Μια ενδιαφέρουσα δίωρη συζήτηση όπου μίλησα για τόσο προσωπικά μου ζητήματα για πρώτη φορά : ένα πορτρέτο μου από τα μικρά χρόνια ως σήμερα με πολλές εξομολογήσεις !Κυριως πολλές πληροφορίες για γίγαντες της σύγχρονης τέχνης που συνεργάστηκα όπως οι Μπους , Γουόρχολ , Μπασκια , Αμπράμοβιτς , Τουομπλυ κλπ
[su_vimeo url=”https://vimeo.com/223188937″]
Ακόμη μια ωραία εκπομπή!
Φιλοσοφία -Χριστιανισμός-Πολιτική
Η (σαρωτική;) νίκη Μακρον στην Γαλλία, βασισμένη μόνο στο 15% του εκλογικού σώματος, θέτει άμεσα το ουσιαστικό ερώτημα : το τεράστιο ποσοστό αποχής που πήγε; Εκτός από αυτούς που ψήφισαν λευκό ( κι ήταν πολλοί του Μελανσόν) , το μεγάλο ποσοστό της κεντροδεξιάς που ψήφιζε Φιγιον και που αρνήθηκε το ψευτοδίλλημα Μακρον-Λεπέν , τι κάνει;
Αυτό το μέρος του εκλογικού σώματος διόλου ευκαταφρόνητο , συνεχίζει να εργάζεται στα πλαίσια της πολιτικής και πολιτιστικής ανασυγκρότησης : μέσα από το πάντρεμα φιλοσοφιας και βασικών αρχών του Χριστιανισμου .
Υπάρχει μια νέα δυναμική γενιά διανοουμένων που ανδρώθηκαν φιλοσοφικά και πολιτικά στην αντίδραση εναντίον της τραγικής για την Γαλλία διακυβέρνησης Ολάντ μέσα από το κίνημα “διαδήλωση για ολους” που αναπτύχθηκε τα τελευταία 5 περίπου χρόνια .
Ποια τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των συντηρητικών επαναστατών που οι περισσότεροι απ’αυτους κατέχουν υψηλές θέσεις σ’Ακαδημια η άλλους σοβαρούς κοινωνικά θεσμούς; Και ποια είναι η βάση της ριζοσπαστικής τους διανοητικής πρότασης;
Ξεκινούν από το ζήτημα της ταυτότητας που το θεωρούν θεμέλιο της ανάπτυξης ( προσωπικής και συλλογικής ) κι αντίβαρο στον αταυτοτικο οδοστρωτήρα της παγκοσμιοποίησης. Μέσα από σημαντικά έντυπα όπως Limite, La Vie, Communio, Études , αναπτύσσουν τις ταυτοτικες τους θέσεις βρίσκοντας γέφυρες μεταξύ της κλασικής φιλοσοφιας και της κλασικής Θεολογίας. Κορυφαία ονόματα όπως η ακαδημαϊκός Σανταλ Ντελσολ , ο Αντρέα Γκορτς, ο Ζαν Κλωντ Μισεα , ο Γρεντερικ Γκουζελοτ , πορεύονται στοχαστικά αυτή την πορεία που αρνείται την σχετικότητα των αξιών που εισήγαγε ο Μοντερνισμος. Μάχονται την ιδέα ότι δεν υπάρχουν σταθερές αξίες κι ότι όλες είναι εμπορεύσιμες . Περιέργως δεν αρκούνται στην Θεωρητικη μάχη αλλά εφαρμόζουν την στρατηγική του Αντονιο Γκραμσι: θέλουν να πάρουν υψηλές κοινωνικές θέσεις ώστε μέσα από αυτές, κάποια στιγμή να κατακτήσουν την εξουσία . Εχθρεύονται τον Μαη του ’68 κι ονειρεύονται μέσα από την σύζευξη Χριστιανισμού και Φιλοσοφιας να φτιάξουν μια κοινωνία που θα κινείται από τις αξίες του Χριστιανικού Ανθρωπισμού . Συμμετέχουν με δράσεις ,ομιλίες και διαδηλώσεις στο καθημερινό πολιτικό γιγνεσθαι. Έχουν υψηλή στάθμη σπουδών , μιλούν γι’ανθρωπινη οικολογία , στηρίζουν την παραδοσιακή μεταξύ δυο διαφορετικών φύλων οικογενεια, κερδίζουν στρατηγικές θέσεις στα πολιτικά κόμματα κι είναι οπαδοί της θεωριας Συμμετοχικής Δημοκρατίας του Τζον Ντουι . Κοντολογίς , θέλουν ναχουν επιρροή στα κοινωνικά πράγματα . Δεν κλείνονται δε σε Θεολογική εσωστρέφεια , ούτε πιστεύουν πως ο Χριστιανικός λόγος είναι μόνο μια προσωπική εσωτερική υπόθεση . Το αντίθετο τον θέλουν εξωστρεφή ,φιλικό προς την φιλοσοφία , το περιβάλλον και τα κοινωνικά αιτήματα αλλά και τα πολιτικά δικαιώματα μαχόμενοι επίσης υπέρ των λογικών αιτημάτων των μειονοτήτων . Η κριτική τους στάση στην παγκοσμιοποίηση δεν αναιρεί την οικουμενικότητα των δράσεων και του στοχασμού τους. Δρουν, υπάρχουν κι ανασυγκροτούνται καθημερινώς.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης Φιλοσοφιας της Τέχνης , ποιητής,εικαστικός.
