Η σημερινη μου 29/6/21 συνεντευξη στο ΜΕΓΚΑ, για Μοδα και Τεχνη

Η σημερινη μου 29/6/21 συνετευξη στο ΜΕΓΚΑ στην Ηλιαννα Χρυσικοπουλου. Για Μοδα και Τεχνη

 

 

https://www.megatv.com/2021/06/29/dimosthenis-davettas-i-texni-kai-i-moda-einai-gia-olous-kai-oxi-gia-tin-elit-10-atomon/

 

 

Νταβος της Ελβετίας, στο Μουσείο Κιρχνερ 27.06.2021

Κυριακή 27/6/21στο Νταβος της Ελβετίας,μπροστά στο Μουσείο Κιρχνερ. Αποχαιρετώντας την έκθεση του φίλου Μαρτιν Ντισλερ με μια χορευτική περφορμανς που έκανα προς τιμήν του σ’εξωτερικο χώρο. Dancing today in front of the museum kirchner in Davos.

Στην εκθεση του Μαρτιν Ντισλερ 24.06.2021

24/6/21, πρωτη μερα της επισκεψης μου στο Νταβος της Ελβετιας,προσκεκλημενος του μουσειου Κιρχνερ. Φιλοξενουν την εκθεση του Μαρτιν Ντισλερ κι εγραψα το θεωρητικο κειμενο.In Davos in Switzerland yesterday, invited from the museum Kirchner for writing the catalogue Disler.

 

1-3 Ιουλίου στο Ηράκλειο Κρήτης.

1-3 Ιουλίου στο Ηράκλειο Κρήτης. Με την θεματική ενότητα “Κρητική μυθολογία & φύση. Μεταξύ Αφαίρεσης και Παραστατικής εικασίας” θα συμμετέχει ο καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι Δημοσθένης Δαββέτας προσκεκλημένος στην έκθεση του Ιωάννη Σταθογιάννη.Θα ακολουθήσει τηλεοπτική συνέντευξη στο tv kriti στον δημοσιογραφο Γιώργο Σαχίνη. Τη διοργάνωση υποστηρίζει η Περιφέρεια Κρήτης .(φωτο αρχείου)

Σημερα 26/6/21, μπροστα στο σπιτι που ο Τομας Μαν

Σημερα 26/6/21 μπροστα στο σπιτι που ο Τομας Μαν, ο τεραστιος αυτος Γερμανος συγγραφεας, εγραφε οταν ηταν στο Νταβος. In Davos today in front of the house of Thomas Mann.

Αντι Γουορχωλ. Ο Πάπας της Ποπ Αρτ. (Ελεύθερος Τύπος 26.06.2021)

Αντι Γουορχωλ. Ο Πάπας της Ποπ Αρτ.

Η συνάντηση μου με τον Αντι Γουορχωλ, ήταν απρόσμενο δωρο. Είχα μόλις λίγους μήνες γνωριμίας με τον σπουδαίο Αλέξανδρο Ιολα. Η γνωριμία μας ήταν περιπετειώδης και θα σας την διηγηθώ όταν γράψω ειδικο άρθρο για τον μεγαλύτερο ως τώρα Έλληνα γκαλλεριστα . Θα επικεντρωθώ όμως σ’ενα απόγευμα στο καφε Φλορ στο Παρίσι. Ετος 1984. Ήταν Μάιος μήνας αν δεν με γελά η μνήμη μου. Κάθομαι σ’ενα τραπέζι του καφέ κι απέναντι μου κάθεται ο Αλέξανδρος Ιολας

Συζητάμε για τι αλλο ,παρα για την ζωή και την Τέχνη. Κάποια στιγμή μου κάνει κομπλιμέντο για την πρόσφατη συνέντευξη που δημοσίευσα με τον Γιόζεφ Μπόις πριν λίγο καιρό στην γαλλική εφημερίδα Liberation. Τον ευχαρίστησα και ξαφνικά μουρθε μια ιδέα. ” Θαθελα να κάνω μια επίσης μεγάλη συνέντευξη με τον Αντι Γουορχωλ “. “Οκ ” μου ειπε.” “Θα σου τον γνωρίσω αλλα κι εσυ θα μου γνωρίσεις τον Μπόις”. Συμφωνήσαμε. “Σε τρείς μέρες φεύγω για Νεα Υόρκη. Ελα μαζι μου. Είσαι καλεσμένος μου.” Δίστασα για λίγο απο την έκπληξη. Όμως συμφώνησα. Κι έτσι έγινε. Έβγαλα την βιζα κι ο Αλέξανδρος τα αεροπορικά εισιτήρια. Ταξιδέψαμε 6 ώρες ευχάριστες στο αεροπλάνο συζητωντας για τέχνη και τον Γουορχωλ. Άλλωστε ο Ιολας τον είχε ανακαλύψει. Αρα είχε πολλά να πει για τον τεράστιο αυτόν καλλιτέχνη. Πήρα μια πρώτη εικόνα. Επρόκειτο για κάποιον δημιουργο που ήθελε να αλλάξει τα παραδοσιακά δεδομένα της Τέχνης διευρύνοντας τα μέσα απο μια καλλιτεχνική πολυεκφραστικοτητα. Όταν φτάσαμε στην Νεα Υόρκη πήγαμε με ταξί στο ξενοδοχείο Waldorf Astoria.Ο Ιολας στην σουίτα κι εγω σ’ενα όμορφο δωμάτιο στον τρίτο οροφο. Ήταν μεσημέρι κι αφού αναπαυτήκαμε δύο ώρες το απόγευμα πήγαμε στο περίφημο factory το εργαστήριο του Γουορχωλ οπου εκεί δούλευε, έκανε τις φωτογραφήσεις του, υποδεχόταν κόσμο και τύπωνε και το διάσημο περιοδικό του Interwiew. Όταν μπήκαμε στο factory ο Ιολας αμέσως πήγε στα δεξιά όπου ήταν ακουμπισμένοι στον τοίχο κατι νέοι πίνακες του Γουορχωλ και τους παρατηρούσε. Εγω κοίταζα εντυπωσιασμένος γύρω μου. Και ξαφνικά είχα την αίσθηση οτι κάποιος μας παρακολουθούσε. Σήκωσα ενστικτωδώς το βλέμμα μου προς τον ημιόροφο και είδα τον γνωστό σ’ολους μας Αντι ,με τα όρθια χτενισμένα μαλλιά να μας κοιτάζει ατάραχος. Ταχασα και πανικοβλήθηκα. Είχα ήδη ενα φοβερό άγχος που θα τον συναντούσα. Αυτός κούνησε συγκρατημένα το χέρι του λέγοντας μας “χαι”. Κι ανεβήκαμε στον ημιόροφο να τον δούμε. Ήταν τόσο γλυκός και φιλικός με τον Ιολα. Έβλεπες οτι τους συνέδεε κάτι πολύ βαθύ. Και μ’εμενα έδειχνε οικείος αν και το στυλ του ήταν απόμακρο. Μετα απο κάποιες μεταξύ τους κουβέντες κι αφού έγιναν οι συστάσεις, καθίσαμε, ο Γουορχωλ κι εγώ στο γραφείο του για την συνέντευξη. Έβαλα σε λειτουργία το μαγνητόφωνο κι άρχισα την συνέντευξη πάντα λίγο μαγκωμενος απέναντι στο τέρας διασημότητας που ήταν. Αυτός μου απαντούσε άνετα αλλά όπως πάντα με το στυλ του, κοφτές συβυλικές φράσεις. Μετά απο δέκα περίπου λεπτά ,ο βοηθός του ο Φρεντ Χιουτζ, τον φώναξε στο διπλανό δωμάτιο κάτι να του πει. Μόνος όπως ήμουνα προσπάθησα ν’ακουσω τι είχε γράψει ως τότε το μαγνητόφωνο. Κι έμεινα κόκκαλο . Η καρδιά μου χτυπούσε τόσο δυνατά σαν ηχηρό ταμπουρλο. Δεν υπήρχε τίποτα γραμμένο γιατί απλά απο το τρακ μου δεν είχα ελευθερώσει την ασφάλεια της συσκευής. Όταν σε λίγο ηρθε ο Γουορχωλ με ρώτησε:’εισαι καλά, είσαι τόσο ασπρος”. Του εξήγησα ψελλίζοντας τι είχε συμβεί. Νόμιζα οτι θα εισπραξω δυσαρέσκεια . Κι όμως με χτύπησε φιλικά στην πλάτη και μουπε” δεν πειράζει. Μάλλον έλεγα βλακείες. Έλα να ξαναξεκινήσουμε με το δικό μου τώρα μαγνητόφωνο που το ξέρω καλα”. Κι έγινε η συζήτηση που δημοσιεύτηκε πιο μετά στην εφημερίδα Liberation ως πρωτοσέλιδο της κι είχε τεραστία απήχηση . Έτσι απλός ,ακομπλεξαριστος,φιλικός, καλός και βοηθητικός με τους νέους ,άνετος με όλους ,γνωστούς κι άγνωστους ,στα όρια ενος θα μπορούσε κάποιος να πει απαθους “κυνισμου” ήταν.

