Η Ευρώπη Φάντασμα.
Η Ευρώπη πέρα από γεωγραφική πραγματικότητα είναι κι ένας πνευματικός πολιτισμός με ισχυρές βάσεις στην ιστορία . Όταν δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση , είχε μεν οικονομική βάση , αλλά το ” πνευματικό ” μέρος στηριζόταν στην ανάγκη να τελειώνουν επιτελους οι πόλεμοι, οι γενοκτονίες κι οι καταστροφές . Αυτό ήταν το πνευματικό κι ηθικό θεμέλιο που ένωνε τους Ευρωπαικούς λαούς.Ηταν η ιστορική της ταυτότητα. Μετα από εξήντα χρόνια Ευρωπαϊκής ζωής που είμαστε σήμερα; Η εννοια της Εθνικότητας παει ν’αντικατασταθει σου την αν-εθνική Τεχνολογια που δεν στηρίζεται σε κανένα παρελθόν και δεν μας προσφέρει κανένα πνευματικό μέλλον. Στην εννοια της εθνικότητας όπως και στην γεωλογία, η θερμοκρασία προέρχεται από κάτω, για να χρησιμοποιήσω λόγια του Μισελε . Η πρόσφατη εμπειρία στα τεκταινόμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μας δείχνει ότι η θερμοκρασία έρχεται από τα πάνω και δεν κατεβαίνει ποτε προς τα κάτω. Οι Ευρωπαϊκές εκλογές παρά τις φανφαρονες δηλώσεις των ευρωκρατών οτι τα εκλογικά αποτελεσματα έδειξαν ότι δεν νίκησε ο ευρωσκεπτικισμός , εν τούτοις η σταθεροποίηση του ακροδεξιού πολιτικού άξονα σε υψηλά ποσοστά , δεν πρέπει καθόλου να γεννά εφησυχασμό και να αυτοεπιβραβευεται η πολιτική της από τα πάνω θερμοκρασίας που συνεχίζει να μην κατεβαίνει προς τα κάτω. Πρέπει να γίνει επιτελους κατανοητό ότι αυτοί οι δυο μεταπολεμικοι “μεσσιανισμοι” που αναπτύχθηκαν αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο , ο Χριστιανισμός κι ο προοδευτισμός , η θεία Χαρις και η λογική ,δυο αντιλήψεις που αναμιχτηκαν , συνεδρασαν κι έδωσαν ένα πνεύμα ενότητας κι ειρήνης που εκμεταλλεύτηκε γόνιμα ο Ζακ Ντελόρ κι η ευρωπαϊκή του παρέα, έχασαν την άλλοτε δύναμη τους . Η Χριστιανοδημοκρατια κι η Σοσιαλδημοκρατια έδωσαν την θέση τους σ’εναν άκρατο νεοφιλελευθερισμό . Αυτος ο τελευταίος θέλει να ενώσει τον κόσμο μέσα από την ισχύ του χρήματος και τον ανταγωνισμό του ισχυρότερου δίχως να λάβει υπ όψη του τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και την ιστορική μνήμη των λαών. Η Τεχνο-οικονομική παγκοσμιοποίηση οδηγεί σε ένα είδος πολιτιστικης και πολιτικής βαλκανοποίησης της Ευρώπης θραυοντας τα πάντα.Και μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε πια στην εποχή των πολιτικό-στρατιωτικών μπλοκ , όπου το ΝΑΤΟ ήταν αντίβαρο στο σύμφωνο της Βαρσοβιας. Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση διέπεται από έναν αναχρονισμό. Από την μια είναι πολύ μικρή για τις παγκόσμιες προκλήσεις,όπως πχ η οικονομία , το περιβάλλον κλπ, κι από την άλλη πολύ μεγάλη για να χωρέσει ισορροπημένα τα 27 κράτη -μέλη της. Βέβαια πολλοί θα πουν όπως γύρω μας συχνά ακούγεται ότι αυτή η Ευρώπη έφερε την Ειρήνη τόσα χρόνια . Κι εδω θ’απαντησω ότι δεν είναι αλήθεια . Αντιθετως είναι η παγκόσμια Ευρώπη όπου έφερε αυτή την Ευρώπη μετά από τις συμφωνιες για πάγωμα των πυρηνικών εξοπλισμών . Είναι η ισορροπία μεταξύ ΕΣΣΔ και ΗΠΑ που επέβαλε Ειρήνη γιατί οι δυο υπερδυνάμεις δεν είχαν συμφερον να δουν τους προστατευόμενους τους ν’αλληλοσφαζονται . Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι στο πρόβλημα της Γιουγκοσλαβιας η Ευρώπη “κάλεσε” την Αμερική για να επέμβει μιας κι η ίδια ενοιωθε αδύναμη.
Όσο Γι’αυτους που λένε ότι η Ευρώπη είναι πια Γερμανική θα διαφωνήσω κι εδώ. Η σημερινή Ευρώπη παρά τα παιχνίδια του Τραμπ , συνεχίζει ναναι Γερμανοαμερικανικη.Γιατι ο Homo oeconomicus παραμένει Αμερικανικός . Και αμέσως μετά τον πόλεμο η Γερμανία ξεκίνησε την νέα της Ζωη υπό την πολιτιστική κι οικονομική προστασία κι επιτήρηση των Αμερικανών .
Εν κατακλείδι. Αυτές οι διαφορες θεωρίες περί δυο Ευρωπων μιας των Εθνικιστών και της άλλης των προοδευτικών είναι ένα επικίνδυνο εννοιολογικό λαθος. Γιατί αυτό που ζούμε και βιώνουμε είναι ένας οικονομικος και νομικος πόλεμος εναντίον των τοπικών πολιτισμών . Είναι ένας πόλεμος της Δύσης εναντίον της Ανατολής . Κι αυτό βέβαια το εκμεταλλεύονται οι κάθε είδους επικίνδυνοι εθνικιστές και δημαγωγοί για να δυναμώσουν και ν’απειλησουν την Δημοκρατία. Για ν’αντεξει αυτήν την κατάσταση η Ευρώπη πρέπει να ξαναφέρει στην επιφάνεια της μνήμης της τον παληο κι αρχαίο της πολιτισμό . Η αντίσταση στην τεχνο-οικονομική κι αταυτοτικη ισοπέδωση περνά από την γλώσσα που με την σειρά της εμπεριέχει ιστορικές και θρησκευτικές μνήμες . Η μόνη αντίσταση στον πολιτιστικό μας αφανισμό είναι να μπολιαστεί βαθιά εκ νέου η καινοτομία και η τεχνο-οικονομία με μια διαρκή γενναία δόση πολιτισμού στο νεανικό ακόμα σώμα της πριν γίνει Τέρας και δεν πλησιαζεται. Πριν γίνει Φάντασμα όπως λέει κι ο Ρεζιζ Ντεμπρε.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης Φιλοσοφίας της Τέχνης , ποιητής, εικαστικός.