτηριστική φράση στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό ο σύγχρονος πολιτισμός. Η αν θέλω να το πω αλλιώς, πάνω σε αυτήν την φράση στηρίζεται η αντίληψη που θέλει να χτίσει τον άνθρωπο του 21ου αιώνα.
Απο την μια πλευρά η αναζήτηση του Ωραίου, αρμονικού και πολύτιμου, κάτι που σηματοδοτεί αναζήτηση ποιότητας ζωής αρχικά, αλλά έτσι όπως μεταφράζεται σήμερα η (έννοια του πολύτιμου) ισοδυναμεί, οχι με την εσωτερική κι εξωτερική ομορφιά κι ισορροπία, αλλά με την θέληση για δύναμη και ισχυ.
Κι από την άλλη η χαρακτηριστική παρουσία του εύθραυστου στην καθημερινότητα μας. Η πορσελάνη είναι όμορφη, μοναδική, εκφράζει το ιδεατό του εαυτού μας ( συνειδητά η ασυνείδητα), αλλά ειναι κι εύθραυστη. Εύκολα μια απροσεξία μας την κάνει θρύψαλα . Κι αυτή η εικόνα της πορσελάνης μοιάζει με την ζωή μας.
Φτάνει κάποιος να ρίξει μια ματιά στην παγκόσμια καθημερινή πραγματικότητα, για αντιληφθεί αμέσως ότι, ισχύς κι εύθραυστο ,συμπορεύονται χερι-χερι στην καθημερινότητα μας.
Στην παγκόσμια οικονομία κυριαρχεί ως πρώτη εικόνα η βούληση για δύναμη και ισχυ, επαληθεύοντας την, πριν απο ενάμιση περίπου αιώνα, φιλοσοφική θέση του Νιτσε.
Βέβαια κάποιοι εύλογα θα ρωτήσουν: μα πάντα έτσι δεν ήταν;
Θα τους απαντούσα οτι,ακόμη κι αν ναι, ισχύει το οτι ομάδες πάντοτε ανθρώπων επεδίωκαν την συγκέντρωση οικονομικού πλούτου στα χέρια τους ( προφανώς σε βάρος των ασθενέστερων κοινωνικά κι οικονομικά ομάδων), εν τούτοις την εποχή της βιομηχανικής εξέλιξης με τις 4 ως τώρα “επαναστασεις”της, ( απο την εμφάνιση των μηχανών ως την σημερινή κυριαρχία των ρομπότ), αυτή η “φυσιολογικη” επιθυμία συγκέντρωσης πλούτου (αρα δύναμης κι ισχύος), παίρνει τις διαστάσεις απενοχοποιημενης ηθικά οικονομικής κυριαρχίας. Που σημαίνει οτι ο οικονομικός δίχως φραγμούς, συχνά εξοντωτικός ανταγωνισμός ( με οτι αθέμιτο μπορεί να περιέχει δίπλα στο θεμιτό), είναι αποδεκτός ως κάτι το φυσιολογικό. Είναι ως κάτι το ηθικά αποδεκτό, ως νομιμοποιημένη ηθικά εξόντωση ( γιατί η φυσική ροπή του αναρχικά ελεύθερου ανταγωνισμού μπορεί να εξοντώσει χωρίς ναχει συναίσθηση αυτου που κάνει μιας κι η ” εξοντωση” ειναι μερος του οικονομικού παιχνιδιού της βούλησης η θέλησης για ισχυ και δύναμη).
Η βιομηχανική εποχή στην σημερινή της μορφή εξοντώνει ,οχι με τον παραδοσιακό φυσικό τρόπο αλλά με τον επικοινωνιακό. Εξοντώνει χαρακτήρες. Εξοντώνει υπάρξεις.
Αντίστοιχο φαινόμενο βρίσκουμε και στην πολιτική.
Κυριαρχεί σ’όλες τις εν γένει αντιδράσεις της η βούληση για ισχύ. Από την γεωπολιτική στρατηγική ως την γεωστρατηγική τακτική, στόχος είναι η δύναμη κι επιβολή ισχύος. Φτάνει να δούμε εκλογικές αναμετρησεις σε χώρες “δημοκρατικες” η να δούμε τι γίνεται με τις διεθνείς συγκυρίες ( από σχέσεις για πχ ΗΠΑ-Κινας η ΗΠΑ-Ρωσίας, η τον Ουκρανικο πόλεμο μεταξύ τόσων άλλων) για αντιληφθούμε το πόση δίψα για ισχύ υπάρχει αλλά και ταυτόχρονα πόσο εύθραυστη είναι η Ειρήνη.