Γεννήθηκε στις 6 Αυγούστου του 1928 στο Πιτσμπουργκ της Πενσυλβανια στις ΗΠΑ. Γυιος μεταναστών απο την παλιά Τσεχοσλοβακία . Ο πατέρας του ήταν παντοπωλης κι η μητέρα του ασχολείτο με οικιακά. Βοηθούσε συχνά τον πατέρα του στο μαγαζί που πουλούσε κονσέρβες κι άλλα είδη μαζικής κατανάλωσης. Απο αυτές τις βιωματικές εμπειρίες προήλθαν αργότερα τα γνωστά έργα του με τις συσσωρευμένες πολλαπλές εικόνες των κονσερβων Kampel που τον έκαναν διάσημο. Στα 13 του πέθανε ο πατέρας του κι ο ίδιος έπαθε σοκ αφωνίας. Για ένα χρόνο δεν μιλούσε ενω έχασε την χρονιά του στο σχολείο. Την περίοδο 1945-49 σπούδασε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Καρνεγκι. Μετά εγκαταστάθηκε στην Νεα-Υορκη και εργάστηκε αρχικά σαν σχεδιαστής παπουτσιών. Επίσης εργάστηκε σε περιοδικά μόδας κι ιδίως στο glamour, φτιάχνοντας την μακέτα έκδοσης. Τότε έμαθε την τεχνική της seriegraphie ,την οποία και χρησιμοποίησε αργότερα στα έργα του όταν έκανε την πολλαπλή σειρά πορτρέτων ,παπουτσιών,δολαρίων,κονσερβων κλπ. Ήταν τον καιρό που τον γνώρισε ο Ιολας και τον βοήθησε να εργαστεί στο περιοδικό. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει την δεκαετια του ’60 επηρεασμένος απο θέματα διαφημίσεων, καθημερινά αντικείμενα,κομικς, δίνοντας το κλίμα της Ποπ Αρτ ως καθρέφτη-κριτική της καταναλωτικής κοινωνίας. Θα μπορούσα να δω αυτήν την περίοδο ως την “μοντέρνα”περίοδο του Γουορχωλ. Κι αυτό γιατί τα Ποπ Αρτ έργα του ,διαπερνώνται απο μια πρωτοποριακή αντίληψη Ντυσαμπικης ready made “εικονογραφιας”. Κι εξηγούμαι. Ο Ντυσαμπ πρώτος εισήγαγε τα έτοιμα βιομηχανικά ( ready made) προϊόντα στην Τέχνη ,με το να τα αποκόπτει απο τον αρχικό τους λειτουργικό σκοπό (πχ εναν δημόσιο ουρητηρα) και να τους δίνει ταυτότητα Τέχνης τοποθετώντας τα σ’ενα μουσείο. Απο αντικείμενο ουρησης ετσι αυτο ,παυει ναχει τέτοια χρήση και μετατρέπεται σε έργο τέχνης λογω της νέας του ζωής στο Μουσείο. Πρόκειται για μια”νεκρή βιομηχανική φύση”. Αντίστοιχα “νεκρές βιομηχανικές φύσεις”αλλα σ’επιπεδο εικόνας αντικειμένου ready made,δημιουργεί κι ο Γουορχωλ. Παίρνει το δολλάριο,την κονσέρβα kampel,την coca cola, τα παπούτσια κλπ,και τα μεταφέρει στους Ποπ Αρτ πίνακες του. Δεν επεμβαίνει σ’αυτα ,απλώς τα μετατοποθετει. Αυτη η Ντουσαμπικη συμπεριφορά τον κατατάσσει στους μοντέρνους καλλιτέχνες. Κι είναι κυρίως η περίοδος 1960-1980, όπου,εγκαταλείποντας στα πλαίσια του τότε του πνεύματος της avant-garde, πρωτοποριας την ζωγραφική,λειτούργησε κυρίως ως φωτογράφος, κινηματογραφιστής(με τον Πωλ Μορισευ),παραγωγός μουσικής(των βελβετ αντεργκραουντ και του Λου Ρηντ),συγγραφέας,δημοσιογράφος,εκδότης,τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός παραγωγός,δημιουργός πορτρέτων διασήμων κι αλλα. Ήταν επίσης εκείνο το διάστημα που πυροβολήθηκε στο στομάχι απο την “φεμινιστρια”βαλερυ Σολανας και γλίτωσε ως εκ θαύματος με πολύωρες εγχειρήσεις.

Απο το 1980 όμως και μετά, ως τον θάνατο του, έχουμε την δεύτερη περίοδο Γουορχωλ, την”συγχρονη”.Δηλαδη την περίοδο όπου, η ζωγραφική κι η παραστατικοτητα επιστρέφουν στην Τέχνη,(διάσημες τότε διεθνείς εκθέσεις όπως μεταξύ άλλων το Zeit Geist που συμμετείχε), ενώ η αγορά Τέχνης κι η επικοινωνία παίζουν ισότιμο ρόλο στην γέννηση του έργου Τέχνης. Αυτό πλέον απο έργο θεωρείται “προιον”.Ο Γουορχωλ υπήρξε πρωταγωνιστής αυτής της πορείας γι’αυτο και μπορεί να χαρακτηριστεί ταυτόχρονα “μοντερνος”και “συγχρονος”. Την δεκαετία του 1980 ξαναασχοληθηκε με την ζωγραφική κι έκανε σπουδαίες συνεργασίες με τους νεαρούς τότε,μεταξύ άλλων εκπροσώπους της, Ζαν Μισελ Μπασκια, Κλεμεντε.Ο τελευταίος του πινακας ο “Μυστικος Δειπνος” ηταν παραγγελια του Αλεξανδρου Ιολα. Υπηρξε επίσης συστηματικός συλλέκτης έργων Τέχνης, κοσμημάτων, διακοσμητικης και λαικης Τέχνης. Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1987 στην Νεα-Υορκη, κατά την διάρκεια επέμβασης αφαίρεσης της χολής του. Το μουσείο Αντι Γουορχωλ εγκαινιάστηκε το 1994 στο Πιτσμπουργκ. Ήθελε απο παιδι να ενσαρκώσει το Αμερικανικό όνειρο. Να γίνει διάσημος και πλούσιος μεσα απο την σημαντική καλλιτεχνική του πορεία. Το πέτυχε.

Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης,ποιητής, εικαστικός,γεωπολιτιστικος αναλυτής.

Η μεταφυσική της καταναλωτικής καινοτομίας. (Ελεύθερος Τύπος 24.06.2021)

Η µεταφυσική της καταναλωτικής καινοτομίας.

Οι γαλλικές εκλογές πλησιάζουν. Σε ενα περίπου χρονο οι Γάλλοι πολίτες θα κληθούν να ψηφίσουν για πρόεδρο στην χώρα τους. Αυτήν την φορά τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Η Λε Πεν προηγείται κι ο Μακρον είναι μεταξύ δεύτερης και τρίτης θέσης. Όλοι πιστεύουν οτι στον δεύτερο γύρο θα υπάρξει και παλι το γνώριμο αντι-ΛεΠεν μέτωπο κι ο Μακρόν θα’ναι και παλι νικητής.

Η σταθερή εκλογική μείωση κομμάτων όπως αυτό των Ρεπουµπλικανών και των Σοσιαλιστών συνεχίζεται. Αυτό όμως που πολλοί ξεχνούν είναι οτι στις προηγούμενες εκλογές ουσιαστικά οι Γάλλοι δεν ψήφισαν. Το περίπου 15% που ψήφισε δεν είναι ούτε το ¼ του εκλογικού σώµατος. Παραιτήθηκαν του δικαιώµατός τους.

Γιατί αυτό; Πρώτον, απογοητεύτηκαν από τις δυνατότητές τους να επέµβουν στην πολιτική διαµόρφωση των εξελίξεων. Σε συνδυασµό µάλιστα µε τη χαµηλή επίδοση προσδοκίας που έδειξε η Λεπέν (δεν στάθηκε ικανή αντίπαλος δείχνοντας τεράστια πολιτική ανωριµότητα και ιδεολογικές εµµονές εκ δεξιών), οι Γάλλοι πολίτες αντιλήφθηκαν ότι παγκοσµίως δεν υπάρχουν πολλές επιλογές.

Μετά το οριστικό τέλος των ιδεολογιών (µε την ήδη γνωστή µορφή τους) η παγκοσµιοποίηση, κοντολογίς η νίκη της τεχνικής πατρίδας είναι µονόδροµος. Παράλληλα, ο Μακρόν κατάφερε να επιβάλει την εικόνα του «νέου» παρότι ο ίδιος συµµετείχε ως υπουργός Οικονοµικών στην αποτυχία του «παλαιού» (της κυβέρνησης Ολάντ). Αυτή η απόλυτη «µοναρχική», «ηγεµονική» θέση του Μακρόν δεν θα ‘ναι σ’αυτες τις νέες εκλογές στρωµένη µε ροδοπέταλα.

Παρά την εντυπωσιακή προσομοίωση του ως Γκωλικος πλέον πολιτικός,αλλά και την αλλαγή της στάσης του ως προς τους ισλαμιστές ψηφίζοντας το νομοσχέδιο περι separatisme ,δηλαδή εναντίον του πολιτικού ( κι οχι του θρησκευτικου) ισλαμ στην Γαλλία ,εν τούτοις ,η θέση του για τον κώδικα εργασίας, ο οποίος και δίνει πολύ µεγάλα δικαιώµατα στους επιχειρηµατίες και τις επιχειρήσεις, µειώνοντας ταυτόχρονα εντυπωσιακά αυτά των εργαζοµένων, συνεχίζει να τον εμφανίζει στα μάτια των Γάλλων ως τον πρόεδρο των πλουσίων. Πως θα περάσει τέτοιους φιλελεύθερους νόμους απο τα παραδοσιακά σκληρά γαλλικά συνδικάτα;

Ή κι αυτά θα αφεθούν στη µοιραία παντοκρατορία της παγκοσµιοποίησης; Θα φανεί η απάντηση πολύ γρήγορα, στις επόµενες εκλογές. Επίσης, ο Μακρόν θεωρείται ο εκφραστής της µεταµοντέρνας απολίτικης αντίληψης που κυριαρχεί σήµερα παντού και που ως υποστηρικτές έχει ουσιαστικά τη γενιά του Facebook και του Twitter. Πρόκειται για την πρώτη τεχνολογική γενιά, η οποία λειτουργεί µέσα από τη «µεταφυσική» της καταναλωτικής καινοτοµίας και όχι µέσα από την παραδοσιακή πολιτική σκέψη και συνείδηση.

Ως πολίτες της «τεχνικής πατρίδας» αυτή η νέα γενιά, που παρασύρει µαζί της και πολλούς της παλαιότερης, δεν δεσµεύεται από παραδοσιακές εξαρτήσεις και ζει µέσα στο µίγµα της πολιτισµικής παγκοσµιοποίησης: ταύτιση εικονικού και πραγµατικού κόσµου, το ένα ζει µε το άλλο και αντιστρόφως.

Αυτή η συνέργεια της εικονικοπραγµατικής πατρίδας οδηγεί σε µία γενιά ψηφοφόρων που ψηφίζουν επιβιωτικά, συγκινησιακά, αδιάφορα, αποστασιοποιηµένα από συναισθηµατικές ρίζες. Γι’ αυτό την ίδια στιγµή που θα ψηφίσουν αυτό, αµέσως µετά θα ψηφίσουν το αντίθετο. Ζούµε την κυµατοειδή πολιτική που είναι βασικό στοιχείο της απολίτικης παγκοσµιοποιηµένης πραγµατικότητας. Κι ακόμη: το παληο υψηλο ποσοστό αποχής των ψηφοφόρων θα παραμείνει το ίδιο η θα μικρύνει; Θα δούµε την συνέχεια.

Δημοσθένης Δαββετας

Καθηγητης φιλοσοφιας της τέχνης

Ποιητής , εικαστικός

Στο ραδιο παραπολιτικα και την εκπομπη του Λαμπρου Καλαρυτη 17.06.2021

https://youtu.be/4kgs9hoHOPw

Γιόζεφ Μπόις. Joseph Beuys. Ο μοντέρνος Σαμανος. (Ελεύθερος Τύπος 18.06.2021)

Γιόζεφ Μπόις. Joseph Beuys. Ο μοντέρνος Σαμανος.

Φέτος γιορτάζει ο κόσμος της Τέχνης κι ο κόσμος της ιστορίας των καινοτομικών ιδεών, τα 100 χρόνια απο την γέννηση του τελευταίου avant-garde ,του τελευταίου πνευματικού γίγαντα του 20ου αιώνα: του Γιόζεφ Μπόις,του ανθρώπου με το τσοχινο καπέλο η του Σαμανου, όπως τον ονόμαζαν τα ΜΜΕ και οι ιστορικοί Τέχνης. Για μένα προσωπικά είναι μεγάλη η συγκίνηση ακόμη και τώρα που γράφω αυτό το κείμενο. Κι αυτό γιατί ο Γιόζεφ Μπόις, υπήρξε φίλος μου, δάσκαλος μου και κυρίως ο πνευματικός μου καθοδηγητής ,αυτός που μου γνώρισε την σύγχρονη τέχνη, αυτός που μου άνοιξε τις πόρτες της πνευματικής ζωής, αυτός που με καθοδήγησε και με στήριξε στα πρώτα μου επαγγελματικά βήματα, όταν ως ανήσυχος νέος, αναζήτησα το μέλλον μου στο εξωτερικό, οπου πήγα για μεταπτυχιακές σπουδές. Συνεπως σ’αυτό το άρθρο καταθέτω εκτός απο γνωστικές πληροφορίες και τις προσωπικές βιωματικές μου εμπειρίες με τον μεγάλο μύστη της Τέχνης και μεγα δάσκαλο.

