Αθάνατη πατρίδα θνητών
Το υπουργείο πολιτισμού στην Γαλλία πρόσφατα άνοιξε ένα κύκλο συζητήσεων με θεσμικούς και κοινωνικούς παράγοντες γύρω από το πως η τέχνη κι εν γένει ο πολιτισμός θα μπορόυσε να γίνει κτήμα των πολιτών από την παιδική ηλικία ως το πανεπιστήμιο κι ακόμη πιο πέρα. Η καθόλα ευγενής αυτή πρόθεση στηρίζεται στην αντίληψη οτι από την καταγωγή της η τέχνη είναι ένα αγαθό δημοκρατικό, προορισμένο για όλους. Και σαν τέτοιο πρέπει να στηριχθεί από τον εκπαιδευτικό μηχανισμό.
Αντίθετη μ΄αυτή την πρόταση,είναι η άλλη αντίληψη που πιστεύει πως η τέχνη είναι ελιτίστικη, αφορά τους “μυημένους”, τους επαΐοντες-γνώστες κι όχι το “απαίδευτο” κι “αμύητο” πλατύ κοινό.Θεωρώντας έτσι πως η τέχνη ως πολυτελές αγαθό των “ιδιαίτερων”, των εχόντων πρόσβαση στο κεφάλαιο της αισθητικής και πολιτιστικής ευδαιμονίας, οι οπαδοί της ελιτίστικης αντίληψης, λειτουργούν κτητικά και μετατρέπουν την τέχνη σ’ εργαλείο της εξουσίας τους. Ξεχνούν όμως οτι αυτή, εξ ορισμού είναι ανατρεπτική, θέλει να σπάει τα όρια, ν’ αναεώνει, να εμπλουτίζει, να διευρύνει. Η τέχνη είναι μια γλώσσα που γκρεμίζει τα νοητικά και αισθητικά στερεότυπα και στοχεύει μέσω της φαινομενικής της (συχνά προκλητικής) γοητείας να συμβάλλει στην αυτογνωσιακή πρόοδο – του ατόμου κι έτσι μοιραία του συνόλου. Δηλαδή μ’ απλά λόγια η τέχνη είναι εξ ορισμού της δημοκρατική.
Το να ισχυρίζεται η ελιτίστικη πλευρά πως χρείαζεται καποιος “μύηση” για να καταλάβει την τέχνη, είναι σαν να λέει πως αυτή η τελευταία έχει ειδικούς κώδικες κατανόησης, τεχνική γλώσσα ανάλυσης και μόνο αυτά. Υπάρχει όμως και κάτι το μυστηριώδες που δεν εγκλωβίζεται στην φυλακή των τεχνικο-ειδικών-μυημένων. Αυτό που ‘ναι το- φυσικό- της ασύλληπτο. Αυτό που κάνει, παρά τις άπειρες αναλύσεις σ’ έργα των Βαν Γκογκ, Γκόγια, Γκρέκο, Ρέμπραντ, Μπόυς κλπ, να ‘ναι τα έργα αυτά ως σήμερα, ανεξήγητα, μυστηριώδη , με δύναμη αστείρευτης γοητείας.
Στην γέννηση της τραγωδίας ο Νίτσε, μίλησε για την Απολλώνια και Διονυσιακή πλευρά της τέχνης. Όσοι ξεχνούν πως μια απολλώνια εικόνα, είναι μια διονυσιακή ενέργεια πάνω στην οποία θεμελιώθηκε η απολλώνια εικόνα κινδυνεύουν να τιμωρηθούν από την δημιουργικότητα, όπως τιμωρήθηκε ο βασιλιάς Πενθέας, επειδή φυλάκισε τον Διόνυσο ως ψευτοθεό. Κυρίως δε, κινδυνεύουν να ξεχάσουν την φράση της φιλοσόφου Hannah Arendt, οτι η τέχνη είναι μια “αθάνατη πατρίδα” θνητών υπάρξεων.