Γαλλικές εκλογές:
Η νίκη της µεταφυσικής του καταναλωτισµού
Οι γαλλικές εκλογές επιβεβαίωσαν τις δηµοσκοπήσεις κι έδωσαν απόλυτο νικητή των βουλευτικών εκλογών, το κόµµα του Εµανουέλ Μακρόν «En Marche». Πρόκειται κυριολεκτικά για περίπατο νίκης.
Η παράλληλη συντριβή Ρεπουµπλικανών και Σοσιαλιστών φέρνει τον Γάλλο πρόεδρο στα πρόθυρα µιας νόµιµης προεδρικής «δικτατορίας» µιας και µε την πλειοψηφία που ‘χει στη Βουλή µπορεί πια να κάνει ό,τι θέλει. Ουσιαστικά οι Γάλλοι δεν ψήφισαν. Το περίπου 15% που ψήφισε δεν είναι ούτε το ¼ του εκλογικού σώµατος. Παραιτήθηκαν του δικαιώµατός τους.
Γιατί αυτό; Πρώτον, απογοητεύτηκαν από τις δυνατότητές τους να επέµβουν στην πολιτική διαµόρφωση των εξελίξεων. Σε συνδυασµό µάλιστα µε τη χαµηλή επίδοση προσδοκίας που έδειξε η Λεπέν (δεν στάθηκε ικανή αντίπαλος δείχνοντας τεράστια πολιτική ανωριµότητα και ιδεολογικές εµµονές εκ δεξιών), οι Γάλλοι πολίτες αντιλήφθηκαν ότι παγκοσµίως δεν υπάρχουν πολλές επιλογές.
Μετά το οριστικό τέλος των ιδεολογιών (µε την ήδη γνωστή µορφή τους) η παγκοσµιοποίηση, κοντολογίς η νίκη της τεχνικής πατρίδας είναι µονόδροµος. Παράλληλα, ο Μακρόν κατάφερε να επιβάλει την εικόνα του «νέου» παρότι ο ίδιος συµµετείχε ως υπουργός Οικονοµικών στην αποτυχία του «παλαιού» (της κυβέρνησης Ολάντ). Αυτή η απόλυτη «µοναρχική», «ηγεµονική» θέση του Μακρόν δεν θα ‘ναι στρωµένη µε ροδοπέταλα.
Η προσκόλλησή του στη γραµµή Σόιµπλε τον οδηγεί στην πρώτη του απόφαση: την αλλαγή του κώδικα εργασίας, ο οποίος και δίνει πολύ µεγάλα δικαιώµατα στους επιχειρηµατίες και τις επιχειρήσεις, µειώνοντας ταυτόχρονα εντυπωσιακά αυτά των εργαζοµένων. Θα το δεχτούν αυτό τα παραδοσιακά σκληρά γαλλικά συνδικάτα;
Ή κι αυτά θα αφεθούν στη µοιραία παντοκρατορία της παγκοσµιοποίησης; Θα φανεί η απάντηση πολύ γρήγορα, τις επόµενες εβδοµάδες. Επίσης, ο Μακρόν είναι ο εκφραστής της µεταµοντέρνας απολίτικης αντίληψης που κυριαρχεί σήµερα παντού και που ως υποστηρικτές έχει ουσιαστικά τη γενιά του Facebook και του Twitter. Πρόκειται για την πρώτη τεχνολογική γενιά, η οποία λειτουργεί µέσα από τη «µεταφυσική» της καταναλωτικής καινοτοµίας και όχι µέσα από την παραδοσιακή πολιτική σκέψη και συνείδηση.
Ως πολίτες της «τεχνικής πατρίδας» αυτή η νέα γενιά, που παρασύρει µαζί της και πολλούς της παλαιότερης, δεν δεσµεύεται από παραδοσιακές εξαρτήσεις και ζει µέσα στο µίγµα της πολιτισµικής παγκοσµιοποίησης: ταύτιση εικονικού και πραγµατικού κόσµου, το ένα ζει µε το άλλο και αντιστρόφως.