Γεννήθηκε το 1921 στο Κλεβ της Ρηνανίας . Μεγάλωσε σε μια οικογένεια συντηρητική καθολική. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια στο σχολείο έδειξε ιδιαίτερη ευαισθησία κι εξυπνάδα μ’αποτέλεσμα, οι καθηγητές να του επιτρέπουν να’ναι μαζί τους στα εργαστήρια επιστημονικών ερευνών.

Το όνειρο του ήταν να γίνει γιατρός. Δεν πρόλαβε όμως να πάει στο πανεπιστήμιο γιατί ακριβώς στο τέλος του λυκείου κηρύσσεται ο πόλεμος. Είναι υποχρεωμένος να κάνει την στρατιωτική του θητεία. Κατατάσσεται στην γερμανική αεροπορία, την γνωστή Luftwaffe. Και τον στέλνουν στο Ρωσικό μέτωπο στην Κριμαία. Σε μια πολεμική επιχείρηση το αεροπλάνο του χτυπιέται απο ανταεροπορικα ρωσικά πυρα . Πέφτει στην στεππα κι ο συμπιλοτος του σκοτώνεται επί τόπου. Ο ίδιος ο Γιόζεφ Μπόις με βαριά τραύματα πέφτει σε κώμα. Τον βρίσκουν σ’ αυτήν την κατάσταση οι Ταταροι της περιοχής, λαος νομαδικός της στέπας. Ο Σαμανος τους ,δηλαδή αυτός που ενσαρκώνει ,τον νόμο, τις ηθικές αρχές,τις πολιτικές αξίες, τις νομικές και διοικητικές αρχές ,αυτός που επιβλέπει και παρεμβαίνει στην νομαδική κοινωνία τους ,ως ο σοφός,ο κάτοχος της υψίστης γνώσης, ατομικής και κοινωνικής ισορροπίας, αυτός λοιπόν ο Σαμανος ,τον φροντίζει αλείφοντας τις πληγές του με λίπος. Τις τύλιξε δε με τσόχα. Έκανε δηλαδή ο,τι θα κάναμε εμείς σήμερα: θα βάζαμε ιώδιο (λιπος)στην πληγή και θα την καλυπταμε με γάζα (τσόχα). Εδω είναι αξιο μνείας να σταθούμε στα δύο υλικά, λίπος -τσόχα. Γιατί θα τα δούμε ως βασικά υλικά αργότερα στην εικαστική γλώσσα του Γιόζεφ Μπόις.

Στην κατάσταση του κωματος έμεινε κάποιες εβδομάδες. Μετά συνήλθε. Η φροντίδα του Σαμαν απέδωσε. Ολη αυτη η εμπειρία ζωής ήταν καθοριστική στην καλλιτεχνική εξέλιξη του γερμανού καλιτεχνη.

Όταν τελείωσε ο πόλεμος κι επέστρεψε στην γενέτειρα πόλη του, είδε το σπίτι του κατεστραμμένο απο τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς. Νοιώθει συγκλονισμένος κι αισθάνεται το βαρύ τραύμα. Δεν πρόκειται για σωματικό αλλα για ηθικό τραυματισμό. Η βαρβαρότητα των Ναζι, το ολοκαύτωμα, κι ο αντιανθρωπισμός τους τον έχουν βαθιά σημαδέψει. Κι αποφασίζει να κάνει πράξη το όνειρο του. Ήθελε να γινει γιατρός. Κι αντι να γραφτεί στο τμήμα Ιατρικής εγγράφεται στο τμήμα Καλών Τεχνών. Που απλα σημαινει: η Τέχνη γι’αυτον θαναι μια θεραπευτική διαδικασία. Θα οραματιστεί τον καλλιτέχνη ως θεράποντα “ιατρο” ,ως ενα

Σαμαν, ως μια δημιουργικη μορφή που θέλει να συνδέσει, οπως η Σαμανικη εικόνα, θεραπεια,πολιτικη,νομικη ,οικονομια κλπ. Δηλαδη πρόκειται για μια Τέχνη σφαιρική, total art,όπως θα την ονομάσει αργότερα.

Ως φοιτητής εχει δάσκαλο τον γλύπτη Εβαλντ Ματαρε. Έμαθε απο αυτόν πολλά. Όταν τελείωσε τις σπουδές του κι ενω όλοι οι νέοι καλλιτέχνες συνήθως θέλουν να ξεκινήσουν να κάνουν εκθέσεις, αυτός, διαπιστώνοντας οτι το “ηθικο”του τραύμα δεν είχε θεραπευτεί, αποφάσισε να δεχτεί την πρόταση τριών φίλων του αγροτών, των αδελφών φαν γκριμπεν, να μείνει όσο χρόνο ήθελε στην φαρμα τους. Έμεινε εκεί πάνω από ενα χρόνο. Τι έκανε εκεί; Παρατηρουσε την φύση. Βαθιά επηρεασμένος απο τον Αριστοτέλη και την ιδέα του της “ενεργειας” αλλά κι απο τον Ηράκλειτο και την ιδέα του οτι τα πάντα είναι σε κατάσταση ροής( ” τα παντα ρει”), αποφασίζει να δημιουργήσει μια νεα εικαστική γλυπτική γλώσσα που θα στηρίζεται στους δύο αυτούς αρχικά Έλληνες φιλοσόφους. Ταυτόχρονα όμως επηρεάζεται απο τον Θεοσοφιστη Ρούντολφ Σταινερ και την ιδέα του περί γλώσσας των υλικών. Επηρεάζεται όμως ,σ’επιπεδο ιστορίας Τέχνης κι απο τον Ντουσαμπ και την έννοια του του αντικειμένου “ready made”. Παράλληλα ενστερνίζεται τις αντιλήψεις του Τζων Κεητζ και του Υβ Κλαιν περί περφορμανς,ενώ γοητεύεται απο τον Ρολαντ Μπαρτ,τον Τζέημς Τζους και την ανατολική φιλοσοφία, ειδικά απο βουδιστικές συμπεριφορές.

Αν τώρα ολα αυτά τ’αναμειξετε θα γεννηθεί στις αρχές του 1961 ενα μοναδικό εικαστικό κίνημα στην σύγχρονη τέχνη ,το πασίγνωστο fluxus. Ιδρυτές του βασικά οι Γιοζεφ Μπους, Ναμ τζουμ Παικ κι ο Τζωρτζ Ματσιουνας. Οι τρείς τους ξεκίνησαν τις περίφημες fluxus δράσεις τους. Το fluxus ήταν μια αντίληψη δημιουργίας που γεννούσε πυρήνες δράσης σε καθε πόλη η χώρα του κόσμου. Πυρήνες ανοιχτούς σε μόνιμη δράση που συμμετείχαν σ’ολα τα επίπεδα ζωής: καλλιτεχνικής,πολιτικής,οικονομικής,κλπ.Ειδικά ο Γιόζεφ Μπόις δημιούργησε ενα μοναδικό στην Τέχνη κονσεπτ ,την Ανθρωπολογική τεχνη και το κοινωνικό γλυπτό.

Μερικά χαρακτηριστικά τους λοιπόν είναι τα εξής.

Πρέπει να φύγουμε απο τον κόσμο των αντικειμένων. Να ζούμε ,δηλαδή να είμαστε όπως η ροή του Ηράκλειτου. Γι’αυτό κι έδωσε στο κίνημα του το όνομα fluxus ,ορος λατινικής προέλευσης που εμπεριέχει την ρίζα fluid, δηλαδή αυτο που είναι σε ρέουσα κατάσταση. Αρνούμενος λοιπόν να φτιάξει “αντικειμενα” ο Γερμανός καλλιτέχνης φτιάχνει μη- αντικείμενα ,δηλαδή υλη σε ενέργεια και μεταβλητή κίνηση ,όπως οι εγκαταστάσεις ( installations) και οι περφορμανς. Και τα δύο είναι ανοιχτά ,μεταβαλλόμενα διαρκώς έργα. Είναι έργα εν προοδω, work in progress. Η τέχνη αυτή επειδή ειναι όπως η ανθρώπινη μεταβαλλόμενη ζωή την ονομάζει Ανθρωπολογική τέχνη. Τα έργα του αποτελούνται απο υλικά σε ρέουσα κατάσταση οπως μεταξύ το λίπος ( βιωματικό στοιχείο), η το μέλι που χρησιμοποιεί. Δεν τον νοιάζει το τελικό έργο αλλά η διαδρομή, η στρατηγική ,το ανοιχτό έργο. Τέχνη και ζωή είναι δεμένα στον Γιόζεφ Μπόις. Γι’αυτό και μιλά για κοινωνική γλυπτική. Η κοινωνία γι’αυτον είναι όπως ένα ρεον γλυπτό που χρειάζεται την θεραπεία της Τέχνης για να λειτουργήσει σωστά. Έτσι η Τέχνη του είναι κυρίως συμβολική , είναι σκέψη . Κι υπάρχει στον καθένα μας. Γι’αυτον και “καθένας είναι καλλιτέχνης ” όπως έλεγε γιατί μπορεί να δουλέψει και να πλάσει την σκέψη του δημιουργικά. Τραυμα-θεραπεια-πνευματικη δημιουργεια κι ενεργεια, ειναι οι λέξεις κλειδιά για την κατανόηση του έργου του, αυτού του μεγάλου δημιουργού που είχε ως συνομιλητή του τον Δαλαι Λαμα και με τις ιδέες του άλλαξε όλη την τέχνη ανεπιστρεπτα. Τον αποκάλεσαν τελευταίο προλετάριο ,με την έννοια του τελευταίου επαναστάτη, αυτού του καλλιτέχνη που γέννησε μια νέα εικαστική γλώσσα με μέτρο τον Άνθρωπο ως μικροσυμπαν. Η διάσημη Περφορμανς του “coyote, I like Amerika and Amerika likes me”, όπου κλείστηκε με ενα τσακάλι σε μια γκαλερί στην Νεα Υόρκη, θεωρείται ,η βάση της εξέλιξης της σύγχρονης Τέχνης ,ως αντισυμβατική κι αντισυντηρητικη εικαστική γλώσσα. Τα δε γλυπτά του θεωρούνται συμβολικοι σταθμοί της πνευματικής εξέλιξης. Όσο για τα σχέδια του αυτά συγκρίνονται συχνά με τους κορυφαίους καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Η σφαιρική ,total,εικαστική του γλώσσα τον φέρνει κοντά στον αναγεννησιακο Λεονάρντο Ντα Βιντσι.

Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.

