Αγάπη και Δημοκρατία.
Πλησιαζουν τα Χριστούγεννα. Η γέννηση του Χριστου απο μόνη της είναι μια πράξη γεμάτη σύμβολα που εμπεριέχουν την νίκη της ζωής επι του θανάτου.
Η στάση απέναντι στο θάνατο ήταν πάντοτε ενα απο τα ουσιώδη φιλοσοφικά ζητήματα από την ελληνική αρχαιότητα . Ο Σωκρατης ανήγαγε την ίδια την αιτία της φιλοσοφίας σε προετοιμασία θανάτου , ο δε Επίκουρος μιλούσε για ανυπαρξία θανάτου μιας και αξία εχει μόνο ο,τι νιώθει κάποιος,ενώ όταν πεθαίνει δε νιώθει τίποτα. Αλλά κι ο Πλάτωνας κι ο Αριστοτέλης κι ο Πυθαγόρας ασχολήθηκαν επισταμένα με το θέμα, ενώ ο Στωικός φιλόσοφος, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος, έβαλε τον θάνατο ως βασικό στοιχείο στοχασμού, διαλογισμού και αυτογνωσίας στο σημαντικό έργο του ,τα εις εαυτόν, που παραμένει μέχρι σήμερα ένας βασικος οδηγός σε ζητήματα καθημερινής ζωής. Με τον Α η Β δηλαδή τρόπο ο θάνατος ως υπαρξιακή αναζήτηση ,ως σημείο αναφοράς της ζωής κι ερωτηματικό ,είχε καθοριστικό ρόλο στην κλασσική σκέψη.
Η εμφάνιση του Χριστιανισμού ,εδωσε μια διαφορετική διάσταση στο θέμα και θέλησε να λύσει το γόρδιο ζήτημα του θανάτου μέσα από έναν ριζοσπαστικό τρόπο αντιμετώπισης του. Ο Χριστιανισμός έλυσε το θεμα μέσω της πιστης ότι, αφού γεννιόμαστε απο το θεό και είμαστε δημιουργήματα του, δεν πεθαίνουμε πραγματικά ,γιατί απλά επιστρέφουμε στον πατέρα-δημιουργό μας.
Όλες αυτές οι παραπάνω προσεγγίσεις, αλλα και έν γενει η ολη Δυτική αντιμετώπιση του θανάτου χαρακτηρίζεται απο μια κεντρική προσπάθεια απομυθοποίησης και αποδραματοποιησης του-
Η προσπαθεια “εξανθρωπισης”, απο-δαιμονοποιησης του θανάτου, η απο-σκοταδοποιηση του και κυρίως η εξοικείωση μαζί του ώστε να μην είναι κάτι τρομερό ,που προκαλεί φόβο, αλλά αντιθετως να ειναι κατι που ν’αντιμετωπιζεται ως φυσικο μέρος της ζωής, έγινε εργαλείο σκέψης κι αναστοχασμου .
Ποτέ ο θάνατος δεν ξέφυγε από τα όρια της ζωής, ποτέ δεν έγινε αντικειμενο η επιδίωξη ευδαιμονικης αυτοαναζήτησης η αυτοεκπληρωσης ,ποτε δεν εγινε αυτοσκοπος η εργαλειο στην υπηρεσια μιας στρατηγικής κινήτρου πολιτικής χρησης .
Αυτή η αντίληψη δεν υπάρχει στον φανατικό τζιχαντιστη.
Σκοτώνει και σκοτώνεται υμνώντας και επιδιώκοντας τον θάνατο. Ταυτίζει την απώλεια της ζωής του με την προσφορά της στον βωμό μιας μαρτυρικής γενναίας πράξης και πίστης στην υπηρεσία του Αλλάχ. . Κάτι που είναι μη-ορθολογικο για τον “λογικο” Δυτικο πολιτισμο.
Για μας ο τζιχαντισμος ειναι κατι το παράλογο και φρικιαστικό . Οι τζιχαντιστες θυσιάζουν τη ζωή τους , με το επιχείρημα του δικαίου κατ’αυτους ιερού λόγου, στην υπηρεσία του θανάτου. Κάτι τέτοιο ο Νίτσε το ονόμαζε μηδενισμό. Γιατί θεωρούσε μηδενιστή όποιον θυσιάζει το ζωικό και ζωτικο παρόν για αφηρημένα ιδεώδη.
