Ο Σωκράτης, ο Βιργίλιος κι η παγκοσμιοποίηση
Το Brexit, η νίκη του Τραμπ, η άνοδος της Λεπέν κι άλλων αντιπαγκοσμιοποιημένων κομμάτων, η πολιτική γλώσσα του υποψηφίου για την γαλλική προεδρία Φιγιόν, είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα της εποχής μας, που αλλάζει με γρήγορο, ανεξέλεγκτο ρυθμό. Βρισκόμαστε στην πιο απίθανη διαπίστωση:η παγκοσμιοποίηση να υποστηρίζεται από έναν κομμουνιστή ηγέτη, τον Κινέζο πρόεδρο, που κατηγορείται για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ενδεικτικά, στην πρόσφατη συνάντηση του Νταβός, υπεραμύνθηκε της συνέχισης των ελεύθερων ανταλλαγών στο εμπόριο. Από την άλλη έχουμε την Αμερική του Τραμπ, την χώρα που κυριολεκτικά έβαλε τις βάσεις του ελεύθερου ανταγωνισμού, να ζητά μια προστατευτική πολιτική για την οποία πάντοτε κατηγορούσε του Ευρωπαίους. Όσο για τους τελευταίους, έχουμε φαινόμενα όπως αυτά στη Γαλλία, όπου βλέπουμε τον Ολάντ να θάβει το δικό του κόμμα, το σοσιαλιστικό, μέσα από τις πολιτικές του αποφάσεις, όπως παλαιότερα ο Μιτεράν έκανε τα πάντα για να θάψει το Κ.Κ. Γαλλίας.
Και μέσα σ’ αυτό το γενικό παράδοξο ιδεών και κωδίκων, έχουμε και τους υποστηρικτές του «πολιτικά ορθού» να συνεχίζουν λες και δεν συμβαίνει τίποτα και να προετοιμάζουν τις νέες γενιές στο να ζήσουν στον κόσμο της Τεχνολογικης αισιοδοξίας. Κατηγορούν δε ταυτόχρονα τον Φιγιόν ή άλλους πολιτικούς για συντηρητική οπισθοδρόμηση ή αντιδραστικότητα. Μάλλον δεν έμαθαν τίποτα και με την στάση τους μπορούν να προκαλέσουν την απογύμνωση των νέων από την ανθρωπιστική εκπαίδευση. Ποιο το κακό του Φιγιόν; Ότι λέει «είμαι Χριστιανός». Και λοιπόν; Δεν λέει κάποιος «είμαι βουδιστής, μουσουλμάνος, Εβραίος» κ.τ.λ.; Γιατί να’ ναι λοιπόν σημείο κατηγορίας ο χριστιανισμός; Σε μια δημοκρατία, η ελευθερία έκφρασης πρέπει να κατοχυρώνεται.
Ποιος άλλος είναι ο στόχος τους; Οι κλασικές σπουδές. Και σ’ Ελλάδα και σε Γαλλία, οι αντίστοιχοι υπουργοί παιδείας έκαναν και κάνουν τα πάντα για να διώξουν απ’ τις σπουδές των μαθητών τα κείμενα των κλασικών. Τα συνδυάζουν με οπισθοδρόμηση. Ενώ αυτοί οι προοδευτικοί (sic) θεμελιώνουν την πρόοδό τους σ’ άρνηση της Ιστορίας, των παραδόσεων, της πολιτιστικής ή εθνικής ταυτότητας, σ’ άρνηση κοντολογίς του όποιου πολιτισμικού παρελθόντος πάνω στο οποίο χτίστηκε η ως τώρα ζωή μας. Δεν βλέπουν τα ως τώρα αποτελέσματα της τεχνολογικής αισιοδοξίας;Καταστροφή οικογένειας, μηδενισμός, υλισμός, περιφρόνηση πατρίδας και θρησκείας, αγραμματοσύνη, έλλειψη καλλιέργειας, κυνισμός και γενική ισοπέδωση των πάντων. Νέοι δίχως δουλειά, αλλά και δίχως ηθικές αντιστάσεις, δίχως πνευματικές ρίζες, ανταγωνίζονται για χρηματική κι υλική επιβεβαίωση και κυριαρχία ,ξεπερνώντας τ’ ανθρώπινα όρια και όντες αποκλεισμένοι από την ευζωία. Μηχανάκια, λειτουργικά εργαλεία ενός παγκοσμιοποιημένου συστήματος που δίνει μόνο στους πλούσιους χρήμα και διέξοδο στη γνώση αφήνοντας τους πολλούς στη φτώχια και την άγνοια.
Κι όμως, παρά τις τόσες προσπάθειες τους, μπορούν μεν ν’ απαγορέψουν τα ελληνικά και τα λατινικά, μπορούν να προσπαθήσουν να γελοιοποιήσουν τον Πλάτωνα ή άλλους φιλοσόφους, αλλά κάθε φορά που η ανθρωπότητα (κάθε φορά ως νομοτέλεια) θα’ χει ανάγκη τον Λόγο και την Σωφροσύνη, θ’ ανατρέχει από μόνη της στα κλασικά κείμενα προκειμένου να επιβιώσει. Θ’ ανατρέχει πάντα στον Σωκράτη, τον Βιργίλιο και τους υπόλοιπους μεγάλους, για να πάρει οξυγόνο το μυαλό κι η ψυχή, για να ξυπνήσει ενεργοποιημένο το πνεύμα. Δώστε ένα τέτοιο βιβλίο σ’ έναν απλό άνθρωπο, όχι υποχρεωτικά μορφωμένο, και θα δείτε αμέσως πόσο θα γοητευτεί και θα ευφρανθεί θέλοντας να μάθει περισσότερα. Ο Σωκράτης, Ο Βιργίλιος κι η κλασική τους παρέα είναι ανίκητοι και μειδιούν μ’ ειρωνική κατανόηση σ’ όλους αυτούς τους φανατικούς μιας παρηκμασμένης (έτσι όπως είναι σήμερα τουλάχιστον) αντιληψης.
Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι, ποιητής, εικαστικός