Συνέντευξη στο ραδιο 98.4

Δημοσθένης Δαββέτας: Στο καιρό της Δυστοπίας, ο χρήσιμος έγινε χρηστικός

Ακούστε τη ραδιοφωνική συνέντευξη

Ο διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης , εικαστικός και συγγραφέας , Δημοσθένης Δαβέττας, σε μια συζήτηση εφ όλης της ύλης στο ράδιο 98.4  περιγράφει πως οι κοινωνίες σταδιακά μεταβαίνουν σε ένα δυστοπικό περιβάλλον , όπου ο χρήσιμος γίνεται χρηστικός και η αισθητική στη καθημερινότητα από το να ζεις με ομορφιά την ζωή σου, μετατρέπεται απλά στο να ζεις με όσα που επιτάσσει το σύστημα.

Η αλλοίωση του χώρου και του χρόνου μέσα από την τεχνολογική έκρηξη , οδηγεί τις κοινωνίες ως εξαρτημένους χρήστες πλέον, στη ψευδαίσθηση ότι ζουν σε χώρο και χρόνο, ενώ στη πραγματικότητα, λέει ο Δημοσθένης Δαββέτας, οι κατέχοντες την τεχνολογία, είναι αυτοί που έχουν πλήρη εξουσία , στο χώρο και τον χρόνο όλων των άλλων. Ελευθερία , λέει ο κ. Δαββέτας δεν υπάρχει στη κανονικότητα του σήμερα και του «πολιτικώς ορθού» , παρά μόνο όνειρα ελευθερίας. Ωστόσο επισημαίνει ότι η αισιόδοξη οπτική βρίσκεται για όσους αντιστέκονται σε αυτή την «κανονικότητα» στο γεγονός ότι η Φύση δεν υπακούει σε κανέναν από τους δικούς μας νόμους, δηλαδή του συστήματος που επιχειρεί να μας ελέγξει ολοκληρωτικά.

 

Νεανισμος : ασθένεια της μοντέρνας εποχής (Ελεύθερος Τύπος 17.06.2021)

Νεανισμος : ασθένεια της μοντέρνας εποχής

Τον 21ο αιωνα παρατηρούμε μια προώθηση εκ μέρους των ΜΜΕ, αλλά και του οικονομικού συστήματος, όλο και περισσότερο, νέων γύρω στα σαράντα στην πρώτη θέση των αποφάσεων. Δεν είναι κακο η ανανέωση προσώπων . Αντιθέτως είναι πολύ καλο. Όμως όταν αυτο γινεται συστηματικά ως ιδεολογικός μηχανισμός, τοτε υπάρχουν κίνδυνοι που απειλούν την ποιότητα αποφάσεων. Ας δούμε όμως τους λόγους που στηρίζουν κι ενισχύουν μια τέτοια λογική.

Αρχικά: η αντίθεση παραδοσιακών και νεωτερικών κοινωνιών βρίσκεται στην μεγαλύτερη όξυνσή της λόγω της παγκοσμιοποίησης. Οι πρώτες, οργανωμένες γύρω από τον σεβασμό και την συντήρηση ιστορικών αξιών ή νόμων που έρχονται από το βαθύ παρελθόν και την «σοφία» της φύσης, αλλά και παραδόσεων που μεταδίδουν διαχρονικές αλήθειες ,συχνά δύσπιστες στην διαρκή καινοτομία και στην τάση των νέων γι αμφισβήτηση, αντιδρούν σ’ οτιδήποτε τις απειλεί και θέλει να τις απογυμνώσει από την «αλήθεια» της καταγωγής του κόσμου και των πραγμάτων (λόγω της ηλικιακής σοφίας της εμπειρίας). Αντιδρούν σε κάθε διάθεση σχετικοποίησης των παραδοσιακών αξιών και των πολιτισμικών μνημών, σε κάθε συμπεριφορά που ζητά να τους αφαιρέσει το δικαίωμα να’ χουν τον πρώτο λόγο (λόγω πλησιέστερης χρονικά σχέσης με τα θεμέλια ενός βιωμένου και κριθέντος παρελθόντος) σ’ αποφάσεις ζωής και αξιακό κώδικα της κοινωνίας.

Οι δεύτερες, οι νεωτερικές ή αλλιώς γνωστές ως «μοντέρνες» κοινωνίες, βασισμένες στην γαλλική επανάσταση, προσανατολίζονται μόνον προς το μέλλον και φτιάχνουν νόμους στο πλαίσιο του γενικού ενδιαφέροντος, θέλοντας να ξεριζώσουν παρελθόν, παραδόσεις, ν’ αλλάξουν ή ν’ αποτελειώσουν την Ιστορία (μιλούν για το τέλος της Ιστορίας), δίνοντας ώθηση σ’ επαναστατικές ή μεταρρυθμιστικές ιδέες. Θεωρούν ως οξυγόνο τους την διαρκή καινοτομία, στηρίζουν την μοντέρνα έκφραση στην τέχνη, τρέφονται από την θεοποίηση της τεχνολογίας, της επιστήμης και της οικονομίας.

Αντικατέστησαν μάλιστα την παραδοσιακή πολιτική με τη συναλλαγή με τραπεζίτες. Κι όμως, το γεγονός ότι μιλούν μόνιμα για μέλλον και νεανισμό, αλλά και για πρόοδο και εξέλιξη, γοητεύουν ένα μεγάλο μέρος των παλαιών οι οποίοι βλέπουν στους «νέους» ως και την διατήρηση των δικών τους αξιών μ’ άλλη μορφή. Το πνεύμα αυτό πρωτοφάνηκε στην δεκαετία του ’50 με τη γέννηση της ροκ και των μαυροντυμένων με τα πέτσινα νέων (που κορυφώθηκε τον Μάη του ’68). Από τότε, η «νεανικότητα» γίνεται βασικός πρωταγωνιστής πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών ζητημάτων. Σ’ αυτό το πνεύμα, η παραδοσιακή οικογένεια άνοιξε και οι νέοι αναζητούν την αυτοπλήρωσή τους, πέρα από έννοιες όπως πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια. Με κορύφωση τη νίκη του καπιταλισμού μέσω της παγκοσμιοποίησης και της ήττας του κομμουνισμού,

το πάθος της διαρκούς αλλαγής που θρέφει την οικονομία της αγοράς, το πάθος του νέου για το νέο, το πάθος του ν’ ακυρώσει την προηγούμενη μόδα και να επιβάλλει τη νέα (κι είναι ατέλειωτη αυτή η πορεία) κυριαρχούν παντου. Τ’ ανωτέρω συνθέτουν την λογική του «νεανισμού» που’ χει τάση να κυριαρχεί προς το παρόν και να επιβάλλεται, έστω και με δυσκολίες. Θα πρέπει όμως να μην κλειστεί στον αυτοθαυμασμό του γιατί τοτε μπορεί να την πατήσει οπως ο Νάρκισσος. Γιατί το “νεο” δεν ειναι ηλικιακό αλλά εννοιακο. Μια νέα ιδέα μπορεί να την έχει κι ενας 60αρης η 70αρης. Και αντιθέτως ενας νεος ηλικια μπορεί να’χει παλιές ,γεροντικες ιδέες.

Δημοσθένης Δαββέτας,

Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής

Η Δημοκρατία των ορμών (Ελεύθερος Τύπος 10.06.2021)

Η σκηνή εντυπωσιάζει απόψε τρίτη 8 Ιουνίου στην Γαλλία. Στα πλαίσια της περιοδείας του για να πλησιάσει τον γαλλικό λαό εν όψει εκλογών, ο Εμανουέλ Μακρον δέχεται χαστούκι απο δυο άντρες του κοινού. Η εικόνα σοκάρει κι όλοι μιλούν για βια . Κι όμως είναι αναμενόμενο ,γιατί τέτοιου είδους πράξεις θεωρούνται πλεον “φυσιολογικες”.
Η βία σ’ολα τα επίπεδα ζωής,πολιτικής η μη ,τείνει να γίνει βασικό στοιχείο της παγκόσμιας καθημερινότητας. Η χρήση της είναι ο μεγαλύτερος εχθρός για την ελευθερια , την ανθρώπινη αξιοπρέπεια , την κοινωνία , τ’ανθρώπινα δικαιώματα , την οικονομική ανάπτυξη , την κρατική λειτουργία και εν γενει την Δημοκρατία .
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης , η βία επιστρέφει στην πολιτική Ζωη παγκοσμίως. Οχι μόνο ριζοσπαστικοποιείται αλλά γίνεται αυτοσκοπός.

Στο διεθνές επίπεδο , μετά την ισορροπία των συμφωνιών του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου , η πολιτική Τραμπ με τον οικονομικό , νομισματικό και τεχνολογικό της πόλεμο εναντίον της Κίνας , προκαλεσε παράπλευρες απώλειες σ’Ευρωπη , Ιαπωνία, Μεξικό , Νότια-Κορέα η Καναδά. Επίσης η όξυνση των διαμαχών γύρω από την Ταϊβαν , ο συνεχής πόλεμος στην Συρία , η βίαια όξυνση των σχέσεων Ισραήλ και Συριας , η πίεση της Ρωσσιας και Τουρκίας στην Ευρώπη , τροφοδοτούν το κλίμα βίας διεθνώς . Δίπλα σ’αυτα , έχουμε την παγκοσμιοποίηση του Τζιχαντ με άγριες τρομοκρατικες επιθέσεις από την Νιγηρία ως τις Φιλιππινες , περνωντας μέσα από τις δυτικές κοινωνίες . Επίσης έχουμε εμφύλιους πολέμους με γενοκτονίες πχ των Ροχινγκας στην Μυαμάρ της Βιρμανιας.
Αλλά και στο εσωτερικό των Δημοκρατιών η βία δεν είναι λιγότερη . Ο τζιχαντισμός παίρνει πια την μορφή μιας στρατηγικής αποσταθεροποίησης και Σαλαφισμοποίησης( επιβολή Σαλαφισμου, της άκρως συντηρητικής πλευράς του μουσουλμανικού σουνιτισμου ) των Δυτικών κοινωνιών. Έχουμε επιστροφή του Αντισημιτισμού μέσα από τον Ισλαμισμό και καποιες φιλελεύθερες δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης. Η κοινή γνώμη ριζοσπαστικοποιείται γύρω από ζητήματα ταυτότητας κι εθνικών η θρησκευτικών παθών , ενώ μεγάλο μέρος των νέων γοητεύονται από την βία της άκρας δεξιάς η άκρας αριστεράς . Κοντολογίς οι ρωγμές μεταξύ κοινωνικών τάξεων , κοινοτήτων , γενεών η εδαφών μεγαλώνουν επικίνδυνα .