Βέβαια αλλο το τζιχαντ κι αλλο ο τχιχαντισμος.
.Η ιδέα του τζιχαντ, του ιερού πολέμου, υπάρχει στο κοράνι. Αλλά αυτό που ονομάζεται τζιχαντισμος και που σήμερα γνωρίζουμε ως τέτοιο, είναι δημιούργημα της σύγχρονης νεωτερικής ιδεολογίας του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Πρόκειται για νεωτερική αντίληψη ερμηνείας και χρήσης του τζιχαντ.
Όπως και στην Δύση είχαμε μοντέρνες αντιλήψεις επανάστασης (πχ Η Ρωσική επανάσταση) ,έτσι και το Ισλάμ έχει την νεωτερική του περίοδο.. Ο τζιχαντισμος είναι μια από τις νεωτερικες του αντιδράσεις, σε σχέση με την θέση του στον Νεωτερικό κόσμο που αναπτύσσεται καθοριστικά στην Δύση τον 20ο αιώνα.
Ο Τζιχαντισμος ,ως concept,πριν τον γνωρίσουμε στο αμείλικτο ,δίχως έλεος πρόσωπο του στην πράξη , δομήθηκε απο τους δυο νεωτερικούς θεωρητικούς του. Τον Πακιστανο θεολόγο Maududi (1903-1979) και τον Αιγύπτιο Qutb των αδελφών μουσουλμάνων (1906-1966).
Και οι δύο τους οραματίστηκαν ενα πολιτικό Ισλάμ με κύριο άξονα τον αγώνα του τζιχαντ. Πρόσφεραν έτσι ενα ιδεολογικό όπλο στους Ισλαμιστες τρομοκράτες. Η αποζήτηση του θανάτου, η ενδοξοποίησή του μέσω του τζιχαντ δίνει δικαιολογία σε πράξεις ακρότητας και μίσους.
Η σταση αυτη εχει ιδεολογικη κατεύθυνση.Είναι πολλά μαζί. Ειναι κατ’αρχήν το μίσος εναντίον της Χριστιανικής Αγάπης, εναντίον του Δυτικού ορθολογισμού, εναντίον του “Αμνού του Θεού”.
Είναι επίσης κι η άρνηση τους να δεχτούν την συνύπαρξη τους με το διαφορετικό. Δεν μπορούν να δεχτούν την δημοκρατία και τον διάλογο. Δεν αντέχουν τον ανθρωπισμό και τις κλασσικές ιδέες για φιλοσοφία ,γράμματα ,τέχνες που ωθούν στην αυτογνωσιακαη απελευθέρωση του ατόμου. Δεν διευρύνουν το “Ιδιο” μέσα από την συνομιλία του Άλλου, για να θυμηθώ το σημαντικό σημείο της διεύρυνσης μέσω του πολιτισμου που ανέφερε ο Καντ.
Όπως ο Ναζισμός υμνούσε τον εαυτό του φτάνοντας στο σημειο να τον σκοτώσει( όπως πέθανε και ο Νάρκισσος )έτσι και οι τζιχαντιστες έχουν αυτοκτονική πορεία, παρασέρνοντας στην ναρκισσιστική τους τρέλα του θανάτου και όσους μπορούν περισσοτερους απο τους αν-ομοιους τους.
Δοξάζοντας βεβαια την ιδεολογια τους,δεν αντιλαμβάνονται οτι σταδιακά την απομονώνουν και την σκοτώνουν. Η θυσία τους είναι στην υπηρεσία του θεολογικού ναρκισσισμού τους.
Γι’ αυτό και είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν μόνο με ορθολογικά επιχειρήματα η με κοινωνιολογικά κριτήρια.
Χρειάζεται να κοπούν οι πηγές χρηματοδότησης τους και να αυξηθούν τα μέτρα προληπτικής ασφαλείας. Κυριως όμως να δεχτούν επιθεση στο ιδεολογικό και πολιτιστικό τους πεδίο. Μέσω της εκπαιδευτικής πολιτικής των κυβερνήσεων και κρατών ,να επανέλθουν οι κλασσικές σπουδές, οι οποίες βοηθούν στην ενεργοποίηση του ανθρωπιστικού ορθολογισμού και στην αναλογική προσαρμογή του στην εκάστοτε εποχή. Είναι η ευχή μου αγάπης υπό το πρίσμα των ημερών.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας της Τέχνης , Ποιητης, εικαστικός, γεωπολιτιστικος
