Η Ελαφρότητα του πολέμου
Μετά την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, σχεδόν η πλειονότητα του Αραβο-μουσουλμανικού κόσμου, βρέθηκε υπό τον έλεγχο των πανίσχυρων Δυτικών δυνάμεων. Από το τέλος όμως του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, η ίδια η Δύση, αποφάσισε να φύγει από τις αποικίες της σταδιακά. Παρά την απομάκρυνση της όλο και κάτω από διάφορες αιτίες επιστρέφει. Τα τελευταία δε εικοσιπέντε χρόνια, οι Δυτικοί στρατιώτες επιστρέφουν για να διορθώσουν το ά ή το β’ πολιτικό λάθος στην περιοχή. Οι μόλις προαναφερθείσες διαπιστώσεις δεν φαντάζουν άμεσα στα μάτια ενός λογικού ανθρώπου ως παράδοξο; Γιατί πώς από την μία να φεύγουν από την Μέση Ανατολή κι από την άλλη να επιστρέφουν κάθε λίγο με στρατιωτικές επεμβάσεις; Μήπως κρύβεται πίσω από αυτή την δίχως – σύνορα δυτική δράση μία αποικιακή παρόρμηση, μία επιστροφή του παρελθόντος; Τυπικά πάντως οι λόγοι είναι οι συνήθως γνωστοί που καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε στον τύπο ή τις επίσημες ανακοινώσεις: «ανθρωπιστική βοήθεια» -«δικαιώματα του ανθρώπου» – «στήριξη της Δημοκρατίας» – «δικαίωμα προστασίας και βοήθειας πληθυσμών» – δικαίωμα προστασία μειονοτήτων» – «εναντίον της εθνοκάθαρσης» κι άλλα τέτοια ανάλογα. Ουσιαστικά όμως όλες αυτές οι λέξεις και τα ονόματα, κρύβουν μία συγκεκριμένη στρατηγική. Αν δε σ’ αυτό προστεθεί ότι συχνά πολλές στρατιωτικές επεμβάσεις έγιναν υπό το κράτος έντονης συγκινησιακής φόρτισης κι όχι λογικής, τότε γίνεται κατανοητό ότι κάτι δεν πάει καλά με τις δυτικές επιλογές στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η για να το πω πιο απλά: δεν υπάρχει γενικό στρατηγικό πλάνο. Κι αυτό γιατί άλλες επεμβάσεις είναι ορθολογικές κι άλλες όχι. Πχ. Η επέμβαση στη Λιβύη ή αυτή στη Συρία είναι λάθος. Το ‘χω πει και γράψει πολλές φορές. Γιατί δίνει όπλο κι εξουσία στο Τζιχαντιστές. Όμως η επέμβαση στο Μάλι, η τώρα εναντίον του Ισλαμικού κράτους είναι ορθές. Άλλωστε ακόμη κι ο «ειρηνικός» Ομπάμα , μπροστά στην απειλή των Ισλαμιστών και την γενοκτονία που επιχειρούν εναντίον των χριστιανών, των Γιαζίδις, των Αλαχοϊτών, των Σιϊτών ή των Κούρδων, αντέδρασε λέγοντας «δεν μπορούμε να μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια». Βέβαια κάποιος εδώ θα μπορούσε να μιλήσει και για την ευθύνη των Αμερικανών που έδιωξαν πολλά ικανά στελέχη που διοικούσαν χώρες όπως το Ιρακ. ¨Όμως ας μην σταθώ σ’ αυτή την κατάσταση που θ’ άνοιγε εδώ άλλο κεφάλαιο. Θέλω να μείνω στην ανάγκη δημιουργίας ενός σταθερού πλαισίου που θα νομιμοποιεί κάθε στρατιωτική επέμβαση. Το χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ. Κι αυτό είναι η