Το Απαρτχάιντ και η συγχώρεση
Όπως ο ναζισμός με την πολιτική της γενοκτονίας γέμισε μελανά σημάδια τις σελίδες της σύγχρονης Ιστορίας, έτσι και το Απαρτχάιντ στην Νότια Αφρική υπήρξε μία σύγχρονη μορφή σκλαβιάς. Και οι δύο αυτές περιπτώσεις αμφισβήτησαν το αν τελικά υπήρχε πραγματική πρόοδος και ανθρώπινη εξέλιξη. Γιατί τι άλλο μπορούν να χαρακτηριστούν, όπως έλεγε και ο Walter Benjamin, το ολοκαύτωμα και το Απαρτχάιντ, παρά αποδείξεις ότι, δεν έχουμε αληθινά προοδεύσει;
Ειδικά απέναντι στην σύγχρονη σκλαβιά που υπήρξε το Απαρτχάιντ, και που όπως το τείχος του Βερολίνου, κανείς δεν πίστευε για δεκαετίες ότι κάποτε θα καταργούταν, θα γκρεμιζόταν, πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στην περίπτωση του Νέλσον Μαντέλα. Για 27 χρόνια ο πολιτικός και ηθικός αυτός γίγαντας της Νότιας Αφρικής βρέθηκε σιδεροδέσμιος πίσω από τα κάγκελα της φυλακής και έχοντας υποστεί μαρτύρια και βασανισμούς. Χωρίς επίσημη ελπίδα απελευθέρωσης υπέμεινε καρτερικά όλο αυτό το διάστημα δίχως να αφεθεί σε καμία παθητική απελπισία. Δεν κατέβασε τα χέρια, δεν παραδόθηκε στο φαινομενικά αμετάλλακτο της κατάστασης του. Αγωνίστηκε μέσα από την φυλακή παραμένοντας αρχηγός της οργάνωσης του ANC που αργότερα θα αναλάμβανε την εξουσία της χώρας. Δεν έπαψε ούτε μία στιγμή να είναι εξεγερμένος. Αλλά με μία στάση αξιοπρεπή, υπομονετική και ασυμβίβαστη. Δεν είναι όμως κυρίως αυτό που υπογραμμίζει την ιδιαιτερότητα του σαν ηγέτη. Αλλά είναι το εξής: αποφασιστικός, με σιδερένια θέληση στην υπηρεσία της δίκαιης υπόθεσης του, όταν πια βγαίνει ελεύθερος από την φυλακή, δεν δείχνει ούτε επιθετικότητα, ούτε διάθεση εκδίκησης. Αντίθετα δείχνει διάθεση Συγχώρεσης. Μόλις βρέθηκε να κυβερνά, τριγυρισμένος από παλιούς συναγωνιστές του και θύματα του Απαρτχάιντ οι οποίοι και του ζητούσαν να ξεκαθαρίσει τους παλιούς λογαριασμούς με τους «λευκούς ρατσιστές» και να τιμωρήσει εκδικητικά, αυτός το αρνήθηκε. Και πρότεινε συγχώρεση, δημιουργώντας την «επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης». Το «φυσικό» δικαίωμα της εκδίκησης, ο Μαντέλα το μετατρέπει σε μία ηρωική και εντυπωσιακή συγχώρεση. Πρέπει κάποιος να διαπερνάται από υψηλό αίσθημα ανθρώπινου ήθους και Αγάπης, για να φτάσει σε αυτό το τεράστιο ύψος πολιτικής υπευθυνότητας και να μην ζητήσει εκδίκηση για τους δημίους που τόσα χρόνια τον είχαν βασανίσει. Αρνούμενος να χωρίσει την νοτιοαφρικανική κοινωνία στα δύο, επιχειρεί αντιθέτως να την συμφιλιώσει μέσα από το δίκαιο και την συγχώρεση.
Πολλοί λίγοι πολιτικοί το έκαναν επιτυχημένα(μας έρχεται αμέσως στον νου ο Γκάντι). Χρειάζεται μεγαλείο ψυχής, πνευματική και ηθική δύναμη που ξεπερνά την ιδεολογία της εκδίκησης(κάτι που κυριαρχεί σήμερα στην Πολιτική), για να πράξει κάποιος με αυτόν τον τρόπο. Ο Μαντέλα είναι ένας πνευματικός και ηθικός ήρωας, είναι παράδειγμα εσωτερικής δύναμης και λάμψης.
Δημοσθένης Δαββέτας