Τ’ανθρωπινα δικαιώματα κι οι υπερβολές τους .
Η ηχηρή διακήρυξη της οικουμενικοτητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του 1948 συνεχίζει να έχει η όχι ισχύ σήμερα ; Να ένα ερώτημα τόσο καίριο στην εποχή μας μιας και στ’ονομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λαμβάνονται τόσο σοβαρες για την Ζωη μας αποφασεις . Το πανεπιστήμιο Χαρβαρντ στις ΗΠΑ ανακοίνωσε την σύσταση μιας επιτροπής που θα εξέταζε ακριβως την πορεία αυτών “των αναφαίρετων δικαιωμάτων ” . Θα ερευνούσε όχι πολιτικά το θέμα αλλά σ’επιπεδο αρχών. Κι ολ’αυτα γιατί υπάρχει μεγάλη πλέον ανησυχία για την ανισόρροπη ανάπτυξη , ρευστότητα και σχετικότητα τους.
Ενώ η νεωτερικοτητα τροφοδοτούσε την εποχή της με κοινωνικές ιδεολογίες , η μετανεωτερικοτητα η αλλοιώς σύγχρονη εποχή μας , δίνει το βάρος στην ατομική ελευθερια σ’ολα τα επίπεδα .
Ένας άνεμος πληθωρισμού δικαιωμάτων φυσάει παντού . Η ατομική επιθυμία γεννά κάθε τόσο και νέο δικαίωμα. Δεν υπάρχουν όρια πια στις επιθυμίες . Το δικό μου δικαίωμα δεν σταματά οπως παλιότερα λεγόταν , όπου αρχίζει το δικό σου . Γι’αυτο και για πχ η επιθυμία της ενηλίκου ν’αποκτησει παιδί ακόμη και χωρίς πατέρα αναζητά να εγγραφεί στην σειρά του ” αναφαιρετου”. Κοντολογίς προωθείται ο πόνος κάποιου για να νομιμοποιηθεί η επιθυμία του. Φτάσαμε στο σημείο πρόσφατα με μια απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου να γίνει συζήτηση για το αν η όχι ο σαδομαζοχισμός είναι αναφαίρετο δικαίωμα της προσωπικής αυτονομίας.
Από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά άρχισε να γίνεται λόγος για δεύτερης η τρίτης γενιάς δικαιώματα με διαφορετική σημάδια από αυτα της πρωτης.
Αυτή η σταδιακή μεταβολή έφτασε σήμερα στο σημείο να πριμοδοτούνται μικρές ομάδες ταυτοτισμου η συμπεριφορισμου σε βάρος της αντίληψης του Ανθρωπισμού . Αυτές οι ακτιβιστικές ομάδες διεκδικούν ναναι τα δικαιώματα τους ” αναφαίρετα”. Κι όμως τ’αρχικα ανθρώπινα δικαιώματα θα πρέπει να παραμένουν η βάση σε κάθε δικαίωμα . Ενώ αντιθετως όσα νέα εμφανίζονται από τις οποιες μικρό ομάδες θα πρέπει να γίνονται αντικείμενο συζήτησης κι όχι εξ’ορισμου επειδή φωνάζουν για “δικαίωμα” να θεωρούνται ” αναφαίρετα” και να επιβάλλονται ως τέτοια. Όταν ξεφεύγουμε από τα βασικά όρια και φτάνουμε σ’ακροτητες τότε καλό θαταν να ξανά συμβουλευόμαστε τις ριζες μας για να ισορροπήσουμε . Κάπως έτσι πρέπει να σκέφτηκε κι η επιτροπή του Χαρβαρντ και διακρινε τ’αναφαιρετα δικαιώματα από αυτά των κατά περίπτωση ” ad hoc”. Μόνο μ’αυτον τον τρόπο μπορεί να συγκρατηθεί το παραλήρημα των ” προοδευτικών” οι οποίοι θέλουν να κάνουν τα πάντα ” αναφαίρετα”. Για παράδειγμα υπάρχουν Ευρωπαϊκές χώρες που δέχονται την γέννηση παιδιού με παρένθετη μητέρα ,η ακόμη επιτρέπουν την ευθανασία , η θέλουν να επιβάλλουν στο λεξιλόγιο και κατ’επεκταση στην σχολική εκπαίδευση τους, το ουδέτερο γενος κλπ. Υπάρχουν όμως κι Ευρωπαϊκές χώρες που δεν τα δέχονται . Και κατηγορούνται Γι’αυτο.Και λοιδορούνται με τον χειρότερο τρόπο . Γιατί θα πρέπει με το ζόρι να τα δεχτούν ; Που είναι η ελευθερια σκεψης κι απόφασης ; Εάν όμως καθιερωθεί το κατά περίπτωση ( ad hoc ) δικαίωμα τότε μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη πολυφωνία και τ’αναφαιρετα ανθρώπινα δικαιώματα να μην κακοποιούνται.
. Οι διαφορετικες πεποιθήσεις και τα οράματα των λαών δεν θάναι έτσι έρμαιο σε μια κεντρική και γενική πολιτική ορθότητα που μέσα από την χρήση του όρου ” ανθρωπινα δικαιώματα ” παει νς επιβάλλει μια στρογγυλεμένη και μονομερή αντίληψη του κόσμου . Οι επιθυμίες κάθε ατόμου είναι σεβαστές . Δεν είναι όμως ” αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα” οπωσδήποτε ,υποχρεωτικά κι αναντίρρητα .
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης Φιλοσοφίας της Τέχνης , Ποιητής, εικαστικός.