Ανάλογα φαινόμενα υπάρχουν και στην Τέχνη. Ο ανταγωνισμός της επικοινωνιακής, αρα κι αγοραστικής, εικόνας των καλλιτεχνών είναι τέτοιος, ώστε δεν μιλάμε πλέον για ποιότητα έργων ( η οπότε γίνεται λόγος έρχεται σαν προφανές συμπλήρωμα λόγου), αλλά για οικονομική ισχύ τους στην αγορά Τέχνης. Παραδειγμα: ο Τζεφ Κουνς. Τον θαυμάζουν γιατί έχει καταφέρει ναναι ο πιο ακριβός σύγχρονος εικαστικός. Τον γνωρίζουν όλοι γι’αυτο ενω πολύ λιγότεροι γνωρίζουν τα έργα του.
Ανάλογα φαινόμενα βλέπουμε στον αθλητισμό η σε ζητήματα περιβάλλοντος.
Οι αθλητές θα κάνουν τα πάντα, αν χρειαστεί κι αθέμιτα κάποιες φορές, για να κυριαρχήσουν , να επιβάλλουν την δύναμη κι ισχύ τους. Με αποτέλεσμα βέβαια συχνά να γίνεται λόγος για σκάνδαλα διαφόρων ειδών.
Αλλά και σε ζητήματα περιβάλλοντος έχουμε ανάλογες τάσεις: αποκορύφωμα τις ΗΠΑ και τον σχιστολιθο ,όπου με νέες τεχνικές, ακόμη κι ύποπτες για δηλητηριάσεις, προσπαθούν να βγάλουν απο τα σχιστολιθικα πετρώματα πετρέλαιο κλπ.
Θα μπορούσα επίσης ν’αναφερθω και σ’αλλους τομείς, όπως πχ τα ιστορικά ζητήματα, όπου συχνά σε βάρος των ίδιων γεγονότων δίνεται προτεραιότητα στην ισχυ του δυνατού ( η ιστορία γράφεται απο τους ισχυρούς και νικητές ακούμε συχνά γύρω μας), τις ανθρώπινες, επαγγελματικές η ακόμη κι ερωτικές σχέσεις, όπου υπάρχει τάση επιβολής κι εξουσίας, τάση ισχύος,
για ανθρώπινες επαγγελματικές κι ερωτικές σχέσεις κλπ.
Σ’ολα τα προαναφερθέντα και σ’αλλα θέματα ο κοινός παρονομαστής είναι η θέληση, η βούληση για δύναμη κι ισχύ.
Ταυτόχρονα ομως τα ίδια αυτά ζητήματα διέπονται κι απο το πνεύμα του εύθραυστου.
Τι να πρωτοθυμηθουμε;
Την ίδια στιγμή που κάποιος είναι παν-ισχυ-ρος οικονομικά, πολιτικά, καλλιτεχνικά, επιχειρηματικά κλπ, την ίδια στιγμή ,σε χρόνο δεδομένο η ανύποπτο, μπορεί να τα χάσει όλα και να γκρεμιστεί απο την “ισχυρή ” θέση που βρισκόταν. Πόσα και πόσα δεν έχουμε παραδείγματα ισχυρών προσώπων οικονομικά, πολιτικά επιχειρηματικά,διοικητικά, καλλιτεχνικά κλπ ,τα οποία εντυπωσίασαν όχι μόνον με την άνοδο τους αλλά και κυρίως με την πτώση τους. Αλλά και πόσες φορές, εμεις οι ίδιοι αλλα κι άλλοι γύρω μας, δεν γκρεμιστηκαμε γιατί κάποιος “φιλος ” η αγαπημένο ερωτικά, φιλικά η επαγγελματικά πρόσωπο, που θεωρούσαμε δεδομένο (!!!!), μας εγκατέλειψε η τέλος πάντων έφυγε απο κοντά μας σπάζοντας ετσι την φιλική, επαγγελματική η ερωτική ισχύ της σχέσης μας που την θεωρούσαμε δεδομένα σταθερή ως ακλόνητη;
Το συμπέρασμα απο τους παραπάνω συλλογισμούς είναι οτι τίποτα δεν είναι ειδικά στην εποχή μας δεδομένο.
