Δημοσθένης Δαββέτας: Μόδα & μοντέρνα τέχνη έχουν σχέση με την αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου
Ο καθηγητής Δημοσθένης Δαββέτας, Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, συγγραφέας και εικαστικός, εξέδωσε δυο νέα σύντομα βιβλία για τη Μόδα και την τέχνη. Μας τα παρουσιάζει εκτενέστερα απαντώντας στις ερωτήσεις του Κωνσταντίνου Μανίκα.
1. Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτά τα δυο μικρά βιβλία για τη μόδα και την μοντέρνα τέχνη, αντίστοιχα;
Μόδα και Μοντέρνα Τέχνη συνδέονται μέσω της εποχής που τα δημιούργησε. Είναι παιδιά της βιομηχανικής εποχής. Έχουν σχέση με το παρόν, δηλαδή με την αυτοπραγμάτωση των ανθρώπων. Οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν (σ)την καθημερινότητα τους. Το εδώ και τώρα κυνηγούν. Και για να το πετύχουν θέλουν να ‘ναι ελεύθεροι, να ‘χουν ευζωία, να ‘ναι οι δημιουργοί της εικόνας τους. Αυτήν την ελευθερία έκφρασης και δράσης με βάση την αυτοπραγμάτωση υποστηρίζουν μόδα και Μοντέρνα Τέχνη. Είναι δυο γλωσσικά εργαλεία που μιλούν για την καθημερινότητα του καθένα ,όπως είναι η όπως θα ‘θελε να είναι. Κι η Μόδα και η Τέχνη συνδέονται επίσης με την επιθυμία διαρκούς αλλαγής και καινοτομίας. Συνδέονται επίσης με την ταχύτητα ,τις νέες τεχνολογίες ,την αύξηση παραγωγής και γενικά την μετατροπή του κάθε δημιουργήματος σε κάτι το ευπρόσιτο για όλο και πιο πολλούς. Μιλάμε για εκδημοκρατισμό και διεύρυνση των Τεχνών, στις οποίες πλέον ανήκει κι η Μόδα.
2. Σε ποιους απευθύνονται και τι θα αποκομίσει ο αναγνώστης από τη μελέτη τους;
Απευθύνομαι σ’ όλους. Αυτός είναι ο στόχος: και οι ειδικοί και οι ανειδίκευτοι να ενδιαφερθούν για μόδα και Τέχνη ως κάτι το φυσιολογικό δίπλα τους. Γι’ αυτό και, δίχως να κάνω έκπτωση στις επιστημονικές έννοιες τα έγραψα σε μια γλώσσα απλή ,κατανοητή, καθομιλουμένη, μια γλώσσα για όλους κι από όλους, μια γλώσσα που θα έλκει και δεν θ’ απωθήσει. Το πρόβλημα με όλες αυτές τις πιο νεωτερικές μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης ,είναι ότι απευθύνονται στο πλατύ κοινό του Δυτικού κόσμου, αυτό όμως που από σχολική αγωγή και οικογενειακή παιδεία είναι αρκετά ενημερωμένο για τις νέες μορφές τέχνης στις οποίες περιλαμβάνω και τις εφαρμοσμένες τέχνες. Μιλάμε δηλαδή για εκδημοκρατισμό της Τέχνης στην Ευρώπη, την Αμερική και γενικά στον Δυτικό κόσμο.
Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει στην Ελλάδα παρότι Δυτική σε γενικές γραμμές χώρα. Κι αυτό γιατί ούτε απότην οικογένεια ούτε από το σχολείο έχουμε την παιδεία ,την κουλτούρα αν θέλετε των νεωτερικών Τεχνών, όπως πχ είναι η Μόδα, το Ντιζάιν, οι διακοσμητικές τέχνες κλπ. Έπρεπε λοιπόν να γεφυρώσω (το λέω με όση ταπεινότητα μπορώ) αυτό το κενό. Και μέσω της πληροφορίας και μέσω της γλώσσας που θα μπορούσε να γίνει κατανοητή από οποιονδήποτε. Δύσκολο στοίχημα. Νομίζω όμως ότι το πέτυχα όπως δείχνουν οι πρώτες ως τώρα αντιδράσεις του κοινού.
3. Τι χαρακτηρίζετε, τελικά, ως μόδα;
Μόδα είναι η διαρκής διάθεση να εκφράζουμε την ψυχολογία, τις αξίες και την αισθητική μας μέσα από το ένδυμα. Το ρούχο είναι κείμενο έλεγε ο Μπαρτ. Ναι είναι γλώσσα. Άρα όπως ντυνόμαστε είναι σαν να λέμε κάτι για τον εαυτό μας. Κι όπως η γλώσσα μας θέλει εξ ορισμού της να ψάχνει την καινοτομία στις λέξεις έτσι και η Μόδα καινοτομεί μέσα από την ποικιλία της έκφρασης της ως γλώσσα.
4. Είναι η μοντέρνα τέχνη, επιτηδευμένη και ακαταλαβίστικη;
Όχι. η μοντέρνα τέχνη δεν είναι επιτηδευμένη κι ακαταλαβίστικη. Το αντίθετο συμβαίνει. Η μοντέρνα τέχνη γεννήθηκε για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ τέχνης και ζωής. Είναι όπως ήδη ανέφερα ο εκδημοκρατισμός της τέχνης. Όμως η παιδεία είναι διαφορετική Ελλάδα κι Ευρώπη για τέτοια θέματα γι’ αυτό συχνά μας φαίνεται δυσνόητη. Πάντως υπάρχουν και μοντέρνοι καλλιτέχνες που είναι δυσνόητοι. Δεν φταίει η μοντέρνα τέχνη γι’ αυτό αλλά ο καλλιτέχνης που δεν έχει καταφέρει να βρει μια απλή κι ουσιαστική γλώσσα έκφρασης. Πάντως δεν φταίει σίγουρα το κοινό.
5. Να περιμένουμε αντίστοιχης λογικής βιβλία και για άλλα θέματα;
Ναι. Ετοιμάζω για το Ντιζάιν ( θα ‘ναι και πάλι το πρώτο τέτοιου είδους βιβλίο στην Ελλάδα), ετοιμάζω να δημοσιεύσω επιτέλους τις συζητήσεις που είχα κάνει εδώ και πολλά χρόνια με διάσημους εικαστικούς ,οπ8ως οι Γουόρχωλ, Μπάσκια, Μπους, Αμπράμοβιτς κλπ. Επίσης ετοιμάζω μονογραφίες για φιλοσόφους και μόλις τελειώνω το μυθιστόρημα μου. Έχω αρκετή δουλειά αλλά έχω πολύ όρεξη. Κι αυτό μετρά για μένα.
Και βέβαια να μην ξεχνώ τις τόσες ζωγραφικές εκθέσεις μου που ακολουθούν άμεσα. Πλήρης απασχόληση των δημιουργικών μου παθών.