στην εκπομπη του Lambros Kalarrytis .
https://www.youtube.com/watch?v=Y2IYk2ghUBE
YOUTUBE.COM
Δημοσθένης Δαβέττας: Δεξιά και “σκληρή” Δεξιά ανεβαίνουν στη Γαλλία-Νέο κόμμα “διχοτομεί” τη Λε Πεν
Η ιδεολογική χρήση των ατομικών δικαιωμάτων. (Ελεύθερος Τύπος 14.10.2021)
Η ιδεολογική χρήση των ατομικών δικαιωμάτων.
Ζούμε τα τελευταία χρόνια σ’ενα κλίμα έντεχνου τρόμου : στ’ονομα των ατομικών δικαιωμάτων γίνεται ευθεία επίθεση εναντίον παραδοσιακών αξιών , η άλλων πολιτισμικών δεδομένων, τα οποία χαρακτηρίζονται “αντιδραστικά”. Οι επιτιθέμενοι οι λεγόμενοι και ” προοδευτικοί”, στηρίζουν τις επιθέσεις τους στην ιδεολογία των ατομικών δικαιωμάτων . Είναι όμως τ’ατομικα δικαιώματα ιδεολογία ; Γιατί από μόνο του το ερώτημα φέρνει μέσα του μια αντίφαση .
Το μεν ατομικό δικαίωμα είναι ένα αναντίρρητο εργαλείο για την αυτογνωσία κι αυτονομία , η δε ιδεολογία είναι μια συνολική έκφραση ομάδων που στόχο έχουν να νικήσουν και να επιβάλλουν την αντίληψη τους σε κοινωνικό επίπεδο . Στην πρώτη περίπτωση αυτής των ατομικών δικαιωμάτων ο πόλεμος στοχεύει την ατομική γνωση κι εμβάθυνση κι η μόνη οδός αλήθειας είναι η μάχη με τις σκοτεινές κι άγνωστες πλευρές του εαυτού μας έτσι ώστε ως αυτοσυνειδητοί πολιτες ναμαστε και συνειδητοί υπηρέτες του κοινού καλού της Δημοκρατίας. Στην δεύτερη περίπτωση , αυτήν της ιδεολογίας, οι ομάδες η η ομάδα πουναι η που πιστεύουν πιο σωστά ότι είναι φορείς αλήθειας , στοχεύουν να επιβάλλουν την “αλήθεια”τους σ’αλλους που σκέφτονται διαφορετικά η που να το πω αλλοιώς δεν γνωρίζουν την “αλήθεια” η ακόμη οι θέσεις τους είναι λαθος. Άρα είναι παράδοξο να γίνεται λόγος για ιδεολογία ατομικών δικαιωμάτων . Πιο σωστά θαπρεπε να γίνεται λόγος για ιδεολογία κάποιων ομάδων ομοϊδεατών , οι οποίες χρησιμοποιούν έντεχνα κι ερμηνεύουν κατά πως τους συμφέρει τ’ατομικα η ανθρώπινα δικαιώματα , για να επιβάλλουν το προγραμμα και την εξουσία τους.
Γιατί το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι η ύπαρξη των α η β ατομικών δικαιωμάτων . Το ουσιαστικό πρόβλημα είναι ότι μόνον η ιδεολογία των ” ατομικών δικαιωμάτων” ( όπως αυτή δομήθηκε τον 18ο αιώνα) μπορεί να θεμελιώσει διανοητικά την άμυνα αυτών των ελευθεριών κι αυτών των δικαιωμάτων. Μια τέτοια θέση βέβαια είναι λαθος γιατί ιστορικά ήδη υπήρχε ( τα λέει το βιβλίο του Quentin Skinner) μια μεγάλη πολιτική παράδοση της ελευθερίας πριν τον φιλελευθερισμό , όπως για παράδειγμα , το δικαίωμα του να μην μπορεί κάποιος να συλληφθεί και να φυλακιστεί πριν γίνουν οι ανάλογες διαδικασίες ( το λει η Magna Carta του 1215). Επίσης ας μην ξεχνάμε ότι αυτή η ιδεολογία που αναφέρομαι εδώ κάνοντας της κριτική, στηρίζεται σε μια παράλογη φανταστική ανθρωπολογική θέση ,που θέλει τον Άνθρωπο πλήρως καλλιεργημένο Ανθρωπιστικά , πριν ακόμα την ύπαρξη της γλώσσας και της κοινωνίας . Κατ’αυτην τ’ατομικα δικαιώματα δεν μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους αληθινά. Αρα μπορούν να μειωθούν και να προσαρμοστούν στα πλαίσια μιας ιδεολογίας του “καλού , ηθικού συνόλου “. Πάνω σ’αυτη την ανάλυση στηρίχτηκε η αριστερή ιδεολογία η οποία και μεταφέρει τα πάντα στην λογική ότι το μόνο που υπάρχει και με βάση το οποίο ερμηνεύουμε τα πράγματα είναι το κοινωνικό στοιχείο . Βέβαια η αποτυχία του κοινωνικού μοντέλου όπως θέλησε να το εφαρμόσει η αριστερά ( ΕΣΣΔ, Κούβα, κλπ αλλά και Δυτική σοσιαλδημοκρατια) οδήγησε από τα χρόνια του ’80 ως σήμερα , μέσω της παγκοσμιοποίησης , σε μια βεβιασμένη εξ ανάγκης επιστροφή της ατομικότητας . Αυτή δεν έχει πια καμμία σχέση με το αρχικό ατομικό δικαίωμα αλλά παίρνει τις διαστάσεις ενός άναρχου ατομισμού κι ενός ανεξέλεγκτου εγωισμού και κυνικού φιλοτομαρισμου.
Το λαθος όμως αυτό που δίνει αντικειμενικά και μια λαθος κοινωνική οσορροπια ,οφείλεται και σ’αλλη επίσης αιτία . Το να θελουμε να δώσουμε στο άτομο την δυνατότητα ναναι ο κοινωνικός αφέντης σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να γίνει πρώτα απ’ολα ο κύριος των φυσικών του δυνάμεων . Κάτι τέτοιο όμως μοιάζει ως τώρα ανέφικτο. Γιατί; Γιατί ,αντί να θελουμε να το πετύχουμε αυτό μέσα από τον αρμονικό διάλογο με την “φύση” μας , αντιθετως επιτιθέμεθα στην Φύση μας. Δεν την ακούμε οπως ο Σωκρατης άκουγε τον εσωτερικό του “δαίμονα”. Δεν συνομιλούμε φιλικά και συνδημιουργικα μαζί της. Αντιθετως βαζουμε τον άνθρωπο ( το κάνει η ιδεολογία των άτομικων δικαιωμάτων από την οποία προέρχεται και το σημερινό “πολιτικά ορθον”) πάνω από την Φύση . Βάζουμε την Φύση ως εχθρό του ανθρώπου . Βάζουμε τον άνθρωπο να θέλει να την υποτάξει βίαια.Τα θεωρούμε αντιπάλους κι όχι συνεργούς στην ατομική και συλλογική συνειδησιακή καλλιέργεια. Αυτά τα στοιχεία , που μόλις ανέφερα ενδεικτικά , οδηγούν το άτομο να διαχειρίζεται το κοινωνικό στοιχείο όχι με βάση την αρμονική του αναζήτησή με την Φύση αλλά με βάση την ιδεολογική κυριαρχία του επ’αυτης.Το ατομικό δικαίωμα ως προϊόν ισορροπημένου διαλόγου με την Φύση του, υποχωρεί στο ατομικό δικαίωμα, ως προϊόν μιας κοινωνικιζουσας κυριαρχιας της ιδεολογίας των ατομικών δικαιωμάτων . Μ’αποτελεσμα ναχουμε φτάσει σ’εκφρασεις κι αντιδράσεις τύπου όπως ” έτσι μου αρέσει -είναι επιλογή μου δεν σας αφορά-κάνω ο,τι θέλω κλπ”. Και έτσι περνά κι ως τρόπος ζωής . Έτσι η ιδεολογία αυτή , μετά την αποτυχία των αριστερών επαναστάσεων , επιχειρεί να περάσει πονηρά κι αναίμακτα στα πλαίσια του σημερινού πολιτικά ορθον ,νόμους που καταργούν ηθικές αξίες , νόμους που προτείνουν κι επιβάλλουν το “κοινωνικα ” ουδέτερο, νόμους που διαλύουν πονηρά την οικογένεια στα πλαίσια μιας αντί-φυσικής προόδου , που διαλύουν την πατρίδα ως φυσική “εστία”, νόμους φιλελεύθερους που υιοθετούνται κι εξυπηρετούν τις πιο ακραίες εθνομηδενιστικες τάσεις του πιο άκρατου αριστερού νεοφιλελευθερισμου. Όσα δεν πέτυχαν οι κομμουνιστικές επαναστάσεις επιχειρούν να τα πετύχουν τώρα μέσα από τον Δούρειο ίππο τους, αυτον της ιδεολογίας των ατομικών δικαιωμάτων. Ας το κατανοήσουμε σαν μεγάλη απειλή για να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε. Για το καλό του μέλλοντος τουλάχιστον των παιδιών μας.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας της Τέχνης , ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Στο κανάλι Ενα 90.4 του Πειραιά 14.10.2021
MIXCLOUD.COM
https://www.mixcloud.com/KanaliEna904/o-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CE%B1%CE%B2%CE%B2%CE%AD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BB%CE%B9-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-904-14102021/?fbclid=IwAR3gQIc29mKESLUZBRc-lopVVlGgi0_EXrnpI-iqfgA6aHJpCJvD8lIcMVk
O Δημοσθένης Δαββέτας στο Κανάλι Ένα 90,4 | 14.10.2021
Listen to O Δημοσθένης Δαββέτας στο Κανάλι Ένα 90,4 | 14.10.2021
Ανέκδοτο κείμενο 20.10.2021
Εκει που χαίρομαι να σε δω
κάνω τα πάντα να χαθείς
Απο μπροστά μου .
Εκει που σ’επιθυμω παράφορα
Σου φεύγω βίαια .
Αυτό το πάθος είναι γεμάτο
Κόκκινη και μαύρη βροχή
Είναι το φως του δράκου
Η φωτιά του ποιητή
Όταν ενώ εχει καταφέρει
Να σκαρφαλώσει στο φεγγάρι
Δεν καταφέρνει να κρατηθεί
Και ξανά πέφτει όπως
Το βάσανο μιας
Σισυφιας βλαστήμιας.
Η θεολογία του χρήματος. (Ελεύθερος Τύπος 21.10.2021)
Η θεολογία του χρήματος.
Κατα μια πρόσφατη Αμερικανική στατιστική , οι εικοσιπέντε πρωτοκλασάτοι μάνατζερς των οίκων αξιολόγησης ,κερδίζουν περισσότερα απ’ολους τους καθηγητές νηπιαγωγείων στην Αμερική. Αυτή η διαπίστωση δεν ανήκει σε κάποιο αριστερό κόμμα , αλλα στην μελέτη των ειδικών ερευνητών που ασχολήθηκαν με το θέμα. Ταυτόχρονα όμως αυτή η στατιστική αναδεικνύει κι ενα σοβαρό πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών . Πρόκειται για την Δικτατορία του Χρήματος. Το χρηματοπιστωτικό διεθνές σύστημα επέβαλλε με τον Α η β τροπο ως την μοναδική αξία,το χρήμα , γύρω απο την οποία οι πολίτες τρέχουν, υπνωτισμένοι απο τις τεχνικές των τραπεζών. Ακούμε για παράδειγμα μόνιμα δίπλα μας γι’αρνητικα επιτόκια , για χρηματικά κέρδη και οικονομικά πρότζεκτς εκ του μηδενος ( το γνωστό ως quantitative easing των τραπεζών ) ,για ρεκόρ κερδών,γι’αγορες μετόχων και διαφορα αλλα ανάλογα.
