Η εποποιια των Στεφσνοπουλων -Κομνηνων. Μερος τεταρτο: Η οικογενεια Ναπολεοντα Καλομερου- Βοναπαρτε.
Συνεχιζω απο το αρθρο μου του Σαββατου 13/2/21, στον Ελ.Τυπο.
Το διαστημα της πεντηκονταετους περιπου παρσμονης των εκ νεου διωγμενων Ελληνων απο την Παομια στο Αισκειο της Κορσικης, στην οικογενεια Βοναπαρτε ,γεννηθηκε ο Μεγας Ναπολεων. Ο πατερας του Charles ηταν δικηγορος . Μητερα του ηταν η Laetizia ,πασιγνωστη για τον δυναμικο χαρσκτηρα της και για την ομορφια της. Το ονομα Βοναπαρτε στα ελληνικα μετσφραζεται Καλο- μερος. Σε επιπεδο προσωπου γενους αρσενικου γινετα Καλομερος ,η αν θελετε μπορειτε να το δειτε κι ως Καλημερης ,μιας και τ’ονομα αυτο υπαρχει σημερσ ως τετοιο ακριβως στην Μανη. Συναντησα προσωπικα οτσν βρεθηκα εκει πολλους τετοιους κυριους και τους κοιταξα με εκπληξη και ελαφρο μειδιαμα . Θυμηθηκα την ιστορια και τις “φημες” για τις πιθανες ελληνικες ριζες του Μ.Ναπολεοντα. θυμηθηκα και το ποιημα που ειχε γραψει τοτε τα χρονια της Ελληνικης επαναστασης ο ποιητης Σουτσος επισης για την ελληνικη ριζα του Ναπολεοντα, τον οποιον οι επαναστατημενοι Ελληνες περιμεναν παντα ως ελευθερωτη. . Σας περιγαφω λοιπον την “ιστορια” αυτη.
Θαταν πολυ ευκολο ν’αρκεστω στην ευκολη αποψη οτι ο Ναπολεοντας ειναι Ελληνας. Οχι δεν θα παγιδεψω την συλλογιστικη μου σε τετοιες κλισε ευκολιες. Θα μεινω στα λογικα και μονο ερωτηματα. Ο Ναπολεοντας γεννηθηκε και περασε τα πρωτα χρονια της ζωης του στην Κορσικη και μετσ στο Παρισι.Ειχε Γαλλο-κορσικανη ταυτοτητα. Ομως υπαρχει κατι που δινει μια αλλη βαρυτητα στον ιδιαιτερο ,γεματο θεληση κι αποφασιστικοτητα χαρακτηρα του. Προκειται για μια δευτερη αγωγη ,μια δευτερη κουλτουρα ,πιο κρυφη ,πιο μυστικη που ειχε και που οι δικοι του αλλα κι ο ιδιος απεφευγαν πολυ προσεκτικα να εκδηλωσουν δημοσια. Ας δουμε ποια ηταν αυτη και τι στοιχεια μπορεσα να συλλεξω χωρις ναχω ακομη οριστικοποιησει την ερευνα μου.