Αυτή η συνέργεια της εικονικοπραγµατικής πατρίδας οδηγεί σε µία γενιά ψηφοφόρων που ψηφίζουν επιβιωτικά, συγκινησιακά, αδιάφορα, αποστασιοποιηµένα από συναισθηµατικές ρίζες. Γι’ αυτό την ίδια στιγµή που θα ψηφίσουν αυτό, αµέσως µετά θα ψηφίσουν το αντίθετο. Ζούµε την κυµατοειδή πολιτική που είναι βασικό στοιχείο της απολίτικης παγκοσµιοποιηµένης πραγµατικότητας. Θα δούµε τη συνέχεια.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφιας της τέχνης
Ποιητής , εικαστικός
Πολιτική της επιβίωσης ή του νοήματος;
Εν μέσω της κρίσης που άρχισε το 1929, ο σπουδαίος στοχαστής της οικονομίας John Maynard Keynes (ο κορυφαίος του 20ου αι. με τον Schumpeter) στις αρχές της δεκαετίας του 1930, δήλωνε ότι ανέμενε την πιο μεγάλη αλλαγή που θα μπορούσε να γίνει στην Ιστορία της Ανθρωπότητας. Που σήμαινε: το τέλος του αγώνα της επιβίωσης και το πέρασμα σε κοινωνίες ανεπτυγμένες, όπου το επίπεδο ζωής θα’ ταν καλύτερο. Η ουσία γι αυτόν ήταν να λυθούν ανεπίστρεπτα οι βασικές ανάγκες: διατροφής, ένδυσης, στέγης. Εφόσον οι άνθρωποι ξεκαθάριζαν αυτό το ζήτημα, τότε θα περνούσαν στο νόημα της ζωής: στο ευ ζην. Στην ποιοτική και μ’ επιλογές ζωή. Για πολλά χρόνια, η καθημερινότητα στον δυτικό κόσμο έδωσε δίκιο στον Keynes. Χώρες όπως η Γαλλία, η Ελβετία, η Σουηδία, οι Η.Π.Α. κ.τ.λ. ύψωσαν το επίπεδο ζωής των κατοίκων τους και το συμπλήρωσαν με πολιτιστικές επιλογές και εν γένει καλλιέργεια της προσωπικότητας. Δύο ήταν οι κύριες αναλύσεις αυτής της πορείας που εξαρχής στόχευε στην βελτίωση του καπιταλισμού, το σύστημα του οποίου ο σπουδαίος στοχαστής δεν αγαπούσε ιδιαίτερα. Κι οι δυο τους στηρίζονταν σε μια βάση: αυτήν του χρήματος. Από τον τρόπο χρήσης του χρήματος θα ξεκαθάριζε το αν η καπιταλιστική δομή θα οδηγούνταν ή όχι στο ευ ζην. Η πρώτη πίστευε και πιστεύει πάντα ότι τα οικονομικά «βεγγαλικά» (η κατανάλωση για την κατανάλωση) είναι η ουσία της ζωής. Κι η δεύτερη, πιο επίκαιρη, πίστευε και πιστεύει ότι αυτή η προσκόλληση στο «βεγγαλικό» της κατανάλωσης κινδυνεύει να γίνει εξάρτηση. Κι όπως κάθε εξάρτηση, όπως λέει κι ο Λουκρήτιος, οδηγεί μόνο στην προσπάθεια απόκτησης των ματαιοτήτων της καθημερινότητας.
Η δεύτερη οδηγεί σε μία μορφή σοφίας. Η πρώτη ανάλυση όχι. Κι όμως, με τα χρόνια, κι ειδικά όπως έδειξε η σημερινή παγκόσμια κρίση, είναι αυτή η τελευταία που δείχνει να παίρνει το πάνω χέρι. Οι κυβερνήσεις τη χρησιμοποίησαν. Η οικονομία έγινε μόνο εμπόριο και η ποιότητα της προσωπικότητας των πολιτών περιορίστηκε μόνο στην κατανάλωση, ως ναρκισσιστική ματαιότητα και επίσης ως μία ασυνείδητη (συχνά και συνειδητή) μεταφυσική του χρήματος για το χρήμα. Αντί οι άνθρωποι να μπουν στον δρόμο της σοφίας και μέσω αυτής να χρησιμοποιήσουν της κατανάλωση για το ευ ζην του παρόντος, προτίμησαν την κατανάλωση της επιβίωσης και την μετάθεση του παρόντος στο μέλλον. «Το παρελθόν και το μέλλον», δύο «θλιβερά πάθη», όπως λέει κι ο φιλόσοφος Σπινόζα, ενώ ο Οράτιος τόνιζε ότι η λατρεία του χρήματος σε συνδυασμό με την εξάρτηση της χρήσης του είναι διαστροφές που στη μανία της διαρκούς ανανέωσής τους μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά κάθε εξέλιξη. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, επιστρέψαμε στην λογική της επιβίωσης. Η ποιότητα του ευ ζην είναι κάτι το δευτερεύον ή πολυτέλεια, που όταν κάποιος την αναφέρει δέχεται ειρωνικά σχόλια. Οι «προοδευτικοί», οι φύλακες της «προόδου», δεν πρέπει να’ ναι περήφανοι γι αυτή την πορεία. Ούτε οι πολιτικές τους που μπροστά στην θέληση της Τεχνικής και την μεταφυσική της κατανάλωσης θυσίασαν συνειδητά τις ανθρωπιστικές σπουδές και τις πολιτισμικές αξίες. Η κρίση όμως δεν τους δικαιώνει. Πριν να είναι πολύ αργά ας σκεφτούν να προτείνουν έναν νέο τρόπο συνδυασμού τεχνικής και Ανθρωπισμού. Ίσως να’ ναι κάποια λύση που θα’ λεγε κι ο Καβάφης.
Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός
Συζήτηση με Βαλέσα
Νεαρός φοιτητής στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και ασχολούμενος με τα συνδικαλιστικά, ήμουνα καταγοητευμένος από την προσωπικότητα του νεαρού ηλεκτρολόγου του Γκντανσκ στην Πολωνία, του Λεχ Βαλέσα. Η ηγέτης του κινήματος της Αλληλεγγύης (Solidarnoc) και μετέπειτα πρόεδρος της χώρας του, κατάφερε να συνδυάσει τ’ όνομά του με την ισορροπία ανάμεσα στο Κ.Κ. Πολωνίας και την Καθολική Εκκλησία. Νίκησε τον τότε πρόεδρο, τον στρατηγό Γιαρουζέλσκι, κι έγινε πρωτοσέλιδο των «Times» και πήρε το βραβείο Νόμπελ μεταξύ άλλων διεθνών διακρίσεων και τιμών. Τη συνάντηση κανόνισε ο εκλεκτός νεαρός φοιτητής μου Aleksander Swieszewski που έκανε και τη μετάφραση από τα πολωνικά στα αγγλικά. Μόλις μπήκα στο γραφείο του, στο μουσείο της «Αλληλεγγύης», στο κέντρο του Γκντασκ, εντυπωσιάστηκα από το απλό και λιτό ύφος του. Τ’ άσπρα μαλλιά κι οι τόσες πολιτικές εμπειρίες που ’χε αποκτήσει δεν είχαν αλλάξει και τόσο τον απλό ηλεκτρολόγο που προερχόταν κατευθείαν μέσα από τα λαϊκά εργατικά σώματα. Αμεσος, δίχως περιττολογίες, συγκεκριμένος και μ’ ανθρωπιά ανοίχτηκε αμέσως στη συζήτησή μας. Με υποδέχτηκε ως άνθρωπο του πολιτισμού, όπως με προσφώνησε και με παρουσίασε στη σελίδα του στο fb. Μου ευχήθηκε μάλιστα καλή τύχη στην πολιτική, τονίζοντάς μου ότι θα ‘πρεπε οι άνθρωποι που γνωρίζουν πραγματικά τον πολιτισμό, «να ‘ναι στο Κοινοβούλιο και σε θέσεις κυβερνητικές» γιατί το χρειάζεται ο σημερινός «ευρωπαϊκός πολιτικός λόγος». Δύσκολο να περιγράψω τη χαρά της συνάντησης για μένα. Αφήνω τη συζήτησή μας να μιλήσει.
Δ. Δαββέτας: Κύριε πρόεδρε, θα σας ρωτούσα το ίδιο όταν σας θαύμαζα που ‘μουν φοιτητής. Σας ρωτώ και τώρα: Πιστεύετε ότι «θρησκεία» και «αλληλεγγύη» μπορούν να παραμείνουν σήμερα στην Ευρώπη έννοιες επίκαιρες και ισχυρές για την ευρωπαϊκή ταυτότητα και πορεία;
Λ. Βαλέσα: Κάθε τι πρέπει να ‘ναι στον κατάλληλο χρόνο και χώρο. Κάθε κατάσταση ιστορική έχει ομοιότητες και διαφορές. Τότε, τη δεκαετία του ’80, υπήρχαν δύο μεγάλα εμπόδια για την Πολωνία: η Σοβιετική Ενωση και ο κομμουνισμός. Αυτά ήταν το κύριο πρόβλημά μας. Σήμερα έχουμε άλλες δυσκολίες. Ομως η «αλληλεγγύη» είναι διαχρονική, πανανθρώπινη έννοια. Μεταξύ των λαών είναι πάντοτε αναγκαία. Στην περίπτωσή μας, τότε, ως απεργοί λιμενεργάτες, νιώθαμε ότι σηκώναμε ένα πολύ μεγάλο βάρος. Ζητήσαμε, λοιπόν, την «αλληλεγγύη» του λαού. Την πήραμε και νικήσαμε και το Κ.Κ. και τη Σοβιετική Ενωση. Είναι ένα καλό ιστορικό παράδειγμα.
