Η εποποιία των Στεφανοπουλων-Κομνηνων .
Πρωτο μερος: ,απο την Μανη στην Κορσική.
Το ερωτημα τίθεται εξαρχής : γιατί θα μας ενδιέφερε η υποχρεωτική μετανάστευση των Στεφανοπουλων-Κομνηνων απο την Μανη στην Κορσική τον 17ο αιωνα; Για τρεις κυρίως, μεταξύ άλλων, λογους: 1. Γιατί είναι Έλληνες που μετανάστευσαν κατ’αναγκην και πέτυχαν 2. Γιατί έπαιξαν καθοριστικο ρόλο στην ιστορική εξέλιξη της Γαλλικής κοινωνίας και τον εκσυγχρονισμο της. 3. Γιατί οι οικογενειακές ρίζες του Ναπολεοντα προέρχονται απο αυτές τις οικογένειες. Ας τα δούμε λοιπόν.
Η Ιστοριας της μετανάστευσης αυτές της οικογένειας , όπως την αφηγείται ο πρίγκιπας Νικόλας stephanopoli , ξεκινά στις 3 Οκτωβρίου 1675 ,,οταν περίπου 730 Μανιατες υπο την πνευματικη καθοδηγηση του δεσπότη Παρθενιου Καλκανδη ,την παρουσια μοναχων ,αγροτων , υπο την ηγεσία του Κωνσταντίνου Στεφανοπουλου-Κομνηνου ,10ου πρωτογεροντα της Μάνης, και πολλών μελών της οικογένειας των Στεφανοπουλαιων μεταξύ των Μανιατών, επιβιβάστηκαν απο το λιμάνι Οιτηλο ( Βιτυλο) σε πλοια με κατεύθυνση αρχικά την Σικελία. Λόγω του πολέμου εκεί μεταξύ Γάλλων κι Ισπανών, τελικά μέσω Γένοβας εφτασαν κι εγκαταστάθηκαν στην Κορσική, στην περιοχή Παομια.
Ποιες ήταν όμως οι αιτίες αυτές της μετανάστευσης;
Όπως μας πληροφορεί ο πρίγκιπας Νικόλας Στεφανόπουλος στις σημειωσεις του κι επιβεβαιώνουν τα μέχρι σήμερα αρχεια στην Μανη,,ολα ξεκίνησαν με την εγκατάσταση του Νικηφόρου Κομνηνού, γιου του Δαυίδ Κομνηνού τελευταίου Βυζαντινού αυτοκρατορα της Τραπεζούντας. Μετα την σφαγή της οικογένειας του απο τον Μωάμεθ, αυτος κι αλλοι γονοι σπουδαίων οικογενειών της Κωνσταντινουπολης, εγκαταστάθηκαν στην Μανη ,που ήταν ακόμη ανεξάρτητη και που οι φημισμένοι “κλεφτες” της ήταν ο Φοβος κι ο τρομος των Τούρκων. Οι “κλεφτες” ήξεραν να κρύβονται καλά στις οροσειρές του Ταυγετου που γνώριζαν αριστα. Οντας μάλιστα υπερήφανοι για την Σπαρτιατική καταγωγή τους ( διατηρούσαν ακόμη κάποιους αρχαίους θεσμούς στην λειτουργία της κοινωνία τους) ήταν τρομεροί στις επιθέσεις τους εναντίον των Τούρκων. 