Με βαση τα ντοκουμεντα της Αννας Κομνηνης ,της δουκισσης Ντ’Αμπραντες, του υπουργου της Γαλλιας στην Βενετια Henin , του Λ.Κωνσταντινιδη ,αλλα και το αρχειο της οικογενειας Στεφανοπουλων, , οταν ο Κωνσταντινος Στεφανοπουλος-Κομνηνος ,βρεθηκε ως επικεφαλης της Ελληνικης κοινοτητας το 1676 στην Κορσικη, ειχε μαζι του αρκετα παιδια του. Ενα απο αυτα ηταν το αγορι που ονομαζοταν Καλομερος. Αυτο σταλθηκε απο τον πατερα του στην Φλωρεντια , σε μια εμπιστη αποστολη κοντα στον μεγαλο Δουκα της Τοσκανης ,τον Cosma des Medicis τον τριτο (III). Η οικογενεια των Μεδικων ( των γιατρων) ειχε Μανιατικη ριζα κι ακομη κι αν οπως ηδη εγραψα ηταν οι αιτια που οι κομνηνοι εφυγαν απο την Μανη ,εν τουτοις ο πριν πολλα χρονια εγκαταστημενος στην Ιταλια. Δουκας Cosma ηταν διαφορετικος . Ηταν ο πιο ιδιαιτερα φιλοξενος προς τους Ελληνες και μαλιστα τους Μανιατες. Οπως ηδη διαπιστωσατε το ονομα “ιατρος” ιταλοποιηθηκε κι εγινε medicis. Ηταν κατι που και συνηθιζοταν κι επιβαλλοταν τον καιρο εκεινο στην καθολικη Ιταλια που ιταλοποιουσε τα παντα ωστε να ενσωματωνει κυριως τους σπουδαιους ” ξενους” σε δικα της προτυπα. Αν ανατρεξετε θα δειτε πολλα τετοια παραδειγματα ακομα και σημερα.
Οταν λοιπον τελειωσε η αποστολη του Καλομερου στην Τοσκανη ,ηρθε η ωρα της επιστροφης στην Κορσικη. Ομως λιγο πριν επιστρεψει ο πατερας του πεθανε . Κι ετσι αποφασισε να μεινει κοντα στον μεγαλο Δουκα στην Τοσκανη.
Μετα απο χρονια ομως ενας απογονος της οικογενειας του Καλομερου ,οπως λενε τα κειμενα που σας ανεφερα, θελησε να γυρισει στην Κορσικη να βρει τους συγγενεις του. Ηταν ο Charles που παντρευτηκε την Laetitia Ramolino . Γεννηθηκαν σ’αυτην την οικογενεια 8 παιδια ενα των οποιων ηταν ο Ναπολεων. Ηταν 15 Αυηουστου του 1769..
Κι εδω αρχιζουν τα δυσκολα ερωτηματα : Πως ειμαστε βεβαιοι οτι το ονομα Βοναπαρτης ειναι η μεταφραση αυτου του Καλομερος που ηταν Στεφανοπουλος και πηγε στην Τοσκανη; Μηπως το Βοναπαρτης ειναι ενα ονομα συνηθες στα ιταλικα και ισως και να προυπηρχε της αφιξης των Στεφανοπουλων-Κομνηνων; Ας δουμε λοιπον πιο κοντα αυτα τα ερωτηματα.
Η λογικη κι ο κοινος νους ,ακομη κι αν δεχτουμε τις ενστασεις οτι το ” bonaparte ” ειναι κοινο ιταλικο ονομα, ακομη κι αν λειπουν καποιες ( εντεχνα ηθελημενα;) πρωτογενεις ιστορικες πηγες,αναρωτιεται ευκολα για το γιατι οι δυο οικογενειες ,αυτη των Στεφανοπουλων-Κομνηνων και του Βοναπαρτε να μιλουσαν οι πατεραδες μεταξυ τους Ελληνικα; Ενας ιταλος Buonaparte θα μιλουσε μονο Ιταλικα οσο φιλελληνας και ναταν. Ιδιαιτερα για θεματα καθημερινοτητας.Κι ακομη : μια ιταλική οικογενεια bonaparte, δεν θα χρησιμοποιουσε στις μεταξυ τους αναφορες με την οικογενεια Στεφανοπουλων-Κομνηνων τον χαρακτηρισμο ” εμεις οι καλομεριανοι”. Το “καλομεριανοι” δεν το αναφερει μονο η αμφιλεγομενη Δουκισα Ντ’Αμπραντες, η οποια ομως εγραψε τ’απομνημονευματα της υπο την επιβλεψη του σπουδαιου συγγραφεα Μπαλζακ. ( θα δεχοταν ποτε ο Μπαλζακ να εμπλακει σ’ενα κειμενο που δεν θα περιειχε ιστορικες αληθειες; Τι λετε); Αλλα το διαβαζουμε επισης και στ’αρχεια ( οπως αναφερει ο κ.papas) που αφορουν τον αδικοχαμενο ανηψιο του Μ.