Ζούμε( ακόμη κι όταν ονειρευόμαστε έντονα ώστε τα όνειρα μοιάζουν αληθινά) διαρκώς, οπως ο Σίσυφος, αναμεσα στην βούληση για δύναμη κι ισχύ και στην παντοδυναμία του εύθραυστου που επίσης έχουμε μέσα μας.
Είμαστε φτιαγμένοι κι από τα δύο ταυτόχρονα. Απο την επιθυμία μας να χουμε πανίσχυρα όνειρα κι απο την εικόνα της συντριβής τους. Δεν μοιάζουμε, είμαστε πορσελάνες. Θέλουμε την αρμονία κι ομορφιά τους, θέλουμε να ζουμε αρμονικά κι όμορφα, όμως συνήθως κάποια στιγμή βρισκόμαστε μόνοι μπροστά στα συντρίμμια της αρμονίας κι ομορφιάς που ονειρευτήκαμε. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τα συντρίμμια των αποτελεσμάτων της βούλησης για δύναμη κι ισχύ που κείτονται διαλυμένα άναρχα μπροστά μας. Σε σημείο που είναι καλύτερα να πούμε οτι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ( κι αυτο γίνεται με ασταμάτητη αυτογνωσιακη εργασία πάνω και μέσα μας) οτι ναι ναι είμαστε πορσελάνες, η ζωή είναι μια πορσελάνη: να ονειρευόμαστε και να προσπαθουμε για το αρμονικό και το Ωραίο, αλλά να μην ξεχνάμε οτι αυτά είναι πρόσκαιρα. Δεν είναι αιώνια, παντοδύναμα. Το παντοδύναμο και διαχρονικό είναι το εύθραυστο. Ας ζήσουμε λοιπόν σαν πορσελανες. Είναι ο,τι καλύτερο μπορεί να μας συμβεί.
Δημοσθένης Δαββετας, Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Εν αρχή ην η καρδία. (Ελεύθερος Τύπος 24.09.2022)
Εν αρχή ην η καρδία.
Θυμάμαι σαν τώρα πριν χρόνια που ένας φίλος Γάλλος γιατρός μου είχε δείξει στο ιατρικό του εργαστήριο μια καρδιά ραγισμένη , δηλαδή με ραγάδες στα γύρω της πλευρά ,λέγοντας μου” να μια καρδιά ραγισμένη από στενοχωρια”. Κι αμέσως σκέφτηκα την έκφραση ” ράγισε η καρδιά του από λύπη…..από έρωτα ..”.κλπ. Να λοιπόν που ο,τι αισθανόμαστε έχει άμεσο και συχνά καθοριστικό αντίκτυπο στην καρδιά μας. Τα συναισθήματα μας είναι δεμένα με αυτήν. Πολλοί λένε οτι και η ψυχή συνδέεται με την καρδιά. Θα το δούμε αυτό σε άλλο πιο ειδικό άρθρο. Προς το παρόν μένουμε στο ζήτημα της καρδιάς. Υπάρχει έντονη άμεση σχέση καρδιάς συναισθημάτων. Γι’αυτο και συχνά ακούμε γύρω μας φράσεις όπως ” πολύ συναισθηματικο αυτο ” η ” κρίνε χωρίς συναίσθημα για να κρίνεις ψυχρά κι ορθα ” η ” κρίνε με το μυαλό κι οχι την καρδιά ” κι άλλα ανάλογα .
Τα προαναφερθέντα εμπλέκουν τρείς ουσιαστικούς παράγοντες: καρδιά,συναίσθημα,μυαλό. Και τα τρία αυτά στοιχεία φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο στις εκφράσεις και την σκέψη, αλλά και τις αποφάσεις πολλών ανθρώπων σήμερα.
Το ζήτημα αυτό απασχόλησε τους ανθρώπους και τους στοχαστές απο αρχαιοτάτων χρόνων.