Μόλις εγκαταστάθηκε εκεί ο Νικηφόρος ,έγινε δεκτός με τιμές , εκλεχτηκε πρωτογεροντας, παντρεύτηκε την Ελένη, κόρη μιας σημαντικής Μανιατικης οικογενειας κι έκαναν παιδι. ( Γι’αυτα μίλησα ήδη στο άρθρο μου της 9/1/21 στον Ελευθερο τυπος,οπότε δεν θα τα επαναλάβω εδω). Παρότι μετα απο κάποια χρόνια για λόγους προστασίας,( και για να μην προκαλουν ζηλια στους ντόπιους και για να μην μαθευτεί απο τους Τουρκους) άλλαξαν τ’ονομα τους απο Κομνηνοι σε Στεφανοπουλους, εν τούτοις βρέθηκαν συντομα αντιμέτωποι με ο,τι ήθελαν ν’αποφυγουν.. Προκάλεσαν την ζηλια μιας άλλης σημαντικής οικογένειας στην Μανη ,αυτης του Cosmas Medicis ( του Κοσμα Μεδικου της γνωστής στην ιστορία οικογενειας των Μεδικων). Κι μ’αφορμη εναν γαμο του Κωνστσντινου Κομνηνού που δεν ενέκριναν οι Μεδικοι ( γιατί κάποιος απο την οικογένεια τους την ήθελε για γυναίκα του ) πληροφόρησαν, ως αντεκδίκηση τον στρατηγο Λυμπερακη ,ελληνα μεν αλλά διοικητική της περιοχής συμμαχο και συνεργάτη των Τούρκων. Το γεγονός οτι θα μαθευοταν η ύπαρξη των τελευταίων Κομνηνών στην Μανη απο τους Τουρκους, ξύπνησε μεσα τους τις μνήμες σφαγής του προγόνου τους Δαυίδ Κομνηνού και της οικογένειας του. Άλλωστε οι φόβοι τους έμοιαζαν αληθινοί γιατί ύστερα απο τις πληροφορίες που έδωσε ο Λυμπερακης οι Τούρκοι τους έψαχναν κι ηταν πολυ κοντά στο να τους εντοπισουν και να τους συλλάβουν. Ήδη είχαν μπει σχεδόν στο Βιτυλο. Μπροστά στον άμεσο κίνδυνο έπρεπε να βρουν λύση σωτηρίας. Κι αυτη δεν ήταν αλλη απο την φυγή. Μπήκαν λοιπόν στα πλοία όπως ήδη ανέφερα κι έφυγαν κάνοντας στάση στην Γένοβα αφού δεν μπόρεσαν στην Σικελία. Έψαχναν πάντα μια γη που να ταν φιλικη και καρποφορα κοντά σε θάλασσα όπως συνήθιζαν πάντα οι Έλληνες που ενδιαφεροντουσαν για εμπόριο κι επικοινωνία στις αποικίες τους. Ο Jean Stephanopoli ( Ιωάννης Στεφανόπουλος) ,ο πλούσιος της οικογένειας, ο κοσμογυρισμένος, ο κοσμοπολίτης, είχε ήδη παει πριν το συλλογικο τους ταξιδι στην γερουσια της Γενοβας κι ειχε ζητήσει μετα μερος για να εγκατασταθούν οι Μανιάτες. Η Γερουσια του προτεινε ως μοναδικη λυση την Κορσικη. Αυτος δε με την σειρα του υποσχεθηκε γήινες εκτασεις για ιδιοκτησια και καλλιεργεια σ’οσους απο την Μανη τον ακολουθουσαν. Η Γερουσία υποδέχτηκε τους Μανιάτες οταν έφτασαν στην Γένοβα και τίμησε τους επικεφαλης τους Στεφανοπουλους ως αυτοκρατορικους γονους. Συμφώνησε μαζι τους για την Κορσική αλλά έβαλε και τους όρους της. Ο γερουσιαστης Giustiniani, που ήταν κι ο αρμόδιος γι’αυτό το θεμα υπέγραψε εκ μέρους της Γενοβεζικης γερουσιας την συμφωνία τους. Τους επέβαλλε δε την περιοχή Παομια, την οποίαν και τους παρουσίασαν ως εγκαταλελειμμένη οπως κι η γειτονικη της Sagone. Ως περιοχες που δεν ανήκαν σε κανέναν. Κατι το οποίο δεν ήταν αληθες. Οι Γενοβεζοι είπαν ψέμματα συμφωνα με τους Κορσικανους στους Μανιάτες. Για ποιο λογο η Γερουσία της Γένοβας τους επέβαλλε την Κορσικη; Το σκεπτικό τους ήταν προιον πονηρης στρατηγικης.