Ναπολεοντα ,τον Παυλο-Μαρια Βοναπάρτη. Αυτος ο τελευταιος παντα κατα τον κ.Papas ,( στο κειμενο του που γραφτηκε ενα αιωνα πριν) αναφεροταν συνεχεια στην οικογενεια του ( ηταν γυιος του αδελφου του Ναπολεοντα του Λουσιαν) ως ” εμεις οι καλομεριανοι”. Επισης υπαρχει και το βιλιο του M.le chevalier d’Henin, ο οποιος ηταν το 1789 υπουργος της Γαλλιας σε θεματα που αφορουσαν την δημοκρατια της Βενετιας. Ο κυριος Henin, ειδικος σε ζητηματα γενεαλογιας, στο βιβλιο του ,” Coup d’oeil historique sur la maison imperiale de Comnene ” με καθαρο τροπο ιχνηλατει το γενεαλογινο δεντρο της οικογενειας μιλωντας για το Calomeros (Καλομερος). Κι οταν εγραψε ολ’αυτα ακομη ο Ναπολεων δεν ηταν τιποτα περισσοτερο παρα ενας απλος λοχαγος του Γαλλικου στρατου. Συνεπως δεν ηταν απο καποιο προσωπικο συμφερον. Τιποτα δε δεν προμηνυε την φοβερη και γιγαντιαια εξελιξη του Βοναπαρτη σε παγκοσμια ιστορικη μορφη.
Η λογικη λοιπον κι ο κοινος νους μας λενε οτι αυτος ο Βοναπαρτης της Κορσικης ειχε μαλλον μια ιδιαιτερη σχεση με το Καλομερος.
Υπαρχουν κι αλλα πολλα λογικα στοιχεια. Θ’αναφερθω σε μερικα ακομη ενδεικτικα.
Ναι πραγματικα οι οικογενειες των Στεφσνοπουλου-Κομνηνου και του Βοναπαρτη ηταν γειτονες. Ναι ηταν πολυ φιλοι με καθημερινη επαφη. Ομως οσο πολυ φιλοι και ναναι καποιοι , θαταν αρκετο μονο γι’αυτον τον λογο ωστε οταν στα 15 του ο Ναπολεοντας βρεθηκε στην σχολη ευελπιδων στο Παρισι (ecole militaire) ,κηδεμονας του οπως διαβαζουμε στα επισημα εγγραφσ να ηταν ο Δημητριος Στεφανοπουλος-Κομνηνος;. Ουτε παλι στο πρωτο του επισημο αρθρο στην στρατιωτικη σχολη ο Ναπολεοντας ,λογω φιλιας, θα εγραφε περι της στρατιωτικης αγωγης των Σπαρτιατων -Μανιατων ,προτεινοντας μαλιστα στον τοτε Γαλλο υπουργο να γυμνασει με αυτο το προτυπο τον Γαλλικο στρατο. Μπορουσε να γραψει τοσα αλλα θεματα . Οχι για το λιγοτερο γνωστο ,τοσο ιδιαιτερο ,για τους Μανιατες Κι ακομη : πηρε τους δυο Στεφανοπουλους τον Δημο ( Dimo) και Νικολο (Nicolo), ως συμβουλους του και τους εστειλε στην Μανη για να ερευνησουν τις συνθηκες πιθανης εξεγερσης των Ελληνων κατα των Τουρκων. Σε μια μαλιστα συζητηση τους ,οπως αναφερεται στο γραμμενο ελληνικα κι ιταλικα ταξιδιωτικο κειμενο των δυο Στεψανοπουλων, μπροστα σε Γαλλους στρατιωτικους ο Ναπολεων μιλωντας εμπιστευτικα στον Dimo του ειπε” zio” που μεταφραζεται ελληνικα “θειο”. Δεν σταματουσε δε ο Ναπολεων ανα πασα στιγμη , να μιλα για τους Μανιατες ως τους ελεύθερους ,αυτους που δεν κατακτηθηκαν απο τους Τουρκους, αυτους που ηταν κατευθειαν οπως συχνα ελεγε απογονοι των Αρχαιων Σπαρτιατων.
