Συντηρητικός -φιλελεύθερος , αντιδραστικός-επαναστάτης. 
Στα πλαίσια μιας γενικής σύγχυσης των όρων της γλώσσας σήμερα , μιας σύγχυσης άλλοτε αθέλητης κι άλλοτε ηθελημένης , μπερδεύονται συχνά επικίνδυνα τα όρια μεταξύ των εννοιών συντηρητικός-φιλελεύθερος , αντιδραστικός -επαναστάτης .
Ας προσπαθήσω λοιπόν όσο γίνεται να συμβάλλω στην εννοιολογική κατανόηση των κοινών τους σημείων και διαφορων.
Συντηρητικός είναι εκείνος που έχει ανάγκη να μεταδώσει την κουλτούρα , την γλώσσα και τις παραδόσεις. Αντίθετο του συντηρητικού είναι Ο Φιλελεύθερος. Αυτος ο τελευταίος είναι εκείνος που ξεκινά από το δεδομένο ότι το άτομο είναι φορέας δικαιωμάτων αποστασιοποιημένων από την κοινωνία .
Ο αντιδραστικός είναι αυτος που έχει μια θεωρία της ιστορίας κι είναι αντίπαλος με τον επαναστάτη . Αντιδραστικός κι επαναστάτης έχουν κατά βαθος μια κοινή πεποίθηση : ότι υπήρξε η θα υπάρξει καποια ιστορική στιγμή ρήξης , η οποία άλλαξε η θ’αλλαξει εκ βαθέων την φύση των ανθρώπων η την κοινή Ζωη τους. Ο επαναστάτης προσπαθεί να ενεργοποιήσει αυτή την ρήξη ώστε να επανιδρύσει την κοινωνία. Ο αντιδραστικός πιστεύει ότι η ρήξη υπήρξε ήδη και θέλει με κάθε τρόπο να βγει από αυτόν τον δρόμο . Κι οι δυο τους όμως συμφωνούν στο ότι βρίσκονται μέσα στην Ιστορία .
Το ότι συχνά συγχέουμε συντηρητικό κι αντιδραστικό οφείλεται στο ότι συχνά συμφωνούν σε καποιες πολιτικες ιδέες . Όμως κατά βαθος έχουν τεράστια διαφορα . Γιατί ο αντιδραστικός δεν σέβεται το παρελθόν κι είδωλοποιει την δικιά του ερμηνεία της ιστορίας. Εναι πιο κοντά στον χαρακτήρα του επαναστάτη. Γιατί κι αυτος κι ο επαναστάτης είναι στην ουσία φυλακισμένοι σ’ενα είδος ιστορικής αποκάλυψης που σβήνει την ιστορική λογική. Για παράδειγμα: Από τον έλεγχο των γεννήσεων , την λογοκρισία της γλώσσας , το υποχρεωτικό κοινό εμπόριο , την απεθνικοποίηση των μεγάλων βιομηχανιών , το κοινης συνενεσεως διαζύγιο , την υποταγή στον ισλαμισμό κλπ , οι σύγχρονες αυτες “καταστροφές” , μας αναγκάζουν να βιώνουμε την δράση αυτών που θέλουν ν’αλλαξουν βίαια σημερα την Ιστορία .
Βέβαια ας διακρίνουμε κάτι . Ο Οδυσσεας θέλοντας να γυρίσει στην Ιθάκη παση θυσία και να επαναφέρει την ταξη εκφράζει έναν επισης συντηρητισμό νοσταλγικό , ρομαντικό που θέλει ν’αλλαξει το ιστορικό παρόν . Οπως κι ο Αινειας που δεν μπορεί να γυρίσει πίσω στην καταστραμμένη Τροία και πηγαίνει στην Ρώμη και ξανά ιδρύει μια νέα κοινωνία γιατί έχασε τελείως την πατρίδα του . Πρόκειται επισης εδώ στα δυο αυτά παραδείγματα για μια ιστορική πράξη που εμπεριέχει στοιχεία αντιδρασης .Και στις δυο περιπτώσεις υπάρχει μια αρνηση ιστορικών δεδομένων του παρόντος . Υπάρχει μια αρνηση του χρόνου .
Όμως και στις δυο περιπτώσεις το παρόν χτίζεται με βάση τα μαθήματα του παρελθόντος . Το παρελθόν μας βοηθά να ξαναδιαβάσουμε διαφορετικά το παρόν. Ο συντηρητισμος δεν είναι Αντίδραση. Η δε επανάσταση εμπεριέχει μια αρνητικη σταση απέναντι στο παρόν του χρόνου . Κι είναι οπως ήδη λέχθηκε μια μορφή αντιδρασης. Δεν είναι όμως το ίδιο με τον ριζοσπαστικό ισλαμισμό που θέλει βίαια ν’αλλαξει τον κόσμο . Εδώ έχουμε αρνηση και του Παροντος και της συγχρονης ιστοριας. Έχουμε την αρνηση της εξελιξης . Πρόκειται για μια ψυχικά ταραγμένη περίπτωση , για την αρνηση του να ιδωθει το παρόν μέσα από το βλέμμα του παρελθόντος .
Όταν οι άνθρωποι είναι σε αδιέξοδο ωθούνται προς την πιστη . Προτιμούν ακόμη και να πιστεύουν σε κάτι λαθος παρά στο σωστό , όπως λέει κι ο Ρουσσω στο βιβλίο του Αιμιλιος. Κι αυτό γιατί ζούμε σήμερα μια εποχή όπου ολα είναι ρευστά , όλα αλλάζουν : οικογένεια , σεξουαλικότητα , αξίες κλπ. Τα παραμύθια επιστρέφουν ως σανίδα σωτηρίας για καποιους . Και καποιες φορες οι κακοί δράκοι βγαίνουν από τις σελίδες των βιβλίων και γίνονται πραγματικοί κι απειλητικοί.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής , εικαστικός.