Λευκάδιος Χερν. Εγκαταλελειμμένος απο παντού.
Τον Λευκαδιο Χερν ως συγγραφέα τον γνώρισα τυχαία χαζεύοντας σ’ενα Αθηναϊκό βιβλιοπωλείο. Ξεφυλισα ενα βιβλίο του με ιαπωνικες ιστορίες -θρυλους που είχε γράψει. Και μαρμαρωσα απο την καθαρότητα της γραφής και την δημιουργία εικόνων ,απλών φαινομενική ,αλλά που όμως λίγο μετά έπαιρναν τις διαστάσεις ενος μαγικού ,συμβολικού κόσμου ,ο οποίος ξεπερνούσε την συλλογική ψυχή της Ιαπωνίας που αναφέρονταν και γινόταν παγκόσμιος. Κάθε εικόνα ,κάθε ιστορία -θρυλος του Λευκαδιου Χερν ,έπαιρνε τις διαστάσεις ,μιας οικουμενικής συλλογικής ψυχής ,με ο,τι ανθρώπινο και υπερανθρώπινο φέρει αυτή ταυτόχρονα μέσα της. Αμέσως μου γεννήθηκε η επιθυμία να μάθω ποιός ήταν ο Λευκάδιος Χερν.
Γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου του 1850 στην Λευκάδα απο όπου πήρε και το όνομα του.
Ο πατέρας του ηταν ο ταγματάρχης ,χειρουργός Ιρλανδός ( υπηρετούσε στην Λευκάδα κατά την διάρκεια της Βρετανικής κατοχής των Επτανήσων) και μητέρα του η Ρόζα Αντωνίου Κασιμάτη, ελληνίδα ευγενούς καταγωγής απο τα Κύθηρα. Οι γονείς του παντρεύτηκαν με ελληνικό ορθόδοξο γάμο. Η ασταθής σχέση τους και τα μεταξύ τους προβλήματα, οδήγησαν στο νσ βρεθεί σε ηλικία 2 χρονών το 1852 ο Λευκάδιος απο την Ελλάδα στην Ιρλανδία. Η στρατιωτική καριέρα του πατέρα του κι οι υψηλές φιλοδοξίες του τον οδήγησαν να στείλει την οικογένεια του στην Ιρλανδία . Εκεί η Ρόζα έτυχε ψυχρής υποδοχής που όξυνε κι η θρησκευτική μεταξύ τους διαφορά καθότι η μητέρα του άντρα της ήταν σκληρή προτεσταντισα. Η αποξένωση των γονιών ήταν γεγονός παρότι είχαν τρία παιδιά ενω η Ρόζα υπέφερε απο νοσταλγία για την Ελλάδα. Εγγυος στο τρίτο της παιδί ,επιστρέφει στα Κύθηρα το 1856 κι αφήνει τον Λευκάδιο υπο την επίβλεψη της αδελφής της πεθεράς της Σάρας Μπρεναν που ήταν καθολική. Ο Τσαρς Χερν ,ο πατέρας του ,ζήτησε τοτε ακύρωση του γάμου του με την Ροζα. Αυτή μόλις το έμαθε παντρεύτηκε τον Τζιοβανι Καβαλινι,Έλληνα Ιταλικής καταγωγής που έγινε αργότερα απο τους Βρετανούς και κυβερνήτης των Αντικυθήρων . Αυτός απαίτησε τα παιδιά της να μείνουν στην επιμέλεια του Χερν. Έτσι αυτά πήγαν στην Ιρλανδία κι ο Λευκάδιος που ήδη ήταν εκεί παρέμεινε εκεί. Ούτε αυτός ουτε τ’αδελφια του ξαναείδαν την μητέρα τους η οποία κι απέκτησε στην συνέχεια 4 ακόμη παιδιά με τον νεο σύζυγο της. Η διαλυμένη σχέση των γονιών του και κυρίως το αίσθημα “εγκαταλειψης”απο την μητέρα του επηρέασαν καθοριστικά την προσωπικότητα του Λευκαδιου. Ενα αίσθημα διαρκούς κινητικότητας , μη-εγκατάστασης ,ενα αίσθημα αριζης ζωής, ζωής δίχως ρίζες τον διαπερνούσε μόνιμα. Ταυτόχρονα υπήρχε μέσα του και η ανάγκη να ξαναζήσει αυτήν την γλυκιά τρυφερότητα της οικογενειακής ζεστασιάς που πολύ λίγο γνώρισε αλλα που πάντα νοσταλγούσε. Τα δύο αυτά έντονα κυριαρχικά συναισθήματα θα καθορίσουν και την συνέχεια της ζωής του ως το τέλος της. Ταυτόχρονα αναπτύσσεται μέσα του κι ενα αίσθημα αντι-πατρικης στάσης που εκφράστηκε αρχικά με δυσπιστία ως προς την σειστιμικότητα του