Δ. Δαββέτας: Οι σημερινές νέες γενιές και ειδικά στην Ευρώπη, θέλουν κάτι να πιστεύουν. Η τεχνολογία δεν μπορεί να είναι η μοναδική απάντηση.
Λ. Βαλέσα: Διάλογος και συναντήσεις μπορούν να βοηθήσουν στο ν’ αναπτυχθεί ένα κοινό ευρωπαϊκό κόνσεπτ. Χρειαζόμαστε την πίστη. Ομως αυτή δεν έρχεται από μόνη της. Πρέπει να ‘ναι προϊόν εμπειριών και ζωής. Ακόμη και ο «Προφήτης» να ‘ρθει από τον ουρανό, δύσκολα θα γίνει σήμερα πιστευτός. Πρέπει να φύγουμε από την ηλικία των «διαιρέσεων» και των βρόμικων πολέμων και να μπούμε επιτέλους στην ηλικία του διαλόγου και της αλληλεγγύης. Η πίστη θα ‘ρθει μέσα από το διάλογο.
Δ. Δαββέτας: Μιλώντας με τους φοιτητές μου ανακαλύπτω ότι χρειάζονται, ότι θέλουν να πιστεύουν σε κάτι. Ψάχνουν στόχους για να δώσουν μήνυμα στη ζωή τους.
Λ. Βαλέσα: Θα πρέπει να μην μπερδεύουν την πίστη με τον πόλεμο. Δεν μπορεί οι μεν πιστοί να πολεμούν τους δε κι ούτω καθ’ εξής. Η πίστη να διαχωριστεί από τον πόλεμο. Υπάρχει ένας θεός που ’χε πολλά διαφορετικά ονόματα σε διαφορετικές θρησκείες. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν πολλοί «καθηγητές» και «ερμηνευτές» της θρησκείας. Ας δείξουν οι νέοι εμπιστοσύνη στη λογική και το πνεύμα για να μην παγιδευτούν στην καταστροφικότητα των θρησκευτικών πολέμων του παρελθόντος. Είναι ο πιο σωστός, ο καλύτερος δρόμος.
Δ. Δαββέτας: Αν βάζαμε στη λέξη «πίστη» τη λέξη «πάθος»;
Λ. Βαλέσα: Δεν θα βοηθούσε, δεν θ’ άλλαζε κάτι. Η πίστη είναι σημαντική. Δίχως αυτήν δεν μπορεί να βρεθεί λύση σε σοβαρά ζητήματα, από την καθημερινότητα ως την πολιτική. Η πίστη δεν είναι εμπόδιο. Αντίθετα, μπορεί να βοηθήσει. Δεν υπάρχουν πόλεμοι «πίστης» αλλά πόλεμοι «ερμηνειών». Πολιτική και θρησκεία δεν πρέπει να αναμιγνύονται γιατί αυτό κάνει τους λαούς εχθρούς. Και οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα ή να κερδίσουν μέσα από το μίσος. Πάντα το πίστευα αυτό και το πιστεύω. Κι ας έχω πολλούς εχθρούς παγκοσμίως εξαιτίας αυτών των απόψεών μου.
Δ. Δαββέτας: Νομίζετε ότι ο πολιτισμός μπορεί να συμβάλλει σ’ αυτό το διάλογο και την ειρήνη μέσω της πίστης;
Λ. Βαλέσα: Αυτή είναι μια καλή ερώτηση. Τη θέτουν συχνά οι ποιητές και οι δημιουργοί. Ναι πιστεύω ότι μπορεί, όμως, πάλι μέσω διαλόγου. Πρέπει να υπάρχει συνεχής ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ανθρώπων του πολιτισμού. Απ’ όλες τις πλευρές πρέπει να ‘ρχονται οι ιδέες. Να διασταυρώνονται. Και μέσα από τη συνάντησή τους να μείνουν και να χρησιμοποιούνται οι καλύτερες. Πρόκειται για ιδέες που θα βοηθήσουν στην πολιτισμική και οικονομική ανάπτυξη. Οι μισοί, για παράδειγμα, πιστεύουν στην ελεύθερη αγορά. Οι άλλοι μισοί όχι. Ο πολιτισμός μπορεί να βοηθήσει να βρεθεί κοινή πορεία. Το μεγάλο εμπόδιο είναι πάντα το παρελθόν. Ολες οι πλευρές έκαναν βλακείες στο παρελθόν. Καιρός να προχωρήσουμε συνθέτοντας.