Το κέντρο βάρους της δραστηριότητας μας , οδηγεί προς ενα είδος υπόσχεσης οικονομικού παραδείσου . Αντί η ενέργεια κι η εξυπνάδα μας να πηγαίνει στην παιδεία, την διπλωματία, την εκπαίδευση καλυτέρευσης διοικητικών υπαλλήλων , στην Ιατρική γνώση , στην δημοσιογραφία κλπ, το κέντρο βάρους της προσοχής μας εκπαιδεύεται για να μάθουμε το πως λειτουργούν οι μετοχές τραπεζών , το χρηματιστήριο κι η όλη γενικώς χρηματοπιστωτική δραστηριότητα . Κι όμως ήταν αυτός ο τρόπος σκέψης , αυτό το σύστημα συμπεριφοράς ,που οδήγησε σ’ανεργια διακοσίων εκατομυρίων ατόμων ( βάσει της τελευταίας έκθεσης του διεθνούς οργανισμού εργασίας ), που υποχρέωσε τα 2/3 των εργαζομένων να εργάζονται δίχως σταθερή σύμβαση εργασίας και που ακόμη το 47% των επαγγελμάτων δεν είναι ακόμα αναγνωρισμένα. Αυτό το είδος απόλυτης πίστης , ενα είδος Θεολογίας της αγοράς και των στενών συμφερόντων των πιστωτών , είναι η έμπρακτη απόδειξη δυσλειτουργίας του οικονομικού συστήματος. Τέτοια δείγματα είχαμε δει ήδη απο το 2008 με τις χρηματιστηριακές φούσκες και τις παράνομες επιθετικές συμπεριφορές των χρηματοπιστωτικών οίκων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι 117 αμερικανικες τράπεζες πλήρωσαν 200 δισεκατομμύρια δολάρια πρόστιμα σε παρανομίες που αφορούσαν ξέπλυμα χρήματος , χειραγώγηση συναλλαγματικών αγορών κλπ. Επτά χρονια μετα η κρίση επανήλθε κι όλοι μας βιώσαμε παγκοσμίως τις συνέπειες της. Ειδικά η χωρα μας γνώρισε πολύ καλα τι σημαίνει μια τέτοια κόλαση που παραλίγο να την βγάλει απο την Ευρωζώνη. Απ’οτι μάλιστα φαίνεται νέες κρίσεις υποβόσκουν διεθνώς στην περιοδο του (μετα)κορωνοιου. Οι αποτομες και μεγαλες αυξησεις των καυσιμων ειναι μια πρωτη προειδοποιηση. Και δεν θάχουν τελειωμό αυτές οι καταστάσεις όσο το ενδιαφέρον όλων είναι στραμμένο σε χρηματοπιστωτικά παιχνίδια . Προσωπικα πιστεύω ότι χρειάζεται πολιτική βούληση απο τα δυνατά κράτη έτσι ώστε η ενέργεια κράτους και πολιτών να μην εξαντλείται σε λογιστική φιλοσοφία. Πρέπει να στρέφεται αναλογικά σε ζητήματα πολιτισμού , παιδείας , περιβάλλοντος κι οτιδήποτε άλλο μπορεί να δώσει σφαιρική γνώση στον πολίτη. Η σφαιρική καλλιέργεια μπορεί να βοηθήσει και την οικονομία γιατί θα μπορεί να την αντιμετωπίζει απο άλλη , πιο καλλιεργημένη, ματια. Δεν πρόκειται για ουτοπική επιθυμία αλλα για ρεαλισμό . Ήδη σε κράτη όπως η Γαλλια το μπάτζετ για σφαιρική καλλιέργεια νέων αυξάνεται. Καιρός να το δει κι η Ελληνική κυβερνηση.
Δημοσθένης Δαββετας. Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής,εικαστικός,γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Ιγκμαρ Μπεργκμαν. Φιλμάροντας την τραγικότητα της ύπαρξης. (Ελεύθερος Τύπος 23.10.2021)
Ιγκμαρ Μπεργκμαν. Φιλμαροντας την τραγικότητα της ύπαρξης.
Ήταν ένα μεσημέρι Τετάρτης ,αν θυμάμαι καλά ,στο Παρίσι. Ήταν την περίοδο που εργαζόμουν ως αρθρογράφος στην γαλλική εφημερίδα Liberation. Γύρω στις 10 το πρωί. Το τηλέφωνο του σπιτιού μου χτυπά. Από την άλλη γραμμή του αναγνωρίζω την φιλική φωνή του Κώστα Γαβρά. ” Καλημέρα Δημοσθένη. Κώστας Γαβρας”. ” Καλημέρα Κώστα. Τι νέα;”. Η πρόταση του ήταν κάτι περισσότερο από ελκυστική. Μου πρότεινε να τον συνοδεύσω το ίδιο βράδυ στην Σουηδική πρεσβεία. ” Υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο;” τον ρώτησα. “Ναι . Θα συναντήσουμε τον Ιγκμαρ Μπεργκμαν. Μας περιμενει”. Τι εντυπωσιακή πρόταση. Το καταλαβαίνετε. Ενθουσιάστηκα ασυγκράτητα. Και συμφωνήσαμε την ωρα και το μέρος της συνάντησης ,έτσι ώστε να πάμε μαζί. Όπως κι έγινε. Γύρω στις έξι το απόγευμα συναντηθήκαμε κοντά στο κήπο -παρκο de Luxembourg, ακριβώς πίσω απο το σπίτι του Κώστα Γαβρά στην rue St. Jacques. Και οδικώς φτάσαμε λίγο αργότερα στην Σουηδική πρεσβεία. Περάσαμε παρέα την κεντρική είσοδο και περιμέναμε υπομονετικά στην ουρά την σειρά μας. Όλοι ανυπομονούσαν για να συναντήσουν τον Ιγκμαρ Μπεργκμαν που ήταν το τιμώμενο πρόσωπο. Περιμένοντας σκέφτηκα αυθόρμητα οτι ο Σουηδός δημιουργός του κινηματογράφου ,ο θρύλος για τότε παγκοσμίως, με είχε επηρεάσει καθοριστικά στα εφηβικά μου χρόνια. Υπήρχε μια υπαρξιακή αγωνία και ψυχικά αδιέξοδα στην θεματική των φιλμς του. Οι σχέσεις του με τις γυναίκες, τόσο δύσκολες κι αντιφατικές ,γεμάτες ένταση στα όρια του ψυχικού γκρεμού, η μάχη του με τους εσωτερικούς δαίμονες του, ο συμβολισμός των εικόνων του και κυρίως η αμφιλεγόμενη σχέση του με τον πατέρα του,θεοσεβουμενο θεολόγο,όπως και με την θρησκεία, μια σχέση έλξης κι απωσης ,πάθους και ψυχρότητας, ολ’αυτα με είχαν επηρεάσει ,είχαν σημαδέψει την νεανική συμπεριφορά μου.
Λάτρης του Ίψεν και κυρίως του Στριντμπεργκ που ήμουνα ,εύρισκα στον Μπεργκμαν μια “βορεια” στάση στους κινημστογραφικους του χαρακτήρες αλλά και ταυτόχρονα μια πανανθρώπινη κλασσική ψυχολογία που μπορούσε να θυμίσει Αρχαία Ελληνική τραγωδία. Ήταν τέτοια η παγκόσμια επίδραση τότε του Μπεργκμαν στον κινηματογράφο, ώστε θυμάμαι πως ,ο έγκριτος κριτικός του κινηματογράφου στην Εφημερίδα που τότε εργαζόμουν, την πασίγνωστη Libe (Liberation), ο Serge Daney, καλος μου φίλος, μου έλεγε συνέχεια και τοχε επίσης γράψει στα άρθρα του, οτι ο Μπεργκμαν με το τεράστιο ,όπως ο Picasso στην ζωγραφική , έργο του ,είχε σκεπάσει για πολλές δεκαετίες τον διεθνή κινηματογράφο κι ειδικά τον Σουηδικό . Οι σκέψεις μου όμως σταμάτησαν γιατί κάποια στιγμή φτάσαμε μπροστά στον Σουηδό σκηνοθέτη που βρίσκονταν πίσω από ένα γραφείο υποδεχόμενος τους καλεσμένους του. Μόλις είδε τον Κώστα Γαβρά αναπηδησε χαρούμενα, όπως κάποιος που συναντά έναν ” συνενοχο ” του στην δημιουργία. Μετά τους πρώτους σπασμούς ο Κωστας Γαβράς με έδειξε λέγοντας του :” αυτός είναι ο Έλληνας ποιητής που σου μιλησα”. Κι ο Ιγκμαρ Μπεργκμαν γύρισε προς το μέρος μου με κοίταξε για λίγο κι αμέσως έσκυψε και με χαιρέτησε σχεδόν με χειροφιλημα. Ταχασα. Έμεινα ακίνητος σαστισμένος. “Πως σας λενε” μου είπε. “Δημοσθένη ” απάντησα. Κι αμέσως πήρε ενα μικρό πετράδι που ήταν πάνω στο γραφείο και το έβαλε στο στόμα του. Μουπε κάποιες φράσεις με την πέτρα στο στόμα. Κατάλαβα αμέσως . Εννοούσε τον ρήτορα Δημοσθένη, τον Αθηναίο και συνονόματο μου ,που μιλούσε δύσκολα κι έβαλε πέτρες στο στόμα, ασκήθηκε και οχι μόνο μίλησε αλλά έγινε σπουδαίος ρήτορας. Και μου συμπλήρωσε Αγγλικά :” αν ήσουν δυνατός στο σώμα Δημοσθένη όπως στο μυαλό ποτε δεν θα διοικούσε ο Φίλιππος της Μακεδονιας”. Μειδίασα χαλαρά. Ο Μπεργκμαν ήταν γνώστης και της κλασσικής παιδείας. Τον ξαναιδαμε λίγο αργότερα με τον Γαβρά και μιλήσαμε. Δεν μιλούσε πολύ για κινηματογράφο αλλά για ιστορία, φιλοσοφία ,λογοτεχνία, με ένα τρόπο που έδειχνε προσήλωση . Όπως στα φιλμ του η στους χαρακτήρες τους ,το στοιχείο της ακρατης προσήλωσης τα χαρακτηρίζει και τα διαπερνά. Υπήρχε μια” θεολογικη” αυστηρότητα στα έργα του. Και δεν ήταν τυχαίο. Αυτή ήταν η αγωγή του.
Ο Ιγκμαρ Μπεργκμαν γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου του 1918 στην Ουψαλα και μεγάλωσε στην Στοκχόλμη. Ήταν γυιος Λουθηρανου παστορα ,το δεύτερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας. Η ανατροφή του ήταν αυστηρή κι ασκητική κι ένοιωθε καταπίεση. Προσπαθούσε συνέχεια να ελευθερωθεί από αυτήν. Γι’αυτο κι ο ίδιος χαρακτήρισε τα παιδικά του χρόνια οδυνηρά. Σπούδασε ιστορία και φιλολογία στο Πανεπιστήμιο . Κατά την διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της πόλης του ενδιαφέρεται για την σκηνοθεσία κι αρχίζει ν’ασχολειται με αυτήν. Πρώτα σκηνοθέτησε στο θέατρο κι ύστερα στον κινηματογράφο. Στα πιο σημαντικά θέατρα της Σουηδίας ανέβασε έργα των Αυγούστου Στριντμπεργκ, Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Λουίτζι Πιραντελλο, Αλμπερ Καμυ, Τενεση Ουιλιαμς ,Ζαν Ανουιγ, Μπερντολντ Μπρεχτ, Αντον Τσεχωφ κι άλλα. Οι επιλογές του δηλαδή ήταν συγγραφείς που έθεσαν υπαρξιακά ζητήματα, ζητήματα σχέσεων και μάλιστα διαπροσωπικών η μεταξύ των δυο φύλων, σχέσεις θανάτου, θρησκείας . Η θεματική αυτών των συγγραφέων αλλά και των φιλμς του Μπεργκμαν αργότερα που ξεκίνησε νσ σκηνοθετεί στον κινηματογράφο, ήταν η αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Επηρεασμένος απο την δύσκολη σχέση με τους γονείς του και κυρίως με τον πατέρα του με τον οποίο ήταν σε διαρκή διαμάχη, στήριξε την θεματική του στην αδυναμία ουσιαστικής επικοινωνίας των ανθρώπων με τον εαυτό τους και με τον θεό , την αμφισβήτηση αυτού του τελευταίου, το πρόβλημα αδιεξόδου των δύο φύλων μεταξύ τους, και γενικά της ανθρώπινης αγωνίας κι αδυναμίας να βρει την ισορροπημένη θέση του στον Κόσμο.
