Οι απαντησεις μου στις ερωτησεις της Δεσποινας Σαββοπουλου για την σημερινη 4/4/21 συνετευξη μου στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος. Μ’αφορμη τα δυο νεα βιβλια μου για Μοδα και Μοντερνα Τεχνη.
1.Πάντοτε ενδιαφερομουνα για την Μόδα. Ως έκφραση ομορφιάς,στυλ, συμπεριφοράς, προσωπικότητας. Ο Μιτεράν έλεγε οτι χώρα που δεν ενδιαφέρεται για Μόδα έχει χαρακτηριστικά στρατιωτικης κοινωνίας. Ο τρόπος που ντυνομαστε ,η επιλογή των ρούχων που φοράμε στις εκάστοτε περιπτώσεις ,δείχνει την ιδέα που έχουμε ,η θα θέλαμε ναχουμε για τον εαυτό μας . Το ρούχο που φοράμε δειχνει επίσης την σχέση μας με την εποχή μας. Η Μόδα είναι ο καθρέφτης μας αλλά και το πώς μπορούμε να μιλήσουμε για μας. Η Μόδα είναι λόγος ,ειναι γλώσσα για τον εαυτό μας και για την θέση μας στον κόσμο. Η Μόδα είναι κείμενο. Ενα κείμενο δομημένο σε σχέση με την προσωπικότητα μας. Κι αφορά αντρες ,γυναίκες η νέους. Όπως γράφουμε και το ποια είναι η σχέση μας με τους άλλους ,έτσι φοράμε τα ρούχα μας. Κάθε κομμάτι ρουχου που επιλέγουμε για μας είναι ενας τρόπος να γράψουμε κάτι η να μιλήσουμε για μας. Αυτές όλες οι σκέψεις μου ,αλλά κι οι φιλικές σχέσεις που είχα για 30 χρόνια με τον Αζεντιν Αλαια ,μ’ ώθησαν να γράψω την μικρή ιστορία της Μόδας, έτσι ωστε να δείξω την αξία και την σημασία της ,αλλά και την στενή σχέση με την τεχνη στους συμπατριώτες μας. Δεν υπάρχει κανένα βιβλίο η βιβλιογραφία για την Μόδα στην Ελλάδα . Είναι το πρώτο βιβλίο.
2. Η Μόδα ειναι εφαρμοσμένη Τεχνη. Οι πρώτοι σχεδιαστές μοδας ιστορικα ητσν η καλλιτέχνες η που ονειτευοντουσαν να γινουν. Ο Πωλ Πουρε στην Μπελ Εποκ, ηταν ζωγράφος και είχε σχέσεις συνεργασίας με τον Πικάσο, τον Κοκτω κλπ. Ο Ντιορ το Ιδιο. Όπως κι ο Μπαλενθιαγα η ο Αλαια, για να μιλήσω μόνο ενδεικτικό. Ο Διάλογος τέχνης Μοδας ηταν εξ αρχής συμπορευτικος. Ο εκπληκτικός σχεδιαστής Υβ Σαιντ Λωραν ,εκτός που ο ίδιος σχεδίαζε πανέμορφα ,επίσης συνεργάστηκε με τον Αντυ Γουορχωλ η έκανε collections επηρεασμένες απο τον Μοντριαν ,τον Μπρακ ,τον Πικάσο κλπ. Μόδα και Τεχνη συμβαδιζαν και συμβαδίζουν. Η Μοδα δίδαξε την τεχνη το πως να’ναι κοντά στην καθημερινότητα κι η τεχνη δίδαξε την Μόδα το πως να’ναι δημιουργική μ’εμπνευση κι απαιτήσεις έργου Τέχνης.