καθολικισμόυ. Διαπιστώνοντας αυτήν την συμπεριφορά η θεία του που είχε και την κηδεμονία του, τον ενέγραψε το 1861 στην καθολική σχολή του Υβετο στην Γαλλία. Η εκπαιδευτική εκεί εμπειρία του Λευκαδιου τον ωφέλησε σε δυο πράγματα: πρώτον έμαθε άριστα Γαλλικά ,κάτι που τον βοήθησε αργότερα να μεταφράσει στα Αγγλικά τον μεγάλης αξίας συγγραφέα Γκυ ντε Μωπασαν ( ο οποίος και φοίτησε στο Ιδιο σχολείο αμέσως μετά τον Λευκάδιο). Και δεύτερον τον έπεισε οτι ,όπως ο ίδιος έγραψε ο καθολικός Ιησουητισμος ειναι ” συμβατική βαρεμάρα και ασχήμια και βρώμικη αυστηρότητα και φοβερή στρέβλωση των παιδικών εγκεφαλων”. Το 1863 συνέχισε τις σπουδές του στην Αγγλία στο St. Cuthbert’s college στο Ushaw.στην καθολική θεολογική σχολή. Εκει με το παρατσούκλι Παντι. υπήρξε άριστος μαθητής αλλά τραυματίστηκε σε ηλικία 16 ετών στο αριστερό του μάτι απο ατύχημα στην αυλή του σχολείου. Μολύνθηκε και παρά την επι δύο χρόνια φροντίδα των γιατρών τυφλώθηκε . Αυτό το γεγονός του δημιούργησε στην υπόλοιπη ζωή του μισ νευρικό
τητα ,μ’αποτέλεσμα να καλύπτει όταν μιλούσε το αριστερό του μάτι κι οταν φωτογραφίζονταν να μην φαίνεται η αριστερή του πλευρά. Το πρόβλημα αυτό αύξησε την φαντασία και την εσωτερικότητα του κάτι που έδωσε στην συνέχεια μια διάσταση οραματιστή στα γραπτά του.
Το 1867 λόγω πτώχευσης της Μπρεναν και του αδελφού της Μολινω (
δηλαδή των κηδεμόνων του) εστάλη να ζήσει με στην οικογένεια της πρώην υπηρέτρια τους . Όμως κι αυτή δεν είχε χρήματα κι έτσι ο Λευκάδιος ζούσε περφερομενος άσκοπα στους δρόμους. Όμως επισκεπτόταν τις βιβλιοθήκες όπου και πλούτιζε πολύ την φαντασία και τις γνώσεις του διαβάζοντας ασταμάτητα. Τι παράξενη ζωή!!! Από παντού τον έδιωχναν κι ήταν δίχως ρίζες. Ώσπου το 1869 οι κηδεμόνες του τον έστειλαν στην Νέα Υόρκη.
Το εισιτήριο ήταν μιας διαδρομής. Δεν είχε κι εδω επιστροφή. Η έλλειψη εστίας κι οικογενειακής ζεστασιάς ήταν έντονη στον Λευκάδιο Χερν. Ακόμη κι η οικογένεια Καλιναν , φίλων των κηδεμόνων του, που πήγε να δει στην Νέα Υόρκη δεν τον δέχτηκε . Του έδωσε 5 δολλάρια και του ευχήθηκε καλη τύχη. Οπως ο ίδιος εγραψε:” πετά
χτηκα για ν’ αρχίσω την ζωή μου άφραγκος στο πεζοδρόμιο μιας αμερικανικής πόλης”.Έτσι για κάποιο διάστημα ζούσε εξαθλιωμένος σε στάβλους η αποθήκες κι έκανε ζωή χαμάλι σε εξευτελιστικές δουλειές. Ώσπου συνάντησε τον Αγγλο τυπογράφο Χενρι Γουοτκιν ,ο οποίος και τον απασχόλησε στο τυπογραφείο του και τουδωσε να διαβάσει τους ουτοπιστες( τι ειρωνεία ! Ου-τοπία ,κανένας τόπος- καμμία ρίζα) Φουριε, Ντιξον αλλα και τον Ποε ,απο το ποίημα του οποίου του έδωσε μάλιστα και το παρατσούκλι “το κορακι”. Εκεί στ
ην Νέα Υόρκη ,ο Λευκάδιος εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην τοπική εφημεριδα του Σινσινατι. Όπου κι άρχισε να γίνεται γνωστός για το ταλέντο του σε περιγραφές φόνων. Γρήγορα έγινε γνωστός για το μακάβριο στυλ του αλλά και για τις πολύ ιδιαίτερες αναλύσεις για τον χαρακτήρα περιθωριακών ατόμων.Εξέδωσε κι ενα περιοδικό Τέχνης εκπλη
κτικής αξίας με τον ζωγράφο Φαρνι .
