Τουρκία, Ουκρανία και Ευρώπη
Η Τουρκία και η Ουκρανία, παρότι είναι δύο χώρες με διαφορετικό γεωπολιτισμικό υπόβαθρο, εντούτοις σήμερα συναντώνται σε δυο ουσιαστικά επίπεδα: αυτό της κρίσης αλλά και αυτό της Ευρώπης. Το Τουρκικό μοντέλο ανάπτυξης έχει διαλυθεί, το νόμισμα της χώρας βρίσκεται σε καθοδική πορεία (η τούρκικη λίρα έχει χάσει περίπου το 10% σε σχέση με το δολάριο) και ο Τούρκος πρωθυπουργός απειλεί θεούς και δαίμονες εκβιάζοντας την κεντρική τράπεζα της χώρας του να μην υποκύψει στα κέντρα αύξησης του επιτοκίου που δρουν από το εξωτερικό. Παράλληλα, στις διαδηλώσεις του Ιουνίου του 2013 και στο πρόσφατο σκάνδαλο διαφθοράς αντέδρασε με παρανοϊκή σκληρότητα, χτυπώντας τους διαδηλωτές και επενδύοντας στη συνωμοσιολογία των ξένων δυνάμεων περί ανατροπής της Δημοκρατίας στη χώρα του. Πίσω από αυτήν την εικόνα κρύβεται η απομυθοποίηση της ωραιοποιημένης οικονομίας της Τουρκίας, της οποίας το «θαύμα» βασιζόταν σε κίνηση κεφαλαίων «φούσκα» που χρησίμευαν για να καλυφθούν οι αδυναμίες των τρεχουσών πληρωμών. Από τη μεριά της, η Ουκρανία βιώνει την κρίση της μέσα από ένα διχασμό της κοινωνίας της που συγκλίνει στα εξής σημεία: οι διαδηλωτές ζητούν την ίδρυση ενός κράτους δικαίου, μακριά από τη διεφθαρμένη κυβερνητική εικόνα. Το αίτημά τους είναι η Δημοκρατία, η αναζήτηση ίσων ευκαιριών και ο σεβασμός της πολυεκφραστικότητας. Τρία ουσιαστικά σημεία που θέλουν την ενίσχυση του εθνικού δημοκρατικού αισθήματος, βασικού στοιχείου για έξοδο από την κρίση. Η έλλειψη ανάπτυξης είναι γεγονός. Το δεδομένα της παγκόσμιας τράπεζας το επιβεβαιώνουν. Χρειάζονται μεταρρυθμίσεις. Η ανάγκη είναι άμεση. Η κρίση στην Τουρκία και την Ουκρανία είναι, κατά βάθος, κρίση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό θεσμικό πολιτισμό τους. Η Ευρώπη τις θέλει μεν κοντά της αλλά δεν μπορεί να παρέμβει στην κρίση τους. Και οι δύο χώρες επιθυμούν την είσοδό τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρέπει, όμως, μόνες τους να κάνουν τα βασικά βήματα για να καλύψουν την κρίση τους που είναι κατά βάθος κρίση νοοτροπίας, κρίση θεσμική, κρίση αντίληψης ζωής. Απέναντι σ’ αυτή τη δύσκολη κατάσταση, η Ευρώπη πρέπει να διατηρεί συνεχώς ανοιχτή γραμμή μαζί τους, να μην κλείσει την πόρτα της επικοινωνίας. Πρέπει, δηλαδή, να τις ωθεί υπομονετικά σε σκληρές και μακρόχρονες μεταρρυθμίσεις, που είναι αναγκαίες για τις αλλαγές που χρειάζονται, ώστε να σταθούν στα πόδια τους και να συμπεριφέρονται ευρωπαϊκά όταν έρθει η ώρα της εισόδου τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δ. Δαββέτας