Κοκο Σανέλ. Έκανε την ζωή της μόδα.
Γεννημένη στην κοιλάδα του Λιγηρα της Γαλλίας, στο γνωστο Saumur ( Σωμυρ), η Κοκο Σανέλ, γεννήθηκε σε φτωχή οικογενεια και μόλις επέζησε απο τα δύσκολα παιδικά της χρόνια. Μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο και κάθε Κυριακή περίμενε μάταια να εμφανιστεί ο πατέρας της που τόσο αγαπούσε για να την επισκεφτεί όπως συνέβαινε με τα άλλα παιδιά που ολο και κάποιος οικείος τους τα επισκεπτόταν. Αυτό το γεγονός σκληρυνε τον χαρακτήρα της κι είχε επίδραση στην μετέπειτα συμπεριφορά της. Το άκαμπτο και απλο στυλ των φορεμάτων των καλογραιων την επηρέασε στην αισθητική αργότερα των ρούχων της. Οι δυσκολίες ζωής της την οδήγησαν στο να ξεκινήσει να κερδίσει τα προς το ζην τραγουδώντας,με την αδελφή της, σε καμπαρέ, όπου και γεννήθηκε το παρατσούκλι της ως “Κοκο”. Ο τρόπος ζωής της όμως στο καμπαρέ δεν της άρεσε και εκμεταλλεύτηκε μια γνωριμία της ενός πελάτη για να φτιάχνει καπελλα για την υψηλή κοινωνία. Το 1912 γνώρισε κι αγάπησε παράφορα τον Αγγλο Αρθουρ Μποι Καπελ (Arthur “Boy” Capel) ,ο οποίος και την βοήθησε ν’ανοιξει το 1913 το πρωτο της κατάστημα. Πουλώντας καπέλα και ενδύματα ,τα καταστήματα Σανέλ, διαμόρφωσαν μια αντίληψη ρούχων ,όπου το πρακτικό,το αθλητικό και το κομψό έδειχναν να συνυπάρχουν ισορροπημένα. Τότε η Σανέλ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το Jersey, μια επιλογή υφάσματος που χρησιμοποιούσαν ως τότε γι’ αντρικά εσώρουχα. Η ασυνήθιστη και γεμάτη συμβολισμό ,εμπνευσμένη κίνηση της έδειξε εξ’αρχης οτι η Σανέλ εισήγαγε στην μόδα της μια σμομπλεξαριστη ιδέα ντυσίματος των γυναικών με αντρικά ως τότε ρούχα όπως θα δούμε και στην συνέχεια. Η ” γκαρσονα” ,δηλαδή μια μορφή θηλυκού που εισβάλλει στον αντρικό χώρο και συνήθειες γεννιέται έτσι με την Κοκο Σανέλ. Το Jersey βεβαια το προτίμησε και για το χαμηλό του κόστος μιας και στα πρώτα της βήματα είχε οικονομικές δυσκολίες. Όμως το ύφασμα αυτό απο τις ιδιότητες του μπορούσε να πέφτει ωραία στο σώμα. Γι’αυτό και με τον καιρό παρέμεινε ως ένα απο τα βασικά υλικά της δουλειάς της. Το πρακτικό στοιχείο ήταν κάτι που την ενδιέφερε. Παράλληλα ενδιαφέρθηκε για τις στρατιωτικές αντρικές στολές του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’20 και μετά τον πόλεμο η Σανέλ έχει τις μπουτίκ της στο Ντωβιλ, στο Μπιαριτς και στο Παρισι. Βρισκόμαστε την εποχή των τρελλών χρόνων ( les annees folles) κι η Σανέλ είναι πρωταγωνίστρια στον χώρο της μόδας. Body γραμμές, κοντές φούστες, αφαίρεση του κορσέ δίνουν ελευθερία, πρακτική δύναμη κι υπερηφάνεια στις γυναίκες. Εκείνη την περίοδο δημιουργεί και το περίφημο ως σήμερα, πασίγνωστο άρωμα της ,No 5. Από την δεκαετία του ’20 μεταφέρει την βάση της στην οδό Cambon 31 στο Παρίσι. Από