Αρχικά γύρισε συμβολικά φιλμ, οπως Η έβδομη σφραγίδα, οι Άγριες φράουλες, η τριλογία της σιωπής) . Από το 1970 όμως και μετά γυρίζει ταινίες όπως “η επαφη”,(1970) “κραυγες και ψιθυροι”, (1972) “προσωπο με προσωπο”, (1976) “το αυγο του φιδιου”,(1977), “φθινοπωρινη σονατα”,(1978),” οι μαριονετες”(1980). Ήταν τότε που είχε περάσει σε πιο λιτές σκηνοθεσίες ,προσπαθώντας να ερευνήσει βασικά την γυναικεία ψυχοσύνθεση και την αγωνιώδη προσπάθεια του ανθρώπου να γνωρίσει τον εαυτό του.
Ο πατέρας του τον θεωρούσε δαίμονα και τον τιμωρούσε συνεχώς. Πάντως κι ο ίδιος κατά τα δικά του λεγόμενα δεν ήταν αγιόπαιδο. Ήταν ανυπακουος ,εριστικός,αμφισβητούσε διαρκώς. Μάλιστα κάποτε με ένα σπο τα αδέλφια του είχε, με δικιά του ιδέα και πρωτοβουλία, οργανώσει να πνίξουν ένα απο τ’αδελφια του που ήταν μωρό στην κούνια. Κάτι που δεν έγινε κι όταν το έμαθαν οι γονείς του τον χτύπησαν.
Την εποχή που ο Μπεργκμαν ήταν ήδη παγκοσμίως γνωστός πολλοί μεγάλοι συνάδελφοι του τήρησαν αρνητική στάση απέναντι στην τηλεόραση. Αυτός όμως οχι. Σκηνοθέτησε πολλές διασκευές θεατρικών έργων τηλεοπτικά. Το αυτοβιογραφικό του φιλμ “Φανι και Αλεξανδρος” απέσπασε πολλά βραβεία σε διεθνή φεστιβάλ ,μεταξύ των οποίων και Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 1984 . Μετά που σταμάτησε να γυρίζει φιλμ το 1984 ,αφοσιώθηκε πλήρως στην σκηνοθεσία θεάτρου.Για το συνολικό του έργο έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις ,όπως το μεγάλο χρυσό παράσημο της Σουηδικής Ακαδημίας γραμμάτων και Τεχνών (1977), το Βραβείο της Βρετανικής Ακαδημίας κινηματογράφου και τηλεόρασης(1987) και άλλα μεταξύ των οποίων και το Βραβείο Φελιξ(1988).Ο Μπεργκμαν είναι η χαρακτηριστική περίπτωση κάποιου που κατα βάθος είναι “θρησκευομενος” με μια ευρεία έννοια πίστης ,γι’αυτο και υπάρχει το απόλυτο κι υπαρξιακά ακραίο των έργων του. Όμως συγκρούστηκε με τις θρησκευτικές πρακτικές της οικογένειας του κι έφτασε ν’αμφισβητησει την θρησκεία. Μπορεί κάποιος εύκολα να πει οτι υπήρξε μια από τις κορυφαίες μορφές της έβδομης τέχνης ,από αυτές που επηρέασαν καθοριστικά την ιστορία και την εξέλιξη του κινηματογράφου. Το βαθιά υπαρξιακό στοιχείο που εισήγαγε κι η αναζήτηση νοήματος ,έδωσαν μια σκοτεινή και συνάμα φωτεινή πλευρά στις ταινίες τους. Δείχνοντας με ωμό ρεαλισμό το αδιέξοδο και την σκληρότητα των ανθρωπίνων σχέσεων στην ζωή ,ταυτόχρονα υπήρξε ένας στοχαστής του κινηματογράφου. Μέσα από βιώματα σκληρά, προσωπικά, ανέπτυξε έναν στοχαστικό κινηματογραφικό λόγο κι έγινε η μεγάλη αναφορά όσων είχαν πνευματικές,υπαρξιακές και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Ο Γουντι Αλλεν δεν δίστασε να πει στην επέτειο των εβδομήντα του χρόνων οτι ο Ιγκμαρ Μπεργκμαν υπήρξε πιθανότατα ” ο μεγαλύτερος κινηματογραφιστής από την ανακάλυψη του κινηματογραφου”. Δημιούργησε συνολικά ενα έργο πλούσιου συναισθηματικού και πνευματικού πλούτου ,ενα έργο καθρέφτη της κοινωνίας ,που φανέρωνε καταστάσεις που όλοι βίωναν αλλά πολλοί λίγοι τολμούσαν ν’αναφερουν. Ενδιαφέρθηκε ως το τελος για το τραγικό της ανθρώπινης ύπαρξης και πάλεψε να φέρει στο φώς μέσα από την τέχνη του τις πιο λεπτές κι ανομολογητες πτυχές της ανθρώπινης τραγικότητας. Οι ταινίες του και τα θεατρικά του χαρακτηρίζονται από μια ασταμάτητη δίψα για να εμβαθύνει στα πράγματα. Έκανε ταινίες ενστικτωδώς ,όπως μια οργανική ανάγκη. Κάτι που μου θυμίζει μια φράση που μου είχε πει ο Φρανσις Μπεηκον : το να κάνω τέχνη είναι για μένα μια φυσική ανάγκη όπως η πείνα, η δίψα, η ο έρωτας. Κι έτσι δημιούργησε τα αριστουργήματα του: Ζώντας έντονα ,ζώντας με πάθος,ειδικά τις σχέσεις του με τις γυναίκες. Ζώντας και μετά χρησιμοποιούσε τα βιώματα του ως βασικό υλικό των με μαεστρία δημιουργημάτων του.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Η συνεντευξη με αφορμη τα τεσσερα νεα βιβλια μου στην εφημερίδα Πελοπόννησος 24.10.2021
Η εφημεριδα Πελοπόννησος με υπογραφη της κριστι Κουνινιωτη , δημοσιευει σημερα κυριακη 24/10/21, συνεντευξη μου με αφορμη τα τεσσερα βιβλια μου που εκδιδονται απο τις εκδοσεις ΚΑΚΤΟΣ, αρχες Νοεμβριου. Δυο απο αυτα ειναι το μυθιστορημα μου “το πορτρετο ενος τρομοκρατη” και οι #διαλογοι” ,οι συζητησεις μου με τους πιο σημαντικους συγχρονους παγκοσμιως εικαστικους.
Τις πρώτες μέρες του Νοεμβρίου θα κυκλοφορήσουν τέσσερα βιβλία του. Τίτλοι τους «Διάλογοι», «Το πορτρέτο ενός τρομοκράτη», «Είχε ελληνικές ρίζες ο Ναπολέων;» και «Ιστορία του ντιζάιν» -όλα από τις εκδόσεις «Κάκτος». Ο ποιητής, συγγραφέας, ζωγράφος, καθηγητής και Αισθητικής και Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι, Δημοσθένης Δαββέτας, μιλάει στην «ΠτΚ» για τα δύο πρώτα, ενώ θα ξαναέχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τα δύο τελευταία, προσεχώς.
Να ξεκινήσουμε από το μυθιστόρημά σας «Το πορτρέτο ενός τρομοκράτη». Ποιος είναι ο τρομοκράτης εν προκειμένω;
Ο τρομοκράτης είναι η ταυτότητα του καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης είναι μια επαναστατική οντότητα στο πλαίσιο του ότι προσπαθεί να αλλάξει τη γλώσσα και την έκφραση της τέχνης. Από επαναστάτης γίνεται τρομοκράτης γιατί έρχεται σε ρήξη με οτιδήποτε είναι στατικό και αντιδραστικό. Τον ενδιαφέρει η πρόοδος και η εξέλιξη. Τον ενδιαφέρει το φως και όχι το σκοτάδι.
Ο ήρωας αυτός, μίγμα αυτοβιογραφικών γεγονότων και μυθοπλασίας, ζει στο Παρίσι τη δεκαετία του ’80 και εργάζεται σε μία μεγάλη εφημερίδα, όπου δημοσιεύει συζητήσεις με κορυφαίους καλλιτέχνες.
Αρα, να υποθέσω ότι συνδέεται το μυθιστόρημά σας και ο μυθιστορηματικός σας ήρωας με τους «Διαλόγους», το έτερο βιβλίο σας που περιέχει τις συνομιλίες σας με σπουδαίους καλλιτέχνες.
Σαφώς, οι «Διάλογοι» είναι το προϊόν που εγώ ως Δημοσθένης Δαββέτας δημοσίευα στην εφημερίδα Liberation. Αρα, η ψυχολογική και πραγματολογική συνάφεια που υπάρχει ανάμεσα στα δύο βιβλία είναι ξεκάθαρη. Είναι σαν στο πορτρέτο ενός τρομοκράτη να υπάρχει το πορτρέτο ενός συγγραφέα, ενός ποιητή -γιατί από την ποίηση ξεκινάω. Από τη λέξη της ποίησης ξεκινάω και γράφω μυθιστόρημα, δοκίμιο ή οτιδήποτε άλλο, και μετά, αυτή η μία και μοναδική λέξη της ποίησης γίνεται εικόνα και τη ζωγραφίζω.
Πάμε, λοιπόν, στους «Διαλόγους» σας.
Πρόκειται για τη μετάφραση από τα Γαλλικά όλων των συζητήσεων που έχω κάνει, τα τελευταία 30 χρόνια, με τους πιο διάσημους καλλιτέχνες του κόσμου: Γουόρχολ, Μπόις, Αμπάμοβιτς, Γκίλμπερτ & Τζορτζ, Μπασκιά κ.λπ. Το βιβλίο περιλαμβάνει τόσο τις δημοσιευμένες στη Liberation συζητήσεις μας όσο και τις αδημοσίευτες. Στο εξώφυλλο, εικονίζομαι ανάμεσα στον Γιόζεφ Μπόις και τον Αντι Γουόρχολ, τα δύο πρόσωπα που σημάδεψαν τη ζωή μου καθοριστικά.
Πότε και πώς γνωρίσατε τον Γιόζεφ Μπόις;
Ημουν τότε 22-23 ετών, στο πτυχίο της νομικής, και ασχολιόμουν περισσότερο με πολιτική, συνδικαλισμό και ποίηση. Γνώρισα τον Μπόις, τυχαία, σε μια γκαλερί της Αθήνας και ύστερα πήγαμε για φαγητό. Τότε δεν ήξερα καν ποιος ήταν. Υπήρξε μια εντυπωσιακή ηλεκτρική συμπάθεια ανάμεσά μας και μου έδωσε τη διεύθυνσή του.
Οταν πήγα στο Παρίσι τού τηλεφώνησα, και αμέσως με κάλεσε στη Γερμανία και μου έδωσε υποτροφία στο Ντίσελντορφ, αρχικά, και μετά την περίφημη υποτροφία της DAAD στο Βερολίνο, την οποία πήρα ως νεαρός ποιητής. Κι έτσι, βρέθηκα εκεί, με συνυποτρόφους -ως ήδη καταξιωμένοι καλλιτέχνες αυτοί- τον Ταρκόφσκι, τον Μικ Τζάγκερ, τον Χέλμουτ Μπέργκερ, τον Φράνσις Μπέικον και πολλούς άλλους, οι οποίοι ζούσαν στο Βερολίνο.
