5 λεπτά με τον Δημοσθένη Δαββέτα
Πέντε λεπτά με έναν συγγραφέα. Σήμερα, ο Δημοσθένης Δαββέτας, με αφορμή το μυθιστόρημά του «Οι δυο ζωές ενός συγγραφέα» (εκδ. Νίκας).
Επιμέλεια: Book Press
Πώς ξεκινήσατε να γράφετε το μυθιστόρημά σας «Οι δυο ζωές ενός συγγραφέα» Θυμάστε το αρχικό ερέθισμα;
Το βιβλίο αυτό γεννήθηκε ως ιδέα στο Παρίσι. Αιτία ήταν δύο περιστατικά:
α. Διάβασα στις εφημερίδες ότι στην Κολομβία μια επαναστατική οργάνωση με διεθνή δράση έπαιρνε παιδιά και τα εκπαίδευε μέσα από τα πρότυπά της ώστε να τα ελέγχει, να τα βάζει αργότερα σε δουλειές και να υπακούουν μεγαλώνοντας στις διαταγές της.
β. Μου συνέβη προσωπικά το εξής γεγονός: Όταν εργαζόμουν ως συντάκτης στην εφημερίδα Liberation με πλησίασε ένας πολύ γνωστός, διεθνώς, Έλληνας γλύπτης και μου ζήτησε να γράψω ένα άρθρο για έναν φίλο του Ιρλανδό συλλέκτη έργων σύγχρονης τέχνης. Θέλησα να δω τη συλλογή για να καταλάβω αν με ενδιέφερε. Κι αυτός μου είπε ότι δεν είχαμε χρόνο. Το άρθρο έπρεπε να γίνει άμεσα και γι’ αυτό θα με πλήρωνε όσο ήθελα, τονίζοντάς μου πως «όλα έχουν την τιμή τους. Πες μας την δικιά σου». Αυτό με σόκαρε. Και κυρίως όταν μου είπε στη συνέχεια «κανείς δεν είναι ελεύθερος. Όλοι υπακούουν σε μια εξουσία που τους φτιάχνει». Βεβαίως κι αρνήθηκα την πρόταση. Όμως γεννήθηκε μέσα μου η επιθυμία να γράψω το μυθιστόρημα.
Επινόηση για μένα σημαίνει ότι μιλώ για γεγονότα που είναι μέρος μια θεατής πραγματικότητας.
Ανάμεσα στην αυτοβιογραφία και την επινόηση, που γέρνει η πλάστιγγα;
Για να με ρωτάτε σημαίνει ότι υπάρχει κάτι το αληθινό στο μυθιστόρημα που προβληματίζει τον αναγνώστη. Κι αυτό σημαίνει ότι το βιβλίο άγγιξε αλήθειες ζωής που όλοι μας με τον Α ή Β τρόπο έχουν βιώσει. Άρα μπορώ ν’ απαντήσω στο ερώτημα ως εξής: είναι κυρίως βιωματικό κείμενο. Αυτό σημαίνει ότι βασίζεται και σε αυτοβιογραφικά στοιχεία αλλά και σε επινόηση. Με μια σημείωση: επινόηση για μένα σημαίνει ότι μιλώ για γεγονότα που είναι μέρος μια θεατής πραγματικότητας. Πρόκειται και στις δύο, δηλαδή, περιπτώσεις για πραγματικότητα.
[…] η πραγματική ταυτότητα είναι κάτι το κινούμενο, το ευέλικτο, το δυνάμενο να εμπλουτιστεί.
