Δύο αναγνώσεις του Χριστιανισμού
Την προηγούμενη βδομάδα στο Παρίσι βρέθηκα σε μία φιλική συζήτηση με τον φιλόσοφο Λυκ Φερύ και ένα υψηλόβαθμο Γάλλο ιερωμένο. Φεύγοντας βρέθηκα αντιμέτωπος με δύο αναγνώσεις του Χριστιανισμού, όπως παρουσιάζονται σήμερα.
Η πρώτη ανάγνωση θεωρεί την «ηθική»(εδώ δεν πρόκειται για την φιλοσοφική ηθική, αλλά για το θεολογικό moral), ως την βασική συνθήκη της ανθρώπινης σωτηρίας. Στον «μάταιο» κόσμο που ζούμε για να φέρουμε σε πέρας τις δύσκολες υποχρεώσεις μας, για να βρούμε την δύναμη να αντιμετωπίσουμε τον πόνο της επίγειας περαστικής ζωής μας, χρειαζόμαστε ηθικούς κανόνες που πρέπει να τηρούμε. Πρέπει να ζούμε δηλαδή μέσα από τις καλές πράξεις, ακόμη και αν είναι εξαιρετικά επίπονες, πρέπει να είμαστε σε συμφωνία με τις αρχές των Ευαγγελίων, εμείς οι αμαρτωλοί, οι οποίοι, ζώντας με αυτόν τον τρόπο, κρατούμε ισχυρή μέσα μας την ελπίδα για την είσοδο στην Βασιλεία των Ουρανών και του Θεού.
Η δεύτερη ανάγνωση, βάζει την πνευματικότητα πριν την ηθική, βάζει την πίστη πριν την τυπικότητα των κανόνων, βάζει σε συνέργεια πνευματικότητα και Αγάπη. Δίνει έτσι στην Βασιλεία των Ουρανών όχι ένα μέλλον υπό την προϋπόθεση «ηθικής» ζωής, αλλά κυρίως ένα μέλλον που στηρίζεται στην πραγματική παρουσία, που στηρίζεται στην Αγάπη της Χάριτος. Άλλωστε και ο ίδιος ο Χριστός στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο(17,20-25) όταν τον ρωτούν οι Φαρισαίοι «πότε θα έρθει η Βασιλεία;» απάντησε «είναι ανάμεσά μας». Δηλαδή είναι εδώ σαν βίωμα, σαν ζωή. Το αντιλαμβανόμαστε άλλωστε και στους Μακαρισμούς: Η Αγάπη είναι πιο ισχυρή από την «ηθική», η πληρωμή του νόμου πιο ισχυρή από τον Νόμο. Η Χάρις της Αγάπης λειτουργεί δίχως υποχρεωτικά καθήκοντα. Δεν έχει ανάγκη νομοθεσίας μία Μάνα για να αγαπά το παιδί της. Ισχυρότερη από δίκαιο και «ηθική» η Αγάπη είναι το «διαβατήριο» για την Βασιλεία των Ουρανών. Το Βασίλειο των Ουρανών υπάρχει ήδη στο παρόν. Αν κάποιος ζήσει με πίστη, ελπίδα και Θεία Χάρη, θα νοιώσει «μέσα του» το Βασίλειο των Ουρανών, όπως λέει και ο Χριστός στον Ιωάννη. Η Αγάπη είναι ο φορέας της Σωτηρίας. Οι «καλές» πράξεις είναι μόνον συνέπεια της Αγάπης και όχι προϋπόθεση.
Αυτές οι δύο αναγνώσεις του Χριστιανισμού αν και συχνά αντιτίθενται εν τούτοις δεν είναι αντίπαλες. Για όποιον θέλει να ζήσει χριστιανικά η πνευματική ζωή είναι σε άμεση σχέση με την «ηθική». Ένας δημιουργικός συνδυασμός και των δύο θα μπορούσε να συμβάλλει γόνιμα στο να συνδυαστούν ποιοτικά πνευματικότητα και ηθικοί κανόνες, δίχως φαρισαϊκή τυπικότητα, αλλά με γνώμονα την Αγάπη στην ζωή σαν παρουσία.
Δημοσθένης Δαββέτας