Είτε χρησιμοποιώντας τον όρο Λόγος , είτε Νους ,θεολογία και φιλοσοφία έδωσαν στον Νου-Λογο κυρίαρχη θέση στην ζωή ( ανθρώπινη η συμπαντική) . Θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω πολλά φιλοσοφικα και θεολογικά ονόματα που ασχολήθηκαν με το θέμα. Όμως δεν θα μείνω για χρήση αυτού του άρθρου ούτε, στον Ηράκλειτο, ούτε στον Ευαγγελιστή Ιωάννη, ούτε σε τόσους άλλους, οπως πχ τον προσωκρατικο Αναξαγόρα .. κλπ. Θα σταθώ κατ’εξοχην στον Ηράκλειτο και στον Παρμενίδη η και ακόμα στον Αναξαγόρα Στην άποψη του Παρμενίδη οτι το Νοειν υπάρχει ενω το μη-νοειν δεν υπάρχει ,αλλά και του Αναξαγόρα οτι ο κυρίαρχος είναι ο Νους, και βέβαια επίσης του Ηράκλειτου για τον Λόγο , αυτό που εμφανίζεται και στους τρείς ως η βασική αιτία ύπαρξης του Κόσμου είναι ο Νους- Λογος. Μόνο το νοειν είναι μας λέει ο Παρμενίδης. Αρα το μη-νοειν δεν ειναι δεν υπαρχει. Το νοειν μονο υπάρχει. Δηλαδή παραφράζοντας: Νοω αρα υπάρχω.
Τι σημαίνει όμως Νους, τι σημαίνει Λόγος;
Αν ο Νους σε δύο από τις ετυμολογικες ερμηνείες του Μπαμπινιώτη) σημαίνει οδηγώ κι επιστρέφω ,τότε είναι συνδεδεμένος με την οδήγηση, την επιστροφή. Μα που μπορεί να επιστρέψει και να οδηγήσει ο Νους; Προφανώς σε ο,τι πληροφορίες,βιώματα του έδωσαν οι εμπειρίες που έζησε. Πρόκειται για επιστροφή κι οδήγηση,στο ταξίδι επιλογών ανάμεσα στα “λάφυρα ” που έδωσε η δίνει η ζωή σε κάποιον που αγωνίζεται βιωματικά . Αυτές οι εμπειρικές επιστροφές κι επιλογές ,αυτές οι εμπειρίες βιωματικής μάχης στην περιπέτεια του ταξιδιού της ζωής, μας κάνει να θυμηθούμε τον όμηρο στην Ιλιάδα όταν μιλά και αναφέρει την φράση ” λεξαιτο λαφυρων”. Δηλαδή περισυνελεξε τα λάφυρα. Τα βιώματα ζωής μας. Πάνω σ’αυτα σκύβει ο Νους-Λογος για να επιλέξει όσα θεωρεί αναγκαία και τα οποία δομούν την ουσία ης γλώσσας του. Γιατί το ταξίδι ζωής είναι βιωμένο στην στοχαστκα δουλεμένη γλώσσα.
Γεννιέται απο το ομηρικό λεξαιτο (σημαίνει περι-συλλεγω) ,ο Λόγος ,ο οποίος γίνεται ο οδηγός ,το λέγειν, αυτό που οδηγεί στον Λόγο ,στην δομημένη επιλεγμένων λέξεων γλώσσα. Άρα η γλώσσα λέγει όσα ο Νους “λεξαιτο” περισυνελεξε . Συνεπώς βίωμα ζωής , αρα περιπέτεια εμπειριών του αισθάνομαι και Νοητική λειτουργία ειναι αδιαχωριστα. Είναι ένα Ολον ,μια ενότητα αδιαχωριστη. Οι οποιες ομως περιπετειες, αυτά τα γεννήματα του αισθάνομαι, έχουν άμεση σχέση μετην καρδιά. Με αυτήν νοιώθουμε ,ζούμε, βιώνουμε, μέσα κι έξω μας κι οχι επιδερμικά. Καρδιά ίσον αισθάνομαι από μέσα- προς-τα-εξω, ισον ο πρώτος χτύπος ζωής, ισον το πρώτο κινούν του εαυτού μας. Μπορεί να είσαι κλινικά ,εγκεφαλικά νεκρός αλλά θα φύγεις από την ζωή μόνο όταν η καρδιά σταματήσει. Αυτή η ως τώρα προαναφερθείσα ατμητη κι αδιαχωριστη συνύπαρξη Λογου-Νου ,Καρδιάς και συναισθημάτων, υπεστει, μια αλλαγή μέσα στους αιώνες . Ήδη στον Μεσαίωνα ο Νους-Λογος