το 1920 ως το 1940 η Σανέλ καινοτομησε. Εισήγαγε το 1925 τις πλεκτες ζακέτες και το 1926 το μαύρο φόρεμα. Το 1931 έντυσε τις Κάθριν Χεμπουρν, Γκρεις Γκελυ, Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Γκλόρια Σουανσον. Την ίδια εποχή σχεδίασε κοσμήματα εμπνευσμένα απο την Art Deco και το Βυζάντιο. Τα ταγιερ της με την λιτή γεωμετρική τους μορφή εντυπωσίασαν. Είχε καταφέρει να συνδυάσει την ζωή της την ταυτότητα της μέσα απο την σχεδιαστική της γραμμή που ήταν κάτι σαν στυλ shick pauvre. Δηλαδή ένας συνδυασμός κομψότητας και λιτότητας μαζί, κάτι σαν πολυτελή απλότητα.Την πορεία της σταμάτησε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος . Όμως στο μεταξύ, αυτήν την εικοσαετία των “τρελλών χρόνων”,πρόλαβε να σημαδέψει ποιοτικά την μόδα με τις καινοτομίες της. Αν και είχε ταυτιστεί με φεμινισμό απο τους γύρω της εν τούτοις η ίδια έδωσε έμφαση στην θηλυκότητα ως στοιχείο της γυναικείας απελευθέρωσης.Η ανάγκη κι η ανυπακοή εκφράστηκαν μέσα απο τα ρούχα της. Σπορ jackets, γραβάτες που φορούσαν οι άντρες,Jersey ταγιερ και φορέματα, μπλούζες χωρίς γιακα,ντραπε τουρμπανια, πουκάμισα, πλισε φούστες, blazer, πλεχτα ταγιερ, διχρωμες γοβες δίχως φτέρνα, καμπαρντίνες, μικρό μαύρο φόρεμα, ζωνη-αλυσιδα,κοσμήματα στα ρούχα, γυναικείες πυτζάμες, unisex style, gypsy look, γυναικεία παντελόνια, τα κοντά μαλλιά στις γυναίκες, τα ζωηρά χρώματα, μεταξύ άλλων είναι απο τις σημαντικές προτάσεις της Κοκο Σανέλ ,η οποία δήλωνε μαχητρια της νεωτερικότητας και του μοντέρνου κόσμου , πλαι στους Πικασσο, Ντιαγκιλεφ, Στραβίνσκι και Κοκτω.Θηλυκά τυπωμένα χρώματα και σιφον στα φορέματα πρωινής εξόδου αλλά και βραδυνα σύνολα με την γνωστή μακριά σιλουέτα και λεπτή γραμμή ,όπως κι ενσωματωμένο τουλι, δαντέλα και διακοσμητικά στοιχεία, δίνουν έναν τόνο ρομαντισμού στα ρούχα της. Η Σανέλ κατάλαβε οτι μόδα και κοινωνία συμβαδίζουν. Στηρίχτηκε πολύ στις προσωπικές της ανάγκες κι επιλογές που κατάφερε να τις κάνει μόδα για όλους. Ήταν συλλεκτρια έργων τέχνης, αγαπούσε το θέατρο, κι εμπνέονταν απο αυτά ,όπως τότε που ντύθηκε ,σ’έναν χορό μεταμφιεσμένων, σαν μια φιγούρα πινάκων του Βατω ( Watteau). Λίγο μετά τον πόλεμο εξαφανίστηκε απο την επικαιρότητα,όμως επανήλθε δυναμικά το 1954. Βελτιώνοντας τα σχέδια του 1930, ο φυσικός casual τρόπος ντυσίματος που προτείνει ,αλλά και το κοστούμι, τράβηξαν την προσοχή και το ενδιαφέρον των γυναικών. Ακόμη εισήγαγε τα μεσατα σακάκια και τα παντελόνια καμπάνα για τις γυναίκες. Τις δεκαετίες του ’50 και του’60, εργάστηκε στο Χόλυγουντ κι έντυσε μεταξύ άλλων τις Ωντρευ Χεμπουρν ( Audrey Hepburn), η οποία και πρωταγωνίστησε το 1969 στο μιουζικαλ του Μπροντγουαιη “Coco” βασισμένο στην ζωή της Σανέλ και την Ανν Μπαξτερ (Anne Baxter).