Χάρη σε αυτή την υποτροφία, γνώρισα πολύ κόσμο, κι έπειτα όταν επέστρεψα στο Παρίσι, πρότεινα στη Liberation τη δημοσίευση των συζητήσεων που είχα κάνει με αυτές τις σημαντικές προσωπικότητες που γνώρισα στο Βερολίνο. Τις πήραν όλες, ενώ στη συνέχεια με συμπεριέλαβαν στη συντακτική ομάδα της εφημερίδας -όπου δημοσίευα άρθρα από ταξίδια που με έστελναν, συζητήσεις με άλλους καλλιτέχνες, όπως τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς με την οποία είχαμε μία τρυφερή σχέση…
Και η δεύτερη σημαντική για εσάς επιρροή, αυτή του Αντι Γουόρχολ, πώς προέκυψε;
Γνωρίστηκα αρχικά με τον Αλέξανδρο Ιόλα κι αυτός με σύστησε στον Αντι Γουόρχολ. Η γνωριμία μου με τον Γουόρχολ ήταν καθοριστική γιατί όχι μόνο με στήριξε, αλλά στη συνέχεια με γνώρισε με τον Ζαν Μισέλ Μπασκιά, τον Κηθ Χάρινγκ… Κι έτσι, είχα επαφές με τους νέους εξπρεσιονιστές και τους νέους άγριους στη Γερμανία και ταυτόχρονα με τους graffiti καλλιτέχνες στη Νέα Υόρκη. Εχοντας ως βάση τη Liberation, γνώρισα όλον τον κόσμο. Μου άνοιγε μια πόρτα κι εγώ άνοιγα δέκα…
Πώς σας διαμόρφωσαν, Μπόις και Γουόρχολ, ως άνθρωπο και καλλιτέχνη;
Καθοριστικά και ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη. Είχα φύγει από την Ελλάδα αρκετά συντηρητικός. Από μία εξαιρετική οικογένεια, δύο πολύ αγαπημένους γονείς, που τους θυμάμαι με μεγάλη αγάπη, οι οποίοι ήταν θεολόγοι. Εζησα τότε σε μια Ελλάδα αρκετά συντηρητική, σε ένα περιβάλλον φοβερά συντηρητικό, το οποίο με είχε τραυματίσει. Γιατί είχα μία αδελφή, η οποία ήταν ανάπηρη και ήμουν δακτυλοδεικτούμενος: «Ο αδελφός της ανάπηρης». Αυτό το bullying, που βίωσα στα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, δε θα το ξεχάσω ποτέ. Αντί για αγάπη γι’ αυτό το γεγονός, εισέπραττα ειρωνεία. Το φοβερό ήταν ότι πηγαίνοντας στη Γαλλία αλλά και στον Μπόις, με αγκάλιασαν όταν τους είπα το πρόβλημά μου και με διαβεβαίωσαν ότι θα το ξεπεράσω μέσα από τη δημιουργικότητα. Κι έτσι άρχισα σιγά-σιγά να δουλεύω με πάθος ανελέητο, γιατί από αυτούς τους καλλιτέχνες έβλεπα αγάπη. Με αναγνώριζαν, μου έδωσαν χώρο… Ο δε Μπόις, αφότου μίλησα μαζί του, μου είπε «You are a poet» (είσαι ποιητής). Ετσι ήταν. Ολα ξεκίνησαν από την ποίηση. Από την ποίηση πήγα στην εικόνα και από την εικόνα, στο έργο.
Αν είχατε μείνει στην Ελλάδα, δηλαδή, όλα αυτά θα είχαν μείνει θαμμένα μέσα σας.
Θαμμένα μέσα μου και ποιος ξέρει, ψυχικά και ψυχολογικά, πού θα με είχαν οδηγήσει…. Αυτοί οι καλλιτέχνες με θωράκισαν. Χάρη σε αυτούς πήρα απόσταση από την Ελλάδα και μπόρεσα να «ξαναδιαβάσω» την Ελλάδα. Είδα τα καλά και πέταξα όλα τα κακά της, τα οποία υπάρχουν ακόμα, δυστυχώς…
Δεν βλέπετε καμία πρόοδο, στο πέρασμα των χρόνων;
Ελάχιστη αλλαγή σε επίπεδο προσώπων, όχι σε επίπεδο θεσμών. Ομως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι στην Ελλάδα που φέρουν μέσα τους τη βαριά κουλτούρα του ανθρωπισμού, και με αυτούς μπορείς να συζητήσεις και να ονειρευτείς. Η Ελλάδα είναι η χώρα του έρωτα και της αγάπης. Στην Ελλάδα ερωτεύτηκα, αγάπησα και αγαπώ. Σε επίπεδο δουλειάς, η απόσταση από την ευρωπαϊκή αντίληψη είναι πολύ μεγάλη.
Το περιμένατε, αλήθεια, ότι θα διαγράφατε μια τέτοια πορεία;
Θα σας πω ένα περιστατικό. Ημουν 16 ετών και είχα διαβάσει στην εφημερίδα ότι ένας φιλόσοφος στη Γαλλία, ο Ζαν Πολ Σαρτρ, ήταν μετά το Μάιο του 68, είχε ιδρύσει μια εφημερίδα τη Liberation και τη μοίραζε με τους φοιτητές στους δρόμους. Αργότερα, η εφημερίδα αυτή έγινε η περίφημη Liberation. Οταν το διάβασα τότε, επειδή είχα μέσα μου τη σπορά του φιλοσόφου με πολιτική δράση, είπα αυθόρμητα στους συμμαθητές μου ότι μια μέρα θα πάω στη Γαλλία και θα δουλέψω στη Liberation. Μειδίασαν έως και με περιγέλασαν. Πήγα στενοχωρημένος στη μητέρα μου, κι εκείνη με αγκάλιασε και μου είπε: «Δε θα λες τα μυστικά σου. Είσαι αυθόρμητος, αλλά εγώ έχω εμπιστοσύνη σε σένα, κάποια μέρα θα πετύχεις κι αυτό το όνειρο». Το πρώτο μου άρθρο για τον Μπόις στη Liberation, που ήταν πρωτοσέλιδο, το έστειλα σε κάποιους από τους παλιούς μου συμμαθητές, γράφοντας: «Με αγάπη από τη Γαλλία, Δημοσθένης».
79
9 comments
3 shares
Like
Share
Σύγχρονη τεχνη: η στριγγλα που έγινε καπιταλιστικό αρνάκι. (Ελεύθερος Τύπος 27.10.2021)
Σύγχρονη τεχνη: η στριγγλα που έγινε καπιταλιστικό αρνάκι.
Βλέποντας αυτές τις μέρες την διάσημη έκθεση έργων τέχνης στο Παρίσι την πασίγνωστη πλεον διεθνώς FIAC, σκέφτηκα τα εξής και τα καταθέτω.
Υπάρχει μια παγιωμένη πια αντίληψη οτι η τέχνη έξ´ ορισμού ειναι αριστερή υπόθεση. Οχι γιατί υποχρεωτικά οι περισσότεροι καλλιτέχνες ειναι αριστεροί αλλα κυρίως γιατί εκ “φύσεως” της ειναι ανατρεπτική γυρεύοντας την ρήξη με τις παραδόσεις. Ειδικά η μοντέρνα ή αλλιώς νεωτερική τέχνη ειναι απο την γέννηση της ταυτισμένη με αυτή την πορεία που ταυτίζεται με τις λέξεις “πρόοδος”, “εξέλιξη”, “πρωτοπορία”. Δεν εχω καμία αντίρρηση οτι ναι, αυτή η τέχνη διαπερνάται απο τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Όμως εχω μια απορία. Γιατί αυτού του είδους η ανατρεπτική τέχνη ειναι αριστερή; Άρα υπάρχει δεξιά, καπιταλιστική, μη-ανατρεπτική τέχνη; Κι αυτή ποια ειναι; Ας δούμε τα ερωτήματα απο κοντα.
Η λογική της νεωτερικής ή σύγχρονης τέχνης ειναι αντί-παραδοσιακή. Τα έργα των καλλιτεχνών αμφισβητούν τις παραδοσιακές μορφές έκφρασης και στη θέση τους βάζουν νέες. Το νέο γίνεται πια η βασική, η κύρια ανησυχία αυτής της πορείας. Ο Πικάσσο με την συνεχή αλλαγή των στυλ του, ο Νταλύ, οι σουρεαλιστές, η Popart κι αλλα κινήματα εργάστηκαν πεισματικά προς αυτή την κατεύθυνση. Η αλλαγή για την αλλαγή έγινε βασική ιδέα ύπαρξης της νεωτερικής και σύγχρονης τέχνης. Η κριτικής της κριτικής, που έλεγε και ο Νίτσε, οδηγεί στην κριτική σαν διαρκή στάση. Συνεπώς η αμφισβήτηση της αμφισβήτησης γκρεμίζει τα πάντα και δεν αφήνει τίποτα σταθερό. Μια στάση καθαρά εικονομαχική στην σύγχρονη τέχνη.
Το περίεργο όμως ειναι οτι και η ουσία του καπιταλισμού στηρίζεται στην ίδια λογική οπως την ανέλυσε ο Γερμανός οικονομολόγος Σούμπετερ με την θεωρία του περί δημιουργικής καταστροφής. Οι παραγωγικές δυνάμεις πρέπει να παράγουν συνέχεια νέα προϊόντα, γιατί ο στόχος ειναι τα προηγούμενα να δίνουν την θέση τους στα επόμενα και μάλιστα σε αρκετά γρήγορο ρυθμό χάριν της κατανάλωσης. Μέσω αυτής της πορείας υπάρχει καινοτομία, οικονομική ανάπτυξη, δημιουργικότητα. Στην ουσία του ο καπιταλισμός διαπερνάται απο μια διαχρονική και διαρκή ανατρεπτικότητα οπως ειναι η εξέλιξη της βιομηχανικής κοινωνίας. Η καπιταλιστική λογική στηρίζεται σε ένα αντι-παραδοσιακό πνεύμα. Οπως θέλει να αλλάξει (οχι να καταστρέψει) τις παραδόσεις εκσυγχρονίζοντάς τες, ετσι παραμένει διαρκώς σε καινοτομική εγρήγορση, ερευνώντας και προσφέροντας νέα υλικά, νέους τρόπους χρήσης και λειτουργίας των μηχανημάτων. Τι παράξενο! Το ίδιο ανατρεπτικό πνεύμα, το καινοτόμο που διαπερνά την σύγχρονη τέχνη ανήκει και στην καπιταλιστική λογική. Τότε γιατί ειναι αριστερό το ανατρεπτικό του Πικασσο ή του Μπόυς ή του Ντυσάμπ; Πόσο μάλλον το οτι αυτοί οι καλλιτέχνες αλλά και γενικώς όλοι οι πετυχημένοι (με εξαίρεση την περίπτωση Βαν Γκόγκ) πουλούν τα έργα τους σε υψηλές τιμές και κέρδισαν εκατομμύρια; Ή η σύγχρονη τέχνη λοιπόν δεν ειναι αριστερή ή ο καπιταλισμός μπορεί να είναι αριστερός. Ας σοβαρευτούμε. Η τέχνη υπηρετεί την δημιουργική εξέλιξη και καινοτομία και ανήκει σε όλους. Δεν ειναι προνόμιο κανενός και στον καπιταλισμό τής δίνεται η ευκαιρία να αναπτυχθεί, να δείξει τις δυνατότητές της και την πλούσια ευρηματικότητα της γλώσσας της.
Δημοσθένης Δαββέτας
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Η συνέντευξη μου στον Ελ. Τύπο 31.10.2021
Η σημερινή μου 31/10/21 συνέντευξη στον Ελ. Τύπο.
Δημοσθένης Δαββέτας γράφει για τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, στο νέο βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος
«Με γοήτεψε με την προσωπικότητα, τον χαρακτήρα του και την “ελληνικότητα” του.
Με τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, τον μεγάλο Γάλλο στρατηλάτη, που κατέκτησε μεγάλο μέρος της Ευρώπης τον 19ο αιώνα, ασχολείται στο νέο του βιβλίο «Είχε ελληνικές ρίζες ο Μ. Ναπολέων;», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάκτος αυτή την εβδομάδα, ο καταξιωμένος συγγραφέας, εικαστικός, Καθηγητής Αισθητικής και Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο IESA και Paris IV στο Παρίσι, Δημοσθένης Δαββέτας. Το βιβλίο ρίχνει φως σε άγνωστες πτυχές της προσωπικότητας του Μεγάλου Ναπολέοντα, καθώς και στο θέμα της ελληνικής ρίζας από την πλευρά του πατέρα του, κάτι που ο ίδιος ο στρατηλάτης έκρυβε επιμελώς.
