Περί ρατσισμού και Ξενοφοβίας
Πολύ συχνά ακούμε γύρω μας να γίνεται χρήση του όρου ρατσισμός και Ξενοφοβία. Φτάνει κάποιος να κάνει κριτική σε θέματα μετανάστευσης ή πολυτισμικότητας για να στιγματιστεί ως ρατσιστής ή ξενοφοβικός. Η γραμμή ισορροπίας είναι πολύ λεπτή. Γιατί από την μία πλευρά υπάρχει η άκρα δεξιά που πορεύεται φιλοσοφικά και ιδεολογικά σε ρατσιστικές και ξενοφοβικές θέσεις, και από την άλλη υπάρχει η ριζοσπαστική αριστερά που οτιδήποτε αφορά ζητήματα έθνους και ξένων δείχνει τόσο ακραία «ευαισθησία» ώστε με την ανοχή της να κινδυνεύει να δημιουργηθεί πρόβλημα κοινωνικό. Και ανάμεσα στις δύο αυτές τοποθετήσεις βρίσκεται ο πολίτης εκείνος που δεν είναι ιδεολογικά και ψυχολογικά ρατσιστής ούτε ξενοφοβικός, αλλά που δεν θα ήθελε ούτε την ανεξέλεγκτη εισροή ξένων ούτε την αδιαφορία σε εθνικά προβλήματα που προσβάλλει τον πατριωτισμό του.
Για να γίνει ακόμη πιο κατανοητό το θέμα ας ξεκινήσουμε από το τί σημαίνουν οι δύο αυτοί όροι. Ο ρατσισμός έχει να κάνει με εκείνη την ανθρώπινη συμπεριφορά όπου κάποιοι λαοί νοιώθουν ανώτεροι άλλων, φυλετικά και πολιτισμικά. Συνεπώς πρόκειται για ανωτερότητα φυλής απέναντι σε μία άλλη. Η Ξενοφοβία, πιο περίπλοκη αναφέρεται στον φόβο και προκαλεί ο «ξένος», ο διαφορετικός, ο άγνωστος. Όσο ο ρατσισμός ως θλιβερό φαινόμενο δεν αφορά επισήμως τις σύγχρονες εποχές και κοινωνίες (σε ένα κράτος συνυπάρχουν πια πολλές διαφορετικές φυλές), άλλο τόσο η ξενοφοβία, είναι πιο επίκαιρη και είναι πολιτικό εργαλείο, είτε σε όσους θέλουν να κρύψουν το φασιστικό τους ταμπεραμέντο, είτε σε όσους θέλουν να ενοχοποιήσουν στρατηγικά όποιους πιστεύουν ακόμα σε εθνική συνείδηση. Το να διαμαρτύρεσαι για την παράνομη μετανάστευση και να την θέλεις ελεγχόμενη, το να πιστεύεις σε εθνική κυριαρχία ή να μην ασπάζεσαι την ιδεολογία της υποχρεωτικής πολυπολιτισμικότητας, δεν σημαίνει αυτόματα ότι είσαι εθνικιστής ή ξενοφοβικός αντίστοιχα.
Εφόσον δεν κρύβεται κάτι πίσω από αυτές τις θέσεις, και υπάρχει ειλικρίνεια, σημαίνει κυρίως ότι, αντιδράς στον επί χρόνια μεθοδικό διαμελισμό του εθνικού ιστού και ενότητας, σημαίνει ότι δεν θέλεις να αφεθείς δίχως αντίσταση στον μεταμοντέρνο ατομισμό της παγκοσμιοποίησης, σημαίνει ότι δεν θέλεις να ζεις σε ένα διαρκή εξοντωτικό πόλεμο ανάμεσα στις θρησκευτικές και πολιτισμικές κοινότητες, σημαίνει ότι πιστεύεις ακόμα στην παραδοσιακή Δημοκρατία των θεσμών, στην εθνική ταυτότητα και ανεξαρτησία. Πάνω από όλα όμως σημαίνει ότι δεν θέλεις να ζεις δίχως ένα θεσμικό πλαίσιο που διασφαλίζει το δικαίωμα να συνυπάρχει κάποιος ελεύθερα με τις παραδόσεις του, με το πατριωτικό του αίσθημα, με τις ανθρώπινες και ανθρωπιστικές του αξίες, με τα ήθη και τα έθιμα του. Δεν μπορεί να στοχοποιείσαι και να νοιώθεις «ένοχος» ή να κατηγορείσαι, όταν απλά αγαπάς την πατρίδα σου με τις πολιτισμικές της παραδόσεις και την διαχρονική αντίληψη της Ιστορίας της.
Δημοσθένης Δαββέτας