Το ξύπνημα της βίας βρίσκει την προέλευση του στο τέλος του διπολισμού Σ. Ένωσης – Αμερικής και στην εγκατάλειψη της κοινωνίας στις οικονομικές φούσκες και την οικονομική ανισότητα. Οι μεσαίες τάξεις αποσταθεροποιημένες από την παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογική επανάσταση διαλύθηκαν από την οικονομική κρίση του 2008 . Οι ανισότητες κι ο ατομισμός έδωσαν τροφή στον λαϊκισμό. Ο ταυτοτικός φόβος μεγενθυμενος από τα σοσιαλ μίντια τρέφει το μίσος μ’αποτελεσμα , κάθε άτομο η κάθε κοινότητα να ψάχνει την ” καθαρότητα” αποβάλλοντας βίαια κάθε άνθρωπια κι αποκλείοντας το διαφορετικό . Επίσης η σχετικοποίηση των αξιών , η περιφρόνηση των νόμων , αλλά και η περιφρόνηση προς τα κοινά αγαθά ωθούν προς την βία. Τα fake news οξύνουν την αποσύνθεση του πολιτικού λόγου , μεγαλώνουν την δυσπιστία του κοινού στην πολιτική και την ενημέρωση και μετατρέπουν την ως τώρα αντιπροσωπευτική Δημοκρατία σε Δημοκρατια των ” ορμών “. Το δίκαιο του πιο δυνατού κυριαρχει και οδηγούμαστε σ’εναν σκληρό μηδενισμό σ’ολα τα επίπεδα ζωής. Ο μύθος του “αριστερού επαναστάτη” όπως τον ξέραμε παλιά , έχει τελειώσει. Όσο δεν μετασχηματίζεται η επανάσταση αρχικά σε προσωπική επαναστατική αυτογνωσία η δημιουργία και στην συνέχεια σε μια ενδεχομένως ποιοτική κοινωνική αντίσταση, επίσης συμβάλει σ’αυτην την πολιτικοκοινωνική κι ηθική αποσύνθεση . Παράλληλα η κρατική συχνά δυσανάλογη βία στ’ονομα της ασφαλειας, απειλεί τις δημοκρατικές ελευθερίες και ωθεί σ’ενα αίσθημα ανομίας και πολιτισμικής φτώχειας . Είμαστε στα πρόθυρα μιας ζουγκλοποίησης της πολιτικής μας ζωής. Κι όμως το αίσθημα ασφάλειας και κοινωνικής ισορροπίας είναι τα βασικά στοιχεία προστασίας του πολίτη . Πρέπει να δομηθεί ένα πολιτισμικό , δημοκρατικό μέτωπο εναντίον της βίας . Ένα νέο ” κοινωνικό συμβόλαιο ” πρέπει να θεμελιωθεί μεταξύ των πολιτών και της Δημοκρατίας , ένα μέτωπο όπου δεν θα λαμβάνονται υπόψη μόνο τα συμφέροντα των ολιγαρχών ( οικονομικών , ηθικών , πολιτισμικών ) αλλά κυρίως θα λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα των πολιτών . Αυτοί συμβάλλουν σε μια υγιή κοινωνία κι ευνομούμενη πολιτεία . Οι συνειδητοποιημένοι πολίτες είναι το θεμέλιο μιας διαρκώς ποιοτικά μεταβαλλόμενης Δημοκρατίας.

Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητής φιλοσοφίας της τέχνης , ποιητής, εικαστικός ,γεωπολιτιστικος αναλυτής.

 

 

 

 

Συνέντευξη μου στο culture.point 10.05.2021

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ10 Μαΐου, 2021

Δημοσθένης Δαββέτας: Μόδα & μοντέρνα τέχνη έχουν σχέση με την αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου

Ο καθηγητής Δημοσθένης Δαββέτας, Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, συγγραφέας και εικαστικός, εξέδωσε δυο νέα σύντομα βιβλία για τη Μόδα και την τέχνη. Μας τα παρουσιάζει εκτενέστερα απαντώντας στις ερωτήσεις του Κωνσταντίνου Μανίκα.

1. Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτά τα δυο μικρά βιβλία για τη μόδα και την μοντέρνα τέχνη, αντίστοιχα;

Μόδα και Μοντέρνα Τέχνη συνδέονται μέσω της εποχής που τα δημιούργησε. Είναι παιδιά της βιομηχανικής εποχής. Έχουν σχέση με το παρόν, δηλαδή με την αυτοπραγμάτωση των ανθρώπων. Οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν (σ)την καθημερινότητα τους. Το εδώ και τώρα κυνηγούν. Και για να το πετύχουν θέλουν να ‘ναι ελεύθεροι, να ‘χουν ευζωία, να ‘ναι οι δημιουργοί της εικόνας τους. Αυτήν την ελευθερία έκφρασης και δράσης με βάση την αυτοπραγμάτωση υποστηρίζουν μόδα και Μοντέρνα Τέχνη. Είναι δυο γλωσσικά εργαλεία που μιλούν για την καθημερινότητα του καθένα ,όπως είναι η όπως θα ‘θελε να είναι. Κι η Μόδα και η Τέχνη συνδέονται επίσης με την επιθυμία διαρκούς αλλαγής και καινοτομίας. Συνδέονται επίσης με την ταχύτητα ,τις νέες τεχνολογίες ,την αύξηση παραγωγής και γενικά την μετατροπή του κάθε δημιουργήματος σε κάτι το ευπρόσιτο για όλο και πιο πολλούς. Μιλάμε για εκδημοκρατισμό και διεύρυνση των Τεχνών, στις οποίες πλέον ανήκει κι η Μόδα.

2. Σε ποιους απευθύνονται και τι θα αποκομίσει ο αναγνώστης από τη μελέτη τους;

Απευθύνομαι σ’ όλους. Αυτός είναι ο στόχος: και οι ειδικοί και οι ανειδίκευτοι να ενδιαφερθούν για μόδα και Τέχνη ως κάτι το φυσιολογικό δίπλα τους. Γι’ αυτό και, δίχως να κάνω έκπτωση στις επιστημονικές έννοιες τα έγραψα σε μια γλώσσα απλή ,κατανοητή, καθομιλουμένη, μια γλώσσα για όλους κι από όλους, μια γλώσσα που θα έλκει και δεν θ’ απωθήσει. Το πρόβλημα με όλες αυτές τις πιο νεωτερικές μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης ,είναι ότι απευθύνονται στο πλατύ κοινό του Δυτικού κόσμου, αυτό όμως που από σχολική αγωγή και οικογενειακή παιδεία είναι αρκετά ενημερωμένο για τις νέες μορφές τέχνης στις οποίες περιλαμβάνω και τις εφαρμοσμένες τέχνες. Μιλάμε δηλαδή για εκδημοκρατισμό της Τέχνης στην Ευρώπη, την Αμερική και γενικά στον Δυτικό κόσμο.

Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει στην Ελλάδα παρότι Δυτική σε γενικές γραμμές χώρα. Κι αυτό γιατί ούτε απότην  οικογένεια ούτε από το σχολείο έχουμε την παιδεία ,την κουλτούρα αν θέλετε των νεωτερικών Τεχνών, όπως πχ είναι η Μόδα, το Ντιζάιν, οι διακοσμητικές τέχνες κλπ. Έπρεπε λοιπόν να γεφυρώσω (το λέω με όση ταπεινότητα μπορώ) αυτό το κενό. Και μέσω της πληροφορίας και μέσω της γλώσσας που θα μπορούσε να γίνει κατανοητή από οποιονδήποτε. Δύσκολο στοίχημα. Νομίζω όμως ότι το πέτυχα όπως δείχνουν οι πρώτες ως τώρα αντιδράσεις του κοινού.

3. Τι χαρακτηρίζετε, τελικά, ως μόδα;

Μόδα είναι η διαρκής διάθεση να εκφράζουμε την ψυχολογία, τις αξίες και την αισθητική μας μέσα από το ένδυμα. Το ρούχο είναι κείμενο έλεγε ο Μπαρτ. Ναι είναι γλώσσα. Άρα όπως ντυνόμαστε είναι σαν να λέμε κάτι για τον εαυτό μας. Κι όπως η γλώσσα μας θέλει εξ ορισμού της να ψάχνει την καινοτομία στις λέξεις έτσι και η Μόδα καινοτομεί μέσα από την ποικιλία της έκφρασης της ως γλώσσα.

4. Είναι η μοντέρνα τέχνη, επιτηδευμένη και ακαταλαβίστικη;

Όχι. η μοντέρνα τέχνη δεν είναι επιτηδευμένη κι ακαταλαβίστικη. Το αντίθετο συμβαίνει. Η μοντέρνα τέχνη γεννήθηκε για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ τέχνης και ζωής. Είναι όπως ήδη ανέφερα ο εκδημοκρατισμός της τέχνης. Όμως η παιδεία είναι διαφορετική Ελλάδα κι Ευρώπη για τέτοια θέματα γι’ αυτό συχνά μας φαίνεται δυσνόητη. Πάντως υπάρχουν και μοντέρνοι καλλιτέχνες που είναι δυσνόητοι. Δεν φταίει η μοντέρνα τέχνη γι’ αυτό αλλά ο καλλιτέχνης που δεν έχει καταφέρει να βρει μια απλή κι ουσιαστική γλώσσα έκφρασης. Πάντως δεν φταίει σίγουρα το κοινό.

5. Να περιμένουμε αντίστοιχης λογικής βιβλία και για άλλα θέματα;

Ναι. Ετοιμάζω για το Ντιζάιν ( θα ‘ναι και πάλι το πρώτο τέτοιου είδους βιβλίο στην Ελλάδα), ετοιμάζω να δημοσιεύσω επιτέλους τις συζητήσεις που είχα κάνει εδώ και πολλά χρόνια με διάσημους εικαστικούς ,οπ8ως οι Γουόρχωλ, Μπάσκια, Μπους, Αμπράμοβιτς κλπ. Επίσης ετοιμάζω μονογραφίες για φιλοσόφους και μόλις τελειώνω το μυθιστόρημα μου. Έχω αρκετή δουλειά αλλά έχω πολύ όρεξη. Κι αυτό μετρά για μένα.

Και βέβαια να μην ξεχνώ τις τόσες ζωγραφικές εκθέσεις μου που ακολουθούν άμεσα. Πλήρης απασχόληση των δημιουργικών μου παθών.

Συνέντευξη στον Ανδρέα Νικολόπουλο anixneuseis.gr

Δημοσθένης Δαββέτας: Ελλάς σημαίνει οι ρίζες της Ευρώπης.

Συνέντευξη στον Ανδρέα Νικολόπουλο

Ο Καθ. Δημοσθένης Δαββέτας μας μιλά για την Ελλάδα και την Εθνική Παλιγγενεσία

Διδάκτωρ αισθητικής και Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο IESA και την Σορβόννη. Ποιητής, συγγραφέας, περφόρμερ, ζωγράφος, γεωπολιτισμικός αναλυτής, φιλόσοφος, οραματιστής! Φίλος με τις μεγαλύτερες μορφές της σύγχρονης τέχνης (Μ. Αμπράμοβιτς, Α. Γουόρχολ, Α. Αλαϊά, Μπ. Μπερτολούτσι) είμαι υπερήφανος για τη δική μας φιλία! Προ κορωνοϊού συζητούσαμε δια ζώσης συχνά, πλέον τηλεφωνικά και μέσω διαφόρων εφαρμογών. Συζητάμε για την πολιτική, την τέχνη, τη μόδα, τη γαλλική και ελβετική, οπότε βρίσκομαι εκεί, επικαιρότητα. Πάντα όμως θα φθάσουμε στην Ελλάδα με την ιστορία και τις ιδιαιτερότητές της και θα καταλήξουμε στην πίστη, στην ορθοδοξία μας! Δε με εξέπληξε λοιπόν η ενασχόληση του με το ’21. Μία καταπληκτική σειρά Αγωνιστών και πολλά άρθρα για το πώς φθάσαμε στην Επανάσταση, κατ’όπιν έρευνας στα αρχεία τριών χωρών.