3. Η Μόδα μας μαθαίνει ναμαστε επιλεκτικοι και να γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Αλλο η Μοδα σαν έκφραση κι άλλο το εμπόριο που θελει να κυριαρχήσει πάνω μας αγοραστικό. Αν ακολουθήσουμε μόνο την αγορά και τις τάσεις της τότε είμαστε εξαρτημένοι. Αν μάθουμε να επιλέγουμε τα της Μόδας με αυτογνωσιακο κριτήριο τότε είμαστε έτοιμοι να χαρουμε τις ομορφιές της Μόδας. Η Μόδα θελει να μας κάνει ελεύθερους κι οχι σκλάβους της αγοράς. Είναι υπόθεση αισθητικής κι οχι τυφλης κατανάλωσης
4.Εγώ προσωπικά ακολουθώ την Μόδα αλλά στα μέτρα της προσωπικότητας μου. Για παράδειγμα δεν θα πήγαινα με σαγιονάρες σ’ενα επαγγελματικο ραντεβού η στην Βουλή γιατί θέλω η Μοδα μου να προσαρμόζεται με την ψυχολογία μου και την αντίληψη που εχω για μενα στην ζωή. Κι αυτό το εφαρμόζω σ’ολους τους τομείς της καθημερινότητας μου. Η τουλάχιστον το προσπαθω.
5.Η Μοδα μπορεί να γίνει στυλ αλλά δεν εγκλωβίζεται μόνο στο στυλ. Το στυλ παλι προσπαθεί να γίνει της Μόδας δίχως να’ναι πάντοτε κάτι επιτυχημένο. Όλα είναι θέμα ισορροπίας ανάμεσα στις ανάγκες της αγοράς και την προσωπικότητα μας.
6.Ο Μπωντλαιρ έλεγε οτι στο εφήμερο βρίσκεται το αιώνιο. Που σημαίνει οτι κατι που αγγίζει την μοναδικότητα της στιγμής και την εκφράζει γίνεται διαχρονικο. Αυτο ισχύει σ’όλα τα επίπεδα ζωής. Από την Τεχνη,το ένδυμα ,την Πολιτική ,την οικονομία κλπ. Όταν έχεις εκφράσει την εποχή σου μενεις για πάντα επίκαιρος. Τα ρούχα γισ παράδειγμα του Ντιορ η του Υβ Σαιντ Λωραν τοχουν αυτό . Η τα βιβλία του Ντοστογιέφσκι, η η φιλοσοφία των Ελλήνων κλπ.
7.Ναι οι Σανέλ,Ντιορ,Υβ Σαιντ Λωραν, Γιαμαμοτο, Αλαια μεταξύ άλλων είναι πραγματικά οι αγάπες μου . Ομωε ο σεβασμός μου ειναι τεράστιος για όλους τους δημιουργικούς γιγαντες της Μόδας.
8.Η Μόδα εξ αρχής βρέθηκε αντιμέτωπη με τους δυο εαυτούς της . Τον δημιουργικο και τον εμπορικό. Η μεταξύ τους ισορροπία είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ αναγκαία. Κι αυτο γιατί οι αγορές έχουν πάρει τα ηνία κι ενδιαφέρονται ολο κσι περισσότερο για το εμπορικό μόνο κομμάτι. Πρέπει προσοχή. Γιατί αλλιώς θσ χαθεί το γούστο που έλεγε ο Καντ , απειλείται η αισθητική ως Δημιουργία κι Ωραίο. Κινδυνεύει να γίνει μόνο αγοραστικό μέγεθος.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτης. .
Μοντέρνα τεχνη Σαββοπουλου.