Το βιβλίο σας μοιάζει να έχει να κάνει με τις ταυτότητες, τη δυνατότητα να ζήσει κανείς πολλαπλές ζωές. Είναι μήπως και ένα σχόλιο για τον ρόλο των πνευματικών ανθρώπων στην εποχή μας;
Η ταυτότητα ήταν πάντα το ζητούμενο από την κλασική Ελλάδα. Βασίζεται στο γνώθι σ’ αυτόν. Άρα η πραγματική ταυτότητα είναι κάτι το κινούμενο, το ευέλικτο, το δυνάμενο να εμπλουτιστεί. Μιας και η προσπάθεια γνώσης του εαυτού μας δεν έχει συγκεκριμένο τέλος. Είναι ένας ζωντανός ανοιχτός οργανισμός. Υπό αυτήν την προοπτική μπορούμε να έχουμε πολλές ταυτότητες, ή, για να το πω κι αλλιώς, η ταυτότητά μας μπορεί να ’χει πολλά πρόσωπα, πολλές ζωές. Μια τέτοια εμπειρική ζωή βιώνει ο πνευματικός άνθρωπος. Δεν μπορεί πάρα στα πλαίσια της συνεχούς αναζήτησης ταυτότητας να ’ναι μονίμως ανοιχτός σε διάλογο με τις πολλαπλές ζωές του εαυτού του. Έτσι δημιουργεί.
Τι ρόλο παίζει ο τόπος (η πόλη) στην εξέλιξη της πλοκής; Γιατί τοποθετήσατε την ιστορία στο εξωτερικό, και ειδικά στις ΗΠΑ;
Ο τόπος για μένα έχει μεγάλη σημασία. Είναι το πρόσωπο του εσωτερικού μας τόπου. Κάθε εξωτερικός τόπος είναι η ενσαρκωμένη αντανάκλαση του εαυτού μας. Συνεπώς, σε αυτό το μυθιστόρημα χρησιμοποίησα τρεις τόπους που έχω ισχυρά βιώματα πνευματικά. Η Ελλάδα και κυρίως η Ρόδος που με συνέλαβε η μητέρα μου κι εκεί έζησα μια δυνατή αγάπη αργότερα, η Κολομβία των καρτέλ, της οργάνωσης FARC και του Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκεζ που γνώρισα προσωπικά και λογοτεχνικά και η Νέα Υόρκη, των αδελφικών μου φίλων Γουόρχωλ, Μπασκιά, Χάρινγκ, Λουκά Σαμαρά. Στην Νέα Υόρκη πέρασα σπουδαίες προσωπικές κι επαγγελματικές στιγμές. Έζησα τις πιο μαφιόζικες ιστορίες. Νόμιζα κάθε φορά που πήγαινα εκεί ότι ήμουν σε ταινία του Μάρτιν Σκορσέζε. Με βάση τα ανωτέρω κριτήρια τους επέλεξα ως τόπους δράσης των ηρώων μου.
Κάποιοι λένε, «ένα μεγάλο μυθιστόρημα, χρειάζεται ένα μεγάλο θέμα». Τι πιστεύετε; Ποιο θα λέγατε ότι είναι το βαθύτερο θέμα στο μυθιστόρημά σας;
Το βαθύτερο θέμα, αν βέβαια δεχτούμε ότι υπάρχει κάτι τέτοιο, είναι η Ελευθερία. Μπορούμε σήμερα να ζούμε ελεύθεροι; Μας επιτρέπει η κάθε μορφής εξουσία να ζήσουμε ελεύθερα; Κι Ελευθερία σημαίνει εγωισμός, η ανάγκη αυτογνωσιακών αποφάσεων του καθένα μας; Ελευθερία σημαίνει κάνω ό,τι γουστάρω, αδιαφορώντας για τους άλλους ή, αντιθέτως, σημαίνει εγώ μαζί με τους άλλους;
Στο μυθιστόρημα η Ελευθερία ταυτίζεται με την δημιουργία. Ελεύθερος σημαίνει να ’ναι κάποιος δημιουργικός. Ο βασικός ήρωας αγωνίζεται να μάθει αν έχει αξία, φτάνοντας στο σημείο να ζήσει δύο ζωές για να μάθει αν είναι ή όχι δημιούργημα του εαυτού του. Φτάνει ως την κόλαση για να το μάθει.