ταυτίστηκε με τον Θεό. Συνεπώς κι η καρδιά έχει άμεση σχέση με τον Θεό. Αργότερα κατα τον Διαφωτισμό υπήρξε προσπάθεια να επιστρέψει ο Νους-Λογος στην ανθρώπινη και πνευματική, ανθρωπιστική του διάσταση. Όμως και πάλι αυτός ο Νους-Λογος του Διαφωτισμού, δεν ξαναβρήκε ποτέ την αδιαχωριστη σχέση του με το συναίσθημα, τον Κόσμο και την καρδιά, μιας και ταυτίστηκε μόνον με έναν αντιεκκλησιατικο ορθολογισμό , ο οποίος μεταφράστηκε ως ratio και πήρε της διαστάσεις μιας εγκεφαλικής ,ρατιοναλιστικης ( rationalistic) γνωσιολογικης στάσης ,η οποία στηριζόταν κυρίως στην ομαδική και κοινοτική εκπαίδευση κι οχι στην ελευθερη δημιουργική ερευνητική εκφραστικότητα της προσωπικότητας. Όμως η βίαιη τομή, ο σκληρός διαχωρισμός καρδιάς Νου-Λογου ήρθε στην βιομηχανική και Νεωτερική εποχή.
Η νεωτερική εποχή θέλησε οχι μόνο να ξεχωρίσει και ν’αποστασιωποιησει καρδιά και μυαλό, συναίσθημα κι εγκέφαλο, αλλά για να το πω αλλιώς, πήρε από την καρδιά τον πρωταρχικό ρόλο σύλληψης βιωματικών εμπειριών κι αισθαντικών συγκινήσεων και τον έδωσε στον εγκέφαλο. Έτσι άρχισε η θεοποίηση του εγκεφάλου ως κέντρο των πάντων. Μόνο που έγινε ταυτοχρόνως και δεύτερο “εγκλημα” :ερμηνευτηκε ο Νους οχι ως Λογος , νοειν και Ειναι, αλλά ως εγκεφαλικό εργαλείο το οποίο υπακούει μόνο στον εγκέφαλο ως πιστός στρατιώτης. Έτσι αφαιρέθηκε από την καρδιά ο βασικός κι ουσιαστικός της ρόλος στην ποιότητα της ζωής, υποβιβάστηκε το συναίσθημα ως κάτι υποδεέστερο ,ως κάτι που εμποδίζει εξέλιξη και πρόοδο. Κι αυτό γιατί πρόοδος κι εξέλιξη ταυτίστηκαν με την βιομηχανική καινοτομία και την παραγωγή. Αυτά τα 2 τελευταία έγιναν το μοτέρ του σύγχρονου ,νεωτερικού ανθρώπου. Κι αυτό οδήγησε στην κυριαρχία του εγκεφάλου ,του ” μυαλου” επί της καρδιάς . Αυτή η τελευταία έγινε κάτι σαν looser, σαν υποδεέστερο, ενώ ο πρώτος έγινε ο βασιλιάς. Ταυτίστηκε έτσι ο Νους-Λογος με την εγκεφαλική κυριαρχία. Μεταφράστηκε η παραφραστηκε αν θέλετε το πλατωνικό “λογισμικο” ως αριθμολογιστικη των σημερινών λογιστών, ως logistics ,ως η πρακτική του λογιστικού. Κι από δω ξεκίνησε η ανθρώπινη πτώση και παράφραση. Γιατί ενώ όπως ήδη είδαμε στην Αρχαία Ελληνική σκέψη καρδιά και μυαλό είναι αδιαχωριστα, το πρώτο μαζεύοντας βιώματα,εμπειρίες και το δεύτερο αναλύοντας τες, μέσα από την οδήγηση της περισυλλογής μετατρέποντας τες σε γλώσσα που συμβάλλει στην ποιοτική σχέση των ανθρώπων, στην νεωτερική εποχή συνέβη το αντίθετο. Το εγκεφαλικό έχοντας , την εξουσία επί του συναισθηματικού, επί της καρδιάς έγινε λογικό ( ratio) ,λογιστικό, λογισμικό ,ως λογαριθμο( αναγραμματιζοντας το γράφεται αλγόριθμος ,algorithme), που σήμερα οδηγεί στην ρομποτολογικη. Δηλαδή δόθηκε μια καθαρά μηχανική λειτουργία στον εγκέφαλο κι ετσι μπήκε η βάση αυτού που σήμερα λένε “μεταανθρωπο” . Δηλαδή κάτι μη-ανθρωπινο.