1. Έχουν γραφτεί πολλα για την μοντέρνα τεχνη. Τα περισσότερα εδώ στην Ελλάδα είναι μεταφράσεις από ξένες γλώσσες. Γι’αυτό κι ειναι συχνά δυσνόητα. Επίσης υπάρχουν και τ’αναλογα εγχειρίδια των αρμοδίων καθηγητών της ιστορίας της τέχνης. Κι αυτα έχουν κατι το δυσνόητο γιατί όντας αμιγώς επιστημονικα απευθύνονται κυρίως στους φοιτητές που είναι αρκετά εξοικειωμένοι με την επιστημονικη ορολογία. Συνεπώς η Μοντέρνα τεχνη αντι να ειναι προσβάσιμη στο πιο ευρύ αναγνωστικό κοινό κι οχι μόνο στους ειδικούς παραμένει ερμητικη για τους καθημερινούς μη-μυημενους αναγνώστες. Πολλοί ετσι απο αυτούς γυρίζουν την πλάτη τους στην μοντέρνα τέχνη γιατί όπως συχνά λένε κι ακούω ειναι κατι το ” κουλτουριαρικο” που καταλαβαίνουν μόνο οι πολλοι λίγοι. Κι αυτο το θεωρώ άδικο για την μοντέρνα τέχνη που ειναι επαναστατική και στο ξεκίνημα της ήθελε ,ακολουθώντας την θεωρία του Καντ περί διεύρυνσης ,να διευρύνει την κλασσική τέχνη και την Συμμετοχή των πολιτών στην τέχνη της καινοτομίας. Έτσι πηρα την απόφαση να παίξω τον ρόλο ανάμεσα στην επιστημονικη γνωση και το πλατύ κοινό. Φρόντισα να γράψω ενα δοκίμιο που δεν θα έχανε σ’επιστημονικη αλήθεια αλλα ταυτόχρονα θαταν κατανοητό σ’ολους .Ήθελα κι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας να μπ
ορεί να το καταλάβει. Έτσι χρησιμοποιησα την τέχνη της αφήγησης. Είναι σαν να έγραφα ενα μικρό μυθιστόρημα ως προς το ύφος γραφής. Ειμαι ευχαριστημένος κι ο εκδότης το ίδιο. Θα δούμε πως θ’αντιδρασει και το κοινό
2. Καθε νεο δεν ειναι μοντερνα τεχνη. Η μοντερνα τεχνη εχει συγκεκριμενο χωρο και χρονο. Ξεκίνησε λιγο μετα το δευτερο ήμισυ του .19ου αιωνα με τ
ην βιομηχανικά επανασταση ( αν κι ο ορος Μοντέρνος υπήρχε ήδη σε φθαρμένα λατινικά κείμενα απο τον 5ο με 5ο ηδη αιωνα). Δηλαδή τοτε πηρε τις διαστάσεις ενος concept, μιας ορολογίας. Ντιντερό και κυρίως Μπωντλαιρ της έδωσαν αυτήν την διάσταση. Ειδικά ο δεύτερος την ανήγαγε σε εννοιολογικό ορολογία και την προώθησε ως το εννοιολογικό “μοντελο” της εποχης που ξεκινούσε απο την βιομηχανική επανασταση, δηλαδή απο το 1860-1⁸63 κι έπειτα. Έγραψε Πολλά θεωρητικά και κριτικα κείμενα ο Μπωντλαιρ εισάγοντας τον όρο. Ητσν ο πρωτοπόρος και βαθιά υποστηρικτης αυτης της αντίληψης που έβαζε τις βάσεις ,της προόδου (progress) ,της εξέλιξης και της καινοτομίας. Ει
δικά στην μοντερνα τεχνη που αναφέρομαι στο βιβλίο ,ο Μπωντλαιρ υποστήριξε επίσης την Μόδα, την φωτογραφία τις καρικατούρες ( σκιτσα γελοιογραφίας) και την κριτική τέχνης ως νεα στοιχεία που εμπλουτιζαν την παραδοσιακή τεχνη κι έβαζαν τις βάσεις της Μοντέρνας έκφρασης.