 Ανιχνεύσεις:

 Τι σημαίνει Ελλάς για έναν Έλληνα που διδάσκει στα κορυφαία Ανώτατα Εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γαλλίας;

Δημοσθένης Δαββέτας:

Ελλάς σημαίνει για εμένα οι ρίζες της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή ταυτότητα, η ταυτότητα του πολιτισμού στον Δυτικό κόσμο. Ελλάς σημαίνει πάνω απ’όλα η δημιουργία ενός τρόπου σκέψης και ζωής που σκοπεύει κι αναζητεί , την αυτογνωσία κι αυτονομία του ανθρώπου ,που έβαλε τις βάσεις της Δημοκρατίας και μάλιστα της Άμεσης Δημοκρατίας. Ελλάς σημαίνει για εμένα η βάση των γραμμάτων και των Τεχνών, των επιστημών ,του σύγχρονου  πολιτισμού. Είναι τρόπος ζωής, είναι αντίληψη του κόσμου, είναι συμπεριφορά που συνδυάζει λογική κι ενόραση , πνευματικότητα και ρεαλισμό. Η Ελλάδα είναι η χώρα που ξέρει να φέρνει μαζί συναίσθημα και πραγματικότητα , φαντασία κι αποτέλεσμα. Ενώ είναι μια σύγχρονη χώρα εν τούτοις δεν ξεχνά την φύση ,τις παραδόσεις, την θρησκεία και τις πατριωτικές αξίες. Το να είσαι Έλληνας σήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης σημαίνει ότι έχεις ταυτότητα.  Κι είναι αυτή η ταυτότητα που κράτησε την Ελληνικότητα μου ζωντανή τόσα χρόνια στην Γαλλία. Το να μιλάς ελληνικά συνειδητά ή ασυνείδητα σημαίνει ότι έχεις βάσεις ανθρωπισμού και οικουμενικών αξιών. Η Ζακλίν ντε Ρομιγύ έλεγε ότι μιλώντας ελληνικά μιλάς τη γλώσσα των ποιητών και φιλοσόφων, μιλάς μέσα από τις διαχρονικές αξίες του Πολιτισμού. Αυτό βοήθησε πολύ στη σταδιοδρομία μου. Πάνω στην Ελληνική μου παιδεία βασίστηκα για να πετύχω τόσα σε διεθνές επίπεδο.

Ανιχνεύσεις: Επ’ ευκαιρία της Διακοσιετηρίδας ποιες σκέψεις έρχονται στο μυαλό σας;

Δ.Δ:

Αν οι ελληνικές κυβερνήσεις είχαν εργαστεί σε αυτό το θέμα…

Ακόμη κι αν πέρασαν 400 χρόνια το ελεύθερο πνεύμα σιγόκαιγε μέσα στην ψυχή των Ελλήνων έτοιμο να ξεπεταχτεί Ελεύθερο, όπως κι έγινε.  Με την ελευθερία της Ελλάδος ,τα γράμματα, οι τέχνες, οι επιστήμες, η φιλοσοφία, η πολιτική, η ιατρική πανηγυρίζουν. Ακόμη και σήμερα έρχονται πολλοί  φίλοι επιστήμονες και μου ζητούν να χτίσουμε πρότζεκτς με ελληνικά ονόματα κι ιδέες. Αν οι κυβερνήσεις το είχαν συνειδητοποιήσει θα το είχαν εκμεταλλευτεί καλύτερα, αποκομίζοντας πολλαπλά οφέλη. Αλλά δεν δίνουν την αξία που πρέπει στην εκπαίδευση και το υπουργείο Πολιτισμού.

Ανιχνεύσεις:  Αποτελεί έμπνευση το 1821 για εσάς;

Δ.Δ:

 Ναι μ’ εμπνέει ο ηρωισμός αυτών των απλών ανθρώπων που ενώ ήταν στην πλειοψηφία τους δίχως σπουδές, είχαν μεγάλη συνείδηση ελληνικότητας και πατριωτισμού. Μιλούσαν ελληνικά κι η γλώσσα ήταν η ρίζα τους, η πολιτιστική τους μνήμη. Καθοριστικό ρόλο διατήρησης της γλώσσας και της ελληνικότητας έπαιξε η Θρησκεία, η Εκκλησία ,οι ιερωμένοι. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός είναι ένα φωτεινό παράδειγμα. Έχτισε 200 σχολεία, φρόντισε την Ελληνική παιδεία και γλώσσα και τέλος θανατώθηκε γι’αυτό. Το 1821 μ’ ενέπνευσε να ζωγραφίσω και να γράψω γι’αυτό. Οι ξένοι δεν θα μας επέτρεπαν  την ανεξαρτησία αν δεν είχαν πιεστεί από το αμέτρητο και τεράστιο  κουράγιο αυτών των απλών ανθρώπων κι αγωνιστών. Και θα ήθελα να μιλάμε γι’ αυτούς στα σχολεία, να μαθαίνουν οι νέοι μας τι σημαίνει ανιδιοτελής πατριωτισμός. Υπάρχει συνέχεια  πατριωτισμού μεταξύ της Αρχαίας Ελλάδας και της Ελληνικής επανάστασης. Οι ήρωες του 1821 είναι η συνέχεια των Αρχαίων ηρώων. Η συνέχεια της ελληνικότητας υπάρχει χάρις στους ήρωες του 1821 και την βοήθεια των ιερωμένων που διατήρησαν ζωντανή την Ελληνική γλώσσα. Το 1821 είναι και θα είναι για εμένα η συνέχεια του κλασσικού Ελληνισμού . Ο Αθανάσιος Διακος στην Αλαμάνα θυμίζει τον Λεωνίδα, για παράδειγμα, στις Θερμοπύλες. Έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα με τέτοιες αναλογίες. Το 1821 είναι η επιβεβαίωση της συνέχειας της ελληνικότητας. Κι όταν οι Ευρωπαίοι μας στήριξαν ως φιλέλληνες ήταν γιατί στήριζαν τις δικές τους ρίζες.

Επ’ ευκαιρία να σημειώσω: ο όρος Φιλέλληνας ήταν όρος που έλεγαν οι Έλληνες για τον εαυτό τους όπως μας λένε μεταξύ άλλων ο Ηρόδοτος, ο Πλάτωνας , ο Ισοκράτης. Σήμαινε αγαπάω την Ελλάδα. Οι Έλληνες αγαπούσαν την Ελλάδα κι έπρεπε να το αποδείξουν για να δώσουν αξία στον φιλελληνισμό τους. Οι ήρωες του 1821 ήταν οι πρώτοι ουσιαστικοί φιλέλληνες που ώθησαν στην γέννηση του διεθνούς φιλελληνισμού. Ας τους μιμηθούμε κι εμείς σήμερα κι οι νέοι μας. Ας γίνουμε πρώτα εμείς Φιλέλληνες!

Κύριε Καθηγητά σας ευχαριστούμε θερμά για την ωραία συζήτηση. Βεβαίως υπάρχουν πολλά ακόμη να μας πείτε. Αλλά θα έχουμε την άνεση της τηλεοπτικής συζήτησης τις αμέσως επόμενες εβδομάδες στην web tv των ΑΝΙΧΝΕΎΣΕΩΝ.

Καλήν Λαμπρήν

ARTIST OF THE MONTH στο ArtLimes

Demosthenes Davvetas

Paris, France

Shows 15

VISIT SHOP

ARTIST
OF THE
MONTH

A painter and performer, a poet and writer, a critic and philosopher, a columnist and lecturer in Art schools of various universities, Demosthenes Davvetas is above all a citizen of the world. He has been writing articles and essays for Liberation, Figaro, Art in America, Beaux-Arts magazine and other publications since 1982, and he has also participated in the creation of catalogues and monographs of major museum artists. He has published over twenty books, including “Demon Love”, “The Infidelity of the Stars”, “Sounds of the Universe ” and “Marina Abramovich”.

From a young age, he drew and wrote in the same frame; a habit that later on when he sought to find his artistic language, gradually became the foundation of his visual identity and unique style. Scripture and image coexist harmoniously, resembling two strong branches of the same tree. As he has admitted, every artistic expression of his is an endless battle against the passing of time, a way to cover the void and absence that feared him existentially since childhood.

Perhaps his fear of loneliness is what made him so popular around the artists’ circles, a fearless Greek who has conquered with his talent and personality the hearts of world-renowned artists like Andy Warhol, Jean-Michelle Basquiat, James Brown, Gilbert&George, Enzo Cucchi and so many others that he has worked with. Demosthenes Davvetas has a magic way to reinvent himself regardless of time, space and circumstances, finding always ways to penetrate our mundane world with his unorthodox colours.

Curated by Kelly Kaimaki

Περι Google και αλλων δαιμονίων (Ελεύθερος Τύπος 15.05.2021)

Περι Google και αλλων δαιμονιων

Πριν λίγους μάνες η ευρωπαϊκή ένωση κινήθηκε νομικά εναντίον του Google, κατηγορώντας το ότι εκμεταλλεύεται την κυρίαρχη θέση του για οικονομικά οφέλη. Η έρευνα που έγινε έδειξε ότι για την επιλογή π.χ ενός ταξιδιού είχαν προτεραιότητα τα sites που ανήκουν στο Google. Οι New York Times έγραψαν ότι υπάρχουν βάσιμες κατηγορίες ενοχής. Το γέννημα αυτό της καινοτόμου πληροφόρησης, η πηγή έρευνας, δεν αρκείται απλα στο να φτιάχνει μηχανές όπως η Microsoft ή η IBM, αλλά κυρίως συμβάλει στην προσωπική καλλιέργεια του χρήστη. Και σαν τέτοιο πρέπει να ‘ναι ουδέτερο, διαθέσιμο για ενημέρωση, επικαιρότητα, ημερομηνίες, αναλύσεις, ιστορική ακρίβεια. Το κίνητρο της έρευνας, αυτό το θαυμάσιο εργαλείο δίνει την δυνατότητα εισόδου σε κάθε είδους βιβλιοθήκη, σε κάθε είδους γνώση, έχοντας ως αποστολή την οργάνωση πληροφοριών διαθέσιμων και χρήσιμων σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η φιλόδοξη προσπάθεια θεμελιώθηκε στην αρχή της ουδέτερης πληροφορίας. Η είσοδος στη γνώση θα βοηθούσε στο να γίνει ο άνθρωπος καλύτερος. Η κατηγορία όμως της επιτρόπου ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ράγισε το μύθο της ουδετερότητας πανω στον οποιο η Google είχε επενδύσει. Επίσης ράγισε τον μύθο της αντικειμενικής πληροφόρησης πάνω στον οποίο έχει θεωρητικά δομηθεί η αξία της γνήσιας ενημέρωσης. Και που ζουμε σήμερα; Τι έχουμε πλέον αντιληφθεί; Είμαστε όλοι βέβαιοι ότι πίσω από κάθε πληροφορία κρύβεται η διαφήμιση, το εμπορικό συμφέρον, το κέρδος.