Τι προσέλκυσε τον συγγραφέα στο να ασχοληθεί με τον αυτοκράτορα της Γαλλίας;
«Η προσωπικότητα του. Το μίγμα φιλοσοφικών, πολιτιστικών αξιών κι οραμάτων που είχε, μαζί με μια ατομική ψυχολογία, που δεν μου φαινόταν παραδοσιακά γαλλική», λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, αποκλειστικά ο Δημοσθένης Δαββέτας. «Υπήρχε ταυτόχρονα η αίσθηση των ορίων και της θεσμικής ταυτότητας, αλλά και της ανατροπής τους. Τολμούσε, ονειρευόταν κι ήθελε να κάνει πράξη τα όνειρα του.
Ο Ναπολέων είχε μεγάλο πάθος και αγάπη για την Ελλάδα και τον ελληνικό Υπήρχε κάτι πιο βαθιά οικείο μεταξύ του Βοναπάρτη και της Ελλάδας, κάτι που ξεπερνούσε τον φλογερό φιλελληνισμό. Είχε μέθοδο, στρατηγική, όραμα, ήθελε ν ‘αναβιώσει την Ανατολική αυτοκρατορία με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, την οποία λάτρευε. Αλώστε είχε κι ενα παιδί που δεν αναγνώρισε, για ευνόητους κληρονομικούς λογούς, με μια αριστοκράτισσα Ελληνίδα του Φαναριού. Ο Μ. Ναπολέων ήταν πολεμιστής πολιτισμού, ιδεών, ήταν θεμελιωτής του συγχρόνου θεσμικού κράτους, έδωσε αξία στα ατομικά δικαιώματα και γενικώς ήταν εντυπωσιακά μορφωμένος ” ελληνικά”. Γνώριζε τα πάντα για την Ελλάδα, μάθαινε γι’ αυτήν, ζούσε με την αγωνία να γίνει ο “ελευθερωτής” της, όπως ο ίδιος εξομολογήθηκε στο memorial. Τέτοιες προσωπικότητες που συσπειρώνουν και εμπνέουν τον κόσμο λείπουν σήμερα. Όλη η τότε Γαλλία αλλά κι εκτός της χώρας τον λάτρευαν. Όπως και φιλόσοφοι σαν τον Χέγκελ τον πίστεψαν και τον θεωρούσαν σύγχρονο μοντέλο κοινωνικής δομής. Κοντολογίς ο Ναπολέων με γοήτεψε με την προσωπικότητα του, τον χαρακτήρα του και την “ελληνικότητα” του.
Είχε πράγματι ελληνική καταγωγή ο Μ. Ναπολέοντας; Ποια στοιχεία το αποδεικνύουν;
Ο Ναπολέων όπως όλα συνομολογούν είχε εκ πατρός ελληνικές ρίζες. Παρόλο που δεν υπάρχει η ληξιαρχική πράξη που να δηλώνει ότι ο Έλληνας Καλόμερος (το μανιάτικο όνομα καταγωγής του πατερά του) άλλαξε το όνομα του, το ιταλοποίησε και το έκανε Βuona-Parte, ωστόσο τα κείμενα, οι μαρτυρίες, η σιωπή του Ναπολέοντα που δεν αρνιόταν το γεγονός, αλλά ούτε και το δεχόταν επίσημα, όλα τέλος πάντων τα στοιχεία που θα διαβάσετε στο μικρό αλλά πυκνό βιβλίο, οδηγούν στο ότι ο Βοναπάρτης είχε μια προσωπική, πέρα από στενά φιλική, σχέση με την Ελλάδα και τους Έλληνες. Θα δείτε πολλά στοιχεία ντοκουμέντα στο βιβλίο και θα εκπλαγείτε.
Γιατί αφού είχε ελληνικές ρίζες, όχι μόνο δεν το ανέφερε αλλά αντιθέτως το απέκρυπτε;
Ήταν αδιανόητο για τους Γάλλους και το νέο αστικό θεσμικό σύστημα που τότε θεμελιωνόταν, να δεχτούν ότι ο Μ. Ναπολέων δεν ήταν μόνο Γάλλος. Σκεφθείτε ότι ακόμη και το γεγονός ότι γεννήθηκε στην Κορσική το αποσιωπούσαν όσο γινόταν, κάτι που κι ο ίδιος καλλιεργούσε, λέγοντας συχνά ότι δεν ήταν τίποτα άλλο πάρα Γάλλος. Η δύναμη του Βοναπάρτη ήταν ο λαός. Τον λάτρευαν. Ορκίζονταν στο όνομα του, ήταν έτοιμοι να πεθάνουν γι’ αυτόν. Δεν μπορούσε λοιπόν πάρα να ενσαρκώσει τον ρολό αυτό. Αλώστε η εξουσία γύρω από αυτόν δεν τον συμπαθούσε και τον επιβουλεύονταν. Δεν μπορούσε να χάσει το στήριγμα του, το γαλλικό πλήθος. Δεν ήθελε να δώσει τροφή για υπονόμευση στους πολίτικους του αντιπάλους. Έπρεπε να δείχνει πιο Γάλλος από τους Γάλλους. Ακόμα και όταν έλεγε “η καταγωγή ξεκινά από εμένα” δεν αρνούνταν ευθέως το ενδεχόμενο άλλης ρίζας ή καταγωγής του. Είναι μια απάντηση διπλωματική και μοντέρνα ταυτόχρονα μια και στην μοντέρνα σκέψη η καταγωγή είναι ο τόπος που γεννιέσαι. Και η Κορσική ήταν Γαλλική.
Η σχέση με τη μητέρα του πιστεύετε ότι έπαιξε ρόλο στην μετέπειτα πορεία του;
Η μητέρα του τον επηρέασε πολύ. Ήταν σκληρή κι αυστηρή γυναίκα. Έβλεπε λίγο αφ’ υψηλού τον άντρα της τον πατέρα του Ναπολέοντα, ο οποίος είχε λεβαντίνικο στυλ, ως Έλληνας του εξωτερικού. Ήθελε ο γιος της να μεγαλώσει με τον δικό της, καθολικό τρόπο. Δεν χαριζόταν στον Ναπολέοντα ,ο οποίος επιζητούσε την επιδοκιμασία της συχνά. Τον ενθάρρυνε μεν αλλά τον προσγείωνε ταυτόχρονα. Παράλληλα του έλλειπε η μητέρα του, καθώς από μικρός πήγε σε στρατιωτικές σχολές. Η Ζοζεφίνα που βασάνιζε τον Βοναπάρτη ήταν μια κακή απομίμηση της. Αξιοσημείωτο είναι ότι στη στέψη του Ναπολέοντα ως αυτοκράτορα δεν παραβρέθηκε. Πολλές οι εξηγήσεις. Θα το δείτε στο βιβλίο.
Ποια πιστεύετε ότι είναι τα προτερήματα στον χαρακτήρα του που τον ανέδειξαν ως Μέγα στρατηγό;
Η υπομονή, η πειθαρχία, η αντοχή στην σκληρότητα, το όραμα, ο ελληνικός πολιτισμός που του διεύρυνε το πνεύμα η καλλιέργεια του, η στρατηγική νικητή, η αποφασιστικότητα, το πάθος του για τον Μ. Αλέξανδρο του οποίου την πολεμική πρακτική και στρατηγική μέθοδο διαρκώς μελετούσε, η διάθεση κι η ικανότητα του να κάνει συμμαχίες ακόμη και με χώρους που κατά βάθος δεν συμπαθούσε κι η βούληση αλλά κυρίως η πιστή του ότι είχε έρθει με μια αποστολή στον κόσμο. Αυτά κι ακόμη τόσα αλλά έχτισαν την στρατιωτική ιδιοφυΐα του. Ήταν μονίμως ενα αουτσάιντερ έτοιμος να εκπλήξει. Κι είχε δυσπιστία σε όσους τον περιτριγύριζαν. Ήταν επίσης υπηρέτης των νέων αστικών θεσμών που εκσυγχρόνισαν την κοινωνία. Ήταν ένας μεγάλος εκσυγχρονιστής.
Μέγας Αμέξανδρος-Μέγας Ναπολέων: Ήταν και οι δυο τους εκσυγχρονιστές.
Τη σχέση του Ναπολέοντα Βοναπάρτη με τον Μέγα Αλέξανδρο διερευνά στο βιβλίο του ο Δημοσθένης Δαββέτας. Συγκρίνοντας τις δύο αυτές μεγάλες προσωπικότητες, επισημαίνει:
«Ήταν σκληροί κι οι δυο, πρώτα με τον εαυτό τους, πειθαρχημένοι κι απείθαρχοι, υπομονετικοί και προσηλωμένοι, λάτρεις της φιλοσοφίας και των γραμμάτων, με μια διάθεση διαρκούς σύγκρουσης και οικουμενικότητας. Τα κοινά τους σημεία ήταν ο εγκεφαλικός, ανορθόδοξος ως και κάποιες φορές υβριδικός πόλεμος που κι οι δυο έκαναν. Πολεμούσαν πάντα με στρατηγική το στοιχείο της έκπληξης και του ρίσκου. Είχαν τόλμη, θάρρος, πιστή στον εαυτό τους, ήταν συγκρατημένοι κι αυτοπειθαρχημένοι, άκουγαν κι αποφάσιζαν τελικά οι ίδιοι, είχαν πολιτιστικό όραμα και στόφα εμπνευσμένου κι εμπνευστή ηγέτη. Είχαν αξίες με τον ελληνικό πολιτισμό ως βάση. Κι οι δυο τους ήταν εκσυγχρονιστές εγκαταλείποντας το παλιό.
Οι διάφορες τους ήταν ίσως στο ότι ο Ναπολέων ήταν πιο κρυψίνους και υπόγειος. Κι υποχρεώθηκε να συγκρουστεί με όλους όσοι στράφηκαν εναντίον του. Ενώ ο Αλέξανδρος ήταν πιο μετωπικός και συσπειρωτικός. Ο Αλέξανδρος είχε πρότυπο τον Αχιλλέα, ο Ναπολέων τον Αλέξανδρο.
Ποιος ο ρόλος του Μεγάλου Ναπολέοντα στην Ελληνική Επανάσταση;
Σημαντικότατος. Συμβολικά και πρακτικά. Η μορφή του σπουδαίου στρατηλάτη που ενεργούσε ανοιχτά υπέρ της ελληνικής επανάστασης έδινε θάρρος κι ελπίδα στους σκλαβωμένους Έλληνες. Ο Ναπολέων ενσάρκωνε τη βοήθεια της Ευρώπης αλλά κυρίως του ιδίου του μεγάλου νικητή προσωπικά. Ήταν πρωταγωνιστής κι άφησε ακριβώς το στίγμα του γιατί είχε βαθύτατη ελληνική παιδεία και συνείδηση.
Γιατί σας ελκύουν οι μεγάλες προσωπικότητες της Ιστορίας;
Γιατί πάντα πίστευα και πιστεύω ότι αυτές οι εκτός ορίων ασυνήθιστες προσωπικότητες συνδυάζουν κι ενσαρκώνουν ικανότητες που δεν μπορούν να διαθέσουν οι “μηχανικές ” συλλογικές μορφές διοίκησης και διακυβέρνησης. Δηλαδή διαθέτουν ευφυΐα, ταλέντο, ελευθέρια, πολιτισμό και αδυναμίες. Είναι πιο συναρπαστική η ζωή κι η πορεία ενός ασυνήθιστου ανθρώπου για μένα πάρα ενός υπάκουου τυπικά σε ενα μηχανικό σύστημα. Γοητεύομαι από το ανορθόδοξα ανθρώπινο. Ανάλογα γραφώ και για την τέχνη. Όσους καλλιτέχνες αγαπώ κι ασχολούμαι έχουν κάτι το, ακραία κάποιες φορές, ασυνήθιστο, ανυπάκουο κι επαναστατικό. Μου αρέσουν οι εμπνευσμένοι αντιρρησίες.
