Η κρίση και το κέντρο
Πέρα από τις δυο βασικές αντίπαλες πολιτικες ιδεολογίες που ο κόσμος γνωρίζει ως δεξιά κι αριστερά , υπάρχει και η πολιτική αντίληψη του κέντρου . Αυτήν επικαλούνται συχνά οσοί πολίτες θέλουν να μην είναι των “άκρων” κι οσοι πιστεύουν ότι κάπου στην μέση είναι η αλήθεια . Η θέση αυτή περί κέντρου είναι παιδί του Αριστοτελη . Ο Σταγειρίτης φιλόσοφος εισήγαγε την θεωρία της μεσοτητας ως στάση σώφρονα απέναντι στα άκρα . Έλεγε για πχ ότι η άκρα δικαιοσύνη είναι άκρα αδικία. Στην πολιτική το κέντρο ερχόταν πάντα ως ισορροπία ανάμεσα στον διπολισμό των άκρων . Πως γίνεται όμως , όπως μας δείχνει η ιστορία των κομμάτων , τα κεντρώα κόμματα , ειδικά σε περιόδους κρίσεων να χάνουν συνεχώς έδαφος και γενικώς να μην έχουν διάρκεια ζωής και να διαλύονται ; Άλλωστε η μη αντοχή στον χρόνο των Κεντρωων κομμάτων είναι αποδεδειγμένο γεγονός σ’Ελλαδα κι Ευρώπη . Γιατί γίνεται αυτό;
Ο Αριστοτελης έλεγε ότι το κέντρο μιας γραμμης από μόνο του είναι στατικό κι ακίνητο . Για να γίνει κινητικό , άρα να ζωντανέψει , πρέπει να κινηθεί έστω και για λιγο είτε προς τα δεξιά είτε προς τ’αριστερα της γραμμής. Συνεπώς η ζωντάνια ( κι εν προκειμένω η πολιτική ζωντάνια), πρέπει να λειτουργήσει αναλογικά προς δεξιά η αριστερά . Αυτές οι δυο πορείες είναι που παρήγαγαν δημιουργικές διαμάχες στην ιστορία των ιδεών ειδικά στο τέλος του 19ου αιώνα και σ’ολον τον 20ο αιώνα. Από αριστερά υπάρχει ο Μαρξ , ο Σαιντ Σιμον , ο Ζωρες , ο Μπερνστάιν ως και οι θεωρητικοί του αναρχισμού Προυντον η Μπακούνιν . Από δεξιά υπάρχει η “Άριστο-κρατική” σκέψη του Νίτσε , αυτή της αντί-επανάστασης των Μπούρκε, Μαιστρ, Μποναλντ, Μπαρες, αλλά και η φιλελεύθερη παράδοση των Τοκβίλ η Αντάμ Σμιθ. Τα εργα των ανωτέρω κι από τις δυο πλευρές έχουν διαβαστεί από εκατομμύρια αναγνώστες σ’ολους τον κόσμο . Θεωρητικοί του κέντρου δεν υπάρχουν που να σημάδεψαν την ανθρωπότητα. . Κι αυτό γιατί η ιδεολογία του κέντρου είναι ο ρεαλισμός , δηλαδή ένα είδος διαρκούς συμβιβασμού μεταξύ του επιθυμητού και του εφικτού .
Η ιστορία όμως του κόσμου στηρίχτηκε κυρίως σε στοχαστές δεξιάς η αριστερής απόκλισης . Σε στιγμές κρίσης , σε στιγμές δηλαδή που πρέπει να γίνει εξ’αναγκης μια επιλογή ( κρίση , από το κρίνω που σημαίνει : διαχωρίζω , επιλέγω) , η πολιτική παίρνει την μια η την άλλη πορεία και ποτε δεν μένει σ’αυτη του κέντρου . Παίρνει δηλαδή κεντροδεξιά η κεντροαριστερή στροφή . Και δεν μένει στατικά ακίνητη. Κι αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό για την σημερινή μας κρίση . Πρέπει να το καταλάβουμε πριν εκπλαγούμε με ψηφοφορίες του κόσμου και μετά είναι αργά για ναχουμε προλάβει καταστάσεις .
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας της τέχνης , ποιητής , εικαστικός .