Η αρχική ιδέα ότι ο χρήστης θα ‘ρθει αντιμέτωπος με πληροφορίες και αντιπληροφορίες, έτσι ώστε μέσα από θέση και αντίθεση να βρει μία ακριβή απάντηση, αποδεικνύεται ψευδής. Εμπόριο και πολιτική χειραγωγούν τα πληροφοριακά δεδομένα στερώντας από τους χρήστες την δυνατότητα επιλογών. Το ισλαμικό κράτος για παράδειγμα το απέδειξε πολλές φορές όταν έσπασε τους κωδικούς και για αρκετή ώρα περνούσε στο διαδίκτυο μόνο τις δικές του πληροφορίες.

Ο μύθος της ελεύθερης εισόδου κατέπεσε στη διαμάχη καλού και κακού. Οι νέες τεχνολογίες γίνονται έτσι ο χώρος όπου το αντιεπιστημονικό, το λάθος, το ρατσιστικό, το αντιανθρώπινο, η ηλιθιότητα, μπορούν μέσα από δόλια χειραγώγησή τους, να κυριαρχήσουν. Το βασικό πολιτισμικό ερώτημα παραμένει επίκαιρο: Η ελευθερία βρίσκεται στην δυνατότητα εισόδου και χρήσης ενός ευρήματος ή στην δυνατότητα συνειδητής απόφασης και επιλογής του; Ήταν και το δίλλημα που είχε θέσει κι ο Ουμπέρτο Έκο.

Ο μύθος της ουδετερότητας του Google μας υποχρεώνει να ξανασκεφτούμε για την απάντηση.

Δημοσθένης Δαββέτας,

Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, συγγραφέας, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.

Κάρολος Μπωντλαιρ. Ο ευλογημένος ποιητής της Μοντέρνας Τέχνης.

Κάρολος Μπωντλαιρ. Ο ευλογημένος ποιητής της Μοντέρνας Τέχνης.

(Ελεύθερος Τύπος 15.05.2021)

Μεθύστε με ποίηση.

Φέτος γιορτάζονται τα 200 χρόνια απο την Γέννηση του μεγάλου Γάλλου ποιητή, παγκόσμιας διαχρονικής ιστορικής αξίας, του Καρόλου Μπωντλαιρ. Τι περίεργη συγκυρία! Την ίδια χρονιά που πεθαίνει ο Μ.Ναπολέοντας ,αυτός που έβαλε τις θεσμικές βάσεις της σύγχρονης Γαλλίας ως εκφραστής της Γαλλικής επανάστασης κι αυτός που όπως δείχνουν οι ενδείξεις είχε ελληνικές ρίζες, την ίδια χρονιά ξεσπά επισήμως κι η Ελληνική επανάσταση που δημιούργησε την σύγχρονη Ελλάδα, αλλά και την ίδια χρονιά γεννιέται ο Μπωντλαιρ ,ο πιο Ισως τότε ένθερμος υποστηρικτής της Μοντέρνας ζωής. Τρομερό έτος το 1821.

Ο Μπωντλαιρ γεννήθηκε στο Παρίσι την 9η Απριλίου του 1821. Γεννήθηκε απο μια οχι συνηθισμένης ηλικίας σχέση. Ο πατέρας του ήταν ήδη 60 χρονών κι η μητέρα του 26 όταν παντρεύτηκαν. Ήταν κι οι δύο τους γόνοι αριστοκρατικών κύκλων και κινούνταν σ’αυτούς. Ο πατέρας του ήταν μορφωμένος, ερασιτέχνης ζωγράφος κι αφοσιωμένος στα ιδανικά του Διαφωτισμού.Ώσπου να πεθάνει το 1827, έδωσε σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά στον γυιο του ,ο οποίος ,είχε απο παιδί επαφή με γράμματα ,τέχνες και ζωγραφική. Είχε κάποιες ελάχιστες εικόνες απο τον πατέρα του που όμως ,όπως θα δούμε στην συνέχεια ,καθάρισαν σε μεγάλο βαθμό την δημιουργική πορεία του νεαρού Καρόλου. Η απουσία του Πατέρα ήταν η βάση πάνω στην οποία το ταλέντο κι η οξεία ευαισθησία Μπωντλαιρ θα κινούνταν. “Απο παιδι δυο συναισθηματα αντιμαχονταν στην καρδια μου: η φρικη της ζωης και η εκσταση της ζωης” λεει ο ιδιος στο κειμενο του ” η καρδια μου ξεγυμνωμενη” . Κι ήταν αυτα ακριβώς τα δυο συναισθήματα που καθόρισαν σ’ολη του την ζωή 1,την σχέση με την μητέρα του ,2 την σχέση με την Ποίηση και την ζωγραφική ,3, την σχέση του με τον νέο κόσμο ,τον μοντέρνο, αυτον της νεωτερικότητας.

Ενα χρονο μετα τον θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του παντρεύτηκε τον συνταγματάρχη Οπικ. Αυτήν την πράξη δεν της την συγχώρεσε ποτε ο Μπωντλαιρ. Κι αυτό γιατί μετα τον θάνατο του γονιού του ,η μητέρα του είχε πάρει τις διαστάσεις μιας ιερειας γι’αυτον. Την λάτρευε και την ταύτιζε με την Ποίηση, το όνειρο, την ασφάλεια, γενικώς με ενα μικρό προσωπικό του “παραδεισο” χωρίς δυστυχία και προβλήματα. Η χαρά της παιδικής του ηλικίας ηταν αυτη και μαζί της η ηλικιωμένη υπηρέτρια τους για την οποία τελευταία μάλιστα έγραψε και ενα τραγούδι. Κι η αγάπη για την μητέρα του,μετά τον νέο γάμο της έγινε μίσος που διήρκεσε σ’ολη του την ζωή. Το 1832,επειδή μεταδόθηκε η χολέρα στο Παρίσι, στάλθηκε ως εσωκλειστος σ’ενα ιδιωτικά σχολείο. Το δε 1836 φοίτησε στο Λύκειο του Μεγάλου Λουδοβίκου. Ήταν πολύ καλός μαθητής αλλά αντιδρούσε πάντα σ’οτι αφορούσε τους περιορισμούς και την πειθαρχία. Γι’αυτό και το 1839 τον έδιωξαν απο το σχολείο κι έτσι επέστρεψε σπίτι του. Ο εξεγερμένος χαρακτήρας του και η διαρκής αντίθεση του του με τον πατριό του και την μητέρα του, δημιουργούν μια δυσάρεστη κατάσταση στην οικογένεια του Ο νεαρός είναι ανυπόφορος. Γι’ αυτό του παραχωρούν την ελευθερία που τόσο ήθελε κι επίσης του δίνουν χρήματα για να κινηθεί. Κι εκείνος το εκμεταλλεύεται ακολουθώντας τι ζητούσε η ψυχή του: πηγαίνει κατευθείαν στο Καρτιε-Λατεν όπου ήταν το στέκι των καλλιτεχνών, των μποεμ και των ποιητών. Ζει έντονα κατι που για τους γονείς του θεωρείται κραιπάλη. Για να τον αποτραβηξουν απο αυτήν την ζωή του και γνωρίζοντας οτι στον νεαρό Καρολο αρέσουν τα ξωτικά ταξίδια του προτείνουν να σαλπάρει για την Καλκουτα της Ινδίας. Το ταξίδι όμως δεν ολοκληρώθηκε μιας κι ο Μπωντλαιρ με την πρώτη ευκαιρία επέστρεψε στο Παρίσι. Προτιμούσε να ονειρεύεται τα ταξίδια παρα να τα κάνει. Έντονα ονειροπόλος και βαθιά ποιητής αντιλαμβάνεται την αξία της ποίησης . Μεσα απο αυτήν μπορούσε να ταξιδέψει παντού,να μεθύσει απο ζωή ,να γνωρίσει πρόσωπα και καταστάσεις πρωτόγνωρες. Δεν ήταν μόνο οι λέξεις στην σελίδα που τον ενδιέφερε. Πάνω απ’ολα ήθελε κάθε του λέξη που θα έγραφε να ήταν γέννημα μιας διχως οριας εσωτερικης μεθης ,γεννημα ενός ταξιδιού στα μυστικά και στα μυστήρια της ομορφιάς, γέννημα της ποίησης ,δηλαδή της δυνατότητας του ποιητή να σκάβει στα βάθη της γλώσσας και ν’ανακαλυπτει απίθανους κόσμους,τύπους,πρόσωπα, πράγματα ,τα οποία και θα έφερνε στο φως μέσω της μαεστριας των λέξεων. Ο Μπωντλαιρ στο Παρίσι έχει βρει πλέον την ταυτότητα του,αυτήν τοι ποιητή, με την ουσιαστική έννοια του ταξιδευτή ,ο οποίος βιώνει με πάθος ,γλέντια,διασκεδασεις και πνευματική μέθη την ζωή πλήρως ,δηλαδή ως εξωτερική κι εσωτερική πραγματικότητα . Το απραγματοποιητο ταξίδι στην Ινδία,ερεθισε πολύ την φαντασία του και την έμπνευση του μ’αμεση συνέπεια, ήδη απο τα πρώτα του κείμενα ,η αγάπη του για την θάλασσα και τους εξωτικούς τύπους να εμφανιστούν. Βέβαια όλα αυτά τα φυσικά στοιχεία στην ποίηση του Μπωντλαιρ ,δεν ηταν τίποτα περισσότερο παρα η αφορμή ώστε το πραγματικά κι αισθητο να γίνει το πέρασμα για το υπεραισθητο, για όραμα, γι’αυτογνωσία,για την πνευματική άσκηση και περιπέτεια.

Ήταν τότε που γνώρισε την νεαρή μιγαδα Ζαν Ντυβαλ ,η οποία θα τον μυήσει στην χαρά και τον πόνο της ηδονής.Υπήρξε η μούσα ενός μεγάλου μέρους του έργου του αλλά και αυτή που τον πλήγωσε βαθιά. Γλεντούσε και ξόδευε μαζί της τα χρήματα που του άφησε ο πατέρας του. Μέχρι που κάποια στιγμή αυτά τελείωσαν. Δανδης και τελείως χρεωμένος ,το 1842 τίθεται υπό δικαστική επιτήρηση. Η ζωή του πλέον είναι άθλια. Η μόνη του διέξοδος είναι η γραφή. Είναι τότε που αρχίζει να συνθέτει πληθώρα ποιημάτων, τα οποία θ’αποτελέσουν το υλικό για την μια και μοναδική αλλα παγκόσμια διάσημη ποιητική του συλλογή “τ’ανθη του κακου” Ταυτόχρονα ψάχνει εναγωνίως πόρους αλλα και αισθητικές διεξόδους στις καλλιτεχνικές του αναζητήσεις. Δουλεύει ως δημοσιογράφος κι ως κριτικός Τέχνης.