Δ. Δαββέτας: Εδώ και επτά χρόνια η Ελλάδα είναι σε κρίση και ο ελληνικός λαός δυσκολεύεται. Το τραπεζικό σύστημα δεν βοηθά γιατί είναι υπό έλεγχο. Ποια είναι η συμβουλή σας;
Λ. Βαλέσα: Ολος ο κόσμος βρίσκεται σήμερα σε κρίση. Κι αυτό γιατί μετά το τέλος της πολιτικής διπολικότητας (Ρωσία – ΗΠΑ) και την κυριαρχία της τεχνολογίας, δεν ξέρουμε ακόμη πώς να βρούμε την ισορροπία μεταξύ των διεθνών υπερδομών και των χωρών. Πρέπει όμως να βρούμε λύση. Να δομήσουμε ένα κοινό πρόγραμμα. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε την εξέλιξη και την ανάπτυξη. Δεν θα πετάξουμε, για παράδειγμα, τα κινητά μας. Απλά θα τα εξελίξουμε αλλά σε συνάρτηση με τις ανθρώπινες ανάγκες. Το ίδιο ισχύει και με τη βίαιη σήμερα μετανάστευση. Κάποιοι θέλουν την κατάργηση των συνόρων. Μπορεί όμως να γίνει αυτό έτσι εύκολα; Ο Νέος Κόσμος, η Νέα Ευρώπη χρειάζεται λογικές βάσεις. Κάποτε υπήρχε ο Χριστιανισμός, τον αφήσαμε. Μετά ήρθε ο κομμουνισμός. Εφυγε κι αυτός, όπως και ο φασισμός. Μπορούμε σήμερα να μιλάμε για ιδεολογίες; Τι σημαίνουν; Νομίζω ότι χρειαζόμαστε κάτι άλλο που δεν θα ‘ναι ούτε νεο-κομμουνισμός ούτε νεο-καπιταλισμός. Ακόμη και η δημοκρατία δοκιμάζεται από δημαγωγούς, λαϊκιστές αλλά και μικροπολιτικούς. Χρειαζόμαστε λύση. Όμως, σήμερα τι σημαίνει «αριστερός», τι σημαίνει «δεξιός»; Χρειαζόμαστε νέες έννοιες που να απαντήσουν για το μέλλον και τη μοντέρνα οικογένεια. Η στροφή προς τα άκρα δεξιά ή τα άκρα αριστερά δεν είναι λύση. Να συνεχίσουμε το διάλογο των αναγκών των λαών.
Στην αρχή ήταν ο Λόγος, λέει η Βίβλος. Ας το κατανοήσουμε αυτό. Να βρούμε λύσεις. Ούτε οι παραξενιές του Τραμπ είναι κατανοητές. Αν δεν προσέξουμε, θα γυρίσουν το χάος και ο λαϊκισμός. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Ο δρόμος είναι μπροστά: εξέλιξη και ανάπτυξη μέσω διαλόγου.
Δ. Δαββέτας: Είστε καλοδεχούμενος στην Ελλάδα. Εχετε κάποιο μήνυμα για τον ελληνικό λαό;
Λ. Βαλέσα: Κάθε Ελληνας πολίτης είναι υπεύθυνος για τις αποφάσεις του. Είναι υπεύθυνος για το μέλλον του. Να σταματήσουν οι διαιρέσεις. Ξέρω καλά τι σημαίνει αυτό από τη γενιά μου στην Πολωνία. Ο ελληνικός λαός έχει την τύχη στα χέρια του, μακριά από πολέμους και επαναστάσεις. Ειδικά στους νέους λέω: εργαστείτε, μορφωθείτε και μέσα απ’ αυτά αλλάξτε τον κόσμο. Ετσι θα ‘ρθει η πραγματική νίκη. Ανοίξτε διάλογο μεταξύ σας. Εμείς τότε μπορέσαμε και βρήκαμε την ισορροπία μεταξύ κομμουνισμού και θρησκείας. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος μάς βοήθησε πολύ. Εσείς βρείτε τη δική σας. Θα χαρώ να ‘ρθω στην Ελλάδα και να μιλήσω στους νέους. Αν μου φέρετε πρόσκληση, την αποδέχομαι με χαρά.