επιστροφή του κυριαρχικού ρόλου του ΟΗΕ. Η ανθρωπότητα κουράστηκε κι εργάστηκε πολύ για να δομήσει την οργάνωση των Ηνωμένων εθνών. Χρειάστηκαν δύο καταστροφικοί παγκόσμιοι πόλεμοι για να επιτευχθεί αυτό. Κι όμως τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, πολλές φορές αγνοήθηκε και ξεπεράστηκε με τεχνάσματα ή δικαιοδοσία του ΟΗΕ. Το Μάρτιο του 1999 έγινε πόλεμος στο Κόσσοβο δίχως η απόφαση να περάσει από το Συμβούλιο Ασφαλείας και δίχως να γίνει συζήτηση με τους Σέρβους, στο κράτος των οποίων άνηκε αυτή η επαρχία. Κάτι ανάλογο έγινε με τους πολέμους στην Γεωργία και την Ουκρανία. Αλλά επίσης και το 2003 η Αμερική σνόμπαρε τα Ηνωμένα Έθνη κι αποφάσισε την επέμβαση στο Ιράκ δίχως εντολή του διεθνούς οργανισμού. Βέβαια οι συγκυρίες κάποιες φορές είναι τέτοιες ώστε πρέπει να γίνουν γρήγορε δράσεις που να ξεπερνούν τα όρια του ΟΗΕ. Γι’ αυτό και θα πρέπει να υπάρξει ένα πλαίσιο. Αυτό πρέπει να λάβει υπόψη του τις εξής βασικές συνθήκες Δεν θα πρέπει να διωχθεί η εκάστοτε τοπική εξουσία αν προηγουμένως δεν έχει βρεθεί η αντίστοιχη επί τόπου που θα την αντικαταστήσει, ώστε να μην έχουμε φαινόμενα τύπου Τζιχαντιστών που εκμεταλλεύονται το κενό εξουσίας και παίρνουν όπλα, χρήματα και δύναμη από τέτοιες καταστάσεις. Αλλιώς όποιες στρατιωτικές παρεμβάσεις προκαλούν αναρχία και φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα. Επίσης, όταν γίνεται παρέμβαση πρέπει να γίνεται για την προστασία των πληθυσμών και μόνο γι’ αυτό κι όχι να προκαλείται η διχόνοια μεταξύ των πολιτών. Κι ακόμη: αυτού του είδους οι πόλεμοι είναι πολυέξοδοι. Το να επέμβεις δύο φορές πχ. Στην Λιβύη για το ίδιο θέμα προκαλώντας αντίθετο αποτέλεσμα, βαρύνει τους φορολογούμενους, οι οποίοι δυσανασχετούν από την αναποτελεσματικότητα αυτής της άναρχης στρατηγικής. Όλοι μας θυμόμαστε την θριαμβευτική εμφάνιση του Σαρκοζί και τα διθυραμβικά του λόγια μετά την πτώση του Καντάφι. Όμως το αποτέλεσμα είναι σήμερα τόσο διαφορετικό και οι φράσεις του Γάλλου προέδρου ηχούν ακόμη ως κούφιες κι επιπόλαιες. Γιατί ξαφνικά ή άλλοτε «νομιμοκρατούμενη» Λιβύη, εκτός από τον αιματηρό εμφύλιο που ζει σήμερα, έχει γίνει άντρο τρομοκρατίας και μεσογειακό πέρασμα παράνομων μεταναστών και εμπόρων ναρκωτικών. Οι « εσωτερικοί» πόλεμοι μπορούν να γίνουν αποδεκτοί μόνον εάν ληφθούν υπόψη τα προαναφερθέντα ηθικά , ανθρωπιστικά κι οικονομικά κριτήρια. Διαφορετικά μετατρέπονται σε ηθική, οικονομική κι ανθρωπιστική πληγή για την ίδια τη Δύση. Ένας τέτοιου είδους πόλεμος είναι κάτι το πολύ σοβαρό για ν’ αντιμετωπίζεται με την ελαφρότητα που ως τώρα αντιμετωπίστηκαν αρκετοί απ’ αυτούς κυρίως στην Μέση Ανατολή.
Δημοσθένης Δαββέτας