Ο εγκέφαλος παράγει τον μηχανικό εαυτό της ανθρωπότητας, παράγει το ονειρικό είδωλο απανθρωποιησης μιας ολιγαρχικής πολιτικής, οικονομικής και παγκοσμιοποιημενης ελίτ. Οι άνθρωποι μιμούνται τον φαντασιακό εγκεφαλικό εαυτό τους με την ψευδαίσθηση της προόδου κι εξέλιξης. Όλα πλέον είναι η τείνουν να γίνουν η ιδεολογικά ωθούνται να γίνουν από την παγκόσμια οικονομική ολιγαρχία γεννήματα μηχανισμών του εγκεφάλου.
Αυτή η ψυχρή, αποστασιωποιημενη, συχνά κυνική συμπεριφορά του μεταανθρωπου, αυτού που ζει κι υπάρχει πλεον ως ψηφιακό ον, ως ψηφιακή ύπαρξη, κατά βάθος είναι η ανικανότητα του ίδιου του ανθρώπου να διαχειριστεί καρδιά και συναισθήματα. Είναι η αναγνώριση της αδυναμίας του να ζήσει μέσα στην όμορφη φωτιά της ζωής ,να κάψει, να καει, να φωτίσει, να φωτιστεί, ακόμη κι από τα λάθη και τις αμφιβολίες του. Κατασκευάζοντας τεχνητές καρδιές, τεχνητά συναισθήματα κι ερμηνεύοντας τον Νου-Λογο ως λογιστική , λογαριθμο η logistics, ο μεταανθρωπος έφτιαξε εναν τεχνητό παράδεισο, μέσα στον οποίο ζει ως θαύμα της τεχνικής και συνάμα θαύμα της εαυτικης του ψευδαίσθησης. Ο χρόνος θα δείξει πόσο θα’ναι ευτυχισμένος. Το βέβαιο είναι πάντως στο μεταξύ πως θα δώσει υπεραξία στην θέληση για δύναμη κι ισχύ αδιαφορώντας για τις όποιες καταστροφές μπορεί να προκαλέσει αυτή σε ζωή, περιβάλλον,οικονομία,πολιτεία,εκπαίδευση,πολιτισμό κλπ. Η έλλειψη “ηθικων” αξιών, η έλλειψη αμφιβολιών που αντικαθίστανται από την μεταηθικη η το αναμφίβολο της μηχανικής και τεχνικής παντοδυναμίας ,θα τον μετατρέψει σε τεχνικό ον δίχως όρια αρα, αν-αισθητο, ανεξέλεγκτο κι ανελεύθερο με μηχανική ,τεχνητή καρδιά.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Οι Αντετοκουμπο κι η Εθνική ταυτότητα. (Ελεύθερος Τύπος 21.09.2022)
Οι Αντετοκουμπο κι η Εθνική ταυτότητα.
Εδώ και κάποια χρόνια, μας δόθηκε ως τώρα η ευκαιρία να θαυμάσουμε την οικογένεια Αντετοκουμπο κι οχι μόνο τον Γιάννη Αντετοκουμπο, για ,μεταξύ άλλων, δύο κυρίως πράγματα : την αθλητική τους επίδοση αλλά και συνάμα την εθνική τους συνείδηση.
Ως προς την αθλητική τους επίδοση: με πρωτοπόρο τον κορυφαίο παίκτη σήμερα του NBA, παγκόσμιου κι αναγνωρισμένης κλάσης αθλητή του μπάσκετ μπωλ, όλα τα αδέλφια δείχνουν μια αξιοζήλευτη επίδοση στο μπάσκετ μπωλ.