Ποια είναι η επόμενη μεγάλη ιστορική προσωπικότητα με την οποία σκέφτεστε να ασχοληθείτε;
Μ ‘ ενδιαφέρει ο Γκάντι για τη μη-βία του, ο Μαντέλα για τη δύναμη συγχώρεσης που τον χαρακτήριζε και γενικά οι προσωπικότητες που είτε είχαν πολιτιστική σχέση με την Ελλάδα, είτε συγκεκριμένη φιλοσοφία όταν διοικούσαν. Μ ενδιαφέρει ο “βασιλιάς φιλόσοφος” που ονειρευόταν κι ο Πλάτων, που ήταν χαρακτηριστικό των σπουδαίων αρχαίων πολιτισμών με σύγχρονες προεκτάσεις.
Τρία ακόμα βιβλία μέσα στο Νοέμβριο
Μέσα στον Νοέμβριο κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κάκτος τρία ακόμα βιβλία του Δημοσθένη Δαββέτα. Πρόκειται, όπως μας ενημερώνει ο ίδιος για τα: «Η ιστορία κι η φιλοσοφία του Ντιζάιν», το μυθιστόρημα «Το πορτρέτο ενός τρομοκράτη”, οπού ” τρομοκράτης” είναι ακριβώς ο επαναστάτης καλλιτέχνης, ο επαναστάτης δημιουργικός άνθρωπος.
Επίσης το πολυαναμενόμενο βιβλίο ” Διάλογοι”. Πρόκειται για μετάφραση στα ελληνικά των συζητήσεων που για 25 περίπου χρόνια είχα με όλους τους διεθνείς πρωταγωνιστές εικαστικούς της σύγχρονης τέχνης. Μερικά ονόματα: Αντί Γουόρχολ, Γιόζεφ Μπόις, Μπασκιά, Αμπράμοβιτς, Χέλμουτ Νιούτον, Κουνέλλης, Σαμαράς, Τόνι Κραγκ, Άντονι Τάπιες, Κιθ Χάριγκ, Μπάζελιτς, Λούπερτς, Γκίλμπερτ και Τζωρτζ, Μάριο Μερτς και τόσους μα τόσους άλλους. Ενα χρησιμότατο εργαλείο κυριολεκτικά για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν για την σύγχρονη τέχνη.
Info:Δημοσθένης Δαββέτας: «Είχε ελληνικές ρίζες ο Μ. Ναπολέων;», εκδόσεις Κάκτος, κυκλοφορεί μέσα στην βδομάδα.
Λεζάντες:
Δύο ζωγραφικά έργα του Δημοσθένη Δαββέτα που αναπαριστούν τον Μεγάλο Ναπολέοντα.
Αρθρο της εφημεριδας Πελοπόννησος «Είχε ελληνικές ρίζες ο Ναπολέων;» (εκδ. Κάκτος).
Το σημερινό αρθρο της εφημεριδας Πελοπόννησος με υπογραφη Κριστη Κουνινιωτη. Για το βιβλιο μου για τον Μ. Ναπολεοντα.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από τον θάνατο του Μεγάλου Ναπολέοντα, κυκλοφορεί σε λίγες μέρες το βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Είχε ελληνικές ρίζες ο Ναπολέων;» (εκδ. Κάκτος). O καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικός αναλυτής καταθέτει στην «ΠτΔ» στοιχεία που προέκυψαν από τις έρευνές του και εξηγούν το ερωτηματικό του τίτλου του νέου του έργου.
Πώς προέκυψε η ιδέα αυτού του βιβλίου, τον ρωτάμε; «Προέκυψε όταν βρέθηκα για πρώτη φορά στην Κορσική, στην περιοχή Καργκέζε, και είδα πάρα πολλά μανιάτικα επώνυμα. Ρώτησα, και μου είπαν ότι πρόκειται για Μανιάτες που ήταν εκεί από τον 17ο αιώνα. Εκανα, λοιπόν, μια έρευνα και διαπίστωσα ότι υπήρχε μία μετανάστευση εκατοντάδων Ελλήνων, μεταξύ αυτών και Στεφανόπουλων, από το Οίτυλο της Μάνης, μέσω Γένοβας, στην Κορσική, όπου δημιούργησαν μια μεγάλη αποικία. Ερευνώντας περαιτέρω, ανακάλυψα κάποια στοιχεία, τα οποία μου προκάλεσαν ερωτήματα όσον αφορά στις ελληνικές ρίζες του Ναπολέοντα, εξ ου και το ερωτηματικό στον τίτλο. Είναι όμως τόσο προφανή που καταλήγουν σε ένα βέβαιο συμπέρασμα» απαντά.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή, όπως μας τα αφηγήθηκε ο συγγραφέας.
ΑΠΟ ΚΟΜΝΗΝΟΙ, ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΙ
«Ο τελευταίος γιος των αυτοκρατόρων Κομνηνών, δέκα χρόνια μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, σώθηκε από τη σφαγή του Μωάμεθ και κατέφυγε στην ελεύθερη Μάνη, όπου δημιούργησε οικογένεια με την κόρη ενός προύχοντα. Ο ένας εκ των δύο εγγονών του, ο Στέφανος, σκοτώθηκε σε μια ενέδρα και για να τον τιμήσει η οικογένειά του υιοθέτησε το όνομα Στέφανος από την Πόλη, εξ ου κι έγιναν Στεφανόπουλοι. Από τους οποίους, αν δεν πέφτω έξω, προέρχεται και ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας (Σ.Σ: Αυτό δεν έχει τεκμηριωθεί), αλλά σίγουρα ο Τζορτζ Στεφανόπουλος, ο σύμβουλος του Κλίντον, ο οποίος μάλιστα πήγε να προσκυνήσει στην Κορσική».
ΑΠΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΣΙΚΗ
«Οι Στεφανόπουλοι ήθελαν αρχικά να πάνε στη Σικελία, αλλά επειδή εκεί μαινόταν ο πόλεμος Ισπανίας-Γαλλίας, αποφάσισαν, μέσω της Γένοβας, να πάνε στην Κορσική. Οι αρχηγοί της Γένοβας τους υποδέχτηκαν με τιμές αυτοκρατόρων, τους έθεσαν όμως, έναν όρο: Να αναγνωρίσουν την πνευματική αρχή του Πάπα. Τραγικός όρος, αν αναλογιστούμε ότι έχοντας αρνηθεί να εξισλαμιστούν, υποχρεώνονταν, τώρα, να ασπαστούν τον καθολικισμό. Μην έχοντας εναλλακτική, ακολούθησαν την προτροπή του Επισκόπου τους και παρέμειναν κρυπτο-ορθόδοξοι.
Εγκαταστάθηκαν στην Παομία, ένα εγκαταλειμμένο αλλά πανέμορφο μέρος, και μέσα σε μία διετία το μετέτρεψαν σε παράδεισο. Ο φθόνος των Γενοβέζων προκάλεσε έριδες, οπότε έφυγαν και πήγαν στο Αιάκειο, υπό την προστασία των Γάλλων τότε. Από εκεί ξεκίνησε ο ξεσηκωμός των Κορσικανών με ηγέτη τον Παολί εναντίον των Γενοβέζων. Στο Αιάκειο ένιωθαν ασφαλείς. Εκεί γεννήθηκε ο Μ. Ναπολέων».
ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ Μ. ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ
«Οπως λέει η ιστορία, ένας από τους πρώτους γιους του πρώτου Κομνηνού-Στεφανόπουλου που πήγαν στην Παομία, μετέβη στην Τοσκάνη, με σκοπό να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά. Μολονότι ήθελε, αργότερα να επιστρέψει, ο θάνατος του πατέρα του τον κράτησε μόνιμα στην Τοσκάνη. Εγγονός ή δισέγγονος αυτού (υπάρχει το γενεαλογικό δέντρο στο βιβλίο ) αποφάσισε να επισκεφθεί τους δικούς του στην Κορσική, όπου και εγκαταστάθηκε. Ασκούσε το δικηγορικό επάγγελμα και απέκτησε οκτώ παιδιά, ένα εκ των οποίων, ο Ναπολέων».
ΚΑΛΟΜΕΡΟΣ-ΜΠΟΝΑΠΑΡΤΕ (BUONΑPARTE)
«Κάποιοι θα αναρωτηθούν από πού συνάγεται ότι ο Ναπολέων είχε το μανιάτικο επώνυμο Καλόμερος, το οποίο μετέτρεψε σε Μποναπάρτε. Πόσω μάλλον από τη στιγμή που η ληξιαρχική πράξη έχει χαθεί. Ωστόσο, τίθενται τα εξής ερωτήματα:
1) Ενας εύπορος Μποναπάρτε από την Τοσκάνη θα πήγαινε στην Κορσική σε περίοδο εξέγερσης και θα έμενε δίπλα στους Στεφανόπουλους;
2)Σύμφωνα με τα κείμενα και τις καταθέσεις που έχω: Οσο φιλέλληνας και να ήταν, ο Ναπολέων, θα μιλούσε Ελληνικά με τους γείτονες, που ήταν κι αυτοί οικογένεια του Δημήτρη Στεφανόπουλου; Για να μιλάει Ελληνικά, σημαίνει ότι τα είχε μάθει και τα είχε ανάγκη.
3)Ο Ναπολέων μεγάλωσε «στην αγκαλιά» των Στεφανόπουλων. Οταν πέθανε ο πατέρας του, εκείνος ήταν γύρω στα 10, κι όταν αποφάσισε να καταταγεί στον στρατό, πήγε στο Παρίσι, μόλις 15 ετών, και την κηδεμονία του ανέλαβε ο Δημήτρης Στεφανόπουλος, ο οποίος φρόντισε να φοιτήσει στη Στρατιωτική Σχολή. Γιατί δεν ανέλαβε την κηδεμονία του κάποιος από την οικογένεια της Κορσικανο-Ιταλίδας μητέρας του Λετίτσια; Πώς εξηγείται τόση οικειότητα με τον Στεφανόπουλο;
Επίσης, η πρώτη πραγματεία που έγραψε ο Ναπολέων στα 15 του, ήταν για τους Μανιάτες, τους οποίους συνέκρινε ως προς τη στρατιωτική αγωγή με τους Σπαρτιάτες. Ποιος ο λόγος να γράψει για τους Μανιάτες, αν δεν τον συνέδεε τίποτα μαζί τους;».
ΤΙ ΓΡΑΦΕΙ Η ΔΟΥΚΙΣΣΑ ΝΤ’ ΑΜΠΡΑΝΤΕΣ
«Η δούκισσα Λωρ Ντ’ Αμπραντες, κόρη της Πανώριας, αδελφής του Στεφανόπουλου, γράφει στα απομνημονεύματά της ότι ο Ναπολέων ήταν Καλόμερος-Μποναπάρτε. Τη χαρακτήρισαν ευφάνταστη. Ωστόσο, έγραψε το βιβλίο της μαζί με τον Μπαλζάκ, κορυφαίο όνομα της γαλλικής λογοτεχνίας. Θα έγραφε τέτοιες ανοησίες ο Μπαλζάκ;
Στο βιβλίο της διαβάζουμε, επίσης, ότι κάθε μεσημέρι ο μέγας στρατηλάτης έτρωγε στο σπίτι της μητέρας της, Πανώριας. Κι όταν αυτή του ζήτησε, κάποτε, να βρει μια δουλειά σε έναν Στεφανόπουλο από την Κορσική, κι ο Ναπολέων το αμελούσε, τον έδιωξε από το σπίτι της. Ποιος θα τολμούσε κάτι τέτοιο;
Υπάρχουν, όμως, κι άλλα στοιχεία: Ο Ναπολέων έστειλε τον Νικολό και τον Τίμο Στεφανόπουλους στη Μάνη για να ερευνήσουν τις συνθήκες και τις προθέσεις των Μανιατών ως προς την Ελληνική Επανάσταση.
Επίσης, απευθυνόμενος, κάποια στιγμή, στον Τίμο, τον αποκάλεσε στα Ιταλικά ”zio” (θείο). Αυτά αναφέρει ο Στεφανόπουλος στο βιβλίο του (γραμμένο Ιταλικά και Ελληνικά) που εκδόθηκε στην Αγγλία το 1800. Οταν μεταφράστηκε αργότερα στα Γαλλικά, υπό την επίβλεψη του Βοναπάρτη, η προσφώνηση αυτή και κάποια άλλα, αφαιρέθηκαν».