Δημ. Δαββέτας
Καθ. Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός
Μια άλλη ερμηνεία των συνόρων
Από την Ουκρανία , ως την Μέση Ανατολή αλλά και στην Ασία , το θέμα των συνόρων έχει επανέλθει στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων . Τι σημαίνει όμως σύνορο ; Μήπως κλείσιμο στον εαυτό μας όπως μια ισχυρή πολιτική τάση υποστηρίζει; Η άνοιγμα προς το διαφορετικό με στέρεη βάση ; Είναι φοβικό σύνδρομο το σύνορο η μήπως είναι αυτο- γνωσιακή καλλιέργεια ; Είναι ο δρόμος προς μια κλειστή κοινωνία που θα μαραθεί στον αμυνόμενο στο διαφορετικό αυτοθαυμασμού της ; Είναι αυτοκαταστροφική τάση ; Η κάτι άλλο , μια αναγκαία κάποιες φορές προσπάθεια επαναπροσέγγισης του εαυτού μας ; Ας το δούμε . Σύνορο δεν σημαίνει αποκλεισμός στην φύση . Το αντίθετο σημαίνει όριο . Κρατώντας τα όρια τους τα είδη ( χωρίς ν’απαγορευεται η ανάμειξη τους ) μπορούν και διατηρούν την φυσική τους ταυτότητα , συνθήκη ικανή της εξέλιξης και του μετασχηματισμού. Γνωρίζοντας τα όρια μπορείς να προσεγγίσεις και να συν – εξελιχθείς διχως τον βίαιο τρόπο μιας α-ταυτοτικης ταραχής που οδηγεί σ’αποπτοσανατολισμο και σύγχυση. Η γνώση των οριων σημαίνει διατηρώ ζωντανή την μνήμη μου , δηλαδή την ιστορία μου , τις παραδόσεις μου . Συνεπως σ’αυτη την περίπτωση σύνορο δεν σημαίνει αυτοαποκλεισμος η αυτοκτονική “καθαρότητα” αλλά ταυτοτικη γνώση , αναγκαία για μια σταθερή πρόοδο όπως λέει κι ο Αριστοτελης. Η αυτογνωσία του ορίου -συνόρου δεν αποκλείει το άνοιγμα προς τον γείτονα η την διαφορετικότητα . Δεν αποκλείει την μειονότητα η την δημιουργική διεύρυνση που μιλά ο Καντ . Το αντίθετο ,χώρα που έχει ξεχάσει την Ιστορία της , την πολιτισμικη της μνήμη η τον παραδοσιακο της εαυτό χάνει τις ρίζες της και μοιάζει με δέντρο που ανα πάσα στιγμή μπορεί το τσακίσει ο δυνατός ανεμος. Το όριο-σύνορο , ως αυτό γνωσιακή μνήμη εμποδίζει το πολιτισμικό και πολιτικό Αλτσχάιμερ , γίνεται γλώσσα- τόπος , γίνεται γλώσσα-πατρίδα που κάνει τους πολίτες της χώρας ναναι διχως φόβο απέναντι στην παγκοσμιοποίηση και ναναι πιο γενναιόδωροι στην κάθε μορφής διαφορετικότητα . Η αυτό γνωσιακή γλώσσα -όριο μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει στο-πέρα-από-το-όριο γιατί ακριβώς δεν στηρίζεται μόνο Σ εμπορικές βάσεις αλλά παράλληλα έχει και πολιτισμικές . Η παράλληλη ανάπτυξη οικονομίας και πολιτισμού είναι το θεμέλιο μιας ποιοτικής ζωής και μιας υγείας της χώρας . Ο Αριστοτελης θεωρούσε αναγκαία συνθήκη την παράλληλη καλλιέργεια οικονομίας και πολιτισμού για την Αναπτυξη ενός τόπου. Και κάτι ακόμα : ας δούμε επίσης διαφορετικά την λέξη κυρίαρχος πουναι Συγγενης με την λέξη σύνορο . Κυρίαρχος δεν σημαίνει υποχρεωτικά κυριαρχώ σε κάποιον άλλον , τον καταδυναστεύω , τον εξουσιάζω και διαφορά τέτοια λαϊκιστικά που επανειλλημένα οι εχθροί των συνόρων χρησιμοποιούν για να φοβίσουν τον διαλογο περί συνόρων . Αντίθετα κυρίαρχος όπως το εννοούσε κι ο Νίτσε σημαίνει κύριος του εαυτού σου . Να ελέγχεις τον εαυτό σου και τα πάθη σου δηλαδή Νασαι αυτό -ελεγχόμενος όπως ένας καλλιεργημένος άνθρωπος . Μόνο μέσω της εκπαίδευσης μπορεί μια χώρα να φτάσει Σ αυτό το επίπεδο της πολιτισμικής κι ιστορικής αυτοκυριαρχίας , ικανής ν’αξιοποιησει ποιοτικα και δημιουργικά την έννοια του συνόρου ως μονίμως έτοιμο για διαλογο όριο με το άγνωστο , το άλλο , το διαφορετικό ακόμη και το “εχθρικό”.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης Φιλοσοφίας της Τέχνης , ποιητής, εικαστικός .
Σήμερα 1/6/17 στις 11:00 μ αφορμή την άφιξη μου στην Πολωνία για πολιτιστικούς λόγους συναντήθηκα με τον ιστορικό ηγέτη της solidarnotzse (αλλυλεγγυης) και πρώην πρόεδρο της Πολωνιας Λεχ Βαλέσα . Μιλήσαμε για διεθνή πολιτική και για την ελληνική κρίση . Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση που θα δημοσιεύσω συντομα.
