Η επιστροφή των συνόρων;
Ποιος δε θυμάται τα ενθουσιωδη μηνύματα του Μάη του ’68 και την κάθε λογής επαναστατων περί γκρεμισματος των συνόρων; Ποιος δε θυμάται το πόσο δεξιά κι αριστερά ελίτ (sic) χειροκροτησαν την παγκοσμιοποιηση ως το θαύμα των αγορών που θα γεννουσαν ένα υπερεθνικο έθνος γκρεμιζοντας τα παλιά σύνορα; Σήμερα μετά το Brexit, τη σημαντική άνοδο λαικιστων, την ανεξέλεγκτη μετανάστευση, ποια αξία έχει ο όρος «σύνορα», ένας όρος που σημαίνει κάτι οριοθετημενο σε χώρο και χρόνο;
Στον τομέα του εμπορίου παρά την ελεύθερη διακίνηση εμπορικων προϊόντων διαπιστωνεται μια όλο και μεγαλύτερη προσπάθεια κρατών να προστατευσουν αγαθά, καταναλωτές και περιβάλλον, δίχως να καταργηθούν οι δασμοι οι οποίοι σε κάποιες περιπτώσεις αυξάνονται.
Στον χρηματοπιστωτικο τομέα ενώ η απλή επικοινωνία θεωρήθηκε αρχικά ότι θα εξαφανιζε τα συνοριακα εμπόδια, σήμερα παρατηρούμε, σε θέματα που αφορούν κυκλοφορία χρημάτων, ισολογισμους και εκτός και εντός χώρας, νομικής δραστηριότητας, όλο και περισσότερο ελεγχο. Η κυβερνοοικονομια ονειρευτηκε να αλλάξει την παραδοσιακή εικόνα της οικονομίας. Όμως συναντά ρεαλιστικές δυσκολίες που διατηρούν τα σύνορα.
Στον τομέα της ελεύθερης διακίνησης πολιτών και της ζώνης Σενγκεν, και πάλι το όνειρο της κατάργησης των συνόρων μπήκε επιτακτικα. Λίγο η γηρανση του πληθυσμού, λίγο τα φτηνά εργατικά χέρια, έδωσαν την αίσθηση ότι οι μετανάστες θα βοηθουσαν. Η ανεξέλεγκτη όμως ροή τους και η χρησιμοποιηση τους από την παγκοσμιοποιημενη ιδεολογία, δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα, λόγω της τρομοκρατίας, της απειλής της εθνικής ταυτότητας και του κινδύνου εξαφάνισης πολιτιστικών ριζών.
Και ενώ στην κρίση του 2007-2008 το πρόβλημα αυτό ήταν ακόμη αντικείμενο ανάλυσης και δεν έμοιαζε αλυτο, η πρόσφατη κρίση έγινε ανεξέλεγκτη και επηρέασε στο Brexit αλλά και στην άνοδο των ευρωσκεπτικιστικων τάσεων.
Όλα τα ανωτέρω φανερωνουν το πόσο κραυγαλεα επίκαιρη είναι η έννοια των συνόρων, η οποία από παραταιρη επανήλθε στην πρώτη γραμμή.
Παρά την παγκοσμιοποιση πρέπει να ξανατεθει στις πολλαπλές και δυσβατες διαστάσεις του, το θέμα των συνόρων.
Πρέπει να ξανατεθούν ερωτήματα που αφορούν την προστατευτικοτητα, την επανιδρυση περιφερειακων συμφωνιών και ζωνών ελεύθερης διακίνησης, τον υγειονομικο έλεγχο σε εισαγωγημα και εξαγωγημα προϊόντα ή ακόμη την ελεγχόμενη μετανάστευση. Επίσης πρέπει να ληφθούν εκ νέου υπόψιν θέματα ουσίας όπως «εθνική ταυτότητα», πολιτισμικες και θρησκευτικές ρίζες, ιστορικές παραδόσεις, που είναι, όσο και η γλώσσα, τόσο πολύτιμα για την πνευματική και ταυτοτικη ισορροπία των λαών.
Δημοσθένης Δαββετας