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ
«Θα αναρωτηθεί κανείς. Γιατί δεν αρνήθηκε ποτέ τις φήμες ο Μ. Ναπολέων αλλά ούτε τις επιβεβαίωσε; Δεν του τέθηκε το ερώτημα περί την καταγωγή του όσο ζούσε; Βεβαίως του τέθηκε. Η απάντησή του ήταν ”Μην ψάχνετε πουθενά την καταγωγή μου. Η καταγωγή μου ξεκινάει από εμένα. Είμαι Γάλλος, ξεκινάει από τη Γαλλία”. Εύλογο. Ηταν ο εθνικός ήρωας των Γάλλων, πατέρας του γαλλικού έθνους που γεννήθηκε μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Πώς ήταν δυνατό να αμφισβητηθεί η γαλλικότητά του;».
«ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΤΣΑΡΟ»
«Ενα άλλο στοιχείο που διαθέτουμε, είναι ότι ο Ναπολέων, πέραν του ότι ήταν γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, είχε επικοινωνία με τον Ρήγα Φεραίο, είχε ζητήσει από τον Κοραή να μεταφράσει τον Στράβωνα στα Γαλλικά, περιβαλλόταν από Ελληνες, είχε παράνομη σχέση με μια Ελληνίδα αρχόντισσα από την Κωνσταντινούπολη με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον οποίο δεν αναγνώρισε αρχικά, αλλά έπειτα τον πήρε στην αυλή και τον διόρισε στρατηγό. Οταν, μάλιστα, ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄του ζήτησε να χωρίσει την Κωνσταντινούπολη στα δύο, ο Ναπολέων, χτυπώντας το χέρι στο τραπέζι, του απάντησε: ”Αυτό το διαμάντι της Ανατολής δεν θα χωριστεί ποτέ. Πρέπει να γίνει η πρωτεύουσα μιας ανατολικής αυτοκρατορίας”. Ποιος δυτικός καθολικός θα ενδιαφερόταν να ξαναχτίσει την ανατολική αυτοκρατορία με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη από τη στιγμή που ξέρουμε πολύ καλά ότι οι παπικοί άφησαν τους Τούρκους να καταλύσουν το ανατολικό μέρος για να μπορέσουν αυτοί, στο δυτικό, να φτιάξουν τον σύγχρονο κόσμο;».
«Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ»
«Οταν δε ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας, κατά την τελετή της στέψης, πήρε το στέμμα από τα χέρια του Πάπα και το έβαλε μόνος του. Αυτό ερμηνεύεται διπλά: 1) Διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους και 2) σύμφωνα με τη δική μου ερμηνεία, έμμεσα και διακριτικά τιμώρησε τον Πάπα, αρνούμενος να τον ”καπελώσει” όπως ”καπέλωσε” τους προγόνους του, ζητώντας τους υποταγή στον καθολικισμό.
Εξορισμένος στο νησάκι της Αγίας Ελένης, στην τελευταία του συνέντευξη ο Ναπολέων είπε: ”Η Ελλάδα περιμένει τον ελευθερωτή της” συμπληρώνοντας ότι κακώς δεν ξεκίνησε την Ελληνική Επανάσταση, αλλά παρασυρμένος από το Διευθυντήριο έκανε την εκστρατεία στην Αίγυπτο και μετά στη Ρωσία… Πρόσθεσε δε ότι όποιος απελευθέρωνε την Ελλάδα θα κυβερνούσε δίπλα στον Πλάτωνα, τον Σωκράτη, τον Αριστοτέλη…».
Και ο Δημοσθένης Δαββέτας καταλήγει: «Με βάση όλα τα παραπάνω, το βιβλίο μου ξεκινάει με ένα ερώτημα περί την καταγωγή του μεγάλου στρατηλάτη και καταλήγει στο ερώτημα: ”Μετά από όλα αυτά, αναγνώστη, τι πιστεύεις; Είχε ή δεν είχε ελληνικές ρίζες ο Μ. Ναπολέων;”».
Ο Θυμός της ΓΑΙΑΣ. (Ελεύθερος Τύπος 04.11.2021)
Ο Θυμός της ΓΑΙΑΣ.
Η σημασια του περιβάλλοντος στην αυτογνωσιακη ανθρώπινη εξέλιξη υπήρξε πάντα καθοριστική . Στην Κλασσική αρχαιότητα η σχέση Ανθρώπου -Φύσης ήταν συντροφική . Υπήρξαν μεταξύ τους συνεργοί και συνοδοιπόροι στην βελτίωση της πολιτισμικής συνείδησης. Το φυσικό φαινόμενο λειτούργησε ως καθρέφτης και ταυτόχρονα εργαλείο ανακάλυψης των πλουσίων κι αγνώστων ανθρωπίνων δυνατοτήτων.
Απο το τέλος όμως της Αναγέννησης με πρωταγωνιστή τον Καρτέσιο και πιο μετα, τον Διαφωτισμό , η σχέση αυτή διαταράχτηκε μονόπλευρα. Ωθούμενος απο μια αφελή “θεολογική”πεποίθηση της επιστήμης , όπως έλεγε κι ο Νιτσε , ο Άνθρωπος, πίστεψε ότι, όχι μόνο μπορούσε ν’αλλαξει την Φύση, αλλα και να κυριαρχήσει πάνω της. Ειδικά την εποχή της βιομηχανικής νεωτερικοτητας ,ο νεωτερικος άνθρωπος , όντας βέβαιος ότι μπορούσε να γίνει κύριος της Ιστορίας αποσπώντας την απο την Φύση, μετατράπηκε σ’εχθρο του πλανητικού οικοσυστήματος με κίνδυνο μια μελλοντική οικοκτονια.Με περισσο λοιπόν θράσος άρχισε να εκμεταλλεύεται αχόρταγα ανανεώσιμες και μη-ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Συγκέντρωσε μαζικά ως έμπορικη εκμετάλλευση την γήινη αφαίμαξη του και την έβαλε στην υπηρεσία του οικονομικού κέρδους ,αδιαφορώντας για τον βιασμό της γης που διέπραττε . Οι Χθονιες όμως δυνάμεις δεν μπορούσαν να μείνουν δίχως απάντηση. Εκτός απο μια αυξημένη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων τα τελευταία χρονια, βιώνουμε την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Μετα απο μια περίοδο σταθερότητας δέκα χιλιάδων χρόνων , ζούμε σημερα την αρχή μιας γεωλογικής απορρύθμισης. Σε περίπτωση που ο πλανήτης υπερθερμανθεί όπως επιστήμονες υπολογίζουν το 2100 κατα 4 βαθμούς Κελσίου , θα πρόκειται για μοναδικό κι αχαρτογράφητα επικίνδυνο φαινόμενο , εδώ και δεκαπέντε εκατομμύρια χρόνια. Αλλά κι η σημερινή επιμήκυνση της βιοποικιλότητας με ρυθμό κατα δέκα ως εκατό φορές περισσότερο απο τον φυσικό , απειλεί μ’εξαφανιση 25% ως 50% των ζωντανών φυσικών ειδών. Η επικίνδυνη αυτή κατάσταση έρχεται αντιμέτωπη με το ίδιο το γήινο σύστημα. Βρισκόμαστε μπροστα σε μια νέα γεωλογική ηλικία. Οι χθόνιες δυνάμεις της ΓΑΙΑΣ αντιδρούν και θ’αντιδρασουν μελλοντικά ακόμη περισσότερο προκαλώντας έντονα κι επικίνδυνα κλιματικα φαινόμενα. Η βεβαιότητα κυριαρχίας του Ανθρωπου επι της Φύσης ήταν ενα είδος αυτοεξαπατησης. Καιρός να γίνει κατανοητό και να σταματήσει η αφελής περιπέτεια οικοφονιας της Φύσης. Γιατι θάναι ίσως αργά όταν νοιώσουμε τι σημαίνει ν’αγριευουν πραγματικά οι χθόνιες δυνάμεις της ΓΑΙΑΣ.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας τέχνης στο IESA Παρίσι, Ποιητης, εικαστικός.
Στο Κρητη Tv 05.11.2021
Η χθεσινη μου 5/11/21 συζητηση με τον Γ. Σαχινη στο Κρητηtv, για τον Μ. Ναπολεοντα ,την τεχνη και την Αισθητικη ,μ’αφορμη τα προσφατα εκδοθεντα βιβλια μου.
https://www.youtube.com/watch?v=iZD2eea5f38&t=44s
Ο καταξιωμένος συγγραφέας, εικαστικός, Καθηγητής Αισθητικής και Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ecole d’ Arts et de Communication στο Παρίσι, Δημοσθένης Δαββέτας, σε μια συζήτηση που υπόσχεται να μας καθηλώσει, ξεκινάει με το μεγάλο «τέκνο» της Κρήτης.
– Μίκης Θεοδωράκης… Ο μουσικός , πνευματικός και πολιτιστικός «Ογκόλιθος» ως παγκόσμιο σημείο αναφοράς και τι σηματοδοτεί το έργο που κληρονόμησε στη Τέχνη και τον Πολιτισμό ως υποκείμενο και δημιουργία των ανθρώπινων κοινωνιών , με το βιολογικό του τέλος, ως μεγάλος Έλληνας δηλαδή ως Άνθρωπος της Οικουμένης
Ο Δημοσθένης Δαββέτας , αμέσως μετά, ανοίγει μια συναρπαστική παλέτα συζήτησης και ιδεών με αφορμή το νέο του βιβλίο με τον τίτλο πρόκληση:
– « Είχε Ελληνικές ρίζες ο Μ. Ναπολέων» ; Mία σύνθεση ιστορικών στοιχείων ,προϊόν έρευνας, τα οποία αφήνουν ανοικτό το θέμα της εκ πατρός ,εκ Μάνης, ελληνικής καταγωγής του Ναπολέοντα.
Γιατί ο ίδιος ούτε το δέχτηκε ούτε το αρνήθηκε δημόσια; – «Διάλογοι»
Οι συζητήσεις με όλους τους πρωταγωνιστές της σύγχρονης τέχνης που ο Δημ. Δαββέτας κάνει από την δεκαετία του ’80 και δημοσιεύτηκαν κατά μεγάλο μέρος στην εφημερίδα Λιμπερασιόν. Άντυ Γουόρχωλ , Γιόζεφ Μπόις, Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Σάι Τουόμπλι, Αντρέ Μασόν, , Γκέορκ Μπάζελιτς, Ζαν Μισέλ Μπασκιά , άλλοι διάσημοι μιλούν για τα μυστικά της τέχνης τους. – «Το πορτρέτο ενός τρομοκράτη» ( μυθιστόρημα). Ένα μίγμα αυτοβιογραφίας και μυθοπλασίας που μιλάει για τις κοινωνίες και τον άνθρωπο σε συνθήκες καραντίνας και λογοκρισίας , προλέγοντας καταστάσεις του μέλλοντος μας.
Ο Πλάτωνας κι η Μοντέρνα Τέχνη. (Ελεύθερος Τύπος 06.11.2021)
Ο Πλάτωνας κι η Μοντέρνα Τέχνη.
Κατά την θεωρία του Πλάτωνα η ζωγραφικη τέχνη είναι Μίμηση της Φύσεως η οποία με την σειρά της είναι Μίμηση της ιδέας. Μ’αλλα λόγια η ζωγραφική είναι τρίτη στην Πλατωνική αισθητική σκεψη.Δίχως αυτο να σημαίνει τρίτη ως αξία.
Στην προσπάθεια του να φτάσει στην αλήθεια της υπέρτατης γνώσης ,δηλαδη στις Ιδέες, ,ο Πλάτωνας κατάλαβε οτι μια ιδέα για να γίνει αντιληπτή πρέπει να βιωθεί μέσω της ενσάρκωσης. Δηλαδη μεσω σωματος και ψυχης. Που σημαινει οτι ο α η β ανθρωπος μεσα απο το σώμα( που λεγοταν “σημα ” ) και την ψυχή εχει την δυνατότητα να μετεχει στον κόσμο των Ιδεών ,τον κόσμο της ουσιαστικής γνώσης. Η τριάδα Ιδεα-Ψυχη-Σωμα ,ηταν η δομη της Πλατωνικής σκέψης. Είναι η βασική συνθήκη ώστε
μέσα από αυτήν την διαδρομή-εμπειρία,(από το σωμα στην Ιδέα) μπορεί κάποιος να μπει στον κοσμο των ιδεων, δηλαδή στην υπέρτατη, την πραγματική Σοφία κατά τον Πλάτωνα.
