ΑΙΔΩΣ: Το θεμέλιο της Πολιτικής
Ο Θουκυδίδης στον Πελοποννησιακό πόλεμο σε κάποιο σημείο του εντυπωσιακού του κειμένου, αναφέρεται στους νεκρούς, υποστηρίζοντας το πολιτικό μοντέλο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Οποιαδήποτε όμως αναφορά στους νεκρούς απευθύνεται βασικά στους ζωντανούς για να τους τονίσει και να τους θυμίσει για ποιες αξίες μάχονται. Αυτό που μαθαίνουμε από το καταπληκτικό αυτό κείμενο, γραμμένο στο πέρασμα του 5ου προς τον 4ο π.Χ. αιώνα, είναι ότι η Δημοκρατία βασίζεται στην ισότητα μπροστά στο νόμο. Με κινητήριο δύναμη την αξιοκρατία, η προσωπική δράση είναι πιο σημαντική από την τάξη που ανήκει. Θεμέλιος λίθος είναι η ελευθερία η οποία και διαχωρίζεται μεταξύ Ιδιωτικού και Δημοσίου χώρου. Καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει σπίτι του, όμως στον δημόσιο χώρο πρέπει να σέβεται τους νόμους και να προστατεύει τους καταπιεσμένους. Να μην φοβάται το «Άλλο», δηλαδή το διαφορετικό. Αυτή η αρχή είναι η ρίζα της νεωτερικότητας, της νεωτερικής αδελφικής αντίληψης.
Δίπλα σ’ αυτά υπάρχει ακόμη στο κείμενο του Θουκυδίδη ένα σημείο, που δεν το πήραν όμως ως στοιχείο τους, οι σύγχρονες Δημοκρατίες. Το ότι όποιος παραβιάζει τους κανόνες και τους νόμους της Πόλης, υφίσταται καθολική, οικουμενική περιφρόνηση. Αυτού του είδους το συναίσθημα ονομάζεται «Αιδώς» και περιλαμβάνει την σχέση του Ιδιωτικού με το Δημόσιο.
Όποιος δεν κρατά τις αξίες, δεν έχει την αξιοπρέπεια και την τιμιότητα, υφίσταται τις συνέπειες της «Αιδούς» που ‘ναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί σε έναν Πολίτη, σε σχέση με τον διπλανό του και την Πόλη. Η «Αιδώς» δεν είναι η «Ύβρις», κι αυτό γιατί, κυρίως και πάνω απ’ όλα, αφορά τον δημόσιο χώρο και αυτόν τον Πολιτικών δικαιωμάτων.
Αυτό ακριβώς είναι που λείπει από την Πολιτική ζωή του τόπου μας τα τελευταία κυρίως τριάντα χρόνια. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, η εκμετάλλευση των κοινών αγαθών προς Ίδιον όφελος (τα γνωστά σε όλους οικονομικά σκάνδαλα) από την Πολιτική εξουσία, έσπειρε δικαιολογημένα την βαθιά δυσπιστία του κόσμου προς τους Πολιτικούς.
Η αδυναμία ουσιαστικής Πολιτικής άσκησης οφείλεται στην έλλειψη «Αιδούς» των Πολιτικών οργάνων, κάτι που κατ’ αντανάκλαση ώθησε σε ένα μεγάλο βαθμό και τους πολίτες να συμπεριφέρονται, όταν έβρισκαν την ευκαιρία, ανάλογα.
Πρέπει να επιστρέψει η «Αιδώς» στην Πολιτική συμπεριφορά. Πέρα από το κομματικό συμφέρον και τα μικροπολιτικά παζάρια, να μπουν στους κρατικούς θεσμούς πρόσωπα που δεν έχουν «ολιγαρχική» στάση. Πρόσωπα που να αγαπούν την πατρίδα, την Ελλάδα, πάνω από το ιδιωτικό τους συμφέρον. Θα ‘πρεπε πριν ασκήσουν οποιοδήποτε πολιτικό δικαίωμα οι Πολιτικοί να ‘ναι υποχρεωμένοι να διαβάσουν Θουκυδίδη, ώστε να μην είναι «άχρηστοι» -κατά Θουκυδίδη- για την πατρίδα μας.
Δ. Δαββέτας