Ακομη: για να γινει δεκτος ο Μ. Ναπολεοντας στην ecole militaire ,επειδη ακριβως δεν θεωρειτο η οικογενεια του παρσ “ξεπεσμενοι” ευγενεις βοηθησε ο Δημητριος -Στεφανοπουλος- Κομνηνος ,ετσι ωστε να εισαχθει στην στρατιωτικη σχολη. Ο Δημητριος Στεφανοπουλος -Κομνηνος ειχε ηδη παρει πριγκιπικο βαθμο απο τον Louis IVI ,ο οποιος ειχε αναγνωρισει την γενεαλογικη ιστορικη αξια της οικοενειας Κομνηνων ως εχουσα καταγωγην κατευθειαν απο τον αυτοκρατορα της Τραπεζουντας Δαυιδ Κομνηνο ,τον οποιο μαζι με την οικογενεια του σκοτωσε ο Μωαμεθ. ( γλυτωσε μονο ο Νικηφορος οπως ηδη εχω γραψει κι εγκατασταθηκε στην Μσνη).. Θα μπορουσα να συνεχισω με πολλα ακομη τετοια περιστατικα ” φιλιας” μεταξυ των οικογενειων Βοναπαρτη και Στεφανοπουλων-Κομνηνων. .Λιγο ασυνηθιστη δεν ειναι αυτη η φιλια; Τι λετε εσεις οι αναγνωστες με τον κοινον νου; Υπαρχει η οχι μαλλον κατι περισσοτερο απο στενη φιλια μεταξυ τους; Παντως και για φιλια νατσν ηταν τοσο ασυνηθιστσ στενη που ξεπερνουσε τα φυσιολογικα συνηθη πλαισια. Η επιδραση των Στεφανοπουλων ,οπως θα δουμε στο επομενο αρθρο,ηταν καθοριστικη στην εξελιξη της προσωπικοτητας του Μ. Ναπολεοντα. Μηπως λοιπον θαταν σωστο για του λογου το αληθες να λαβουμε υπ’οψη μας τα στοιχεια που αναφερουν τα προαναφερθεντα ιστορικα βιβλια ; Κι αν ναι τοτε γιατι ο Βοναπαρτης προσπαθουσε να μην ανσφερει το γεγονος,αποφευγοντας τα ερωτηματα οταν του τιθεντο με τον α η β τροπο ,χωρις ομως ποτε ( τουλαχιστον σε τοσα βιβλια που διαβασα ) ν’αρνηθει ευθεως το γεγονος της διπλης του κουλτουρας; Τους λογους αυτους,αλλα και περιστατικα που τονιζαν ακομη περισσοτερο την ιδιαιτερη σχεση Βοναπαρτη – Στεφανοπουλων( Κομνηνων) θα τα εξετασουμε στο επομενο αρθρο ,οπως επισης. και τον καθοριστικο ρολο που επαιξε στην απροβλεπτη και αινιγματικη προσωπικοτητα του Μ.Ναπολεοντα η διπλη του κουλτουρα: η φανερη ,η Γαλλοκορσικη κι η διακριτικη, η ελληνικη.
Βινλιογραφια: Memoires de madame la duchesse d’Abranres, Lambis G. Constantinides ( conference de Chypre, Cargese ,une colonies greque en Corse, Spyridon Pappas, Un Napoleonide mort pour la Grece.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητης ,εικαστικος, γεωπολιτιστικος αναλυτης.