Και στις ομάδες τους και στην εθνική ομάδα και γενικώς στα γήπεδα διακρίνονται όλοι για τις αθλητικές τους ικανότητες κι επιδόσεις. Η αλτικοτητα τους , το πνεύμα ομάδας, η τεχνική κι η θέληση τους για επιτυχία και διάκριση ,είναι κάτι το εμφανες κι αξιοπρόσεκτο , το αξιοσημείωτο. Σε πολλούς αγώνες έχουν βοηθήσει στο τελικό αποτέλεσμα, ο δε Γιάννης ,όπως όλοι μας γνωρίζουμε, μπορεί μόνος του να κερδίσει έναν αγώνα. Έχει τα αθλητικά και ψυχικά προσόντα μιας προσωπικότητας ηγέτη. Μέχρι εδώ μπορεί κάποιος να πει οκ ,το φυσικό ταλέντο κι η σκληρή δουλειά απέδωσαν. Κι άλλοι τοχουν κάνει. Ποιός ο λόγος να μιλάμε όλοι μας κυρίως γι’αυτους;
Κι εδώ έρχεται ως απάντηση το δεύτερο αξιοσημείωτο στοιχείο. Δεν υπάρχει στιγμή που κι ο Γιάννης και τ’αδελφια του κι η οικογένεια του να μην προταξουν περήφανα κι αναμφισβήτητα την Ελληνική, εθνική τους ταυτότητα. Αρχικά κάποιοι κακοπροαίρετοι ερμήνευαν το γεγονός αυτό ως μια διπλωματική τους κίνηση για ναχουν κάποια ωφελη από το ελληνικό κράτος. Το επιχείρημα αυτο ακυρώθηκε αμέσως. Κι αυτό γιατί, με πρώτον τον Γιάννη που διαπρέπει στο NBA , όλοι οι άλλοι επίσης αδελφοί, παίζουν σε μεγάλους διεθνείς συλλόγους και βγάζουν πολλά χρήματα όπως ο αδελφός τους. Αρα το οικονομικό θέμα το προσπερνάμε. Κι ακόμη: μετά την οικονομική τους επιτυχία η οικογένεια θα μπορούσε να μετοικήσει και να εγκατασταθεί αλλού. Κάτι που όμως δεν κάνει. Αντιθέτως ανα πάσα στιγμή δεν χάνουν την ευκαιρία οι Αντετοκουμπο να μιλούν για την πατρίδα τους την Ελλάδα και για το πόσο περήφανοι είναι γι’αυτην. Τραγουδούν δε όλοι τους με πάθος τον εθνικό μας ύμνο. Διαφημίζουν συνεχώς με έργα και λόγια την πατρίδα τους Ελλάδα.
Γιατί νοιώθουν ευγνωμοσύνη για την χώρα που τους δέχτηκε ,που γεννήθηκαν,που πήγαν σχολείο, έμαθαν μπάσκετ και διέπρεψαν. Οι Αβτετοκουμπο είναι ένα άριστο παράδειγμα ελληνικότητας, μιας οικογένειας που ήρθε σαν μετανάστης και τα παιδιά της γεννήθηκαν εδώ. Τιμούν την χώρα μας,την ευγνωμονουν και την υπηρετούν οσο λίγοι για να μην πω και πολύ καλύτερα απο πολλούς ντόπιους. Είναι παράδειγμα προς μίμηση. Με τέτοιους νεους μετανάστες η μη και τέτοια οικογένεια κι αξίες η Ελλάδα δεν φοβάται ,νοιώθει δυνατή και δεν απειλείται απο την όποια διαφορετικότητα. Μακάρι ναταν όλοι σαν τους Αντετοκουμπο. Παίρνει μια πιο πλούσια διάσταση η εθνική ταυτότητα. Δεν είναι κάτι κλειστό. Αλλά ανοιχτό και κινούμενο. Η Ελλάδα τους ευχαριστεί για όσα κάνουν γι’αυτήν.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Στομουσειο του Λουξεμβουργου και το γνωστο φεστιβαλ του " poesicales"
Οταν ερχονται τετοια νεα που στηριζονται στην αξιοκρατια σε γεμιζουν χαρα. Ετσι απλα. Εστειλα το ποιημα, δεν τους ξερω δεν με ξερουν. Ειναι το μουσειο του Λουξεμβουργου και το γνωστο φεστιβαλ του ” poesicales”. Και το επελεξε ενας μουσικος κι εκανε σύνθεση. Θαμαι μαζι του επι σκηνης. Ευτυχισμενος. Very happy that my poem became song.
