Ο πνευματικός πατριωτισμός του Σολζενίτσιν . 
Ο φετινός εορτασμός των εκατό χρόνων της γέννησης του Σολζενίτσιν , είναι η ευκαιρία για να ξαναδιαβάσουμε την Ζωη και το έργο ενος αντικαθεστωτικου γίγαντα που αντιστάθηκε στην απόφαση του ολοκληρωτισμου να διαστρέψει και να καταστρέψει τα βαθιά σημεία αναφορας της ανθρώπινης συνείδησης. Γιατί η μάχη του Σολζενίτσιν δεν ήταν απλά εναντίον μιας δικτατορίας , αλλά κυρίως ενός καθεστώτος που ήθελε να καταστρέψει ο,τι πιο βαθιά ανθρωπινο εμπεριέχει η ανθρώπινη ύπαρξη.
Γνωρίζουμε ήδη ότι το χαρακτηριστικό του ολοκληρωτισμού είναι η θεσμοθέτηση του ψέμματος , που υποχρεώνει τον άνθρωπο να δεχτεί ότι 2 +2=5. Επιβάλλει μια επίσημη αλήθεια στην οποία όλοι πρέπει να εγγραφούν ακόμη κι αν αντιβαίνει την συναισθηματική η φυσική πραγματικότητα. Υποχρεώνει τον πολίτη να πει το αντίθετο που πιστεύει η βλέπει και μάλιστα να το πει μ’εκδηλο ενθουσιασμό . Μπροστά στους ειδήμονες του ολοκληρωτισμού , ο πολίτης υποχρεώνεται να επαναλάβει τις προαποφασισμένες “αλήθειες” ακόμη κι αν μέσα του τις ξέρει λανθασμένα. Αυτή η δυαδικότητα του ατόμου τον οδηγεί σε μια de facto σχιζοφρένεια. Η αντίσταση στον ολοκληρωτισμό περνά από αυτή την διαδικασία : ο πολίτης να λέει την αλήθεια . Που όμως και πως μπορεί ναβρει την δύναμη να ονομάζει τα πράγματα όπως ακριβως είναι, όταν είναι αντιμέτωπος μ’ενα μηχανισμό που δηλώνει να κατέχει απόλυτα το αίσθημα της Ιστορίας και το οποίο βλέπει κάθε αμφισβητία του, ως ιστορική ασημαντότητα; Μοιάζει μια μάχη εξ αρχης χαμένη που γεννά μόνο μάρτυρες που θυσιάζονται δίχως αποτέλεσμα . Κι είναι εδώ ακριβως που παρεμβαίνει ο Σολζενίτσιν . Αυτος δεν αμφέβαλε ποτε για την νίκη του . Ακόμη και στην φυλακή η την εξορία πάντα πίστευε ότι θα βλέπε κάποια στιγμή την χώρα του ελεύθερη ,επανασυνδεδεμενη με την ταυτότητα της . Ο Ρωσσικος πατριωτισμός κι η ορθόδοξη πίστη του δεν κλείστηκαν σ’ενα φιλελευθερισμό η κοινωνικό υλισμό . Ενώθηκαν με την πνευματική Ζωη . Ο Σολζενίτσιν κατάφερε να συνδυάσει εθνικές παραδόσεις και θρησκεία , ταυτότητα κι ελευθερια. Ο πνευματικός πατριωτισμός ενισχύει την ελευθερια κι αρνείται την χειραγώγηση και την υποταγή στον οκοκληρωτισμο που θέλει να μετατρέψει τον άνθρωπο σε ελεγχόμενη μηχανή κοινωνικοποίησης . Η γέννηση ενός ανθρώπου σ’ενα μεγάλο ιστορικό εθνος ( κι εδώ μπορούσα να μιλήσω εκτός από την Ρωσσια και για την Ελλάδα), είναι πηγή ταυτοτητας .Και η πνευματική αναζήτησή μπορεί να ωθήσει στην ανακάλυψη των μεγαλύτερων δυνάμεων του που καμμία κοινωνική τάξη δεν μπορεί να καταστρέψει. Η συνείδηση της ρίζας όπως κι η απειλή του τέλους της μπορούν να δυναμώσουν την ελευθερια . Κι είναι αυτόν ακριβως τον συνδυασμό ,βαθιάς ενριζωσης και πνευματικότητας , πουχε έντονα ο Σολζενίτσιν. Είναι αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα ως άμυνα απέναντι σε μια σύγχρονη Δημοκρατία που φαντάζεται ότι μπορεί να ελέγξει την κοινωνική ύπαρξη και να φτιάξει έναν “νέο άνθρωπο” ,χωρίς γονείς, χωρίς φύλο , χωρίς πατρίδα , χωρίς θρησκεία, χωρίς παραδόσεις η πολιτισμική μνήμη , αναπτυσσόμενον μόνο σε μια Τεχνική υπερεθνική πατρίδα. Μέσα στις πιο βαθιές μας παραδόσεις και στα μυχια της πνευματικής μας δύναμης, ναι εκεί πρέπει να βυθιστούμε για να αναγεννηθούμε, ν’αγαπησουμε τον εαυτό μας και μοιραία και τον άλλο, ν’αντεξουμε σε κάθε μορφή επιβαλλόμενου πολυπολιτισμικού μοντέλου , σε κάθε επιβαλλόμενο ξερίζωμα λαών και ταυτοτήτων , σε κάθε ύβρη που θέλει ν’αποτελειωσει τον Φυσικό άνθρωπο . Είναι το δώρο του Σολζενίτσιν . Ας το καλοδεχτούμε.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητης φιλοσοφίας της τέχνης , ποιητής, εικαστικός.