Η Φιλοτητα και το Νεικος της παγκοσμιοποίησης.
Σύμφωνα με τον προ-σωκρατικο φιλόσοφο Εμπεδοκλή,
δύο αιτίες κινούν τον Κόσμο: η Φιλοτητα ,δηλαδή η Φιλια, με την έννοια της έλξης που οδηγεί στην σύνθεση κι επίσης, το Νεικος ,δηλαδή, η Έριδα, με την έννοια της απώθησης,που οδηγεί στην αποδέσμευση και βέβαια στην τάση της προσκόλλησης του όμοιου προς το όμοιο.
Αυτές οι δυο αιτίες γεννούν τον κόσμο και βέβαια την ζωή. Η Φιλοτητα είναι η δύναμη της ελκτικης αναμειξης και ξέρει να δημιουργεί σύνθετα όντα και καταστάσεις. Το Νεικος γεννά τον διαχωρισμό και την ώθηση συμβίωσης του όμοιου με το όμοιο. Η ζωή διαπερναται από την συνεχή διαπάλη των δύο αυτών αιτιών, όπου άλλοτε κυριαρχεί η μια κι άλλοτε η άλλη.
Αν τώρα εφαρμόσουμε αυτόν τον τρόπο σκέψης κι ανάλυσης στην Πολιτική κι ειδικά στην παγκοσμιοποίηση, τότε θα διαπιστώσουμε ότι,ενώ το ξεκίνημα της υποσχόταν την Φιλοτητα ,στην πορεία ανδρώθηκε το Νεικος και μοιάζει σήμερα να διαπερνά το παγκόσμιο πολιτικό παιχνίδι.
Φτάνει μια ματιά στον πολιτικό χάρτη για να διαπιστώσει κάποιος ότι, παντού υπάρχει δυσπιστία ως προς το διαφορετικό, υπάρχει υποψία και φόβος, υπάρχει απειλή καταστροφής (περιβαλλοντος,ταυτότητας, οικονομίας.. ). Αυτή η έντονη υποψία οδηγεί σε κλείσιμο μιας χώρας συχνά στον ιστορικο και πολιτικο εαυτό της οδηγεί σ’ επιστροφή σε “ενδοξα”παρελθοντα, η ακόμη οδηγεί σε μεγαλύτερη και πεισματική εξάρτηση ενός λαού από τα ανθρωπολογικά σημεία αναφοράς του,όπως ειναι η θρησκεία κλπ.
Όχι ότι είναι αρνητική οποιαδήποτε σχέση με το πολιτιστικό παρελθόν η την θεολογική πίστη, αλλά, αν αυτό γίνεται μονο ως μηχανισμος αντιδρασης ,μπορεί να οδηγήσει σε ακρότητες κι έλλειψη διάθεσης προσαρμογής στην οποία εξέλιξη της ζωής. Το είδαμε και στην Αμερική με την ακραία διαμάχη Τραμπ Μπαιντεν, το βλέπουμε και στην Ευρώπη σε χώρες όπως η Γαλλία, η Αυστρία κλπ.
Τι φταίει κι η πολυπόθητη Φιλοτητα ,αυτή η θετική δύναμη ζωής, μετατρέπεται σε ουτοπία ( επικίνδυνη κάποιες φορες) και δίνει πολύ συχνά την θέση της στο Νεικος;
Φταίει το γεγονός ότι η Φιλοτητα δεν αναπτύσσεται ως φυσική και κοινωνική καλλιέργεια αλλά ως επιβολή εκ των άνω , εκ των δυνάμεων οικονομικής και πολιτικής εξουσίας. Επιβάλλεται ως μια με το ζόρι Φιλοτητα κι όχι ως καρπός συλλογικής πολιτιστικής συνείδησης. Κάποια στιγμή οι οικονομικά ισχυροί του κόσμου, για δικά τους και μόνο συμφέροντα, έρχονται και λένε: επιβάλλουμε την παγκοσμιοποίηση. Αδιαφορώντας αν είχε γίνει η κατάλληλη πολιτιστική προετοιμασία για μια τέτοια αλλαγή που εμπεριέχει βίαιο άνοιγμα των συνόρων κι ισοπέδωση των ανθρωπολογικων δεδομένων ενός λαού. Με μόνο το σύνθημα ” αυτό είναι το ορθο πολιτικά κι οικονομικα”, έχουν κι ένα βουρδουλα στο χέρι για να τιμωρούν ποικιλοτρόπως ,όσους δεν υπακούουν. Κι έτσι ξυπνάει το Νεικος κι η απροετοίμαστη παγκοσμιοποίηση γεννά ρατσισμό,εθνικισμό,ξενοφοβία και τόσα άλλα που βιώνουμε παγκοσμίως.
Το λάθος της παγκοσμιοποίησης και των αφεντικών της είναι ότι υποτίμησαν κι υποτιμούν το πολιτιστικό στοιχείο, βασικό θεμέλιο στην Πολιτική καλλιέργεια και συνειδητοποίηση.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής,εικαστικός,γεωπολιτιστικος αναλυτής.