Η τέχνη ,(αυτή που έχει νου ( εχ-νοι) όπως μας λέει ο Πλάτωνας για την ετυμολογία του όρου Τέχνη ,στον διάλογο του Κρατυλος) ,είναι ενας τρόπος ,ενα μεσο ,μια γλώσσα ,μέσω της οποίας και μεσα στην οποία ( δι-αυτης κι εν-αυτης) υπάρχει η δυνατότητα για να φτάσει κάποιος στο βασίλειο των Ιδεών
Αλήθεια- Καλον- Ωραιον
.
Το Πλατωνικό τρίπτυχο συνεπώς ” Αληθεια-Καλον-Ωραιο”, μπορει να γίνει πράξη και μέσω του έργου Τέχνης. Αυτο το τελευταίο είναι μια μορφή ενσαρκωσης της θεωρίας των Ιδεών του Πλάτωνα.
Πιο συγκεκριμένα.
Το έργο Τέχνης έχει σωμα. Που σημαίνει : εχει αισθητη πραγματικοτητα. Τα υλικά ,τα χρώματα ,τα σχέδια ,οι συνθέσεις, ο,τι τέλος πάντων αποτελεί ,την αισθητη ,την αισθητική ύπαρξη του έργου είναι το σώμα της Τέχνης, είναι η αισθητή της οντότητα.
Αυτό όμως απο μόνο του δεν έγινε . Χρειάστηκε η παρέμβαση του ζωγράφου ,του καλλιτέχνη ,ο οποίος ενεργοποίησε την δύναμη υλικών ,χρωμάτων κλπ κι έτσι γεννήθηκε η τελική μορφή που βλέπουμε.
Για να παράγει αποτελέσματα αυτη ,δηλαδή να προκαλεί συγκινήσεις, αντιδράσεις ,ερωτήματα ,προβληματισμούς ,απορίες η θαυμασμό , πρέπει να εμπεριέχει δυο χαρακτηριστικά
Η ψυχή του έργου Τέχνης.
. Να’χει “ψυχη” και ταυτόχρονα μέσω αυτής να μπορει αν θέλει ο θεατής να ν’ανακαλυψει η να του αποκαλυφθεί η ιδέα ,δηλαδή η υπέρτατη γνώση της αλήθειας.Μπροστά σ’ένα σπουδαίο έργο τέχνης μπορεί κάποιος να βιώσει αισθητικές ,ψυχικές χαρες αλλά και να φτάσει σε ενα υψηλο επίπεδο μετοχής του στον κόσμο της αλήθειας ,των Ιδεών. Ενα έργο Τέχνης ( κι εδώ μιλαω συγκεκριμένα για το εικαστικο) μπορεί να προσκαλέσει αρνητικές η θετικές αντιδράσεις ,μπορεί να προκαλέσει συγκινήσεις η νοητικα ερωτήματα . Κι αυτό μπορεί να το καταφέρει αν εχει ” ψυχη”.
Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει οτι ενας ανεξηγητος ορθολογικα κι αιτιατα συνδυασμός χρωμάτων ,υλικών ,εικαστικών στοιχείων ενώθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε “μιλα” , η πιο σωστά “λεγει” , “φωτιζει” ,λειτουργεί ως οργανισμός ,οργανικά. Και ο,τι λέω δεν είναι μεταφορικό η συμβολικο. Είναι κυριολεκτικό και πραγματικό.
Μπροστά σ’ενα σπουδαίο έργο τέχνης που έχει “ψυχη “νοιώθουμε γοητεία, ελξη, μαγεία, θαυμασμού κλπ. Γιατί μας μεταδίδει η μας ξυπνά αισθήματα ,σκέψεις ερωτήματα και τόσα άλλα. Μας ταξιδεύει και οσο αφεθούμε στην δύναμη της ψυχής του αλλο τόσο έχουμε σοβαρές πιθανότητες να φτάσουμε στην ιδέα του έργου , στην αλήθεια του , στο καλο που μπορεί να μας δώσει η να μας ξυπνήσει μεσα μας η ομορφιά του .
2. Τα δυο ειδη Μιμησης.
Για να συμβούν τα μόλις αναφερθεντα ,πρέπει ν’ακολουθησουμε τις συμβουλές του Πλατωνα στην πολιτεία . Δηλαδή να κατανοήσουμε τα δυο ειδη της Μίμησης αρχικά. Ποια είναι αυτα;
Πάντα στις καλές τέχνες που εδω μιλάμε, αυτα ειναι α) η εικαστική Μιμηση κσι β) η καλλιτεχνική Μιμηση.
Εικαστική ειναι η Μίμηση που γίνεται απο-μιμηση, αντιγραφή. Που μένει στην εξωτερικότητα της Μορφής κι αρκείται στην τεχνική μαεστρία κι ικανότητα του αντιγράφοντας . Καλλιτεχνική είναι η Μίμηση κατα την οποία ο καλλιτέχνης λειτουργεί δημιουργικά. Δηλαδή εισέρχεται στο εσωτερικό της φύσης αυτού που μιμείται, του ” Μιμηθεντος” θέματος και βιώνει μαθαίνοντας τα κάποια μυστικά της ύπαρξης του. Πρόκειται για βιωματικό ταξίδι μέσα στην φύση του θέματος . Όταν το ταξίδι τελειώσει τότε ο καλλιτέχνης έχει δημιουργήσει ενα πρωτογενές ,γνήσιο έργο ,προιον δημιουργικης Μιμησης ( δηλαδή βιωματικής πρωτογενούς μορφής) κι οχι τεχνητής αντιγραφής η απομίμησης.
Ο Πλάτωνας δέχεται αυτήν την τελευταία ,την δεύτερη περίπτωση,την καλλιτεχνική Μίμηση. Έτσι βλέπει και αναφέρει την πλαστική Τεχνη.
Στην καλλιτεχνική Μίμηση συνυπάρχουν δημιουργικά κι οργανικά η ιδέα ,η ψυχή και το σώμα. Και τα τρία είναι οι βασικές θεμελιακές δομές του έργου Τέχνης. Ουσιαστικά ο Πλάτωνας μας λέει ,για να το πω πιο απλα με εικονα , οτι το γνήσιο έργο τέχνης είναι προιον ” ξεφλουδισματος”. Τι ξεφλουδιζεται λοιπον;
Ξεφλούδισμα της Αναπαράστασης.
[ ] Ο καλλιτέχνης ξεφλουδιζει την ανα-παρασταση και βάζει τα θεμέλια της παράστασης. Δηλαδή με πιο απλά λόγια ,αρνείται κάθε απο-μιμηση. Και δημιουργεί μέσα απο την Μίμηση. Που σημαίνει μπαίνει στην ουσία αυτού που μιμείται και μας το παρουσιάζει καλλιτεχνικα( ως πινακα,γλυπτο,σχεδιο,installation η περφορμανς) .
[ ] Η καλλιτεχνική Μίμηση είναι το ουσιαστικό ενός ζωντανου έργου. Έχει τ’αναγκαια για να λειτουργήσει. Έχει ο,τι μόνο χρειάζεται ,ο τι εχει εξ ανάγκης απομείνει απο το ξεφλούδισμα της Ανα-παραστασης. Μέσα από αυτό και μέσα σ’αυτό βιώνει και νοει κάποιος την Ιδεα . Ζει την νοητική ζωή. Το έργο Τέχνης δίνει κι αποκτά νόημα. Πάνω σ’αυτήν την πλατωνική αντίληψη στηρίχτηκε η γέννηση του κλασικού έργου Τέχνης.
Και πάνω επίσης σ’αυτήν την αντίληψη πειραματίστηκε και η Μοντέρνα Τέχνη
Η Μοντέρνα Τέχνη
.
Ας το δούμε πιο συγκεκριμένα.
Απο το ξεκίνημα της αυτή,δηλαδή απο το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιωνα ( με την βιομηχανική επανάσταση) και μετά και πολύ πιο έντονα, απο το ξεκίνημα του 20ου αιώνα, δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να ” ξεφλουδιζει” την αναπαρασταση των εικαστικών Τεχνών. Ο Πικάσο κι οι κυβιστες ζωγράφοι, οι φωβιστες, οι εξπρεσιονιστες, οι σουρεαλιστες κι άλλοι ,επιτέθηκαν στην ανα-παρασταση ( ως θέμα, ως αφήγημα, ως figuration, εννοιολογικά ,η ακόμη ως καδρο -πλαίσιο μορφών, ως μορφολογικο δηλαδή τρόπο έκφρασης) και την διέλυσαν στα εξ ων συνετέθη. Μέσω της avant-garde ( πρωτοπορίας) ,αλλά και των αντιλήψεων περι προόδου, καινοτομικής ηθικής υποχρέωσης κι εξέλιξης ,αφαίρεσαν την μαζική υλικότητα του έργου και το οδήγησαν στο ελάχιστο (minimum,minimal) κι αναγκαίο της υλικής ύπαρξης του. Έτσι γεννήθηκε η αφηρημένη τέχνη απο τον Καντινσκυ , τον Μαλεβιτς κι άλλους πρωτοποριακους καλλιτέχνες. Έτσι γεννήθηκαν και μια σειρά κινήματα ,για ν’αναφερθω μόνον ενδεικτικά ,όπως ο σουρεαλισμός, ο σουπρεματισμος , ο μινιμαλισμος , η εννοιλογικη τεχνη κλπ.
Σ’ολ’αυτα τα μοντέρνα κινήματα , όσο προχωρούσε η αφαίρεση της υλικότητας του έργου Τέχνης αλλο τόσο μεγάλωνε η δύναμη της εννοιολογικης γλώσσας του έργου Τέχνης. Φτάσαμε στο σημείο ειδικά με τον φουτουρισμο,τον ντανταισμο και με την εννοιολογικη Τεχνη, ώστε η αξία του έργου τέχνης να κρίνεται οχι πια από την δεξιοτεχνία χρήσης των υλικών του καλλιτέχνη, όχι από το παραγωγικό του έργο, αλλά από το concept του έργου του. Δηλαδή από την ενσάρκωση της ιδέας ( concevoir, con-cevoir , Conception) σε κάποια έστω κι ελάχιστη υλική πραγματικότητα.
Πρόκειται για την μετάλλαξη της Πλατωνικης Ιδέας σε εν-νοια, σε κάτι που προέρχεται απο τον νου, που βρισκεται στον νου ( εν-νου, εν-νοια) δηλαδή σε concept.
Μ’αλλα λόγια σημαίνει οτι αυτο που μετρούσε πλέον είναι το concept σ’ενα έργο. Αυτό του έδινε την ανάλογη αξία. Κι ως σήμερα η κατάσταση παραμένει η ίδια. Γιατί έχει να κάνει με την conception ,την ενσάρκωση σε μια οποια ,έστω κι ελάχιστη, υλική πραγματικότητα. Το αν τώρα αυτη η τελευταία είναι επιτυχής η οχι κι ακόμη το αν είναι δημιουργική, αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα που άπτεται της ικανότητας και δημιουργικότητας του καλλιτέχνη να “γραψει” η να ” εν-γραψει” δηλαδή να ζωγραφίσει ( μιας και το “γραφω” σημαίνει στα ελληνικά και γραφω και ζωγραφιζω), να δημιουργήσει ποιοτικά την , καλλιτεχνική του γλώσσα. Καλλιτέχνες γνωστοί όπως ο Ντυσαμπ ,ο Υβ Κλαιν , ο Τζοζεφ Κοσουτ ,ο Ντοναλτ Τζαντ , κι άλλοι, πορεύτηκαν σ’αυτήν την πορεία. Βάδισαν αυτον τον δρόμο της μετατροπής της Πλατωνικής Ιδέας σε concept. Κατι που όμως ταυτόχρονα μας δείχνει ποσο βαθιά εχει επηρεάσει και καθορίσει ο Πλάτωνας την Μοντέρνα κι όπως θα δούμε σε αλλο άρθρο μου την συγχρονη Τέχνη.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)