Ιδεολογική και πολιτισμική αντιμετώπιση του Ισλαμισμού
Η φρίκη και ο τρόμος έχουν γίνει πια μέρος της καθημερινότητάς μας μετά και την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στο Μάντσεστερ. Έχουμε την τάση να ξεχνάμε γρήγορα. Αυτό οφείλεται ή στη γενική αδιαφορία, σύμπτωμα του σύγχρονου ατομισμού ή σε μια «ισραηλοποίηση» της ζωής μας, που σημαίνει ότι συνεχίζουμε δίχως να μας αποσταθεροποιούν οι βόμβες. Ο συνδυασμός και των δυο ναι μεν είναι ένα είδος ωριμότητας, αλλά ταυτόχρονα είναι κι ένα είδος πέπλου που’ χουμε ρίξει στα μάτια μας ώστε να κρυβόμαστε πίσω από την λέξη «τρομοκρατία», δίχως να θέλουμε να δούμε κατάματα την ρίζα του προβλήματος που’ ναι θεολογική και που προέρχεται από μια ακραία ερμηνεία του Κορανιού. Γι αυτό και η απάντηση σ’ αυτό το θέμα δεν μπορεί να εξαντληθεί μόνο σε μεθόδους καταστολής, αλλά αφορά και την ικανότητα των μουσουλμάνων να μεταρρυθμίσουν βασικά θρησκευτικά τους ζητήματα. Άλλωστε σ’ αυτό συμφώνησε και ο Τυνήσιος καθηγητής δικαίου Mamadi Rediss όταν το 2004 αναρωτιόταν για το ποια είναι αυτή η θρησκευτική ισλαμική κουλτούρα που κατά μακρές περιόδους προσφέρει ανθρώπους ανυπόμονους να πάνε στον παράδεισο.
Η πεποίθηση ότι η τρομοκρατία είναι προϊόν μόνο του ISIS ή της Al Qaeda πιο πριν, δεν στέκει πια. Γιατί όλο και νέες οργανώσεις προστίθενται με τον καιρό. Άρα όταν τελειώνει η μία ξαναγεννιέται κάποια άλλη. Ούτε επίσης κι η ανάλυση ότι οικονομικές και κοινωνικές αιτίες είναι η βάση της τρομοκρατίας, στέκει ως η μόνη ουσιαστική απάντηση. Κι αυτό γιατί πολλοί από τους τρομοκράτες, όπως π.χ. ο Ben Laden ή ο Amedy Coulibaly ή η ομάδα των Αιγυπτίων που έριξε τους δίδυμους πύργους στις Η.Π.Α. δεν ήταν στο περιθώριο της κοινωνίας και δεν είχαν οικονομικά προβλήματα. Η μεγαλύτερη πλειοψηφία των στρατηγών του ISIS προέρχεται από ευκατάστατες οικογένειες και είναι ιδιαίτερα μορφωμένοι με υψηλές σπουδές. Το λάθος εδώ βρίσκεται στο ότι η μαρξιστική και φιλελεύθερη οικονομική ανάλυση βασίζεται στη δυτική σκέψη ότι η ύπαρξη είναι θεμελιωμένη στο συμφέρον και στο επίπεδο ζωής. Οι ρίζες του Τζιχάντ είναι μεταφυσικές: είναι ο φόβος για τις ανοιχτές κοινωνίες, για την ελευθερία, για την αμφιβολία ή την αβεβαιότητα. Στο Τζιχάντ αυτός ο φόβος απέναντι στις μοντέρνες κοινωνίες ξεπερνιέται από τον επιδιωκόμενο θάνατο του μάρτυρα και των άλλων που θα πάρει μαζί του.
Κι εδώ τίθεται άμεσα το ερώτημα: μας αρκεί να συνηθίσουμε στον τρόμο; Προσωπικά, πιστεύω όχι. Όπως έγινε παλαιότερα και με τον φασισμό, έτσι πρέπει και σήμερα να δώσουμε όνομα στον εχθρό: είναι ο ουχαμπισμός, ο σαλαφισμός,η αδελφότητα των αδελφών μουσουλμάνων που είναι και στην εξουσία στην Τουρκία, όλες αυτές οι ομάδες που θέλουν να εξισλαμίσουν τον κόσμο. Ο τρομοκράτης είναι ένας ανυπόμονος φανατικός. Πρέπει λοιπόν να’ χουμε κοινή στρατηγική με τους λογικούς μουσουλμάνους και να γίνει συμμαχία με το σώφρον Ισλάμ ώστε να πολεμηθούν οι τζιχαντιστές όχι μόνο στρατιωτικά, αλλά ιδεολογικά και πολιτισμικά.
Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι, ποιητής, εικαστικός
