Δημιουργία και κρατικό χρήμα
Υπάρχει μια δεδομένη γύρω μας αντίληψη ότι η τέχνη και συγκεκριμένα η σύγχρονη, χρειάζεται κρατικές επιχορηγήσεις, άνευ των οποίων οι καλλιτέχνες δεν μπορούν να υπάρξουν. Μια έρευνα του τελευταίου τεύχους του εγκυρότατου περιοδικού Capital , απέδειξε όμως με βάση την πολύχρονη εμπειρία των γαλλικών κρατικών φορέων χρηματοδότησης σύγχρονης τέχνης (τα γνωστά FRAC ), ότι το δημόσιο χρήμα διασπαθίστηκε αλόγιστα για αγορές έργων καλλιτεχνών που ποτέ δεν κατάφεραν να κάνουν τίποτα περισσότερο δημιουργικά και ξόδεψαν την ενέργειά τους κάνοντας δημοσιοσχετίστικη αναζήτηση κρατικών χρημάτων. Η ιδέα της δημόσιας χρηματοδότησης έχει τις ρίζες της στην πρωτοποριακή (avant-garde) αντίληψη ότι ο καλλιτέχνης, ως πρωτοπόρος του καιρού του, δεν γίνεται άμεσα κατανοητός από τους γύρω του. Και για αυτό χρειάζεται οικονομική στήριξη του κράτους ώστε σιγά-σιγά να αντέξει στον καιρό και κάποτε να βρει το κοινό του.
Αυτού του είδους η εικόνα του «καλλιτέχνη-ιδιοφυΐα», που τόσο στηρίχτηκε στα κείμενα του Καντίνσκυ, είχε τη σημασία της στις αρχές κυρίως του 20ου αιώνα, τότε που σπουδαίοι δημιουργοί έτρεχαν ταχύτατα μπροστά από την εποχή τους καταρρίπτοντας τις παραδοσιακές εκφράσεις τέχνης. Με μια διαφορά όμως. Ότι θαυμάσιο έκαναν, το ‘καναν μόνοι τους δίχως κρατικά χρήματα. Οι Πικάσο, Νταλί π.χ. γοήτευσαν και αγοράστηκαν από τους πλούσιους. Τα ‘καναν χάρη στο ταλέντο τους που προκάλεσε το ενδιαφέρον του τύπου και της αγοράς. Αντίστοιχα στην λογοτεχνία οι Βολταίρος, Ρουσσώ, Ουγκό ή Ζίντ έγιναν πασίγνωστοι και μ’ οικονομικά κέρδη στην εποχή τους, δίχως την διασπάθιση δημόσιου χρήματος. Ή πάλι στη φιλοσοφία οι Σάρτρ ή Κάντ, στις διαλέξεις των οποίων οι ισχυροί (πολιτικά, οικονομικά) στριμωχνόταν για να πάρουν θέση να τους ακούσουν.
Αυτή η δημιουργική αύρα έχει αρχίσει να χάνεται στην σύγχρονη τέχνη. Γιατί υπάρχει αυτή η προσμονή της κρατικής ενίσχυσης. Ξεχνούν όμως κάτι. Το όποιο κράτος, δεν γεννά το ταλέντο και την έμπνευση. Αυτά τα γεννά η αδυσώπητη και σκληρή πραγματικότητα του ανθρώπου μπροστά στην απειλή του τίποτα. Απέναντι στον κίνδυνο και τρόμο της στειρότητας, ο δημιουργικός άνθρωπος αντιδρά καλλιεργώντας την γονιμότητά του, καλλιεργώντας τις εσωτερικές του ανησυχίες, παλεύοντας να πλάσει νέες μορφές. Δεν έχει χρόνο να περνά ατελείωτες ώρες στα υπουργεία και τους κρατικούς διαδρόμους ξοδεύοντας την ενέργειά του για δημόσια επιχορήγηση. Ο Δημιουργικός άνθρωπος είναι πια ανάγκη να αντικαταστήσει τον «έμπορο» καλλιτέχνη: αντί να τρέχει αυτός πίσω από το χρήμα, να έρχεται αυτό προς εκείνον, διψασμένο ν’ αγοράσει το έργο του.
Δημοσθένης Δαββέτας