Πολυπολιτισμική ξενοφοβία
Στο όνειρο του πολυπολιτισμού, οι διαφορετικοί πολιτισμοί (εθνότητες, θρησκείες, γλώσσες, ήθη και έθιμα…) θα ‘πρεπε να συνυπάρχουν, να συνδιαλέγονται ισορροπημένα. Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία θα ‘πρεπε να μην κυριαρχούν και στην κοινωνία να υπάρχει αρμονική συμβίωση των διαφορετικοτήτων. Αγαπημένο θέμα της διεθνιστικής χρηματοπιστωτικής δεξιάς (αυτής που θέλει την επιλεκτική μετανάστευση, τον νόμιμο χρήσιμο και εργατικό μετανάστη), αλλά και ταυτόχρονα αγαπημένο θέμα της διεθνιστικής αριστεράς (αυτής που επικαλείται το δικαίωμα στη διαφορά), τ’ όνειρο του πολυπολιτισμού μοιάζει προς το παρόν ανεφάρμοστο.
Η διεθνής και η ντόπια πραγματικότητα χαρακτηρίζονται από πολιτισμική εσωστρέφεια των πολιτισμικών κοινοτήτων (μέχρι αυτισμού κάποιες φορές), από θρησκευτικό φανατισμό (η θεολογία της Αγάπης συχνά έχει αντικατασταθεί από την θεολογία του Μίσους), από εθνικιστική ή αναρχοαριστερή έξαρση, από πολέμους, δολοφονίες, εκρήξεις βομβών, απειλές, εκβιασμούς, από αντισημιτισμό, ξενοφοβία και ρατσισμό. Μια ματιά στα γεγονότα και τις διεθνείς πληροφορίες μπορούν να επιβεβαιώσουν τ’ ανωτέρω, στα οποία η ακρότητα και διαρκής υποψία έχουν πάρει τη θέση της εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτιστικών κοινοτήτων. Όσο τη δεκαετία 1950-60 ο «ξένος» δεν ήταν σε γενικές γραμμές στόχος μίσους, και αιτία κακών, άλλο τόσο από τη δεκαετία 1970-80, ο ριζοσπαστικός ισλαμισμός και ο ριζοσπαστισμός της αριστεράς, στο πλαίσιο της αντι-αποικιοκρατικής του στάσης, όξυναν τον αντιδυτικό αγώνα. Η παγκοσμιοποίηση από το 1990 υπερεκτίμησε τη δυνατότητα του εμπορίου και της επικοινωνίας για ισορροπημένη συνύπαρξη των πολιτισμικών διαφορών. Έτσι, φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση όπου ο εχθρός είναι μόνιμα ο «Άλλος» και ποτέ ο εαυτός μας. Όπου οι διαφορές οξύνονται αντί να συνδιαλέγονται, όπου οι πολιτισμικές αναταραχές γεννούν περισσότερο ρατσισμό και ξενοφοβία. Αν συνεχίσουμε έτσι, με τέτοια αίσθημα πολυπολιτισμικής ανασφάλειας και κλειστοφοβίας, θα δικαιωθεί ο Σάμιουελ Χαντιγκτόν που μιλούσε για σύγκρουση πολιτισμών.
Για να μην γίνουμε λοιπόν μια παγκόσμια κοινωνία όπου, μετά την καταστροφή της, θα ζουν όλοι όπως στην ταινία «Mad Max», ή πάλι για να μην γίνουν τα παιδία μας όπως οι πρωταγωνιστές της ταινίας «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι», δεν έχουμε παρά μόνο μια διέξοδο: να συμβάλλουμε στην ενίσχυση αποκατάστασης της θεσμικής συνείδησης, της θεσμικής Δημοκρατίας. Μόνο σ’ ένα στέρεο δημοκρατικό πλαίσιο, με εκπαίδευση και νόμους σε ανθρωπιστικά μέτρα, θα μπορέσουν να συνδιαλεχθούν και να ισορροπήσουν οι πολιτισμικές διαφορές. Μόνο στη σταθερή δημοκρατία θ’ αποφευχθεί η διάλυση και θα βοηθηθεί η εμπιστοσύνη, θεμέλια λίθος της δημιουργικής πολιτισμικής συνύπαρξης των διαφορετικών ατόμων και κοινοτήτων.
Δημοσθένης Δαββέτας