Εκκλησία και νεωτερικότητα
Κάθε φορά που έχουμε την εκλογή κάποιου ιεράρχη στην εν γένει Χριστιανοσύνη μπαίνει μ’ εμμονή και το ερώτημα για το αν θα βοηθήσει ή όχι στον εκσυγχρονισμό της εκκλησίας. Η θέση αυτή που προβάλλεται κυρίως από αριστερόστροφους και μια μειοψηφία δεξιόστροφων εκσυγχρονιστών, είναι ασύμβατη με την ίδια τη θεμελιακή υπόσταση της Εκκλησίας.
Θα’ θελα να προσεγγίσω το ζήτημα από φιλοσοφική και μόνο σκοπιά, αποφεύγοντας θεολογικούς δογματισμούς. Ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν σκάνδαλα ιεραρχών, η εκκλησιαστική ευαισθησία σε κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, οικολογικά ζητήματα ή σ’ αγαθοεργίες, δεν σημαίνει ταυτόχρονα ότι υποχρεώνει την Εκκλησία σε νεωτερικές καινοτομίες, τύπου άρση της αγαμίας ιερέων, ή μοναχών, αποδοχή της ευθανασίας, γέννηση παιδιών μ’ ενδιάμεσο γονέα, γάμους ομοφυλοφίλων κλπ. Κι αυτό γιατί από την ουσία της ίδρυσής της υπάρχει για να συντηρεί κι όχι για να νεωτερίζει.
Η λέξη κλειδί της δομής της είναι η πίστη. Οι ιεράρχες εμπνέονται μέσα απ’ αυτήν, είναι εν πίστη (εξ ου και η λέξη εμπιστοσύνη). Πηγή της ύπαρξής τους είναι ο Δημιουργός-Θεός, κι είναι μόνο σ’ αυτόν αφιερωμένοι. Συνεπώς δεν είναι αυτό-νομοι αλλά ετερό-νομοι. Η εκκλησία είναι ετερό-νομη. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με την σύγχρονη κοσμική Δημοκρατία, η οποία από την Γαλλική επανάσταση ως σήμερα είναι θεμελιωμένη στην δράση του κοινοβουλίου και τ’ ατομικά δικαιώματα. Όσο πεποίθηση των πολιτών είναι ότι οι νόμοι είναι φτιαγμένοι από τους ανθρώπους, άλλο τόσο οι νόμοι της θρησκείας λαμβάνουν λόγο ύπαρξης από τον απανταχού Κύριο, τον ποιητή ορατών τε πάντων και αοράτων.
Με βάση αυτήν την θεμελιακή διάκριση η εκκλησία, εξ ορισμού «συντηρητική». Συντηρεί το ιερό παρελθόν της ιερότητας της πίστης. Κι όποια φιλολογία περί ανάγκης «νεωτερισμού» της είναι λαθεμένη, αφελής ή κακόβουλη. Δεν είναι avant- garde (πρωτοπορία) της τέχνης, παιδί του Μάη του ’68 η εκκλησία, για να πολεμά τις παραδόσεις και ν’ ανατρέπει τις παλαιότερες καλλιτεχνικές εκφράσεις, όπως κάνουν οι «πρωτοπόροι» καλλιτέχνες. Το αντίθετο η εκκλησία λειτουργεί ως η ηθική εκείνη που συντηρεί σταθερά το ιερό «παληό» μέσα στο σύγχρονο «ά-ριζο». Όσο οι άνθρωποι θέλουν να πάρουν το μέλλον στα χέρια τους άλλο τόσο η εκκλησία παίρνει δύναμη από τα χέρια του παντοδύναμου Θεού. Και καλώς έχει έτσι. Έτσι πρέπει να είναι. Χάρις στην «συντήρησή» της αυτή, η εκκλησία μπορεί συχνά να λειτουργήσει ως σκληρός καθρέφτης των αβυσσαλέων αλμάτων του ανθρώπου στο κενό της νεωτερικότητας. Μπορεί συχνά να κρατήσει σ’ εγρήγορση, ξυπνώντας τα, τα πιο απελπισμένα ανθρώπινα στοιχεία και να τα ενεργοποιήσει στην υπηρεσία μίας ιδέας της προσφοράς στην ζωή που’ ναι δοσμένη, κατά την «φιλοσοφία» της, από την θεία πηγή γέννησης των πάντων.
Δ.ΔΑΒΒΕΤΑΣ