Υπάρχει ακόμη Αμερικανικη διαπραγματευτική πολιτική στην Μέση Ανατολή ;
Το ερώτημα είναι εύλογο : γιατί η αναγνώριση των Ιεροσολυμων ως Ισραηλινής πρωτεύουσας προκάλεσε τόση ένταση σ’Ευρωπη και Αραβομουσουλμανικο κοσμο; Άλλωστε εδώ κι 70 χρόνια η Κνεσσετ κι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ εδρεύουν ήδη εκεί. Και τα Ιεροσολυμα ήταν ήδη πριν 3000 χρόνια η πρωτεύουσα του Εβραϊκού κράτους την εποχή του Βασιλιά Σολομώντος . Εκεί βρίσκεται μάλιστα ο δυτικός τοίχος του μεγάλου ναού ο περίφημος τοίχος των δακρύων . Συνεπώς τι καινούργιο έφερε ο Τραμπ που προκάλεσε τέτοιες αντιδράσεις; Ας μην ξεχνάμε δε ότι η απόφαση του να μεταφερθεί η Αμερικανική Πρεσβεια από το Τέλ-Αβιβ στα Ιεροσολυμα βασίστηκε σε μια πρόταση εδώ και 20 χρόνια του Κογκρεσσου. Ο θόρυβος που προκλήθηκε βασίζεται σε δυο μεγάλα προβλήματα που ανακύπτουν από την απόφαση του Τραμπ .
Πρώτον: Η απόφαση του βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση μ’ολες τις αποφάσεις του ΟΗΕ που ως τώρα είχαν υπογράφει από τις ΗΠΑ. Η απόφαση του 1947 ανακοίνωνε ένα εβραϊκό κράτος με 58% του εδάφους , ένα Αραβικό κράτος με Παλαιστινιακή κυριαρχία με 42% του εδάφους κι ένα διεθνές status για την Ιερουσαλήμ την Αγία πόλη των τριών μονοθεϊστικων θρησκειών ( ιουδαϊσμού , Ισλάμ, χριστιανισμού ). Το σχέδιο αυτό δεν εφαρμόστηκε ποτε γιατί μόλις έφυγαν το 1948 οι Εγγλέζοι το 1948 τ’Αραβικα κράτη ( Αίγυπτος, Λιβανος, Συρία, Ιορδανια , Ιράκ) επιτέθηκαν στο νεοσύστατο Εβραϊκό κράτος . Κι έχασαν τον πόλεμο επιτρέποντας έτσι στο Ισραήλ ν’αυξησει το έδαφος του στο 78% ενώ το υπόλοιπο πέρασε κάτω από τον έλεγχο της Ιορδανιας. Το 1967 με τον πόλεμο των 6 ημερών , το Ισραήλ εκ νέου κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ , την Δυτική όχθη , την περιοχή της Γαζας , την Αιγυπτιακή έρημο του Σιναι και τα Συριακά υψίπεδα του Γκολαν. Η απόφαση 242 του συμβουλίου ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών καλεί τους Ισραηλινούς ν’αποχωρησουν από τα εδάφη αυτά μ’ανταλλαγμα την Ειρήνη με όλα τ’ Αραβικά κράτη . Δεν εφαρμόστηκε ποτε και μόνο με την συμφωνία του Camp David (1978 Σεπτέμβριος) το Ισραηλ επέστρεψε το Σιναι στην Αίγυπτο . Στην συνέχεια έχουμε το σύμφωνο ειρήνης με την Ιορδανια (1994) και τις συμφωνίες του Οσλο (1993) . Όμως η Χαμας σαμποτάρισε την ειρηνευτική διαδικασία και το εκμεταλλεύτηκε το ακροδεξιό κόμμα Λικούντ στο Ισραήλ έτσι ώστε να μην εδραιωθεί η Ειρήνη στην Μεδη Ανατολή. Το status της Ιερουσαλήμ ήταν πάντα το σημείο σύγκλισης της Αραβο-ισραηλινής ειρήνης στα πλαίσια των αποφάσεων του ΟΗΕ. Με την απόφαση του ο Τραμπ κατέστρεψε ένα από τα κλειδιά των διαπραγματεύσεων .
Δεύτερον: Η απόφαση Τραμπ θέτει υπό αμφισβήτηση την Αμερικανική ουδετερότητα την οποία οι ΗΠΑ έπρεπε να κρατήσουν , ώστε να παίζουν τον ρόλο του “honest broker” ( εντίμου διαμεσολαβητή) μεταξύ των αντιπάλων μερών . Όπως το 1956 που η Ουάσιγκτον υποχρέωσε τους Αγγλογάλλους να τερματίσουν την εκστρατεία τους εναντίον του Νασερ . Η πάλι τον Οκτώβριο του 1973 ήταν ο Κισσιγγερ που έπεισε τους Ισραηλινούς να χαλαρώσουν την πολιορκία τους γύρω από την Τρίτη Αιγυπτιαη στρατιά . Αλλά και το 1991 τον Οκτώβριο ήταν ο Μπους που προκάλεσε την σύγκλιση για την Ειρήνη στην Μαδρίτη παρά την Ισραηλινή αντίθεση.
Όλοι οσοι γνωρίζουν γεωπολιτική συμφωνούν ότι η λογική λύση για την Ιερουσαλήμ είναι : το Δυτικό της μέρος να μείνει η πρωτεύουσα του Ισραήλ και το Αραβικο μέρος η μελλοντική πρωτεύουσα του Παλαιστινιακου κράτους . Όταν οι πολιτικοί σκέφτονται πολιτικά πάντα μπορεί να βρεθεί λύση . Όταν όμως κι οι δυο πλευρές ( Ισραήλ και παλαιστινιοι) βάζουν μπροστά την θρησκεία η λύση μοιάζει ν’απομακρυνεται . Το βέβαιο πάντως είναι ότι η Αμερική έχει πια τελειώσει σαν ο αντικειμενικός διαπραγματευτής του Μεσανατολικού προβλήματος.
Δημοσθένης Δαββετας
Καθηγητης φιλοσοφίας της Τεχνης , ποιητής, εικαστικός.