Στο πολύ σημαντικό του δοκίμιο “Ο ζωγράφος της μοντέρνας ζωής” πραγματεύεται ποικίλα θέματα που τον απασχολούν σε σχέση με την αισθητική.

Με επίκεντρο τον εξαίρετο ζωγράφο Constantin Guys, τον οποίο βέβαια δεν κατονομάζει, μετά από επιθυμία του ίδιου του ζωγράφου να διατηρήσει την ανωνυμία του, αλλά εκθειάζει, περιπλανιέται αναμεσα στον δανδισμο,την μοδα, την ομορφιά και την ηθική ( moral). Τα κείμενα του ως κριτικός Τέχνης αναγγέλλουν τον ιμπρεσσιονισμο πριν εμφανιστεί, μιλούν για την καλλιτεχνική αξία της μόδας και των γελιογραφιών ,οι οποίες ως τότε δεν θεωρούνταν έργα τέχνης. Παίρνει ανοικτά θέση υπέρ της φωτογραφίας ,οταν αυτή εμφανίστηκε και δίχασε τον κόσμο της Τέχνης.

Η ποίηση ως ομορφιά , η ποίηση ως ενα πέπλο που τυλίγει όλη την καθημερινή ζωή και την μεθα ακατάπαυστα είναι για τον Μπωντλαίρ μία ομορφιά που έχει πολλά προσωπα , πολλές ερμηνείες. Η διεισδυτική και επαναστατική ματιά του, στα πεπραγμένα,ως ενα ειδος”εκπροσωπου τυπου” του καιρού του με ειλικρίνεια και χωρίς ωραιοποιήσεις, θα ανοίξει τα χαρτιά της κριτικής του και θα φανερωσει το πως η τέχνη οφείλει να βαδίσει έτσι ώστε ο άνθρωπος να αποτελέσει κομμάτι της και να γίνει κοινωνός της. Σε αυτό τον δρόμο, τον ανηφορικό και δύσβατο.Ο μοντερνος ανθρωπος για τον Μπωντλαιρ,ταξιδευει παντού σε αναζήτηση του εφήμερου, των φευγαλέων μορφών ομορφιάς της συγρονης,της νεωτερικότητας.

“Όλα εκείνα που στολίζουν τη γυναίκα, όλα όσα αυξάνουν την ομορφιά της, είναι κομμάτι του εαυτού της”, γραφει.

Ο γνήσιος καλλιτέχνης, αυτος που ξέφυγε από κανόνες, εξέφρασε από πολυ νωρίς την αριστοκρατική ποιητικη του ματιά,στην λεπτομερεια της παρατηρησης:”στην δαντελίτσα μιας ομπρέλας, σ’να μυτερό γοβάκι,στον.ον αστραφτερό τροχό μιας άμαξας, τη λεία ράχη ενός αλόγου” .

Το 1848 συμμετέχει στην επανάσταση των οδοφραγμάτων , προτρέποντας μάλιστα όπως λέγεται τους επαναστάτες να πυροβολήσουν τον πατριό του .

Απο το 1857 αρχίζουν οι δημοσιεύσεις της φημισμένης ποιητικής του συλλογής “τ’ανθη του κακου”. Πρόκειται για συλλογή ποιημάτων που διέπεται απο το δημιουργικά στοιχείο της διεύρυνσης. Αντι να πέσει στην παγίδα της κυριαρχίας του επισήμως αποδεκτού “καλου”, αυτου που ήταν εναρμονισμένο με την κυριαρχούσα ηθική, ο Μπωντλαιρ ,εισάγει το απαγορευμένο και καταραμένο “κακο” στην ποίηση (του). Διευρύνει τους ορίζοντες της εξορυγνυοντας απο το επισήμως θεωρούμενο “κακο” ,την θετική του πλευρά ,τα άνθη του. Η ποίηση για τον τεράστιο αυτον ποιητή δεν ειναι “ηθικολογια” αλλα δημιουργία που αναδύεται απο παντού και δεν εμπίπτει σε ηθικές διακρίσεις. Μας θυμίζει λίγο το ” περα απο το καλο και το κακο ” του Νίτσε.Τον ονόμασαν καταραμένο ποιητή ,ενώ εγω θα τον αποκαλούσα Ευλογημένο ποιητή.

Η πρώτη έκδοση καταδικάζεται μερικώς για προσβολή ηθών. Απο την δεύτερη εκδοση το 1861λειπουν 6 λογοκριμενα ποιήματα του.Την τρίτη έκδοση το 1868 δεν την πρόλαβε γιατί πέθανε το 1867 απο αφασία. Η δικαστική απόφαση απαγόρευσης κάποιων ποιημάτων του μεγάλου ποιητή άρθηκε το 1949. Παρα την ακραία αντισυμβατική ζωή του ονειρευόταν πάντα να γίνει μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας ως επιβράβευση του ταλέντου και της προσπάθειας του.

Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής. Εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.

Η επανάσταση είναι μύθος. (Ελεύθερος Τύπος 20.05.2021)

Η επανασταση ειναι μυθος.

“Υπάρχει γύρω μας, ειδικά τα τελευταία χρόνια της κρίσης, ένα κλίμα γενικής

απαισιοδοξίας και καταστροφής. Έστω κι άν οι λόγοι σε μεγάλο βαθμό είναι

βάσιμοι, έν τούτοις, αυτή η ατμόσφαιρα ξεπερνά κάθε λογική κι αγγίζει κάτι

σαν “Αποκάλυψη”. Στις κουβέντες, στα λόγια, τις φράσεις, κυριαρχεί η αντίληψη

ότι από στιγμή σε στιγμή όλα γκρεμίζονται, ότι όλα πάνε στραβά, ότι το κακό με

την μορφή μίας γενικής συλλογικής διάλυσης είναι παρόν. Πρόκειται για μία

ψυχολογία αποκαλυπτικής θεολογίας, όπου όλα τελειώνουν: η ιστορία,

η οικονομία, ο πολιτισμός, τα όνειρα μας, οι αξίες μας. Παρότι όλ’ αυτά ναι

περνούν σοβαρότατη κρίση, θα λεγα πώς όχι δεν τελειώνουν. Και δεν διεκδικώ

καμμία δάφνη αισιοδοξίας κι αφελούς ελπίδας. Από την Αρχαία Ινδία ως τους

Ζωροαστρικούς κύκλους, από την μονοθεϊστική πρόταση ως την από-δομητική

νεωτερικότητα, πάντα υπήρχε ένα είδος “τέλους”, δηλαδή μία μορφή εσχατολογίας.

Που σημαίνει ότι η αναγγελία κάθε τέλους στην ζωή μας ισοδυναμεί με μία

γέννηση, με μία μορφή ανάστασης. Στην πραγματικότητα τίποτα δεν τελείωσε

και τίποτα δεν τελειώνει. Αλλάζουν απλά οι μορφές των πραγμάτων. Αλλάζουν

οι σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους, οι σχέσεις με τον κόσμο, όμως οι πρώτες

οι θεμελιακές ιδέες της ζωής παραμένουν όπως ήταν ζωντανές. Και πάλι

οι άνθρωποι θα ξανά οργανωθούν διαφεροτικά οικονομικά, οικογενειακά, εργασιακά,

πάλι θα συνεχίσουν να ζουν αλλιώς την καθημερινότητα τους. Το ότι απειλείται

το σύστημα, δεν σημαίνει ότι ο καπιταλισμός ζεί τις τελευταίες του μέρες. Απλά

θα αναδομηθεί αλλιώς. Το ότι χάνουμε κάποιους παλιούς μύθους δεν σημαίνει ότι δεν θα

ξαναφτιάξουμε καινούργιους. Ποτέ δεν υπήρξε στην πραγματικότητα “καταστροφή”. Και η

Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Τρότσκι και όλοι

οι επαναστάτες, η αναρχοφέροντες ονειρεύτηκαν και πόθησαν το τέλος του

συστήματος γιατί διέπονται από το αποκαλυπτικό μένος. Δεν ευόδωσαν οι επιθυμίες τους.

Και ούτε θα ευοδώσουν. Γιατί το μέτρο δεν είναι η καταστροφή ή το χάος, αλλά

οι δυνατότητες του ανθρώπου να ισορροπήσει με τον ευατό του και με το γύρω

περιβάλλον (κοινωνικό και οικολογικό). Η μόνη επανάσταση που υπάρχει και θα υπάρχει

είναι η αυτογνωσιακή επανάσταση, δηλαδή η διαρκής και ά-τέλειωτη πορεία της

ισορροπίας του ανθρώπου. Και αυτό είναι η ευτυχία. Το γκρέμισμα του παλιού δεν

χρειάζεται καταστροφική αποκάλυψη και επαναστατική αναγέννηση. Πρόκειται για

αποπλανιτική ορολογία που δηλητηριάζει την σκέψη και την ζωή των ανθρώπων.

Ο Ντεκάρτ έλεγε “καλύτερα να αλλάξουν οι επιθυμίες μας παρά η τάξη του κόσμου”.

Με τον όρο “τάξη” εννοούσε την ισορροπία ανάμεσα στις εσωτερικές και εξωτερικές

ανάγκες των πολιτών. Πρόκειται για αυτογνωσιακή ανάγκη. Δεν ωφελεί τίποτα να

αυτοτιμωρούμαστε αναγγέλοντας το τέλος του κόσμου. Δεν ωφελεί τιποτα να μιλάμε

συνεχώς για τον θάνατο του παλιού ως προυπόθεση του νέου. Γιατί δεν αφήνει τον κόσμο

να συνομιλήσει με τις πραγματικές του ανάγκες, που είναι οικονομικές, πολιτισμικές,

αξιακές, συναισθηματικές. Αντίθετα τον αποτρέπει από την αυτογνωσιακή πορεία. Κάθε

“αποκαλυπτική επανάσταση” κρύβει την διάθεση των κυβερνώντων να εξουσιάσουν τον

κόσμο μέσα από καταστροφολογική ψυχολογία. Να τον εγκλωβίσουν μέσα σ’ αυτήν. Πρέπει

να μπεί τέλος στην επανάσταση, να μπεί τέλος στην θεωρία της καταστροφής.

Να μάθουμε να δούμε διαχειριζόμενοι λογικά ό,τι έχουμε από εξωτερικό μέχρι εσωτερικό

μας αγαθό. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε άξιοπρεπώς, σύμφωνα με τις αξίες μας δηλαδή,

δηλαδή αυτές που θ’ αρχίσουμε να ανακαλύπτουμε και να διεκδικούμε πρώτα μέσα

από την προσπάθεια γνωριμίας του ευατού μας. Η επανάστση με την ως τώρα θεολογική

της διάσταση οδηγεί μόνο στην καταστροφή, στην αναρχία, τον ναρκισσισμό, την εγωπαθή

λύση, οδηγεί στπν μηδενιστικό υλισμό. Πάντως δεν οδηγεί σίγουρα σε πραγματική

αισιοδοξία, παρά σε παράφρονα όνειρα που κάποιοι τα πουλούν στον πονεμένο κόσμο

βαφτίζοντας τα ελπίδα

Δημοσθένης Δαββέτας.

Καθηγητης φιλοσοφιας της τεχνης,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.