Σε γενικές γραμμές μπορώ να πω οτι η Κοκο Σανέλ δημιούργησε ενα δικό της στυλ βασισμένο στην ζωή της που λειτούργησε σαν εικόνα προς την κοινωνία και τις γυναίκες. Από τον τρόπο που ζούσε αντλούσε τις ιδέες της. Πρώτη αυτή λανσαρε το κονσεπτ total look ,που σημαίνει μόδα και καθημερινότητα ζωής είναι ένα πράγμα, κι επηρέασε όπως αργότερα ειδαμε την γέννηση του κονσεπτ total art στην τέχνη. Επηρέασε την ζωή των γυναικών οχι μόνο στο πώς να ντύνονται αλλά και στο πώς να συμπεριφέρονται κοινωνικά μέσα από την ενδυματολογικη τους εικόνα. Οι προσωπικές της ανάγκες έγιναν στυλ ,όπως πχ όταν δημιουργησε τα παντελόνια καμπάνα για να μπαινοβγαίνει ευκολότερα στις γονδολες της Βενετίας. Η παλι όταν έκοψε κοντά τα μαλλιά της γιατί απο μια απροσεκτη κίνηση της ταχε καψει. Κι έτσι γεννήθηκε το κοντό κούρεμα τρελλή μόδα. Η παλι όταν μαύρισε η ίδια στον ήλιο ,προκαλώντας νεο στυλ ,ερχόμενη σ’αντιθεση με την κυριαρχούσα ταξική και φυλετική αντίληψη οτι το λευκό δέρμα ήταν η απόδειξη της αριστοκρατίας και της υπεροχής. Δεν δίστασε δε στην μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο περίοδο της να αμφισβητήσει τον Ντιορ, ανατρέποντας το New Look του. Αναγκάστηκε μάλιστα ο ίδιος ο Ντιορ να δηλώσει οτι η Κοκο Σανέλ ” με ενα μαύρο πουλόβερ και δέκα σειρές μαργαριτάρια ξεσήκωσε την μοδα”. Όποια καινοτομία και να πρότεινε το έκανε απο πρακτική ανάγκη. Όταν ,ενώ τα καπέλα ήταν πλατιά ,η ίδια φόρεσε μικρό καπέλο και ρωτήθηκε γι’αυτο απαντησε: πως μπορεί να λειτουργήσει το μυαλό κάτω απο αυτές τις συνθηκες”;. Απαντούσε κοφτά ,απλά, δίχως διανοητικα παιχνίδια ,κάτι που έκανε αργότερα κι ο Αντυ Γουορχωλ ,με το ύφος του στην τέχνη. Είτε πρόκειται για το ethnic ντύσιμο, είτε πρόκειται για τα μονόχρωμα της ρούχα του total look, είτε πρόκειται για τις τσάντες καπιτονε με αλυσίδα ,είτε πρόκειται για τα ταγιερ της,τα κοσμήματα,η το άρωμα της η Κοκο Σανέλ πορεύτηκε πάντα σύμφωνα με τις ανα6γκες της προσωπικής της ζωής. Όπως η ίδια το επιβεβαίωσε :” Δεν μπήκα στην κοινωνία αυτή επειδή έπρεπε να σχεδιάσω ρούχα. Σχεδίασα ρούχα επειδή ακριβώς μπήκα στην κοινωνία αυτή.Επειδή ήμουν η πρώτη που έζησε την ζωή αυτού του αιώνα”. Πέθανε μόνη στην Λωζανη της Ελβετίας το 1971.
Δημοσθένης Δαββετας, Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός γεωπολιτιστικος αναλυτής.
36
5 comments
4 shares
Like
Share