Ως γνωστόν οι Κορσικανοι ήταν λαος σε μόνιμη εξέγερση που δεν θελει ούτε αφεντικό στο κεφαλι του,ούτε διαταγές, ούτε ξενους, μη-Κορσικανους στα εδάφη του . Ακόμη και σήμερα λειτουργούν ετσι. Μονο οταν κατακτιωνται υποχρεώνονται να δεχτούν μια αρχή αλλά και παλι με το παραμικρό εξεγείρονται. Είναι η νοοτροπία τους μέσα απο τον χρόνο. Και κατι τέτοιο συνέβαινε και τοτε. Οι εξεγέρσεις η μια μετα την αλλη ακολουθούσαν εναντίον των αφεντικών τους, την Γένοβα. Εγκαθιστώντας λοιπόν τους Μανιάτες στα εδάφη της Κορσικης οι Γενοβεζοι σκόπευαν να πετύχουν μ’ένα σμπάρο δυο τρυγόνια. Δηλαδή να μην έχουν τους σκληροτραχηλους και πολεμοθρεμμενους Μανιάτες στα πόδια τους και ταυτόχρονα να στρέψουν την οργή των Κορσικανων εναντίον των Μανιατών. Ετσι μεταξύ τους θα υπήρχε ένταση, συρράξεις, απώλειες, επιθετικότητα. Οι Κορσικανοι θα εκσναν τα πάντα για να διώξουν απο τα μέρη τους τους Μανιάτες, οι οποίοι με την σειρά τους ως σκληροί πολεμιστές δεν θα καθόντουσαν με κατεβασμένα τα χέρια. Θ’αντιδρουσαν. Κι έτσι η ένταση αντι να στρεφοταν εναντίον της εξουσίας της Γένοβας θα μοιραζόταν μεταξύ των ντόπιων και των μεταναστών εποίκων. Ενα σχέδιο ρεαλιστικού πολιτικού Μακιαβελισμου που οι αποικιοκρατικες εξουσίες εφαρμοζουν: διαιρει και βασίλευε.
Με τον γνωστο δε λατινικο πονηρο τρόπο που παντα χρησιμοποιούσε η Παπική νοοτροπία, όπως μας πληροφορούν τα Πρωτα ντοκουμέντα που βρίσκουμε στ’αρχεια της Γένοβας, τα πρωτα Χρόνια η Γενοβεζικη γερουσια δεν αρνιόταν κανένα αίτημα απο όσα τους προωθούσαν οι Στεφανοπουλοι. Υπήρχε άλλωστε κι η εξ αρχής μεταξύ τους συμφωνία την οποία δέχτηκαν με βαριά καρδιά οι Μανιάτες. Αυτη έλεγε ότι στο εξής θα ήταν υπο την εξουσία του Παπα. Τι κι αν επεμεναν οι Χριστιανοί Έλληνες ορθόδοξοι να διατηρήσουν την θρησκεία τους. Οι προσπάθειες τους ( αυτα που βρίσκουμε στ’αρχεια είναι σπαρακτικα κι οδυνηρα) σκοντάφτει στο ανένδοτο της υποταγής τους στην παπική εκκλησία. Το δίλλημα ήταν και παλι μπροστά τους σκληρο. Το αίσθημα επιβίωσης κυριάρχησε. Κατάφεραν ενα συμβιβασμο; Θα λειτουργούσαν στα Ελληνικά αλλά θα δεχόντουσαν τον Παπα ως αρχηγο. Επίσης όταν θα πέθαιναν οι ιερείς που ήταν εξ αρχής μαζί τους, οι επόμενοι θα εκλέγονταν απο την εκκλησία της Ρώμης που πια υπάγονταν.
Πολλές φορές οι Μανιάτες κι οι ιερείς τους παρεβησαν τα συμφωνηθέντα κι λειτουργούσαν μνημονεύοντας και λειτουργώντας μονο κατα τα της ορθοδοξίας πρότυπα τους. Όμως το μάθαινε ο διοικητής της Κορσικης ,ο διορισμένος απο την Γένοβα και οι απειλές για τιμωρία εμφανιζοντουσαν σκληρές. Και βέβαια το κύριο πρόβλημα ήταν η ιδια η επιβίωση των Μανιατών στην νεα τους πατρίδα. Δίχως την οποια διοικητική η στρατιωτική στήριξη των αρχών της Γένοβας, θα μπορούσαν να καταστραφούν απο τους σκληρούς Κορσικανους ,οι οποίοι, όπως θα δούμε στην συνέχεια του άρθρου την επόμενη εβδομάδα, μετα απο μια ήρεμη αποδοχή στην αρχή της εγκατάστασης τους, που ήταν περισσότερο μια διάθεση ερευνητικής παρατηρητικότητας, στην συνέχεια έγιναν επιθετικοί και συγκρούστηκαν με τους Μανιάτες, διωκοντας τους. Όπως θα δούμε την επόμενη εβδομάδα, υπήρξε πολυ σύντομα μια πολεμική ατμόσφαιρα και σύρραξη, λιγα Χρόνια μετα την δημιουργική και γόνιμη ζωή των Μανιατών στην Παομια.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής. .
Βιβλιογραφικα στοιχεία:. Ιστορικα Αρχεία της Γένοβας, αρχεία της Κορσικης, αλληλογραφία Στεφανοπουλων,ημερολόγιο του ταξιδιού απο Μανη στην Κορσική του ιερωμένου Παρθενιου.