Το 1874 ,24 μόλις ετών, παντρεύτηκε την αφροαμερικανιδα Φολει, παραβιάζοντας τον νόμο του Οχάιο κατά της επιμειξίας. Και σε συνδυασμό με τις αντικαθολικες του απόψεις ,η εφημερίδα τον απέλυσε. Εργάστηκε τότε στην αντίπαλη Εφημερίδα. Πήρε διαζύγιο το 1877 και πήγε για μια δεκαετία στην Νέα Ορλεάνη. Εργάστηκε σε πολλές
εφημερίδες κι έκανε ο ίδιος χαρακτική. Έγραφε κριτικές βιβλίων,μεταφράσεις( μεταξύ άλλων των ζεραρ ντε Νερβαλ και του Ανατολ Φρανς), έγραψε εισαγωγικά σημειώματα για σανσκριτικα και βουδιστικα κείμενα και πολλά βιβλία για τον κρεολικο πληθυσμό της Νεας Ορλεανης.Προέβαλε στις μειονότητες ,στους διωκόμενους και περθωριοποιημενους τον εαυτό του. Ήταν δεμένος ψυχολογικά μαζί τους. Απο το 1887 ως το 1990 έζησε ως ανταποκριτής του Harper’s στις Γαλλικές Δυτικές Ινδίες ,όπου κι έγραψε δυο βιβλία για την εκεί εμπειρία του. Ήταν το 1890 που ο Χερν πήγε ως ανταποκριτής π
αλι εφημερίδας στην Ιαπωνία. Εκεί βρήκε τις βάσεις της εστίας που τοσο ποθούσε στην ζωή του. Κατ’αρχην βρήκε θέση καθηγητή το 1890 στο Ματσουε στην Δυτική Ιαπωνία ( με την βοήθεια του Αγγλου καθηγητή Τσαμπερλεν).Και κατά δεύτερον εκεί στο Ματσουε παντρεύτηκε την Σετσου Κοιζουμι ,κόρη μιας τοπικής οικογένειας Σαμουράι ,με την οποία απέκτησε 4 παιδιά. Επιτέλους ρίζωσε κάπου έστω και μακριά. Τοθελε η καρδιά κι η ψυχή του. Άλλωστε το 1896 πολιτογραφηθηκε Ιάπωνας παίρνοντας το όνομα της οικο
γένειας της γυναίκας του : Κοιζουμι. Τον Ιδιο χρόνο με την συνεργασία πάντα του Τσαμπερλεν δίδαξε Αγγλική λογοτεχνία στο Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο. Το δε 1904 έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ουασεντα στο Τόκιο. Τον Ιδιο χρόνο τον Σεπτέμβριο πέθανε απο ανακοπή καρδιάς σε ηλικία 54 ετών. Η προσφορά του στα γράμματα και στην λογοτεχνία υπήρξε τεράστια. Εκτός απο τις μεταφράσεις του σπουδαίων Γάλλων συγγραφέων στ’Αγγλικα, επίσης έγραψε ιστορίες κι άρθρα που αναδείκνυαν την ιδιαίτερη ψυχ
ολογία μειονοτικών και περιθωριακών ομάδων και προσωπικοτήτων. Μεγάλη διάσταση όμως πήρε το “ιαπωνικο” του έργο. Συγκέντρωσε πολλούς προφορικόυς θρυλους κι αφηγήσεις του ιαπωνικού λαού και τις κατέγραψε. Τις έκανε γραπτή λογοτεχνία. Τότε μάλιστα αρχές 20ου αιώνα η Ιαπωνία ήταν στο κέντρο του ενδιαφέροντος των Ευρωπαίων. Τα βιβλία του Λευκαδιου- Κοιζουμι άφησαν φοβερές εντυπώσεις και προσέφεραν τα μέγιστα στην προσέγγιση και κατανόηση του Ιαπωνικού πολιτισμού. Η ζωή του υπήρξε θρυλική και για όσα μαρτύρια πέρασε και για το πως μετέτρεψε τον πόνο,την ανέχεια κα
ι τον βίαιο απο παντού ξεριζωμό του σε τεραστιο δημιουργικο έργο. Στον τάφο του οι φοιτητές του έγραψαν: Στον Λευκάδιο Χερν του οποίου η πένα υπήρξε πιο ισχυρή ακόμα κι απο την ρομφαία του ενδόξου έθνους που αγάπησε, έθνους που πιο μεγάλη τιμή του υπήρξε οτι τον δέχτηκε στις αγκάλες του ως πολίτη και του προσέφερε αλλοίμονο τον τάφο. Το μουσείο μνήμης Λευκάδιου Χερν και η παλιά του κατοικία ειναι δύο απο τα δημοφιλέστερα τουριστικά αξιοθέατα του Ματσουε. Στην Ιαπωνία βρήκε επιτέλους τ
ην “Ελλαδα” του και την οικογενειακή θαλπωρή της “μητέρας” που τόσο του έλλειψε. Το πρόσωπο της Ιαπωνίας μοιάζει τόσο με αυτό της Ελλάδας όπως είπε κι ο Νίκος Καζαντζάκης.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής ,εικαστικός, γεωπολιτιστικος, αναλυτής.