3. Η μοντερνα τεχνη αρχίζει στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιωνα και τελειωνει γύρω μεταξυ 1970 και 1980. Το βασικο στοιχειο της Μοντέρνας τέχνης ειναι ο ρολος της πρωτοποριας ( της avant-garde). Δεν νοείται μοντερνα τεχνη δίχως την επιθυμία καινοτομίας, δίχως την ιδεολογία της καινοτομίας,διχως την ρήξη με το κλασσικό παρελθόν και τις παραδόσεις. Η μοντερνα Τεχνη βασίζεται στο χαρακτηριστικό επίσης της κατανάλωσης.
Η σύγχρονη τεχνη τώρα ,ξεκινά μεταξύ 1970 και 1980 και δεν στηρίζεται παρα στο τέλος της πρωτοποριας ( avant-garde). Δηλαδή ,το πρόβλημα της δεν είναι η επιμονή αναζήτηση της καινοτομίας. Ούτε η ιδεολογία της ρήξης με τις παραδόσεις. Το αντίθετο θέλει νσ συνθέτει παραδόσεις και καινοτομικα ευρήματα και κυρίως ,η σύγχρονη τέχνη βάζει σε ιση μοιρα με την τεχνη ,την αγορά και την επικοινωνία. Με απλά λόγια: ενα έργο συγχρονης τέχνης απο το ξεκίνημα του συγχρονίζεται με την αγορά και την επικοινωνία για να επιτυχει. Θεωρεί υποχρεωτικά και τα τρία μαζι για την επιτυχία. Αν η αγορά
4. Θα βρει στοιχεία για να κατανοήσει ποια ειναι η Μοντέρνα Τέχνη και ποισ η πορεία κι η προσφορά της. Και κυρίως θα μαθει με πολύ απλά και κατανοητό δεν στηρίξει και δεν επικοινωνήσει ενα έργο αυτο ειναι σαν ανύπαρκτο. Μόνο η ιδέα της καινοτομικης δημιουργίας όπως ηταν στην μοντερνα τεχνη δεν φτάνει στην διψασμένη για πωλήσεις ,αγορες κι επικοινωνία σύγχρονη τεχνη.
τρόπο το ποιος ητσν Ο Πικάσο, Ο Ματις , Ο Ντουσαμπ , ο Μπέικον, ο Τζάκσον Πολλοκ, ο Αντρε Μασον, οι κυβιστες ζωγραφοι,οι φωβιστες , ο ντανταισμος ,η αβαντ γκαρντ -,πρωτοπορεια ,το ready made σαν καινούργια τεχνική έκφρασης,μεταξά τόσων άλλων στοιχείων. Γενικώς θα μσθει σίγουρα τις βασικές έννοιες και χαρακτηριστικά της Μοντέρνας Τέχνης. Κατι που ειναι χρήσιμο για όλους κι οχι μόνο για τους ειδικούς.
5. Η Μοντέρνα Τέχνη πέτυχε ν’απελευθερωσει και να διευρύνει την εικαστική έκφραση απο τα περιοριστικά πλαίσια που έβαζαν οι πρακτικές και λο
γικές των Καλών Τεχνών. Αυτη η απελευθέρωση απο τις παραδοσιακές συμβάσεις εικαστικης έκφρασης επέτρεψε στους μοντέρνους καλλιτέχνες να γίνουν ευρηματικοι ,καινοτόμοι και να δώσουν την δυνατότητα σε πολλούς ανειδίκευτους καλλιτέχνες να εκφραστούν με τελείως αντισυμβατικό κι αντιπαραδοσιακα μέσα έκφρασης. Το κολάζ για παράδειγμα που σήμερα είναι τόσο αγαπητό κι επιτρέπει σ’οσους δεν έχουν μάθει τεχνική σε σχολές να εκφραστούν, ειναι γέννημα της Μοντέρνας Τέχνης . Όπως οι σουρεαλιστικές δράσεις , η χρήση έτοιμων βιομηχανικών υλικών και τόσα άλλα που θα δείτε στο βιβλίο. Χωρίς την Μοντερνα Τεχνη δεν θα υπήρχε η σημερινή ελευθερη κανόνων έκφραση καλλιτεχνών.
See translation