Ο Πούτιν και η πυγμαχια (Ελεύθερος Τύπος 29.09.2022)
Ένα από τα στοιχεία της μεταμοντέρνας,παγκοσμιοποιημενης γεωπολιτικής είναι κι ο γεωπολιτισμός. Δηλαδή μέσα στα όποια επιχειρήματα υποστήριξης μιας Πολιτικής στρατηγικής προστίθενται πλέον και ζητήματα πολιτισμού κι ιστορίας. Πολλοί σημερινοί ηγέτες ,ειδικά με προσωποκεντρικη ιμπεριαλιστική αντίληψη και συμπεριφορά, όπως ο Ερντογκάν αλλά κι ο φίλος του Πούτιν, χρησιμοποιούν τον “πολιτισμο” η την ιστορία κατά πως τους βολεύει για να στηρίξουν η να αποκρύψουν μια επεκτατική γεωπολιτική και γεωστρατηγική τους. Παρουσιάζουν κοντολογίς τα μαύρα άσπρα κι αντιθέτως. Έτσι έγινε και πριν μέρες με την ομιλία του Τούρκου προέδρου απο το βήμα του ΟΗΕ. Χρησιμοποίησε επιλεκτικά και τα συνέθεσε όπως τον βόλευε, τα διάφορα “στοιχεια” του για αποδείξει οτι ιστορικά οι Έλληνες ήταν κι είναι “βαρβαροι”. Έπνιξαν δηλαδή μετανάστες, πήραν “τουρκικα”(sic)νησιά ( εδω γελάμε) της Γαλάζιας πατρίδας κι ω!!! έσφαξαν Τούρκους στην Τριπολιτσά. Ενώ είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι οι Τούρκοι που εργαλειοποιούν το μεταναστευτικό, αυτοί που απειλούν να πάρουν ελληνικά νησιά κι αυτοί που κστεσφαξαν και σούβλισαν Έλληνες στην ελληνική επανάσταση του 1821,ενω είδαμε και τις “ευγενειες” τους στην Κύπρο μαζι με την ως τώρα παράνομη κατοχή του 1/3 τμήματος του νησιού. Αντιθέτως ο κ. Μητσοτάκης φάνηκε ψύχραιμος,ιστορικά και διπλωματικα σωστός, μην ξεχνώντας στην ομιλία του και Κύπρο και τα κλεμμένα γλυπτά του Παρθενώνα. Εντός της σύγχρονης πολιτικής γλώσσας η ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού, εκτός αυτή του Ερντογκάν. Ρεαλιστικά κι “εννομα” ομιλεί ο Έλληνας πρωθυπουργός, ουτοπικά και παράνομα ομιλεί ο Τούρκος πρωθυπουργός. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας καθησυχάζει. Γιατί είναι ο παράνομος κι αναθεωρητης Ερντογκάν που ,όντας σε μεγάλες δυσκολίες στο εσωτερικό της χώρας του και στο διεθνές πεδίο, που μπορεί να γίνει επικίνδυνος και να κάνει πράξη τις πολεμικές ιαχές του. Είναι εγκλωβισμένος εδω και πολλά χρόνια σε μια νεοοθωμανικη γεωπολιτιστική ανάλυση ,η οποία μπορεί να τον οδηγήσει σε παράλογες κι εκρηκτικές αντιδράσεις. Γι’αυτο και παρά τα συνεχή νοκν ταουν που κερδίζει ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν χρειάζεται κανένας εφησυχασμός. Χρειάζεται συνεχής διεθνής διπλωματική ενημέρωση, σύγχρονης τεχνολογίας εξοπλισμός, όπως ήδη γίνεται και κυρίως χρειάζεται η ασταμάτητη ξεκάθαρη αποφασιστικότητα των κόκκινων γραμμών με τους συμμάχους μας. Γιατί παρα τα συνεχή νοκ νταουν Ο Τούρκος πρωθυπουργός κι η αναθεωρητική νεο-οθωμανική πολιτική του δεν έχουν ακόμα ηττηθεί. Ο Ταγιπ Ερντογκάν δεν είναι ακόμη νοκ άουτ. Κι όσοι γνωρίζουν τους κανόνες και το παιχνίδι της πυγμαχίας ξέρουν καλά οτι πολλές φορές οι επανειλημμένα λυγισμένος με νοκ νταουν μπορεί να εκπλήξει δυσάρεστα.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)